రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్
రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ భారతదేశంలో నడుస్తున్న రైలు సర్వీసుల శ్రేణి. ఇది దేశ రాజధాని న్యూఢిల్లీని వివిధ రాష్ట్రాల రాజధానులతో లేదా వివిధ రాష్ట్రాల్లోని అతిపెద్ద నగరాలతో కలుపుతుంది. ఈ రైళ్ల శ్రేణికి భారతీయ రైల్వే నెట్‌వర్కులో అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఉంది. దీన్ని ప్రతిష్టాత్మకమైన రైలుగా, ప్రీమియం రైలుగా పరిగణిస్తారు.
| రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ | |
|---|---|
| సారాంశం | |
| రైలు వర్గం | ధిల్లీ నుండీ వివిధ రాష్ట్ర రాజధానులకు |
| స్థితి | క్రియాశీలకం |
| తొలి సేవ | మార్చి 3, 1969 |
| ప్రస్తుతం నడిపేవారు | భారతీయ రైల్వేలు |
| వెబ్సైటు | http://indianrail.gov.in |
| మార్గం | |
| లైను (ఏ గేజు?) | 24 |
| సదుపాయాలు | |
| శ్రేణులు | ఎక్జిక్యూటివ్ తరగతి ప్రీమియం తరగతి |
| కూర్చునేందుకు సదుపాయాలు | Yes |
| ఆహార సదుపాయాలు | రైల్లోనే భోజన వసతి |
| చూడదగ్గ సదుపాయాలు | పెద్ద కిటికీలు |
| వినోద సదుపాయాలు | ఎలక్ట్రిక్ ఔట్లెట్లు రీడింగ్ లైట్లు |
| బ్యాగేజీ సదుపాయాలు | Underseat |
| సాంకేతికత | |
| రోలింగ్ స్టాక్ | LHB రేక్‌లు |
| పట్టాల గేజ్ | 5 ft 6 in (1,676 mm) broad gauge |
| వేగం | గరిష్ఠంగా 130–140 km/h (81–87 mph) |
| రైలు పట్టాల యజమానులు | భారతీయ రైల్వేలు |
1969-70 రైల్వే బడ్జెట్‌లో, కొత్త సూపర్ ఫాస్ట్ రైలును ప్రవేశపెట్టారు, ఇది ఢిల్లీ కోల్‌కతా మధ్య దూరాన్ని 18 గంటల లోపే అధిగమిస్తుంది. అప్పటి వరకు, ఈ రెండు నగరాల మధ్య సూచించే వేగవంతమైన రైళ్లు సాధారణంగా 18 గంటలకు పైగా పడుతుంది. ఈ విధంగా 1969 మార్చి 1 న, మొదటి రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ న్యూ ఢిల్లీ నుండి 17:30 గంటలకు బయలుదేరి మరుసటి రోజు 10:50 గంటలకు హౌరా చేరుకుంది. ఆ విధంగా 17 గంటల 20 నిమిషాల రికార్డు సమయంలో 1451 కిలోమీటర్ల మొత్తం ప్రయాణాన్ని పూర్తి చేసింది. తిరుగు ప్రయాణంలో రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ 17:00 గంటలకు హౌరా జంక్షన్ నుండి బయలుదేరి మరుసటి రోజు 10:20 గంటలకు న్యూ ఢిల్లీ చేరుకుంది. హౌరా రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ ప్రారంభ గరిష్ట వేగం గంటకు 100 కి.మీ. 1972 వరకు, హౌరా రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ ఏకైక రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్. 1972 లో భారత రైల్వే ముంబై సెంట్రల్ న్యూ ఢిల్లీల మధ్య బొంబాయి రాజధానీని ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించింది, అదే నేటి ముంబై రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ . 1992 వరకు భారతదేశంలో ఈ రెండు రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్‌లు మాత్రమే ఉండేవి. తరువాత ట్రాక్‌ల అభివృద్ధితో క్రమంగా ఇతర రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్‌లను ప్రవేశపెట్టారు. ఇప్పటికి ప్రవేశపెట్టిన చివరి రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ 2019 జనవరి 19 న ముంబై సిఎస్‌ఎమ్‌టి-హజ్రత్ నిజాముద్దీన్ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్.
విశేషాలు మార్చు
భారత రైల్వే నెట్‌వర్క్‌లో రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్‌కు అధిక ప్రాధాన్యత లభిస్తుంది. [1] అవి పూర్తిగా ఎయిర్ కండిషన్డ్ బోగీలు కలిగిన రైళ్ళు. ప్రయాణీకులకు ప్రయాణ సమయంలో భోజనం (దీని ధర రైలు ఛార్జీలలో కలిసే ఉంటుంది) వడ్డిస్తారు. ప్రయాణం వ్యవధి, సమయాలను బట్టి, వీటిలో ఉదయం టీ, అల్పాహారం, భోజనం, టీ, భోజనం ఉంటాయి. [1] అన్ని రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ రైళ్లు మూడు తరగతుల వసతిని అందిస్తున్నాయి: 2-బెర్తులు, 4-బెర్తులు కలిగిన కూపేలు (గోప్యత కోసం లాకింగ్ సౌకర్యంతో సహా) కలిగిన ఎసి ఫస్ట్ క్లాస్ (1 ఎ), ఓపెన్ బేలతో (4 బెర్త్ / బే + 2) ప్రతి బే యొక్క నడవ యొక్క మరొక వైపు బెర్తులు), గోప్యత కోసం కర్టెన్లు ఉండే ఎసి 2-టైర్ (2 టి) తరగతి, ఓపెన్ బేలతో (6 బేత్లు / బే + 2 బెర్త్లు ప్రతి బే యొక్క నడవ యొక్క మరొక వైపు) ఉండే ఎసి 3-టైర్ (3 టి) తరగతి.
ప్రస్తుతం 24 జతల రాజధాని రైళ్లు నడుస్తున్నాయి. ఈ రైళ్లకు ఇతర ఎక్స్‌ప్రెస్ రైళ్ల కంటే తక్కువ స్టాప్‌లు ఉంటాయి. ప్రముఖ స్టేషన్లలో మాత్రమే ఆగుతాయి. ఇటీవల అన్ని రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ రైళ్లలో డైనమిక్ ధరలను ప్రవేశపెట్టారు.
మార్గాలు మార్చు
ప్రస్తుతం దేశంలో నడుస్తున్న 24 జతల రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్‌లు ఇవి: [2] [3] [4]
| రాష్ట్రం | ఢిల్లీలో స్టేషను పేరు | రైలు పేరు | రైలు నంబరు | దూరం | సగటు వేగం | ప్రారంభ తేదీ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| అస్సాం | న్యూ ఢిల్లీ | దిబ్రూగఢ్ టౌన్ాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ (వయా Baబరౌని | 12423/12424 | 2,434 km (1,512 mi) | 75 km/h (47 mph) | 1996 |
| న్యూ ఢిల్లీ | దిబ్రూగఢ్ టౌన్ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ (వయా హాజీపూర్) | 20505/20506 | 2,458 km (1,527 mi) | 68 km/h (42 mph) | 1999 | |
| న్యూ ఢిల్లీ | దిబ్రూగఢ్ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ (వయా ముఫర్‌నగర్) | 20503/20504 | 2,452 km (1,524 mi) | 68 km/h (42 mph) | 2010 | |
| Bihar | న్యూ ఢిల్లీ | పాట్నా రాజధాని | 12309/12310 | 1,005 km (624 mi) | 82 km/h (51 mph) | 1996 |
| చత్తీస్‌గఢ్ | న్యూ ఢిల్లీ | బిలాస్‌పూర్ రాజధాని | 12441/12442 | 1,501 km (933 mi) | 74 km/h (46 mph) | 2001 |
| Goa | హజరత్ నిజాముద్దీన్ | మడ్‌గావ్ రాజధాని | 22413/22414 | 2,094 km (1,301 mi) | 71 km/h (44 mph) | 2015 |
| Gujarat | న్యూ ఢిల్లీ | స్వర్ణ జయంతి రాజధాని | 12957/12958 | 934 km (580 mi) | 68 km/h (42 mph) | 1998 |
| Jammu and Kashmir | న్యూ ఢిల్లీ | జమ్మూ తావి రాజధాని | 12425/12426 | 582 km (362 mi) | 64 km/h (40 mph) | 1994 |
| Jharkhand | న్యూ ఢిల్లీ | రాంచీ రాజధాని (వయా బొకారో) | 20839/20840 | 1,305 km (811 mi) | 74 km/h (46 mph) | 2001 |
| న్యూ ఢిల్లీ | రాంచీ రాజధాని (వయా డాల్టన్‌గంజ్ | 12453/12454 | 1,341 km (833 mi) | 76 km/h (47 mph) | 2006 | |
| Karnataka | హజరత్ నిజాముద్దీన్ | బెంగళూరు రాజధాని | 22691/22692 | 2,365 km (1,470 mi) | 70 km/h (43 mph) | 1992 |
| Kerala | హజరత్ నిజాముద్దీన్ | తిరువనంతపురం రాజధాని | 12431/12432 | 3,149 km (1,957 mi) | 68 km/h (42 mph) | 1993 |
| మహారాష్ట్ర | న్యూ ఢిల్లీ | ముంబై రాజధాని | 12951/12952 | 1,384 km (860 mi) km | 88 km/h (55 mph) | 1972 |
| హజరత్ నిజాముద్దీన్ | ఆగస్ట్ క్రాంతి రాజధాని | 12953/12954 | 1,377 km (856 mi) | 83 km/h (52 mph) | 1992 | |
| హజరత్ నిజాముద్దీన్ | ముంబైCSMT రాజధాని | 22221/22222 | 1,535 km (954 mi) | 86 km/h (53 mph) | 2019 | |
| ఒడిశా | న్యూ ఢిల్లీ | భుబనేశ్వర్ రాజధాని (వయా అద్రా) | 22811/22812 | 1,723 km (1,071 mi) | 76 km/h (47 mph) | 1994[5] |
| న్యూ ఢిల్లీ | భుబనేశ్వర్ రాజధాని (వయా బొకారో) | 22823/22824 | 1,800 km (1,100 mi) | 74 km/h (46 mph) | 2003[6] | |
| న్యూ ఢిల్లీ | భుబనేశ్వర్ రాజధాని (వయా రౌర్కెలా ) | 20817/20818 | 1,914 km (1,189 mi) | 71 km/h (44 mph) | 2018 | |
| తమిళనాడు | హజరత్ నిజాముద్దీన్ | చెన్నై రాజధాని | 12433/12434 | 2,175 km (1,351 mi) | 77 km/h (48 mph) | 1993 |
| తెలంగాణ | హజరత్ నిజాముద్దీన్ | సికందరాబాదు రాజధాని | 12437/12438 | 1,661 km (1,032 mi) | 76 km/h (47 mph) | 2002 |
| త్రిపుర | ఆనంద్ విహార్ టర్మినల్ | Agartala రాజధాని | 20501/20502 | 2,421 km (1,504 mi) | 59 km/h (37 mph) | 2017 |
| పశ్చిమ బెంగాల్ | న్యూ ఢిల్లీ | హౌరా రాజధాని (వయా Gaya) | 12301/12302 | 1,447 km (899 mi) | 85 km/h (53 mph) | 1969 |
| న్యూ ఢిల్లీ | హౌరా రాజధాని (వయా పాట్నా) | 12305/12306 | 1,530 km (950 mi) | 79 km/h (49 mph) | ||
| న్యూ ఢిల్లీ | సియాల్దా రాజధాని | 12313/12314 | 1,453 km (903 mi) | 82 km/h (51 mph) | 2000 |
ప్రమాదాలు మార్చు
- 2002 సెప్టెంబరు 9 న, హౌరా న్యూఢిల్లీ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ రఫీగంజ్ సమీపంలో పట్టాలు తప్పినప్పుడు జరిగిన ప్రమాదంలో కనీసం 130 మంది మరణించారు, ఇది స్థానిక మావోయిస్టు ఉగ్రవాద సంస్థ విధ్వంసం కారణంగా జరిగింది. రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్‌కు జరిగిన మొదటి రైలు ప్రమాదం. భారతీయ రైల్వేల్లో జరిగిన అత్యంత ఘోరమైన ప్రమాదాల్లో ఒకటి.
- అక్టోబర్ 27, 2009, భువనేశ్వర్ రాజధానిని మావోయిస్టు-మద్దతుగల పీపుల్స్ కమిటీకి చెందిన వందలాది మంది సాయుధ కార్యకర్తలు హైజాక్ చేశారు, పోలీసుల అరాచకాలకు (పిసిపిఎ) ఎర్ర జెండాలు ఊపుతూ రైలు పట్టాలపైకి ఎక్కి, రైలును పశ్చిమ మిడ్నపూర్ జిల్లా లోని జార్‌గ్రామ్ సమీపంలో బన్‌స్థల హాల్ట్‌లో ఆపమని ఒత్తిడి చేశారు. వారు ప్రయాణీకులకు హాని చేయలేదు. తమ నాయకుడు ఛత్రధర్ మహతోను వెంటనే విడుదల చేయాలని డిమాండ్ చేశారు. సిఆర్‌పిఎఫ్ రాకతో రైలును నిలిపివేసిన మావోయిస్టుల మద్దతు ఉన్న కార్యకర్తలతో దాదాపు ఐదు గంటల డ్రామా ముగిసింది.
- 2014 జూన్ 25 న, మావోయిస్టులు చేసారని అనుమానిస్తున్న విధ్వంసంలో చప్రా సమీపంలోని గోల్డిన్ గంజ్ స్టేషన్ వద్ద న్యూఢిల్లీ-దిబ్రూగర్ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ పట్టాలు తప్పడంతో కనీసం నలుగురు ప్రయాణికులు మరణించారు. 8 మంది గాయపడ్డారు. ఈ రైలు దిబ్రూగఢ్ వైపు వెళుతోంది. [7]
- 2017 సెప్టెంబరు 7 ఉదయం, సుమారు 6.00 గం న్యూఢిల్లీ-రాంచీ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ కోచ్ న్యూఢిల్లీ స్టేషన్‌లో పట్టాలు తప్పింది. రైల్వే ప్రతినిధి ప్రకారం, ఈ ఘటనలో ఎవరూ గాయపడలేదు. [8]
- రాంచీ రాజధాని ప్రమాదం జరిగిన ఒక వారం తరువాత, 2017 సెప్టెంబర్ 14 న, మరొక పట్టాలు పట్టాలు తప్పింది. న్యూఢిల్లీ రైల్వే స్టేషన్‌లో జమ్మూ తవి-న్యూఢిల్లీ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ కోచ్ గురువారం పట్టాలు తప్పింది. అయితే ఈ ఘటనలో ఎవరూ గాయపడలేదు. రైలు ప్లాట్‌ఫారమ్‌లోకి ప్రవేశిస్తున్నప్పుడు ఉదయం 6.00 గంటల ప్రాంతంలో ఈ ఘటన జరిగింది.
- 2018 అక్టోబరు 18 న, తిరువనంతపురం రాజధానిలోని 2 కోచ్‌లు రత్లాం సమీపంలోని మనుషుల లెవల్ క్రాసింగ్ వద్ద పట్టాలు తప్పాయి, బ్రేక్ వైఫల్యం కారణంగా వేగంగా వచ్చిన ట్రక్కు రైలును ఢీకొట్టింది. రైలు ప్రయాణీకులకు ఎలాంటి గాయాలు కాలేదు కానీ ఢీకొనడంతో ట్రక్ డ్రైవర్ మరణించాడు. న్యూఢిల్లీకి 7 గంటల ఆలస్యం తర్వాత రైలు ప్రయాణం కొనసాగింది.
- 2019 ఏప్రిల్ 3 న, భుజనేశ్వర్ రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ రెండు కోచ్‌లు కటక్ నుండి 2.5 కి.మీ. దూరంలో ఉన్న కథ్‌జోడి నది వంతెనపై విడిపోయాయి. వెంటనే లోకో పైలట్ రైలును ఆపాడు. ఎవరికీ ఎలాంటి ప్రమాదం జరగలేదు. భువనేశ్వర్ కోచ్ మెయింటెనెన్స్ డిపో నుండి సీనియర్ అధికారులు కటక్ రైల్వే స్టేషన్ వద్ద బోగీలను క్షుణ్ణంగా తనిఖీ చేశారు. ప్రభావిత బోగీలు, B/3, B/4 లను తిరిగి జతచేసారు. రైలు ఒక గంట ఆలస్యంతో న్యూఢిల్లీ వైపు తన ప్రయాణాన్ని తిరిగి ప్రారంభించింది. సమయానికి గమ్యం చేరుకుంది కూడా.
- 2019 మే 11 న, బాలాసోర్ సమీపంలో భువనేశ్వర్ రాజధాని ఎక్స్‌ఒప్రెస్‌ జనరేటర్ కారులో మంటలు చెలరేగాయి, వెంటనే రైల్వే సిబ్బంది మంటలను అదుపులో ఉంచారు, ఎటువంటి ప్రాణనష్టం జరగలేదు. రెండు గంటల ఆలస్యంతో రైలు ప్రయాణం కొనసాగింది.
ఇవి కూడా చూడండి మార్చు
మూలాలు మార్చు
- ↑ 1.0 1.1 "Rajdhani Express and Duronto Express Trains". MakeMyTrip. Retrieved 4 Sep 2012.
- ↑ "List of all Rajdhani Express trains". etrain.info. Retrieved 4 Sep 2013.
- ↑ "List of Rajdhani Express". indiantrain.in. Retrieved 11 July 2021.
- ↑ "Rajdhani Express Trains - Railway Enquiry". indiarailinfo.com. Retrieved 2019-03-11.
- ↑ Rail Budget 1994-95
- ↑ Rail Budget 2003-04
- ↑ "Rajdhani Express derails near Chhapra in Bihar; Railway suspects 'sabotage'". timesofindia-economictimes. Retrieved 28 March 2015.
- ↑ "Rajdhani Express coach derails at New Delhi Railway Station". timesofindia-indiatimes. Retrieved 14 September 2017.