వికీపీడియా

డార్జిలింగ్ జిల్లా

వెస్ట్ బెంగాల్ లోని జిల్లా

డార్జిలింగ్ జిల్లా, తూర్పు భారతదేశం, పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్రానికి ఉత్తరాన హిమాలయాల దిగువన ఉన్నజిల్లా. డార్జిలింగ్ పట్జణం జిల్లా కేంద్రంగాఉంది. ఇది కొండప్రాంతం. డార్జిలింగ్ తేనీరు పంటకు ప్రసిద్ధి చెందింది. జిల్లాలోని మూడు ప్రధాన పట్టణాలుగా ఉన్న కుర్సియోంగ్, సిలిగురి, మిరిక్ జిల్లాకు ఉపవిభాగ ప్రధాన కేంద్రాలు. వీటిలో కాలింపాంగ్ ఉప విభాగాలలో ఒకటి. 2017 ఫిబ్రవరి 14న అధికారికంగా ప్రత్యేక కాలింపాంగ్ జిల్లాగా ఏర్పడింది.[2] భౌగోళికంగా, జిల్లాను కొండలు, మైదానాలు అనే రెండు విస్తృత విభాగాలుగా ఉంటుంది. జిల్లాలోని మొత్తం కొండప్రాంతం గూర్ఖాలాండ్ ప్రాదేశిక పరిపాలన పరిధిలోకి వస్తుంది. దీని పరిపాలనను పశ్చిమబెంగాల్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం క్రింద ఏర్పాటైన స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన ఒక సెమీ పరిపాలనా సంస్థ ద్వారా జరుగుతుంది. కుర్సియోంగ్, మిరిక్, కాలింపాంగ్ జిల్లా మూడు కొండ ఉప విభాగాలను సమీకరిస్తుంది. సిలిగురి ఉపవిభాగంలో ఉన్న డార్జిలింగ్ హిమాలయాల పాదాలను టెరై అని పిలుస్తారు. జిల్లా ఉత్తర సరిహద్దులో సిక్కిం, దక్షిణ సరిహద్దులో బీహార్ రాష్ట్రం లోని కిషన్‌గంజ్ జిల్లా, ఆగ్నేయంలో బంగ్లాదేశ్‌లోని పంచగఢ్ జిల్లా, తూర్పున కాలింపాంగ్, జల్పాయిగురి జిల్లాలు, పశ్చిమాన, తూర్పున నేపాల్ ప్రావిన్స్ నెం.1 ఉన్నాయి.డార్జిలింగ్ జిల్లాఉత్తరంనుండిదక్షిణం వరకు 18 miles (29 km), తూర్పునుండిపడమర వరకు 16 miles (26 km) విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉన్నాయి. 2011 నాటికి, పశ్చిమబెంగాల్‌ లోని 19 జిల్లాలలో దక్షిణ్ దినాజ్‌పూర్ తర్వాత ఇది రెండవ అతితక్కువ జనాభా కలిగిన జిల్లాగా నమోదైంది.[3]

డార్జిలింగ్ జిల్లా
District
Clockwise from top-left: Tea estate in Darjeeling, Darjeeling Himalayan Railway, Ghum Monastery, View of Kangchenjunga from Tiger Hill, View of Siliguri
Location of Darjeeling in West Bengal
Location of Darjeeling in West Bengal
Country India
రాష్ట్రం West Bengal
DivisionJalpaiguri
ముఖ్యపట్టణంDarjeeling
Government
 • Lok Sabha constituenciesDarjeeling (shared with Kalimpong district)
 • Vidhan Sabha constituenciesDarjeeling, Kurseong, Matigara-Naxalbari, Siliguri, Phansidewa
Area
 • Total2,092.5 km2 (807.9 sq mi)
Population
 (2011)
 • Total15,95,181
 • Density760/km2 (2,000/sq mi)
 • Urban
7,27,963
Demographics
 • Literacy79.56% (excluding 0–6 population)
 • Sex ratio970
Time zoneUTC+05:30 (భా.ప్రా.కా)
Major highwaysNH 31, NH 55
HDI (2004)Increase 0.650[1] (medium)
Websitehttp://darjeeling.gov.in/

పేరు మార్చు

డార్జిలింగ్ శబ్దవ్యుత్పత్తి పదాన్ని"తాజెంగ్‌లుంగ్" అని సూచిస్తారు. ఇది డార్జిలింగ్‌కు చెందిన చరిత్రకారుడు శంకర్‌హాంగ్ సుబ్బా ప్రకారం, యక్తుంగ్ లింబు పరిభాష అని దీని అర్థం. "ఒకరితో ఒకరు మాట్లాడుకునే" రాళ్ళు అని సూచించాడు.[4] డార్జిలింగ్ అనేపేరు టిబెటన్ పదాల డోర్జే నుండి ప్రశంసించబడింది. ఇది హిందూ దేవత ఇంద్రుని పిడుగు దండం. లింగ్ అంటే "ఒక ప్రదేశం" లేదా" భూమి" అనే అర్థాన్ని సూచిస్తుంది.[5]

చరిత్ర మార్చు

డార్జిలింగ్‌ లెప్చా, లింబు జాతులకు చెందిన పురాతన నివాసులు నివాస పట్టణం. డార్జిలింగ్‌లో ఎక్కువభాగం నేపాల్‌లోని గూర్ఖాలకు వ్యతిరేకంగా, విజయవంతం కాని యుద్ధంలో నిమగ్నమై ఉన్న సిక్కిం లోని చోగ్యాల్‌ల ఆధిపత్యంలో భాగంగా ఏర్పడింది. 1780 నుండి గూర్ఖాలు డార్జిలింగ్ మొత్తం ప్రాంతాన్నిస్వాధీనం చేసుకోవడానికి అనేక ప్రయత్నాలు చేశారు.19వ శతాబ్దం ప్రారంభం నాటికి, వారు సిక్కింను తూర్పు దిశగా తీస్తా నది వరకు ఆక్రమించి ,మొత్తం తెరాయ్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

ఈలోగా, బ్రిటీష్ వారు ఉత్తర సరిహద్దు మొత్తంమీద గూర్ఖాలను అడ్డుకోవడంలో నిమగ్నమయ్యారు. 1814లో ఆంగ్లో-గోర్ఖా యుద్ధం ప్రారంభమైంది. దీని ఫలితంగా గూర్ఖాలు ఓడిపోయారు .తరువాత 1815లో సుగౌలీ ఒప్పందంపై సంతకంచేశారు.ఈ ఒప్పందం ప్రకారం, నేపాల్ గూర్ఖాలు స్వాధీనం చేసుకున్న భూభాగాలన్నింటినీ వదులుకోవాల్సి వచ్చింది. బ్రిటిష్ ఈస్టిండియా కంపెనీకి సిక్కిం, చోగ్యాల్ (అనగా, మెచి నది, తీస్తా నది మధ్య ప్రాంతం) ప్రాంతాలు వారి అధీనమయ్యాయి.

 1817లో, టిటాలియా ఒప్పందం ద్వారా, బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ సిక్కింలోని చోగ్యాల్‌ను పునరుద్ధరించింది.సిక్కింలోని చోగ్యాల్‌కు మెచి, తీస్తా నదుల మధ్య ఉన్న అన్ని భూభాగాలను పునరుద్ధరించింది. అతని సార్వభౌమాధికారానికి హామీ ఇచ్చింది.

1835లో డార్జిలింగ్ కొండ, 138 చదరపు మైళ్ల (360 కిమీ2) ఎన్‌క్లేవ్‌తో సహా, సిక్కిం బ్రిటిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి ఇచ్చింది. 1864 నవంబరులో, సించులా ఒప్పందం అమలు చేయబడింది. దీనిలో భూటాన్ డోర్స్ కొండలు, కాలింపాంగ్‌లోకి వెళ్లే మార్గాలను భూటాన్ బ్రిటిష్ వారికి అప్పగించింది. డార్జిలింగ్ జిల్లా 1866లో 1234 చ.మైళ్ల విస్తీర్ణంతో దాని ప్రస్తుత ఆకారం, పరిమాణాన్ని పొందిందని చెప్పవచ్చు.

1861కి ముందు, 1870 నుండి 1874 వరకు, డార్జిలింగ్ జిల్లా "నియంత్రిత ప్రాంతం"గా ఉండేది.(ఇక్కడ బ్రిటిష్ రాజ్ చట్టాలు, నిబంధనలు దేశంలోని ఇతరప్రాంతాలకు అనుగుణంగా ప్రత్యేకంగా పొడిగిస్తే తప్ప జిల్లాలో స్వయంచాలకంగా వర్తించవు.) 1862 నుండి 1870 వరకు ఇది "నియంత్రిత ప్రాంతం"గా పరిగణించారు. "నాన్-రెగ్యులేటెడ్ ఏరియా" అనే పదబంధాన్ని1874లో "షెడ్యూల్డ్ డిస్ట్రిక్ట్" గా మార్చారు. 1919లో మళ్లీ "వెనుకబడిన ప్రాంతాలు" గా మార్చారు. 1935 నుండి భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చే వరకు ఈస్థితిని "పాక్షికంగా మినహాయించబడిన ప్రాంతం" అని వ్యవహరించారు. 2017 ఫిబ్రవరి 14న కాలింపాంగ్ జిల్లా డార్జిలింగ్ జిల్లా నుండి వేరు చేయబడింది.

1980వ దశకంలో గూర్ఖా నేషనల్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్ ఉత్తర పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని నేపాలీ -మాట్లాడే ప్రాంతాలలో ప్రత్యేక గూర్ఖాలాండ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటు కోసం తరచుగా తీవ్రమైన హింసాత్మక ప్రచారానికి నాయకత్వం వహించింది. 1986-1988లో ఉద్యమం గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. అయితే 1988లో డార్జిలింగ్ గూర్ఖా హిల్ కౌన్సిల్ ఏర్పాటుతో ఆ ఉద్యమం ముగిసింది.

భారతదేశ డార్జిలింగ్‌లోని కొండ ప్రాంతాలు డార్జిలింగ్ గూర్ఖా హిల్ కౌన్సిల్ క్రింద కొంత స్వయం ప్రతిపత్తిని పొందాయి.ఏదిఏమైనప్పటికీ, గూర్ఖా జనముక్తి మోర్చా దానిప్రధాన ప్రతిపాదకుడిగా పూర్తిరాష్ట్ర హోదాకోసం వత్తిడిని మరోసారి లేవనెత్తింది.[6] గూర్ఖా జనముక్తి మోర్చా ప్రభుత్వంతో ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన తర్వాత 2012 ఆగస్టులోడార్జిలింగ్ గూర్ఖా హిల్ కౌన్సిల్ స్థానంలో గూర్ఖాలాండ్ టెరిటోరియల్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ వచ్చింది.[7]

భౌగోళికం మార్చు

డార్జిలింగ్ కొండప్రాంతం సాపేక్షంగా ఇటీవలి రాతి నిర్మాణంతో ఏర్పడింది. ఇది కొండచరియలు విరిగిపడటంపై ప్రత్యక్ష ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది. భారీ రుతుపవనాల వర్షపాతం కొండచరియలు విరిగిపడడానికి దోహదం చేస్తుంది. డార్జిలింగ్ కొండ ప్రాంతాల నేలల స్థాయి, ఏపుగా ఉండేవాలుతో ఎత్తుగా ప్రదేశం అంతా భౌగోళిక మార్పులనుబట్టి చాలా వైవిధ్యంగా ఉంటాయి. మైదానాలలో నివసించే జనాభాకు హిమాలయ కొండలు సహజవనరులకు మూలం. కొండల్లోమానవ జనాభా విస్తరిస్తున్నందున, వ్యవసాయభూముల విస్తరణ, కొత్తఆవాసాల స్థాపన, రహదారిమార్గాలు ఏర్పాటు మొదలైన వాటికోసం అడవులు తరిగిపోయాయి. పట్టణీకరణ, పారిశ్రామికీకరణ నేపథ్యంలో పెరుగుతున్న మార్పులు కొండపర్యావరణ వ్యవస్థపై లోతైన ముద్రలు వేస్తున్నాయి.

 
తీస్తానదిపై పట్టాభిషేక వంతెన .

డార్జిలింగ్ కొండ ప్రాంతం ఆర్థిక వ్యవస్థ తేయాకు ఉత్పత్తి, తోటల పెంపకం, వ్యవసాయం, అటవీ, పర్యాటక రంగాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అడవులలోని ప్రధాన భాగాలు నేడు 2,000 metres (6,600 ft) ఎత్తులో ఉన్నాయి. 1,000–2,000 metres (3,300–6,600 ft) పైన తేయాకు తోటల పెంపకం లేదా సాగుకోసం ఏర్పాటు చేయబడింది. దిగువ కొండలలో కనిపించే అడవులలో దాదాపు30 శాతం ఆకురాల్చేవి.సతత హరిత అడవులు మొత్తం అటవీవిస్తీర్ణంలో కేవలం 6 శాతం మాత్రమే. షోరియా రోబస్టా భారీ పొదలతో పాటు ఉష్ణమండల తేమతో కూడిన ఆకురాల్చే అడవులలో అత్యంత ప్రముఖ జాతిగా మిగిలిపోయింది. తీస్తా, రంగీత్, మేచి, బాలాసన్, మహానంద రమ్మం నదులు జిల్లాలోని ముఖ్యమైన నదులు.

 
డార్జిలింగ్ పురపాలక ప్రాంతం

ఉపవిభాగాలు మార్చు

డార్జిలింగ్ జిల్లా నాలుగు ఉపవిభాగాలను కలిగి ఉంది:

  • డార్జిలింగ్ సదర్ ఉపవిభాగం
  • కుర్సోంగ్ ఉపవిభాగం
  • మిరిక్ ఉపవిభాగం
  • సిలిగురి ఉపవిభాగం

అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు మార్చు

 
కుర్సియోంగ్ స్టేషన్, డార్జిలింగ్ హిమాలయన్ రైల్వే

పశ్చిమ బెంగాల్‌లో నియోజకవర్గాల విభజనకు సంబంధించి నియోజకవర్గాల పునర్వ్యస్థీకరణ సంఘం ఆదేశాల మేరకు జిల్లాను గతంలోఆరుశాసనసభ నియోజకవర్గాలుగా విభజించారు.[8] డార్జిలింగ్ జిల్లా నుండి 2017 ఫిబ్రవరి 14 కాలింపాంగ్ జిల్లా ప్రత్యేక జిల్లాగా ఏర్పడినందున, డార్జిలింగ్ జిల్లాలో ప్రస్తుత నియోజకవర్గాల సంఖ్య ఐదుకు తగ్గింది.

  1. డార్జిలింగ్ (శాసనసభనియోజకవర్గం నం.23)
  2. కుర్సియోంగ్ (శాసనసభనియోజకవర్గం నం.24)
  3. మతిగర-నక్సల్బరి (ఎస్.సి) (శాసనసభనియోజకవర్గం నం.25)
  4. సిలిగురి (శాసనసభనియోజకవర్గం నం.26)
  5. ఫన్సిదేవా (ఎస్.టి) (శాసనసభనియోజకవర్గం నం.27)

ఫన్‌సీదేవా నియోజకవర్గం షెడ్యూల్డ్ తెగల (ఎస్.టి) అభ్యర్థులకు, మతిగర-నక్సల్బరి నియోజకవర్గం షెడ్యూల్డ్ కులాల (ఎస్.సి) అభ్యర్థులకు కేటాయింపు చేయబడింది. కాలింపాంగ్ జిల్లా నుండి ఒకశాసనసభ నియోజకవర్గం, ఉత్తర దినాజ్‌పూర్ జిల్లా నుండి ఒక శాసనసభ నియోజకవర్గంతో పాటు,ఈ జిల్లాలోని ఐదుశాసనసభ నియోజకవర్గాలు డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గంగా ఏర్పడ్డాయి.

జనాభా గణాంకాలు మార్చు

చారిత్రికంగా జనాభా
సంవత్సరంజనాభా±%
19012,65,780—    
19112,79,899+5.3%
19212,94,237+5.1%
19313,32,061+12.9%
19413,90,899+17.7%
19514,59,617+17.6%
19616,24,640+35.9%
19717,81,777+25.2%
198110,24,269+31.0%
199112,99,919+26.9%
200116,09,172+23.8%
201118,46,823+14.8%
 
డార్జిలింగ్ టాయ్ రైలు
 
డార్జిలింగ్ రైల్వే స్టేషన్ బయటి దృశ్యం
 
బటాసియా లూప్, డార్జిలింగ్
 
డార్జిలింగ్‌లోని ఒక తేయాకు తోట.

2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం డార్జిలింగ్ జిల్లా జనాభా 18,46,823,[3] ఇది కొసావో జనాభాకుదాదాపుసమానం.[9] ఇది భారతదేశంలోజనాభా పరంగా మొత్తం 640 లో జిల్లాలలో257వ శ్రేణిగా నమోదైంది.[3] జిల్లాలో 586 inhabitants per square kilometre (1,520/sq mi).[3] 2001-2011 దశాబ్దంలో దాని జనాభా వృద్ధి రేటు 14.77% శాతానికి పెరిగింది [3] డార్జిలింగ్‌లో ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 970 మంది స్త్రీల లింగ నిష్పత్తిగా,[3] అక్షరాస్యత రేటు 79.56%గా ఉంది [10] కాలింపాంగ్ జిల్లా వేరు చేయబడిన తర్వాత దానిజనాభా 15,95,181 మంది ఉన్నారు. జనాభాలో షెడ్యూల్డ్ కులాలు జనాభా 18.86% మంది ఉండగా, షెడ్యూల్డ్ తెగలు జనాభా 20.21% మంది ఉన్నారు.[3]

మొత్తం జనాభాలో 6,24,061 మంది దాదాపు 40% మంది కొండ ప్రాంతాలలో నివసిస్తున్నారు. డార్జిలింగ్ హిల్స్‌లోని అసలైన నివాసులు లెప్చాస్ లేదా రోంగ్పా ప్రజలు. (లోయ ప్రజలు వారు తమను తాము అలా పిలవడానికి ఇష్టపడతారు). జిల్లాలో సుదీర్ఘ చరిత్ర కలిగిన ఇతర సంఘాలలో లింబు, రాయ్, తమాంగ్, గురుంగ్, మగర్, నెవార్, థామి, చెత్రీ, బహున్, కమీ, దమై వర్గాలకు చెందిన జనాభా ఉన్నారు . 1950ల నుండి టిబెట్ నుండి వచ్చిన టిబెటన్ల గణనీయమైన జనాభాఉంది. కాలక్రమేణా కొండప్రజల మధ్య జాతిభేదాలు అస్పష్టంగా ఉన్నాయి. నేడు చాలామంది గూర్ఖాలుగా గుర్తించబడ్డారు. జిల్లాలో నేపాలీని మాతృభాషగా మాత్రమే మాట్లాడతారు.[11]

మైదానాలలో బెంగాలీలు ఎక్కువ శాతం మంది ఉన్నారు. పెద్ద సంఖ్యలో గూర్ఖాలు, ఆదివాసీలు ఉన్నారు.వీరిలో రెండోవారు బ్రిటీష్ పాలనలో చోటానాగ్‌పూర్, సంతాల్ పరగణాల నుండి టీ తోట కార్మికులుగా వలస వచ్చారు. కొండలు, మైదానాలు రెండూ బీహారీలు, మార్వాడీలు, పంజాబీలతో సహా ఇతర ప్రాంతాల నుండి వలస వచ్చినవారు ఎక్కువగా ఉంటారు.[11]

2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జనాభాలో 39.88% మంది నేపాలీ, 26.51% మంది బెంగాలీ, 10.95% మంది హిందీ, 6.17% మంది రాజ్‌బోంగ్షి, 5.38% మంది సద్రీ, 2.52% మంది కురుఖ్, 1.50% మంది భోజ్‌పురి, సంతా 1.15% మంది వారి మొదటి భాషగా మాట్లాడతారు.[12]

డార్జిలింగ్, కుర్సియోంగ్, మిరిక్ సబ్‌డివిజన్‌లలో 90% కంటే ఎక్కువ మంది ప్రజలు మాట్లాడే హిల్ డివిజన్‌లలో నేపాలీ ఆధిపత్య భాష, అయినప్పటికీ చాలా మంది కొండ నివాసులు ఖాస్ తెగలకు చెందినవారు కాదు. అనేక వందల మంది అసలు కొండ నివాసులు ఇప్పటికీ వారి అసలు భాషలను మాట్లాడుతున్నారు,అయితే అత్యధికులు ఇప్పుడు నేపాలీ మాత్రమే మాట్లాడతారు.[12]

సిలిగురి ఉపవిభాగ ప్రజల ప్రధాన భాష బెంగాలీ. దీని తర్వాత గణనీయమైన సంఖ్యలో కామత్‌పురి లేదా రాజ్‌బాంగ్షి మాట్లాడేవారు ఉన్నారు. ఆదివాసీలలో సద్రీ ప్రధాన భాష అయినప్పటికీ కొందరు ఇప్పటికీ కురుఖ్, ముండారి, సంతాలి వంటి వారి అసలు భాషలను మాట్లాడతారు.[12]

2001లో జిల్లా జనాభా 16,09,172. గ్రామీణ జనాభా 10,88,740, పట్టణ జనాభా 5,20,432 మంది ఉన్నారు. మొత్తం జనాభాలో పురుషులు 8,30,644 మందికాగా, స్త్రీలు 7,78,528 మంది ఉన్నారు. జనాభా సాంద్రత కిమీ 2 కి 511గా ఉంది. దశాబ్దాల జనాభా వృద్ధి రేటు (1991–2001) 23.79%గా ఉంది.[13]

1951 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, డార్జిలింగ్ జిల్లాలోని మూడు హిల్ సబ్-డివిజన్‌లలో (కాలింపాంగ్‌తో సహా) జనాభాలో దాదాపు 26% మంది నేపాలీని మాతృభాషగా మాట్లాడతారు.[14] రాయ్, లింబు, తమాంగ్, మగర్, గురుంగ్, నెవార్, కొండల్లో గతంలో మాట్లాడే ఇతర భాషలు. బెంగాలీ జిల్లా జనాభాలో అధికారిక భాషగా నేపాలీని డార్జిలింగ్, కుర్సియోంగ్ ఉపవిభాగాలలో మాత్రమే సహ-అధికారికంగా ప్రకటించారు.[11][15]

2011 నాటికి డార్జిలింగ్ జిల్లాలో మతాల ప్రకారం జనాభా
మతం జనాభా (1941) [16] : 90–91  శాతం (1941) జనాభా (2011) [17] శాతం (2011)
హిందూమతం   142,568 47.95% 1,213,326 76.06%
గిరిజన మతం   109,627 36.87% 12,460 0.78%
ఇస్లాం   8,801 2.96% 101,088 6.34%
క్రైస్తవం   1,885 0.63% 104,395 6.54%
బౌద్ధమతం   --- --- 156,552 9.81%
ఇతరులు [a] 34,446 11.59% 7,360 0.47%
మొత్తం జనాభా 297,327 100% 1,595,181 100%

వృక్షజాలం, జంతుజాలం మార్చు

డార్జిలింగ్ జిల్లాలో సిన్గాలిలా జాతీయ ఉద్యానవనం ఉంది. దీనిని 1986లో వన్యప్రాణుల అభయారణ్యంగా ఏర్పాటు చేసి 1992లో జాతీయ పార్కుగా మార్చారు.దీని వైశాల్యం 78.60 km2 (30.3 sq mi).[18] డార్జిలింగ్ జిల్లాలో జోరెపోఖ్రి, మహానంద, సెంచాల్ అనే మూడు వన్యప్రాణుల అభయారణ్యాలు ఉన్నాయి.[19]

ఇది కూడ చూడు మార్చు

  • గూర్ఖాలాండ్
  • గూర్ఖా జనముక్తి మోర్చా
  • గూర్ఖా నేషనల్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్
  • డార్జిలింగ్ లిమిటెడ్

మూలాలు మార్చు

  1. ↑ "West Bengal Human Development Report 2004" (PDF) (in ఇంగ్లీష్).
  2. ↑ "West Bengal CM congratulates people of Kalimpong district". The Times of Indial. 2017. Retrieved 18 February 2017.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 "District Census Handbook, Darjiling" (PDF). Directorate of Census Operations, West Bengal. 2011. Retrieved 29 September 2015.
  4. ↑ Subba U.,( 'Sabdatitma Tajenglung' (Title) by Sankarhang Subba,) (Editor) Yuma Manghim Udghatan Samaroha Smarika 2017, Nalichour, Sonada, published by Limbu/ Subba Tribal Society, Darjeeling.
  5. ↑ "Pre-Independence [Darjeeling]". Government of Darjeeling. Archived from the original on 31 October 2015. Retrieved 17 August 2015.
  6. ↑ "Gorkhaland State a distinct possibility". The Hindu. Chennai, India. 15 May 2004. Archived from the original on 6 July 2004.
  7. ↑ "Gorkha Territorial Administration members sworn in; Shinde, Mamata assure support". The Times of India. 5 August 2012. Retrieved 5 August 2012.
  8. ↑ "Press Note, Delimitation Commission" (PDF). Assembly Constituencies in West Bengal. Delimitation Commission. Retrieved 16 November 2008.
  9. ↑ US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 13 June 2007. Retrieved 1 October 2011. Kosovo 1,825,632 July 2011 est.
  10. ↑ "Census of India : Provisional Population Totals Paper 1 of 2011 : West Bengal". Censusindia.gov.in. Retrieved 13 June 2012.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 "People and Culture - Language". Archived from the original on 25 December 2008. Retrieved 26 April 2018.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "Table C-16 Population by Mother Tongue: West Bengal". www.censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "languages" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  13. ↑ "Census 2001". darjeeling.gov.in. Archived from the original on 5 March 2010. Retrieved 22 November 2021.
  14. ↑ "Lok Sabha Debates - Nepali-speaking People in Darjeeling" (PDF). eparlib.nic.in. Retrieved 16 April 2022.
  15. ↑ "Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India: 50th report (delivered to the Lokh Sabha in 2014)" (PDF). National Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. p. 95. Archived from the original (PDF) on 8 July 2016. Retrieved 13 July 2015.
  16. ↑ "CENSUS OF INDIA, 1941 VOLUME VI BENGAL PROVINCE" (PDF). Retrieved 13 August 2022.
  17. ↑ "Table C-01 Population by Religion: West Bengal". censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India. 2011.
  18. ↑ "National Parks". ENVIS Centre on Wildlife & Protected Areas. Retrieved 17 February 2017.
  19. ↑ "Wildlife Sanctuaries". ENVIS Centre on Wildlife & Protected Areas. Retrieved 17 February 2017.
  1. ↑ Including Jainism, Buddhism, Zoroastrianism, Judaism, Ad-Dharmis, or not stated

వెలుపలి లంకెలు మార్చు


"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=డార్జిలింగ్_జిల్లా&oldid=3929954" నుండి వెలికితీశారు