ప్రతాప్గఢ్ (రాజస్థాన్)
ప్రతాప్గఢ్, రాజస్థాన్ రాష్ట్రం, ప్రతాప్గఢ్ జిల్లాకు చెందిన పట్టణం. ఇది రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలో సరికొత్తగా ఏర్పడిన జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం. ఈ నగరం తేవా కళకు పేరొందిన నగరం. గిరిజన గ్రామాలతో చుట్టుముట్టింది. ఇది తినదగిన జిరలూన్ హింగ్‌కు పేరుపొందింది.
Pratapgarh | |
|---|---|
Town | |
  Pratapgarh Location in Rajasthan, India  Pratapgarh Pratapgarh (India) | |
| Coordinates: 24°02′N 74°47′E / 24.03°N 74.78°E | |
| దేశం |  India |
| రాష్ట్రం | Rajasthan |
| జిల్లా | Pratapgarh |
| Elevation | 491 మీ (1,611 అ.) |
| Population (2011)[1] | |
| • Total | 42,079 |
| భాషలు | |
| • అధికార | హిందీ |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| పిన్‌కోడ్ | 312605 |
| టెలిఫోన్ కోడ్ | 01478 |
| ISO 3166 code | RJ-IN |
| Vehicle registration | RJ-35 |
| Website | pratapgarh.rajasthan.gov.in |
చరిత్ర మార్చు
సా.శ.14 వ శతాబ్దంలో మహారాణా కుంభ చిత్తోర్‌గఢ్‌ను పాలించాడు. తన తమ్ముడు క్షేమ్‌కార్న్‌తో వివాదం కారణంగా అతన్ని తన భూభాగం నుండి బహిష్కరించాడు.క్షేంకర్న్ కుటుంబం కొంతకాలం రాజస్థాన్‌కు దక్షిణాన అరవాలి శ్రేణులలో శరణార్థిగా నివసించింది.1514 లో అతని కుమారుడు రాజ్‌కుమార్ సూరజ్మల్ దేవ్‌గఢ్ పాలకుడు అయ్యాడు. రాజ్‌కుమార్ తరువాత ప్రతాప్గఢ్ రాజ్ అని పిలువబడ్డాడు.దేవగఢ్ వాతావరణం రాజ కుటుంబానికి అనువైంది కానందున, రాజా సూరజ్మల్ వారసులలో ఒకరైన రాజ్‌కుమార్ ప్రతాప్ సింగ్ 1698 లో దేవ్‌గఢ్ సమీపంలో ఒక కొత్త పట్టణాన్ని నిర్మించడం ప్రారంభించి దానికి ప్రతాప్గఢ్ అని పేరు పెట్టారు.[2]
భౌగోళికం మార్చు
ప్రతాప్గఢ్ 24.03 ° N 74.78 ° E వద్ద ఉంది.ఇది 491 మీటర్లు (1610 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.మౌంట్ అబూ తరువాత రాజస్థాన్‌లో ఇది రెండవ ఎత్తైన ప్రదేశంగా గుర్తించబడింది.[3]
స్థలాకృతి మార్చు
ప్రతాప్గఢ్ నగరం అంతర్గత భాగంలో చాలా ఇరుకైన వీధులు కలిగి ఉంటుందివాటిలో కొన్ని చాలా ఇరుకైనవి,రెండు బైక్‌లు ఒకదానికొకటి దాటడం కష్టం.గత దశాబ్దంలో నగరానికి వెలుపలి ప్రాంతాలు వేగంగా అభివృద్ధి చెందాయి. మాల్వా పీఠభూమి, వింధ్యచల్, అరవాలి పర్వత శ్రేణులు అనే మూడు వేర్వేరు భౌగోళిక నిర్మాణాల సంగమం కారణంగా ఈ ప్రాంతం స్థలాకృతి అభివృద్ధి నిర్లక్ష్యం చేయబడుతుందని భావిస్తారు.ప్రతాప్గఢ్ నగరానికి చోటి సద్రి 47 కి.మీ.దూరంలో మాండ్సౌర్ 32 కి.మీ.దూరంలో సమీప నగరాలుగా ఉన్నాయి.
జనాభా మార్చు
2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, ప్రతాప్గఢ్ మొత్తం జనాభా 42,079, వీరిలో పురుషుల 21,499 మందికాగా, 20,580 మంది మహిళలు ఉన్నారు.0 నుండి 6 సంవత్సరాల వయస్సు గల జనాభా 5,154. ప్రతాప్గఢ్ నగరంలో మొత్తం అక్షరాస్యత జనాభా 31,687మంది కాగా, మొత్తం జనాభాలో పురుషుల అక్షరాస్యత 75.3%మంది ఉన్నారు.మొత్తం జనాభాలో పురుషుల అక్షరాస్యత 80.5%,స్త్రీల అక్షరాస్యత 69.9% కలిగి ఉంది.షెడ్యూల్డ్ కులాలు జనాభా 5,344,షెడ్యూల్డ్ తెగల జనాభా 3,459. ప్రతాప్‌గఢ్‌లో 8749 కుటుంబాలు నివసిస్తున్నాయి.[1]
సంస్కృతి మార్చు
నగరం పాత,కొత్త సంస్కృతుల సమ్మేళనం.సమీప గ్రామాల్లో, గిరిజన సంస్కృతి ఇప్పటికీ అభివృద్ధి చెందుతోంది.ప్రతి ఆదివారం గిరిజనులు వారపు సంతలో సరుకులు కొనడానికి నగరానికి వచ్చినప్పుడు,నగరం గిరిజనులుతో నిండి కనిపిస్తుంది.జిల్లాగా ప్రకటించిన తరువాత నగరంలో కొత్త అభివృద్ధి ప్రణాళికలను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అమలు చేసింది.
సేవలు, మౌలిక సదుపాయాలు మార్చు
నగరంలో మూడు సినిమా మందిరాలు ఉన్నాయి.అవి అర్చన, ప్రతాప్, సమత. ప్రతాప్ సినిమా మందిరం 1945 లో నిర్మించినప్పుడు మొత్తం ఉదయపూర్ మండలంలో మొదటి సినిమా మందిరం.మాజీ దర్పాన్ సినిమా మందిరం ఇప్పుడు కొన్ని ఇతర వ్యాపారాలను నిర్వహించడానికి మూసివేయబడింది.కమ్యూనికేషన్ సేవలను ఎయిర్టెల్, బిఎస్ఎన్ఎల్, ఐడియా, రిలయన్స్, టాటా ఇండికామ్, వొడాఫోన్ సంస్థలు నిర్వహిస్తున్నాయి.దాని వ్యూహాత్మక స్థానం కారణంగా భారత విమానాశ్రయాల ప్రాధికార సంస్థ విమానాలను వారి మార్గానికి మార్గనిర్దేశం చేసేందుకు ఇక్కడ విఒఆర్ స్టేషన్‌ను నొకదానిని ఏర్పాటు చేసింది. ప్రతాప్గఢ్-ఢిల్లీ-ముంబై మార్గం మధ్య మధ్యలో ఉందని చెబుతారు.ప్రతాప్గఢ్ అన్ని ముఖ్యమైన పట్టణాలకు రహదారి ద్వారా అనుసంధానించబడినప్పటికీ,ఒక రైల్వే మార్గ నిర్మాణానికి అవకాశంలేదు.ఎందుకంటే ఇది ఎత్తులో ఉన్నందున,రైల్వే మార్గాన్ని నిర్మించడం చాలా ఖరీదైంది,క్లిష్టమైంది.
చదువు మార్చు
ప్రతాప్గఢ్ లో విద్యా ప్రమాణాలు 1980 ల చివరి నుండి తీవ్రంగా పెరిగాయి.మొదటి ఆంగ్ల భాషా మధ్య పాఠశాల 1989 లో ప్రారంభించబడింది.అప్పటి నుండి అనేక విద్యాసంస్థలు ప్రారంభించబడ్డాయి.ప్రాథమిక (5 వ తరగతి వరకు), మధ్య (8 వ తరగతి వరకు),మాధ్యమిక (10 వ తరగతి వరకు),ఉన్నత మాధ్యమిక (12 వ తరగతి వరకు) కోసం విద్యా సేవలు అందించే సంస్థలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.నగరంలో వైద్య,సాంకేతిక విద్యలలో చేరటానికి ముందు కోర్సుల కోసం ఒక శిక్షణ సంస్థ ఉంది.
పర్యావరణం, పర్యాటకం మార్చు
ప్రతాప్గఢ్ పర్యావరణ పర్యాటకానికి వేదిక.సీతా మాతా వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం ఆకర్షణీయమైన జంతుజాలం, వృక్షజాలాలను కలిగి ఉంది.వీటిలో ఎగిరే ఉడుతలు, నల్ల-నాప్డ్ చక్రవర్తులు,ఫ్లోరికాన్లు ఉన్నాయి.
మూలాలు మార్చు
- ↑ 1.0 1.1 "Census of India: Pratapgarh". www.censusindia.gov.in. Retrieved 14 March 2020.
- ↑ http://116.50.64.10/pjym/AP_history.htm Archived 2012-07-10 at Archive.today
- ↑ "Pratapgarh's official website".