సిక్కిం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
JVRKPRASAD (చర్చ | రచనలు) |
RahmanuddinBot (చర్చ | రచనలు) చి Wikipedia python library |
||
పంక్తి 26:
''' సిక్కిం''' (Sikkim) భారత దేశపు హిమాలయ పర్వతశ్రేణులలో ఒదిగి ఉన్న ఒక రాష్ట్రము. భారతదేశంలో అన్ని రాష్ట్రాలకంటే తక్కువ జనాభా ఉన్న రాష్ట్రం. వైశాల్యంలో రెండవ చిన్న రాష్ట్రం (అన్నింటికంటే చిన్నది [[గోవా]]). 1975 వరకు సిక్కిం "చోగ్యాల్" రాజ వంశీకుల పాలనలో ఉండే ఒక స్వతంత్ర దేశము. 1975లో ప్రజాతీర్పు (రిఫరెండం) ను అనుసరించి సిక్కిం భారతదేశంలో 22వ రాష్ట్రంగా విలీనమైంది. ఈ చిన్న రాష్ట్రానికి ఉత్తరాన [[నేపాల్]], తూర్పున, ఉత్తరాన [[టిబెట్]] ([[చీనా]]), ఆగ్నేయాన [[భూటాన్]] దేశాలు అంతర్జాతీయ సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. దక్షిణాన [[పశ్చిమ బెంగాల్]] రాష్ట్రం ఉంది.
సిక్కిం అధికారిక భాష నేపాలీ. రాజధాని
== "సిక్కిం" పేరు ==
* నేపాలీ భాషలో ''సిక్కిం'' (లేదా ''శిఖిం'') అనగా ''ముడిపడిన నేల''. ('శిఖి' అనే సంస్కృత పదం నుండి). పొరుగునుండి దండెత్తిన నేపాలీ గూర్ఖాలు కొండలమయమైనందున
* సిక్కిం మొదటి పాలకుడైన పంచేన్ నాంగ్యాల్ నిర్మించిన భవనాన్ని వర్ణిస్తూ 'లింబు' భాషలో 'సు'-క్రొత్త,
* టిబెటన్లు తమ భాషలో సిక్కింను "డెన్జాంగ్" - అనగా వరి ధాన్యం లోయ - అంటారు.
పంక్తి 44:
9వ శతాబ్దంలో "గురు రిపోంచే" అనే బౌద్ధమతగురువు కాలంనుంచీ సిక్కిం చరిత్ర ఆధారాలు లభిస్తున్నాయి.
[[దస్త్రం:Gururinpochen.jpg|thumb|left|200px|సిక్కిం గురువైన [[గురు రింపోచే]] విగ్రహం. [[నామ్చీ]]లోని 118 అడుగులు ఎత్తున్న ఈ విగ్రహము ప్రపంచములోనే ఈ సాధువు యొక్క విగ్రహలన్నింటిలోకెల్లా పెద్దది.]]
13వ శతాబ్దంలో టిబెట్కు చెందిన గురుటాషి అనే రాకుమారుడు చోగ్యాల్ వంశానికి మూల పురుషుడు.
1700నుండి భూటానీలు, నేపాలీలు సిక్కింపై పలుమార్లు దండెత్తడం, టిబెటన్లు సిక్కింను కాపాడటం జరిగింది. చివరకు నేపాలీలు సిక్కింలో తెరాయి ప్రాతంతో సహా చాలాభాగాన్ని ఆక్రమించారు. బ్రిటిష్ వారి రాక తరువాత సిక్కిం బ్రిటిషువారితో చేతులు కలిపింది.
[[దస్త్రం:dodrulchortenstupa.jpg|thumb|200px| సిక్కింలో ప్రసిద్ధమైన [[ద్రో-దుల్ ఛోర్తెన్ స్థూపము]]]]
కాని తరువాత సిక్కింకు, బ్రిటిష్ఇండియావారికి మధ్య సంబంధాలు క్షీణించాయి. 1861 తరువాత సిక్కిం బ్రిటిషువారి అధీనంలో మన్నే దేశమైంది. 1947లో ప్రజాభిప్రాయం సిక్కింను భారతదేశంలో విలీనం చేయాలని వచ్చింది. కాని భారత ప్రధాని నెహ్రూ భారతదేశ రక్షణలో
== ప్రభుత్వమూ, రాజకీయాలు ==
పంక్తి 59:
[[దస్త్రం:Sikkimpolitical.png|thumb|right|240px|సిక్కిం రాష్ట్రంలోని నగరాలు, పట్టణాలు]]
సిక్కిం ప్రభుత్వ వ్యవస్థ భారతదేశంలో అన్ని రాష్ట్రాలలో వలెనే - కేంద్రంచే నియమించ బడ్డ గవర్నరు, పాలనా బాధ్యత గల ముఖ్యమంత్రి, ఒక శాసన సభ, ఒక హైకోర్టు (దేశంలో అతి చిన్న హైకోర్టు) - ఇలా ఉంటుంది. సిక్కింలో 32 అసెంబ్లీ నియోజక వర్గాలు, ఒక లోక్సభ, ఒక రాజ్యసభ నియోజక వర్గాలు ఉన్నాయి.
1975 విలీనం తరువాత భారత జాతీయ కాంగ్రెసు 1979వరకు కాంగ్రెసు పార్టీ అధికారంలో ఉంది. 1979లో సిక్కిం పరిషత్ పార్టీ కి చెందిన నర్బహదూర్ భండారీ ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. 1994 ఎన్నికల్లో సిక్కిం ప్రజాస్వామ్య ఫ్రంట్కు చెందిన పవన్ కుమార్ చామ్లింగ్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. 1999, 2004 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో ఇదే పార్టీ విజయం సాధించింది.
పంక్తి 68:
ఎక్కువగా పర్వతమయమైన సిక్కిం రాష్ట్రంలో వ్యవసాయానికి ఉపయోగపడే భూమి చాలా తక్కువ. కొద్ది కొండ వాలులు మాత్రం వ్యవసాయానికి అనుగుణంగా పైకప్పు వ్యవసాయం (టెర్రేస్ ఫార్మింగ్) కోసం మార్చబడ్డాయి. మంచునదులవల్ల కొన్ని లోతట్టులోయప్రాంతాలలో వ్యవసాయం జరుగుతున్నది. ముఖ్యంగా తీస్తా నది, దాని ఉపనదియైన రంగీత్ నది సిక్కిం ఆర్ధిక వ్వస్థవకు చాలా కీలకమైనవి. దేశంలో మూడో వంతు దట్టమైన అరణ్యాలతో కూడి ఉన్నది.
ఉత్తరము, తూర్పు, పడమర దిశలలో బ్రహ్మాండమైన హిమాలయ పర్వతశ్రేణులు అర్ధచంద్రాకారంలో రాష్ట్రాన్ని చుట్టి ఉన్నాయి. దక్షి భాగంలోనే ఎక్కువ జనావాసమైన ప్రదేశాలున్నాయి. మొత్తంమీద రాష్ట్రంలో 28 పర్వత శిఖరాలు, 21 హిమానీనదాలు (గ్లేషియర్స్), 227 ఎత్తైన ప్రాంతపు సరసులు, 5 ఉష్ణజలపు ఊటలు, 100కు పైగా నదులు, ఏరులు ఉన్నాయి. సరస్సులలో త్సోంగ్మో సరసు, ఖెంచియోపల్రి సరసు ముఖ్యమైనవి. రాష్ట్రాన్ని టిబెట్, భూటాన్, నేపాల్లతో కలుపుతూ 8 పర్వతలోయ మార్గాలున్నాయి.
పంక్తి 89:
== ఆర్ధిక వ్యవస్థ ==
సిక్కిం ఆర్ధిక
[[దస్త్రం:elaichi.jpg|thumb|240px|యాలుకలు, సిక్కిం యొక్క ప్రధాన వాణిజ్య పంట]]
ఇటీవలి కాలంలో పర్యాటక రంగంపై శ్రద్ధ, పెట్టుబడులు పెరిగాయి. ఇందుకు సిక్కింలో ఎన్నో ఆకర్షణలున్నాయి. ఇంకా సిక్కింలో రాగి, డోలొమైట్, సున్నపురాయి,
== విభాగాలు ==
సిక్కింలో 4 జిల్లాలన్నాయి - తూర్పు సిక్కిం (రాజధాని: గాంగ్టక్), పశ్చిమ సిక్కిం (రాజధాని: గేజింగ్), ఉత్తర సిక్కిం (రాజధాని: మంగన్), దక్షిణ సిక్కిం
{{:భారతదేశ జిల్లాల జాబితా/సిక్కిం}}
పంక్తి 103:
== జన విస్తరణ ==
[[దస్త్రం:Gangtokshouse.jpg|thumb|250px|గాంగ్టక్లోని ఒక సాంప్రదాయ బౌద్ధ నివాసము]]
'లెప్చా' తెగలవారు సిక్కిం లో పురాతనకాలం నుండి నివాసముంటున్నవారు. 'భూటియా'లు (భూటాన్ నుండి వలస వచ్చిన వారు),
[[హిందూమతం]], [[బౌద్ధమతం]] ప్రధాన మతాలు. కొద్దిపాటి క్రైస్తవులు, చాలాకొద్దిమంది మహమ్మదీయులు ఉన్నారు. సిక్కింలో ఎప్పుడూ మత ఘర్షణలు జరుగలేదు.
పంక్తి 113:
== సంస్కృతి ==
సిక్కింలో [[దీపావళి]], [[దసరా]] వంటి హిందువుల పండుగలు, లోసార్, లూసాంగ్, సగదవా, ల్హబాబ్, డ్యూచెన్, ద్రుప్కాతెషి, భుమ్చు వంటి బౌద్ధుల పండుగలు, ఇంకా క్రిస్టమస్, ఆంగ్లనూతన సంవత్సరాది - ఈ ఉత్సవాలన్నీ జరుపుకుంటారు.
[[దస్త్రం:Gumpa.jpg|thumb|240px|భౌద్ధుల పండగ [[లోసార్]] సందర్భంగా [[లాఛుంగ్]] లో ప్రదర్శింపబడుతున్న గుంపా]]
పంక్తి 123:
== రవాణా వ్యవస్థ ==
[[దస్త్రం:Riverteesta.jpg|thumb|240px|సిక్కిం జీవనాడిగా భావించే [[తీస్తా నది]]]]
భౌగోళిక కారణాలవల్ల సిక్కింలో విమానాశ్రయాలూ లేవు. రైలు మార్గాలు లేవు. పొరుగు రాష్ట్రమైన [[పశ్చిమ బెంగాల్]] లోని [[సిలిగురి]] విమానాశ్రయం [[గాంగ్టక్]]కు 124 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నది. అక్కడికీ, బాగ్డోగ్రాకూ హెలికాప్టర్ సర్వీసున్నది.
== మౌలిక సదుపాయాలు ==
అధిక వర్షాల వల్లా, హిమపాతాల వల్లా, కొండ చరియలు పడడం వల్లా సిక్కిం రహదారులు కొన్ని తరచూ చెడిపోతూ ఉంటాయి. చాలా రహదారుల బాధ్యత భారతసైన్యానికి సంబంధించిన సరిహద్దు రోడ్ల సంస్థ (Border Roads Organisation) నిర్వహిస్తుంది.
సిక్కింలోని అధిక వర్షపాతం వల్లా, అనేక నదుల వల్లా ణిటి సదుపాయం పుష్కలంగా ఉంది. ఎన్నో జల విద్యుత్కేంద్రాలున్నాయి.
[[దస్త్రం:Namgyal Research Institute of Tibetology.jpg|thumb|240px| టిబెటాలజీ మ్యూజియం మరియు పరిశోధనా కేంద్రం]]
పంక్తి 135:
== చదువు ==
అక్షరాస్యత 69.68% - అందులో మగవారిది 76.73%, మహిళలలో
|