దశ రూపకాలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
Sudharani65 (చర్చ | రచనలు) దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు |
K.Venkataramana (చర్చ | రచనలు) దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు |
||
పంక్తి 1:
వ్యుత్పత్తి: దశ అంటే పది సంఖ్య. రూపకము అంటే నాటకము. సంస్కృతంలో ఈ రూపకాలను పది రకాలుగా చెప్పారు. అవే దశరూపకములు.
;నాటక భేదములు:
{{Div col|cols=10}}
# నాటకము.
# ప్రకరణము.
# భాణము.
# ప్రహసనము
# డిమము.
# వ్యాయోగము
# సమవాకారము.
# వీధి.
# అంకము.
# ఈహామృగము.
{{Div end}}
▲(i) నాటకము : ఇందులో ఇతివృత్తం ప్రఖ్యాతమయినది(పురాణేతిహాసాల నుండి గ్రహించిన వస్తువు). నాయకుడు ధీరోదాత్తుడు. వీరము కానీ, శృంగారము కానీ ప్రధాన (అంగిరసము) రసముగా ఉంటుంది.ఇతర రసములు అంగములుగా ఉండవచ్చు.వీటిలో 5 నుంచి 10 వరకు అంకములు
▲(ii) ప్రకరణము : ఇందులో ఇతివృత్తం కల్పితమై ఉంటుంది. నాయకుడు ధీరశాంతుడు. శృంగారము ప్రధాిన రసంగా ఉంటుంది. నాయకుడు, మంత్రి కానీ, వణిజుడు కానీ, బ్రాహ్మణుడు కానీ అయి ఉండాలి. ఇందులో కుల స్త్రీ గానీ, వేశ్యగానీ లేదా ఇద్దరూ కానీ కావ్య నాయికలై
▲(iii)భాణము : ఇందులో ఇతివృత్తం కల్పితము. నాయకుడు ధూర్తుడయిన విటుడు. శృంగార, వీర రసములతో ఉంటుంది.ఇందులో ఒకటే అంకం ఉంటుంది.
==మూలలు==
▲(iv) ప్రహసనము : ఇందులో కథ కల్పితం. నాయకులు పాషండులు అంటే వేదబాహ్యులు.హాస్యరసమే ఇందులో ప్రధానం.
{{మూలాలజాబితా}}
▲(v) డిమము : ఇందులో ఇతివృత్తం ప్రసిద్ధం. రౌద్ర రసము ఇందులో ప్రధానరసము. వీర,శృంగార రసములు అంగ రసములుగా ఉండవచ్చు. నాయకుడు ధీరోదత్తులైన దేవ, గంధర్వ, పిశాచ జాతులకు చెందినవారు. నాలుగు అంకములుంటాయి.మాయలు, ఇంద్రజాలం, యుద్ధం, గ్రహణములు
▲(vi) వ్యాయోగము : ఇందులో ఇతివృత్తం ప్రసిద్ధం. నాయకుడు ధీరోదాత్తుడు. వీరరసము ప్రధానమైన రసం.ఒకనాటి మహా యుద్ధం కథని ప్రయోగించాలి.
▲(vii) సమవాకారము : ఇందులో కథ కల్పితం కానీ, ప్రసిద్ధం కానీ అయి ఉండవచ్చు. దేవతలు, రాక్షసులు మొదలైన 12 మంది నాయకులు ఉంటారు. వీరరసము ప్రధానమైన రసము. 3 అంకములుంటాయి ఈ నాటకంలో. ఉదాహరణకి సముద్ర మధనము.
▲(viii)వీధి : ఇందులో ఇతివృత్తం ప్రసిద్ధం. నాయకుడు ధీరోదాత్తుడు. శృంగార రసము సూచనగా ఉంటుంది. ఒకటే అంకము ఉంటుంది.
▲(ix) అంకము : ఇందులో కథ ప్రసిద్ధం. నాయకుడు ప్రాకృత జనుడు(నాగరికత తెలియనివాడు). కరుణరసము ప్రధానమైన రసం. వాగ్యుద్ధం, స్త్రీవిచారం ముఖ్యంగా వర్ణించబడతాయి.
▲(x) ఈహా మృగము : ఇందులో కథ కొంత కల్పితము, కొంత ప్రసిద్ధము గా ఉంటుంది. నాయకుడు ధీరోద్ధతుడు. శృంగారరసము సూచనగా ఉంటుంది. 4 అంకములు ఉంటాయి. మర్త్యుడు (మానవుడు) నాయకుడుగా ఉంటాడు.దివ్యుడు ప్రతినాయకుడుగా ఉంటాడు. వీరిరువురు స్త్రీ కోసం కలహించుకుంటారు
|