"షియా ఇస్లాం" కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''షియా ఇస్లాం''' (ఆంగ్లం : '''Shia Islam''') ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] شيعة '''షి‘యాహ్'''), కొన్నిసార్లు, షియా, షియైట్ అనీ ఉచ్ఛరించబడుతుంది. [[ఇస్లాం]] మతము లో [[సున్నీ ఇస్లాం]] తరువాత రెండవ అతిపెద్ద సమూహము. ముస్లిం ప్రపంచంలో షియా ముస్లింలు మైనారిటీలుగా పరిగణించబడుతారు. [[ఇరాన్]] దేశంలో మెజారిటీలుగా పరిగణించబడుతారు.<ref name="Esposito, John 2002. p 45">"Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN-13: 978-0195157130. p 45.</ref>, [[అజర్‌బైజాన్]] <ref name="The New Encyclopædia Britannica 1998, p 738">The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairnman of the Baord, 15th Edition, Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-6330, Vol 10, p 738.</ref>, [[బహ్రయిన్]]<ref> name="Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN-13: 978-0195157130. p 45.<"/ref> మరియు [[ఇరాక్]], [[లెబనాన్]]<ref> name="Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN-13: 978-0195157130. p 45.<"/ref> [[కువైట్]].[[ఆఫ్ఘనిస్తాన్]], [[పాకిస్తాన్]]<ref>"Islam: An Introduction," by Annemarie Schimmel, State University of New York Press, 1992, ISBN-13: 978-0791413272, p 94</ref> మరియు [[భారతదేశం]]లలో వీరిని మైనారిటీలుగా పరిగణిస్తారు.

''షియాహ్'' బహువచనం, ''షియ్'' ఏకవచనం,<ref> name="The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairnman of the Baord, 15th Edition, Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-6330, Vol 10, p 738.<"/ref> అర్థం అనుయాయుడు, అనుంగుడు, సహచరుడు లేదా విభాగం. [[ఖురాన్]] లోనూ ఈ పదము ఉపయోగించబడినది (షియా ఇస్లాం గురించి కాదు) ఈ పద ఉపయోగ సమయంలో స్ఫురించే భావన "అనుయాయుడు", ఋణాత్మక మరియు ధనాత్మక దృష్టికోణంతోనూ ఈ పదాన్ని వినియోగించబడినది.

"షియా" అను పదము, ''షియా‘తు ‘అలీ'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] : شيعة علي ) నకు సంక్షిప్తరూపం, అర్థం, "అలీ అనుయాయుడు" లేదా "అలీ విభాగానికి చెందినవాడు". <ref> name="The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairnman of the Baord, 15th Edition, Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-6330, Vol 10, p 738.<"/ref>

ప్రారంభపు షియా సమూహం మరియు [[:en:Zaydis|జైదీయులు]], సున్నీ ముస్లిం సమూహాలతో విభేదించుటకు ముఖ్య దృష్టికోణం, [[ఖలీఫా]] పదవికొరకు రాజకీయ ఆధిపత్యమే. ప్రారంభ సున్నీముస్లిం సమూహాలు మాత్రం ఖలీఫా పరంపర ముహమ్మద్ ప్రవక్త తెగయైన [[ఖురైషీయులు|ఖురైషీయుల]] వారసత్వ సంపద మాత్రమేనని భావించేవారు. ఇందుకు విరుద్ధంగా షియావర్గీయులు, ఈ ఖలీఫాల పరంపర ముహమ్మద్ ప్రవక్త వంశస్తులకు ([[అహ్లె బైత్]]) మాత్రమే చెందినదని, వీరినే రాజకీయ వారసులుగా ప్రకటించింది. ముహమ్మద్ ప్రవక్త అల్లుడైన 'అలీ' ని తమ నాయకుడిగా ప్రకటించింది. ముహమ్మద్ వారసులు మాత్రమే 'ఉమ్మహ్' (ముస్లింల సమూహం) నకు సరైన దిశా నిర్దేశం చేయగలరని, ముహమ్మద్ ప్రవక్త మిషన్ ను వీరుమాత్రమే ముందుకు తీసుకుపోగలరని ప్రగాఢంగా విశ్వసించింది. <ref name="Britannica"/>

ఇస్లాంలో `అక్ల్ అనే పదము ఎక్కువగా, ప్రారంభకాలపు షియా పండితులు ఉపయోగించారు. అరబ్బీ పదజాలమైన ''హిల్మ్'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] حلم ) లేదా 'జ్ఞానం' అర్థం "సంపూర్ణ న్యాయం, స్వీయ సహనం మరియు హుందాతనం" లకు ఉపయోగింపబడేది. దీని వ్యతిరేకార్థ పదము ''జహ్ల్'' లేదా 'అజ్ఞానం' మరియు మూర్ఖత్వానికి ''సఫాహ్'' అనే పదజాలం ఉపయోగించేవారు. <ref name="DivineGuide">{{Citation | last =Moezzi | first =Mohammad Ali Amir | date =1994 | title =The Divine Guide in Early Shiʻism: The Sources of Esotericism in Islam | publication-place =Albany | publisher =State University of New York Press | page =6 | isbn =079142121X }}</ref>

ఇస్లాంలో ''ఇస్మాహ్''' అనునది, చెడునుండి స్వేచ్ఛ పొందే దివ్యమార్గం. <ref>Dabashi, ''Theology of Discontent'', p.463</ref> ముస్లింల విశ్వాసాల ప్రకారం, ముహమ్మద్ ప్రవక్త మరియు ఇతర [[ఇస్లామీయ ప్రవక్తలు]] ఈ 'ఇస్మాహ్' దివ్యత్వాన్ని కలిగి వుండేవారు. షియాముస్లిం సమూహములైన "ఇస్నాయె అషరి" ('బారా ఇమామ్'), [[:en:Ismaili|ఇస్మాయిలీ]] లు, ఈ ఇస్మాహ్ ఇమామ్‌లకు మరియు [[ఫాతిమా జహ్రా]]లకూ వుండేదని విశ్వసిస్తారు, కానీ [[:en:Zaidi|జైదీ]]లు మాత్రం ఈ ఇస్మాహ్ ఇమామ్‌లకు వుండేదికాదని విశ్వసిస్తారు.

* Holt p. 72</ref> ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం, రాజకీయ విభాగం (అలీ పార్టీ) బయలు దేరి, అలీని ఖలీఫాగా ఎన్నిక చేయాలని వీరి వారసులనే ఖలీఫాలుగా ఎన్నుకోవాలని ఉద్యమించింది. 2. క్రమేపీ ఇదే ఉద్యమం ధార్మిక విభాగంగాను ధార్మిక ఉద్యమంగానూ మారినది. <ref name="Britannica"/>

[[:en:Twelver|అస్నా అషరి]] (బారా ఇమామ్) ధార్మిక సిద్ధాంతాల ప్రకారం, సున్నీ ముస్లింల లాగా ఐదు సిద్ధాంతాలు ([[ఇస్లాం ఐదు మూల స్తంభాలు]]) ఆచరిస్తూనే ఇంకో మూడు సిద్ధాంతాలు "స్తంభాలు"గా కూడా పాటిస్తారు. మొదటిది [[జిహాద్]], సున్నీ ముస్లింలకు ఈ జిహాద్ అంతగా ప్రాధాన్యము కానిది, రెండవది ''[[:en:Commanding what is just|న్యాయ పోరాటం]]'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] : امر بالمعروف ), ఈ పోరాటం న్యాయ సాంప్రదాయకమైనది, ఇతరులకూ ఇలా చేయమని బోధించేది. మూడవది ''[[:en:Forbidding what is evil|చెడును వ్యతిరేకించడం]]'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] النهي عن المنكر ), ముస్లింలకు, చెడును విడనాడడమే కాకుండా చెడు జరగకుండా ఆపే బాధ్యతలనూ గుర్తుకు తెస్తుంది మరియు ప్రోత్సహిస్తుంది. <ref>Momen (1987), p.180</ref><ref>Momem (1987), p.178</ref><ref>{{cite encyclopedia | title=Pillars of Islam | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}</ref> బారా ఇమామ్ లను అవలంబించేవారి ఐదు సూత్రాలు [[అఖీదాహ్]] అని పిలువబడుతుంది.<ref>Momem (1987), p.176</ref>

* [[:en:List of Shia books|షియా గ్రంధాలగ్రంథాల జాబితా]]