ఆస్మియం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

[[ఇంగ్లాండు]] లోని [[లండను]] నగరంలో,1803 లో స్మిత్ సన్ టేన్నట్ (Smithson Tennant)మరియు విలియమ్ హైడ్ వోల్లస్టన్(William Hyde Wollaston)లు ఈ మూలకాన్ని మొదటగా కనుగొన్నారు. ఈ మూలకం యొక్క ఆవిష్కరణ ప్లాటినం సమూహానికి చెందిన మూలకాల ఆవిష్కరణతో ముడివడి యున్నది. ప్లాటినం 17 వ శతాబ్దిలో platina("small silver"),పేరుతొ[[యూరోప్|యూరోపు]]లో ప్రవేశించి నది. రసాయన వేత్తలు, ప్లాటినం సమ్మేళనాలు తయారుచేయుటకు, ప్లాటినంను అక్వారిజియా (25%[[నైట్రిక్ ఆమ్లం|నత్రికామ్లం]] ,మరియు 75% హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాల మిశ్రమం)లో కరగించినపుడు,ఆమ్లంలో కరుగని నల్లని పదార్థం ,శేష పదార్థంగా/అవశిష్టంగా అడుగున మిగిలి ఉండటం గమనించారు. ఆమ్లంలో కరుగని ఈ నల్లని అవశేష పదార్థంపదార్థంను ను జోసెఫ్ లూయిస్ ప్రోస్ట్ (Joseph Louis Proust) గ్రాపైట్ గా పొరపాటు పడినాడు.

1803 లో Victor Collet-Descotils, Antoine François, comte de Fourcroy, మరియు Louis Nicolas Vauquelin లు తమ పరిశోధనలలో ఈ నల్లని పదార్థం అవశేషంగా ఏర్పడటం గమనించారు కాని విశ్లేషణకు అవసర పడిన పరిమాణంలో పదార్థాన్ని సేకరించలేక పోయారు. చివరకు 1803 లో స్మిత్ సన్‌టేన్నట్ ఈ నల్లని పదార్థం లోని రెండుమూలకాలను వేరుచెయ్యగలిగాడు<ref name=rsc/>. ఆరెండు మూలకాలు [[ఇరీడియం]] మరియు ఆస్మియంలు.ఆస్మియం అను కొత్త మూలకాన్ని గుర్తించినట్లు జూన్ 21,1804 లో ఒక ఉత్తరం ద్వారా రాయల్ సొసైటికి తెలిపాడు.

[[దక్షిణాఫ్రికా]] లోని బుష్ వెల్డ్ Bushveld igneous complex , మరియు కెనడా సడ్‌బరిలు ఆస్మియం యొక్క ప్రధమప్రథమ(primary reserves)వనరులు.

ఆస్మియంను పారిశ్రామికంగా /వ్యాపార పరంగా నికెలు,రాగి లోహాలను ముడిఖనిజం నుండి ఉత్పత్తి చేయునప్పుడు ఉప ఉత్పత్తిగా వస్తుంది<ref name=education/>. రాగి,నికెలు లోహాలను ఎలక్ట్రో రిపైనింగు చేయ్యునప్పుడు,రాజ లోహ మూలకాలు [[వెండి]],[[బంగారం]] ,ప్లాటినం సమూహానికి చెందిన మూలకాలు,సెలీనియం,టేల్లురియం వంటి అలోహ మూలకాలు, విచ్చెదన ఘటకంలో ఆనోడు వద్ద ఆనోడు మడ్డిగా జమ అగును. ఈ ఆనోడు మడ్డి ఏ పైన పేర్కొన్న మూలకాల ఉత్పత్తికి మూల ఆరంభ ముడివస్తువు.

ఆస్మియం,రుథేనియమ,రోడియం, మరియు ఇరిడియం లుఅక్వారిజియాలో కరుగని ధర్మాన్ని ఉపయోగించుకుని ప్లాటినం,వెండి,మరియు ఇతర క్షారాల ముడిలోహాల నుండి ఈ మూలకాలను వేరు చెయ్యుదురు.

సాధారణ గది[[ఉష్ణోగ్రత]] వద్ద ఘనరూపంలో ఉండు,నీలి చాయ కలిగిన తెల్లని[[లోహం]]. ఈ మూలకం గట్టిగా,దృడంగా, మరియు పెళుసుగా ఉండు ,[[ప్లాటినం]] సమూహానికి చెందిన లోహం<ref name=tech/>. ఈ మూలకం యొక్క [[పరమాణు సంఖ్య]] 76. పరమాణు భారం 190.23.[[పరమాణు]] యొక్క [[ఎలక్ట్రాన్|ఎలక్ట్రానుల]] విన్యాసం [Xe] 4f¹⁴ 5d⁶ 6s²<ref name=rsc>{{citeweb|url=http://www.rsc.org/periodic-table/element/76/osmium|title=Osmium|publisher=rsc.org|date=|accessdate=2015-04-22}}</ref>.

ఆస్మియం తక్కువ సంకోచకత్వం కలిగి యున్నది. ఈ మూలకం యొక్క దృడత్వ బల్క్ మోడులుస్ (bulk modulus)చాలా ఎక్కువ,దీని దృడత్వ విలువ 395-462 GPa. ఇది వజ్రం యొక్క కఠినత్వంతో పోటి పడుతున్నది.(వజ్రం కఠినత్వం:443 GPa). ఆస్మియం యొక్క ఎక్కువ ద్రుడత్వం,బిరుసుదనం,తక్కువ వేపరు ప్రెస్సరు ,మరియు ఎక్కువ ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రత కారణముచే ఈ మూలకాన్ని కావలసిన ఆకారానికి లేతు యంత్రం మీద చిత్రిక పట్టుట కొద్దిగా కష్టం .

ఆస్మియం ఆక్సీకరణ స్థాయి −2 to +8 స్థితి వరకు సమ్మేళనాలను ఏర్పరచ గలదు.ఏర్పరచు సాధారణ ఆక్సీకరణ స్థితులు ,+2,+3,+4 మరియు +8.మూలకాల లలో ఇరీడియ ( ఉన్నత ఆక్సీకరణఆక్సీకరణస్థాయి +9) తరువాత ఎక్కువ ఆక్సీకరణ స్థాయి +8 కలిగిన మూలకం ఆస్మియం.తక్కువ ఆక్సీకరణ స్థాయి కలిగిన ఆస్మియం సమ్మేళనాలలో ,Na₂[Os₄(CO)₁₃] సమ్మేళనం -1 ఆక్సీకరణ స్థితి, Na₂[Os(CO)₄] సమ్మేళనంలో -2 ఆక్సీకరణ స్థాయిని ఆస్మియం అయాను కలిగియుండును.

ఆస్మియం స్వాభావికం ఏర్పడు 7 ఐసోటోపులను కలిగి యున్నది.అందులో ¹⁸⁴Os, ¹⁸⁷Os, ¹⁸⁸Os, ¹⁸⁹Os, ¹⁹⁰Os, మరియు (పుష్కలంగా లభించు ) ¹⁹²Os అను 6 ఐసోటోపులు స్థిరమైనవి.186Os ఐసోటోపు ఆల్ఫాకణ క్షయికరణకు లోనవుతుంది.దీని యొక్క అర్ధ జీవిత కాలం (2.0±1.1)x 10¹⁵.అన్ని ఆస్మియం ఐసోటోపులు కుడా ఆల్పాకణ క్షయికరణ చెందునని ఉహించినప్పటికి ,ఇప్పటికి ఎక్కువ అర్ద జీవితకాలం ఉన్న ¹⁸⁶Osను మాత్రమే పరిశిలించ గలిగారు.. ¹⁸⁴Os మరియు ¹⁹²Os ఐసోటోపులు రెండింతల బీటా కణాక్షయికరణ పొందునని విశ్వసించడమైంది. ¹⁸⁷Os ఐసోటోపు, అనునది¹⁸⁷Re ఐసోటోపునుండి ఉత్పన్నమైచున్నది.ఈ ఐసోటోపును భూగోళ సంబంధిత శిలల,ఖనిజాల వయస్సును,అలాగే ఉల్కపాత శిలల/రాళ్ళ వయస్సు నిర్ధారణకై వినియోగిస్తారు.

ఆస్మియం యొక్క మిశ్రమ ధాతువును ప్లాటినం,[[ఇరీడియం]], మరియు ప్లాటినం సమూహానికి చెందిన ఇతర లోహాలతో కలిపి పెన్ను/కలాల పాళీల తయారి లోతయారిలో ఉపయోగిస్తారు.విద్యుత్తు స్టార్టరు కాంటాక్టులలో మరియు,ఎక్కువ కాలం మన్నిక,దృడత్వం అవసరమైన ఇతర పరికారాల నిర్మాణంలో ఉపయోగిస్తారు<ref name=tech>{{citeweb|url=http://www.lenntech.com/periodic/elements/os.htm|title=Osmium |publisher=lenntech.com|date=|accessdate=2015-04-22}}</ref>.

బాగా మెత్తగా చెయ్యబడిన ,పుడి రూపంలో ఉన్న ఆస్మియం స్ఫులింగ (pyrophoric)లోహము. గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద [[ఆక్సిజన్]] తో చర్యలో పాల్గొని ఆస్మియం టేట్రాక్సైడును ఏర్పరచును<ref name=element/>. ఆస్మియం యొక్క ఇతర సమ్మేళనాలు కూడా , ఆక్సిజను తోఆక్సిజనుతో చర్య వలన టెట్రాక్సైడు గాఏర్పడును. అందువలన వాతావరణం ఆస్మియం టెట్రా క్సైడురూపంలో ఎక్కువ ఉండు అవకాశం ఎక్కువ కలదు. అస్మియం అతి త్వరగా వాయురూపంలోకి మార్పు చెందు గుణంకల్గి ఉండుటచే ,ఇది [[చర్మం]] పొరల్లోకి అతిత్వరగా చొచ్చుకు పోవు లక్షణం కలిగియున్నది.ఇది చర్మానికి సోకినా,శ్వాస ద్వారా పిల్చిన ,కడుపులోకి వెళ్ళిన విష ప్రభావం చూపించును. అతితక్కువ ప్రమాణంలో గాలిలోఉన్న ఆస్మియం టెట్రాక్సైడ్ ఆవిరులు ఉపిరి తిత్తులలోకి వెళ్ళిన రక్తాధిక్యత(congestion)హెచ్చించును.