ఫుట్‌బాల్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''కాల్బంతి''' లేదా '''ఫుట్‌బాల్''' ([[ఆంగ్లం]]: '''Football''') అనునుది ఒక జట్టు [[క్రీడ]]. దీని అసలు పేరు '''అసోషియేషన్ ఫుట్‌బాల్'''. ఇందు జట్టుకు 11 మంది ఆటగాళ్లు వుందురు. ప్రపంచంలో అతి విరివిగా అడబడు ఆట ఇది .<ref>[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572379/Soccer.html Soccer] Encarta. Retrieved on [[May 24]] [[2007]].</ref> ఇది ఒక [[బంతి]] ఆట. దీర్ఘచతురస్రాకార మైదానాల మీద అడబడుతుంది. మైదానము గడ్డి, మట్టి లేదా కృత్రిమం కావచ్చు. మైదానానికి ఇరు చివర్ల లక్ష్యాలుండును. బంతిని లక్ష్యానికి చేర్చి స్కోరు చెయ్యడం ఆట ప్రధానార్ధం. బంతిని చేతితో తాకు హక్కు గోలుకీపరుగోలుకీపరుకు కు మాత్రమే వుండును. మిగిలిన ఆటగాళ్ళందరూ, బంతిని కాలితో తన్నడం, తలతో కొట్టడం, లేక ఛాతీతో నియంత్రించడం చేస్తుంటారు. నియంత్రిత సమయం లోసమయంలో ఎక్కువ సార్లు లక్ష్యాన్ని ఛేధించిన జట్టు విజేత. ఇఱు జట్లు సమాన సంఖ్యలో గోలులు చేస్తే పోటీ బట్టి ఆట డ్రాగా పరిగణించబడడం, లేక అధిక సమయంలోకి తీసుకు వెళ్ళడం జరుగుతుంది.

ఫుట్‌బాల్ యొక్క నూతన అవతారం [[ఇంగ్లాండు]]లో ''ఫుట్‌బాల్ ఆసోషియేషన్'' 1863 వారిచే లిఖించబడినది. దీనిని అంతర్జాతీయ స్థాయిలో [[ఫీఫా]] (Fédération Internationale de Football Association - అంతర్జాతీయ ''అషోషియేషన్'' ఫుట్‌బాల్్ సంఘం) , నియంత్రిస్తుంది. నాలుగేళ్ళ కోసారి జరిగే ప్రపంచ కప్పు ఫుట్‌బాల్ పోటీ అతి ప్రఖ్యాతిని గాంచి అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్ పోటీగా వెలసింది.

ఫుట్‌బాల్ '''లాస్ అఫ్ ది గేమ్''' అనబడు నియమాలు అనుసరిస్తూ ఆడబడును. గుండ్రంగా వుండు బంతి తోబంతితో ఇది ఆడబడును. పదకొండు ఆటవాళ్లు వుండు రెండు జట్లతో ఆ బంతిని తమ ప్రత్యర్థుల గోలులోనికి పంపడానికి ప్రయత్నిస్తుంటారు. అలా గోలులోనికి వెళ్లనప్రతి సారి ఒక గోలు నెగ్గినట్టు పరిగణింపబడును. నియమిత సమయంలో ఎక్కువ గోళ్లు గల జట్టు విజేతలు. ఇఱువురూ సమానసంఖ్యలో గోలులు చేసినచో ఆట డ్రా అగును.

ఆట యొక్క ముఖ్య నియమము, గోలీ తప్ప మిగిలిన ఆటగాళ్ళు బంతిని కావాలని చేతితో తాకరాదు. బంతి మైదానం బయటకు వెళ్లినప్పుడు దాన్ని లోపలికి విసరడానికి చేతులు ఉపయోగించవచ్చు. ఆటగాళ్ళు ప్రముఖంగా కాళ్లను వాడినా, నియమాల ప్రకారం చేతులు మినహాయించి మిగిలిన ఏ శరీర అవయవముతో నైనా బంతిని నియంత్రించవచ్చు. <ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws12_02.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 12) |accessdate=2007-09-24}}</ref>

బంతిని తమ అధీనంలో వుంచడానికి ఆటగాళ్ళు డ్రిబిలింగ్‌ చేయుదురు. అవకాశమున్నప్పుడు బంతిని తమ కంటే మెరుగైన స్థానంలో వున్న తమ జట్టువారికి అందింతురు. గోలుకు సరిపడ దూరాన వున్నప్పుడు బంతిని గోలు వైపు గట్టిగా తన్నడం జరుగుతుంది. అలా తన్నిన బంతిని గోలులోనికి వెళ్ల కుండా అవతలి జట్టు యొక్క గోలీ ప్రయత్నించును.అవతలి జట్టు ఆటగాళ్ళు బంతిని దక్కించుకోవడానికి, అందిస్తున్నబంతిని దక్కించుకోవడం, బంతిని డ్రిబిల్ చేస్తున్న ఆటగాళ్ళ దగ్గర నుండి దక్కించుకోవడం వంటి యత్నాలు చేస్తుంటారు. కాని అవతలి జట్టువారిని బౌతికంగా తాకడం నిషిద్దం. ఫుట్‌బాల్ నిరంతరాయంగా సాగే ఆట, బంతి మైదానం అవతలికి వెళ్లినప్పుడు, లేక రిఫరీ ఆపినప్పుడు మాత్రమే ఆగును. ఆట ఆగినప్పుడు రిఫరీ నిర్దేశించిన విధానంలో ఆట పునఃప్రారంభించబడును.

అత్యున్నత స్థాయిలో జరుగు ఆటలలో సగటున రెండు మాడు గోలులు మాత్రమే చేయబడతాయి. ఉదా ఆంగ్ల ప్రీమియర్ లీగ్ యొక్క ఎఫ్‌ఎ ప్రీమియర్ లీగ్ 2005-2006 కాలంలో ఆటకు సగటున 2.48 గోలులు మాత్రమే చేయబడినవి. <ref>{{cite web |title=England Premiership (2005/2006) |work=Sportpress |url=http://www.sportpress.com/stats/en/738_england_premiership_2005_2006/11_league_summary.html |accessdate=2007-06-05}}</ref>

ఆట నియమాల ప్రకారం ఆటగాళ్ళందరి స్థానాలు నియంత్రించబడి లేవు. గోలి తప్పు మిగిలిన ఆటగాళ్ళు మైదానంలో యదేఛ్చగా తిరగవచ్చు. <ref name=LAW301>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws3_01.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 3–Number of Players) |accessdate=2007-09-24}}</ref>. కాని కాల గమనంతో ఫుట్‌బాలులో చాలా స్థితులు రూపుదిద్దుకున్నాయి. ఇందులో ముఖ్యంగా మూడు రకాల స్థితులున్నాయి: స్ట్రైకర్లు, ముందు వరుస వారు, (గోలులు చేయడం వీరి ప్రత్యేకత) ; రక్షకులు (వీరు ప్రత్యర్ధులు గోలు చేయకుండా చూడాలి) ; మరియు మైదాన మధ్యులు, బంతిని తమ జట్టు అధీనంలో వుంచడం, దానిని గోలు చేయవలసిన ముందువరుస వారికి అందించడం వీరి కర్తవ్యం. వీరిని గోలీ నుండి గుర్తించడానికి మైదానఆటవారు ('''అవుట్ ఫీల్డర్స్''') గా సంబోధిస్తారు. ఆడువారు ఆడు చోటు ప్రకారం, ఈ స్థితులని ఇంకా విభజించి సంబోధించడం జరుగుతుంది. ఉదా- ఎడమ రక్షకులు, కుడి రక్షకులు వగైరా.

పది మంది మైదాన ఆటవారిని ఏ విధానంగా నైనా అమర్చడం జరుగుతుంది. ప్రతి వరుసలో ఎంత మంది ఆటవారు వున్నదీ, జట్టు ఆడు తీరును రూపు దిద్దుతుంది. ఎక్కువ మంది ముందువరుస వారు, తక్కువ రక్షకులు వున్నప్పుడు, గోలు చేయడానికి ఎక్కువ ప్రయత్నిస్తున్నట్టు ఆడుతున్నరు.

కాలి బంతులాటలు అనాధిగా మానవులు ఆడుతున్నవే. ఫీఫా ప్రకారం అధునాతన ఫుట్‌బాలుకి ఎక్కువ పోలిక వున్న ఆట ఆతి పురాతనంగా క్రీ.పూ. రెండవ శతాబ్దంలో [[చైనా]] ఆడారని ఆధారాలు వున్నాయిఉన్నాయి. (కుజు అనబడు ఆటగా) .<ref>{{cite web | title = History of Football | work = FIFA| url = http://www.fifa.com/classicfootball/history/game/historygame1.html | accessdate =2006-11-20}}</ref>. ఇక [[ఐరోపా]]లో పురాతన [[రోము]] నగరంలో ఆడబడిన ''[[హర్పస్తుమ్]]'' ఆట నుండి నేటి ఫుట్‌బాలు అవతింరించవచ్చు. ఐరోపాలో వివిధ కాలాలలో వేర్వేరు నియమాలతో ఫుట్‌బాలు ఆడడం జరిగింది.

19వ శతాబ్ద మధ్యకాలంలో [[ఇంగ్లాండు]]లోని ప్రభుత్వ పాఠశాలలలో ఆడబడిన ఫుట్బాలు యొక్క వివిధ రాకాలని ఏకం చేయడానికి ఫుట్బాలు యొక్క నియమాలు రచించడం జరిగింది. 1848లో [[కెంబ్రిడ్జ్]] లోని ట్రినిటీ కళాశాలలో 'కేంబ్రిడ్జ్ నియమాలు' రచించడం జరిగింది. ఆ సమావేశానికి వివిధ పాఠశాలలనుండి representatives వచ్చారు. ఆ నియమాలని అందరూ అనుసరించకపోయినా, తర్వాతి నియమాలకు ఇవి మార్గదర్శకాలయ్యాయి.

1863లో ఫుట్‌బాల్ సంఘం ఏర్పడినది. వారి మొదటి సమావేశం 26 అక్టోబరు 1863 ఉదయం లండన్ లో జరిగింది. <ref name="FAhistory">{{cite web | title = History of the FA | work = Football Association website | url = http://www.thefa.com/TheFA/TheOrganisation/Postings/2004/03/HISTORY_OF_THE_FA.htm | accessdate = February 19 | accessyear = 2006 }}</ref> .

ఇదే ప్రదేశంలో జరిగిన తదుపరి సమావేశాలలో ఆట యొక్క నియమాలు రచించబడినవి. వీరు బంతిని చేతబట్టి పరిగెట్టే సౌకర్యన్ని రద్దు చేయడంతో, అప్పటి వరకూ ఫుట్‌బాలు సంఘంలో వున్న పలు [[రగ్బీ]] జట్టులు వైదొలగినవి. ఆపైన వివిధ నియమాలలో మార్పులు చేయడం జరిగింది.

ప్రపంచంలో అన్ని దేశాలలోనూ ఫుట్‌బాలుఫుట్‌బాలను ను వృత్తిగా అడావారు వున్నారు. కోట్ల మంది జనం, తమ ఇష్ట జట్లను ఆడడం చూడడానికి స్టేడియాలకి తఱచూ వెళ్తుంటారు. <ref>{{cite web |url=http://football.guardian.co.uk/news/theknowledge/0,9204,1059366,00.html |title=Baseball or Football: which sport gets the higher attendance? |publisher=Guardian Unlimited |accessdate=2006-06-05}}</ref>. శతకోట్ల మంది ఆటను టీవీలో చూస్తుంటారు.<ref>{{cite web | title = TV Data | work = FIFA website | url = http://www.fifa.com/aboutfifa/marketingtv/factsfigures/tvdata.html | accessdate = 2007-09-02 }}</ref>. ప్రపంచంలో చాలా మంది ఫట్‌బాలును మనోరంజనానికి ఆడతారు. 2001 లో ఫిఫా జరిపిన ఒక సర్వే ప్రకారం వీరి సంఖ్య 24కోట్ల దగ్గరలో వుంది. ఇది 200 దేశాలలో ఆడబడుతుంది. <ref>{{cite web | title = FIFA Survey: approximately 250 million footballers worldwide | work = FIFA website | url = http://www.access.fifa.com/infoplus/IP-199_01E_big-count.pdf | format = PDF | accessdate = 2007-09-02 }}</ref>. దీని సరళమైన నియమాలు, మౌశికంగా వుత్త బంతి అవసరం మాత్రమే వుండడంతో దీన్ని ఆడడం ప్రారంభించడం చాలా తేలిక. దానితో దీని ఆదరణ చాలా ఎక్కువ గాఎక్కువగా వ్యాపిచింది.

ప్రపంచంలో చాలా మందికి ఫుట్‌బాలంటే వీరాభిమానం. అభిమానుల జీవితంలో ఫుట్‌బాల్ కి ఎనలేని ప్రాముఖ్యం వుంటుంది. కొన్ని జనగణాలలో, దేశాలలో దీనికున్న ప్రాముఖ్యత బట్టి దీన్ని ప్రపంచంలోని అతి ఎక్కువ ఆదరణ పొందిన ఆట గాఆటగా పరిగణిస్తారు. దీని వల్ల యుధ్దాలు ఆగడం, యుద్ధాలు జరగడం కూడా జరిగాయి. <ref>{{cite web | title =

Has football ever started a war? | work = The Guardian | url = http://football.guardian.co.uk/theknowledge/story/0,,2017161,00.html | accessdate = 2007-09-24 }}</ref>

ఆధికారిక ఆట నియమాలు పదిహేడు వున్నవిఉన్నాయి. ఇవే ఆట యొక్క అన్ని స్థాయిల్లోనూ వర్తిస్తాయి. పిల్లలు మహిళలకోసం వీటిని అప్పుడప్పుడూ స్వల్పంగా మార్చడం జరుగుతుంది. ఈ పదిహేడు నియమాలతో బాటు అనేక IFAB నిర్దేశాలు ఆటని నియంత్రిస్తాయి. ఆట నియమాలను ఫీఫా ప్రచురించినప్పటికీ అవి IFAB పర్యవేక్షణలోనే వున్నాయిఉన్నాయి. .<ref>{{cite web| url=http://www.fifa.com/worldfootball/lawsofthegame.html| title=Laws Of The Game |publisher=FIFA |accessdate=2007-09-02}}</ref>

జట్టుకు గరిష్టంగా పదకొండు ఆటవారు ఉండవచ్చు, అందులో ఒకరు గోలీగా ఉండవలెను. బంతిని చేతితో గోలీలు మాత్రమే తాక గలరు, అది కూడా వారి పెనల్టి స్థలంలో మాత్రమే.

ఆటకి కావలసిన కనీస సామగ్రి చొక్కా, లాగు, పాద రక్షకలు, మోకాలి కవచాలు. ఇతరులకి తమకి హాని కలిగించగల చేతి గడియారాలు, ఆభరణాలు వంటి వస్తువులు ధరించరాదు. ఇఱు జట్ల దుస్తుల రంగుల మధ్య తగు వ్యత్యాసం ఉండాలి. <ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws4_01.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 4–Players' Equipment) |accessdate=2007-09-24}}</ref>

ఆటని పర్యవేక్షించడానికి రిఫరీకి సర్వ హక్కులూ వుంటాయి. అతని/ఆమె నిర్ణయాలకు తిరుగు వుండదు. రిఫరీకి అండగా ఇద్దరు సహాయక రిఫరీలు వుందురు. ఉత్తమ స్థాయి ఆటలలో అధనంగా నాలుగవ రిఫరీ కూడా ఉంటారు. <ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws5_01.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 5–The referee) |accessdate=2007-09-24}}</ref>

[[దస్త్రం:Football pitch metric.svg|510px|thumb|right| మీటర్లలో మైదాన పరిమాణాలు ([[:Image:Football pitch imperial.svg|అడుగులలో చూడండి]]) ]]

అంతర్జాతీయ పెద్దల ఆటలకు మైదాన పొడవు 100–110 మీటర్లు (110–120&nbsp;గజాలు) వెడల్పు 64–75 మీటర్లు (70–80 గజాలు) . మైదన పొడవంటూ వుండే గీతలను "అడ్డగీతలు"గా మరియు, మైదాన వెడల్పు వెంబడి వుండే గీతలను, "గోలు గీతలు"గా సంబోధింస్తారు. ఇఱు గోలు గీతల మధ్యలు చెరో చతుర్భుజాకార గోలు వుండును. <ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws1_01.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 1.1–The field of play) |accessdate=2007-09-24}}</ref>. గోలు వెడల్పు 8&nbsp;గజాలు (7.32&nbsp;మీ.) వుండాలి. గోలు యొక్క ఎత్తు 8&nbsp;అడుగులు (2.44&nbsp;మీ) వుండాలి. గోలు వెనుక నెట్లు వుంటాయి కాని నియమాల ప్రకారం అవి వుండనక్కర లేదు.<ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws1_04.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 1.4–The Field of play) |accessdate=2007-09-24}}</ref>

18 గజాలు పొడవైన (16.5&nbsp;మీ) {{convert|18|yd|m|0}} రేఖలు, వాటి అంతాలను కలుపడానికి ఒక రేఖ వుంటాయి. ఈ స్థలానితో చాలా అవసరాలు వున్నాయి. ఒకటి, దీని బయట గోలి చేతితో బంతిని తాక వీలు లేదు. తమ పెనల్టి స్థలంలో జట్టు తప్పిదం చేస్తే, వారిని శిక్షించడానికి, అవతలి జట్టుకు '''పెనాల్టి కిక్''' ఇవ్వబడును. <ref>{{cite web |url=http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws1_03.htm |publisher=FIFA |title=Laws of the game (Law 1.3–The field of play) |accessdate=2007-09-24}}</ref>

పెద్దల ఆటలో 45 నిమిషాల రెండు సగాలు వుంటాయి. ఈ సగాలలో ఆట నిరంతరాయంగా జరుగుతూనే వుంటుంది. సగాల మధ్య 15 నిమిషాల విరామం వుంటుంది.

ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఫుట్‍బాల్ (మరియు సంబంధిత ఆటలగు, [[ఫుట్‍సాల్]] మరియు [[బీచ్ సాకర్]]) ను శాసించగల, గుర్తింపుపొందిన సంస్థ [[FIFA]] (Fédération Internationale de Football Association - ఫెడరేషన్ ఇంటర్‍నేషనల్ డి ఫుట్‍బాల్ అసోసియేషన్) . ఈ FIFA యొక్క ప్రధాన కార్యాలయాలు [[(Zürich) జ్యూరిచ్]] నందు కలవుఉన్నాయి.

FIFA కు అనుబంధంగా మరొక ఆరు ప్రాంతీయ సంస్థలు (కాన్‍ఫెడరేషన్స్) ప్రపంచవ్యాప్తంగా పనిచేస్తున్నాయి. అవి:

జాతీయ అసోసియేషన్లు వాటి వాటి దేశాల్లో మాత్రమే ఫుట్‍బాల్‍ను చూస్తుంటాయి. ఇవి (జాతీయ అసోసియేషన్లు) FIFA తోనూ మరియు వాటి వాటి ఖండపు కాన్‍ఫెడరేషన్స్‍తోనూ అనుబంధంగా ఉంటాయి.

మొదట్లో ఈ ఆట యొక్క నియమనిబంధనలు రచించు సమయంలో ''అసోషియేషన్ ఫుట్ బాల్'' గా పేర్కొనబడినది. అప్పటిలో ఫుట్‌బాల్ గా వ్యవహరింపబడే వేరే ఆటలనుండి తేడా తెలుసుకోవడానికి దీనికి ఈ పేరు ఇవ్వబడినది. ఈనాడు ప్రాచుర్యంలో వున్న ఇంకో పేరు "సాకర్". దీన్ని ప్రధానం గాప్రధానంగా [[అమెరికా|అమెరికా సంయుక్త రాష్టాలలో]] వాడతారు, అక్కడ అమెరికన్ ఫుట్‌బాల్ ని ఫుట్‌బాల్ గా వ్యవహిరంచడం చేత.