క్యూరియం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: చేయుచున్నారు → చేస్తున్నారు, ఉన్నవి. → ఉన్నాయి., ఉన్న using AWB |
|||
పంక్తి 3:
{{double image|left|Marie Curie (Nobel-Chem).png|150|Curie-pierre.jpg|150|Marie and Pierre Curie}}
క్యూరియం ఆక్టినాయిడు శ్రేణికి చెందిన ఒక ట్రాన్సు యురేనియం ([[యురేనియం]] కన్నా ఎక్కువ పరమాణు సంఖ్య కలిగిన) మూలకం. క్యూరియం మిక్కుటమైన
న్యూక్లియర్ రియాక్టరులో యురేనియం లేదా ప్లుటోనియం పరమాణువులను న్యుట్రానులతో ఢి కొట్టించడం వలన
==పదోత్పత్తి==
అరుదైన మృత్తిక లోహాలను కనుగొన్న శాస్త్ర వేత్త గడోలిన్ జ్ఞాపకార్థం అంతకు మునుపు కనుగొన్న ల్యాంథానాయిడుల సముదాయానికిచెందిన మూలకానికి [[గాడోలీనియం]] అనిపేరు పెట్టారు, అదే విధంగా
==చరిత్ర==
[[File:Glenn Seaborg - 1964.jpg|thumb|left|upright|Glenn T. Seaborg]]
1944 కు ముందు కుడా [[పరమాణు]] పరిశోధన ప్రయోగాలలో క్యూరియం
==లభ్యత==
ఎక్కువ దీర్ఘకాలిక మనుగడ ఉన్న <sup>247</sup>Cm ఐసోటోపు అర్ధజీవిత కాలము 15.6మిలియను సంవత్సరాలు. కనుక భూమి ఏర్పడు సమయంలో ఉన్నక్యూరియం ఇప్పటికే పూర్తిగా క్షయించి పోయిఉండును. అందుచే పరిశోధన అవసరార్థం తక్కువ ప్రమాణంలో పరిశోధన శాలలో కృత్తిమంగా క్యూరియంను ఉత్పత్తి
వాతావరణ క్యూరియం
==క్యూరియంను ఉత్పత్తి చేసిన విధానం==
[[File:Berkeley 60-inch cyclotron.gif|thumb|left|upright|The {{convert|60|in|cm|adj=on}} cyclotron at the Lawrence Radiation Laboratory, University of California, Berkeley, in August 1939.]]
[[ప్లాటినం]] పట్టి మీద ప్లూటోనియం నైట్రేట్ ద్రవాణాన్ని 0.5 చదరపు సెం.మీ .విస్తీరణం మేర
జులై –ఆగస్టు 1944 లో <sup>239</sup>Pu ను ఆల్ఫా కణాలలో బలంగా డీ కొట్టించడం వలన ఒక న్యూట్రాను విడుదల వలన క్యూరియం-239
: <math>\mathrm{^{239\!\,}_{\ 94}Pu\ +\ ^{4}_{2}He\ \longrightarrow \ ^{242}_{\ 96}Cm\ +\ ^{1}_{0}n}</math>
ఉత్పత్తి అయినక్యూరియం242 ఉనికిని అదివిడుదల చేసిన ఆల్ఫా కణాల గుర్తింపు వలన స్పష్టంగా గుర్తించడం
: <math>\mathrm{^{242}_{\ 96}Cm\ \longrightarrow \ ^{238}_{\ 94}Pu\ +\ ^{4}_{2}He}</math>
<sup>242</sup>Cm ఐసోటోపు యొక్క అర్ధ జీవితకాలం (ఆల్ఫాకణా క్షయికరణన) ను మొదట 150 రోజులుగా లెక్కించినప్పటికీ, తరువాత ఈ కాలవ్యవధిని 162.8 రోజులుగా సవరించారు<ref name=chemicool/>.
1945 లోక్యూరియం-240 ఐసోటోపును, క్యూరియం-242 ను ఉత్పత్తి చేసిన పద్దతిలోనే <sup>239</sup> <sub>94</sub>Pu ను ఆల్ఫా కణాలతో బలంగా ధీ కొట్టించి సృష్టించడం
: <math>\mathrm{^{239}_{\ 94}Pu\ +\ ^{4}_{2}He\ \longrightarrow \ ^{240}_{\ 96}Cm\ +\ 3\ ^{1}_{0}n}</math>
ఈ ఐసోటోపు యొక్క క్షయికరణ కుడా ఆల్ఫా కణావికిరణ వలననే జరుగును.ఐసోటోపు యొక్క అర్ధ జీవిత కాలం 26.7 రోజులు
మొదట ఉత్పత్తి చేసిన మూలకం పరిమాణం కంటికి కనిపించనంత అల్ప పరిమాణంలో ఉండేది, కేవలం మూలకం యొక్క రేడియోధార్మిక గుణం ఆధారంగా గుర్తించ గలిగారు. 1947లో కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయంలో
==భౌతిక ధర్మాలు==
క్యూరియం
క్యూరియం అణు స్పటికనిర్మాణం డబుల్ హేక్సాగోనల్ క్లోజ్ ప్యాకింగు సౌష్టవం కలిగి యుండును. 23GPa పీడనం వద్ద, సాధారణ గదిఉష్ణోగ్రత వద్ద ఆల్ఫా (α-Cm) రూపంలోని క్యూరియం, ముఖ కేంద్రిత ఘనాకృతికలిగిన
క్యూరియం యొక్క విద్యుత్ నిరోధకత ఉష్ణోగ్రత పెరిగినప్పుడు 4 మరియు 60K పెరుగుతుంది, ఆతరువాత గదిఉష్ణోగ్రత చేరువరకు, మూలకం విద్యుతత్వ నిరోధకత స్థిరంగా ఉండును.
==రసాయనిక గుణాలు==
ద్రవస్థితిలో క్యూరియం అయానులు, స్థిరమైన ఆక్సీకరణ స్థాయి అయిన +3 ఆక్సీకరణ స్థాయిని కలిగియుండును.CmO<sub>2</sub> మరియు CmF<sub>4</sub> వంటి సమ్మేళనాలలో మాత్రమే క్యూరియం +4 ఆక్సీకరణ స్థాయిని పొందియున్నది.
==ఐసోటోపులు==
క్యూరియం
20 రకాల రేడియో ఐసోటోపులు, మరియు7 న్యూక్లియర్ ఐసోమరులను క్యూరియం (పరమాణు భారము<sup>233</sup>Cm నుండి<sup>252</sup>Cmవరకు) కలిగి యున్నప్పటికి, స్థిరమైన ఐసోటోపులు ఏవి లేవు. అత్యంత దీర్ఘ అర్ధ జీవితకాలం కలిగినవి <sup>247</sup>Cm (15.6 మిలియను సంవత్సరాలు) <ref name=education/> మరియు <sup>248</sup>Cm (348, 000 సంవత్సరాలు) ఐసోటోపులు. తరువాత క్రమంలోని ఐసోటోపులు
అణు భారం 242 నుండి 248 వరకు ఉన్న అన్ని ఐసోటోపులు మరియు
క్యూరియం ఐసోటోపులు వాటిఅర్ధజీవితకాల వ్యవధి వివరాల పట్టిక<ref>{{citeweb|url=http://www.chemicalelements.com/elements/cm.html|title=Periodical Table:curium|publisher=chemicalelements.com|accessdate=2015-05-01}}</ref>
పంక్తి 80:
|}
===ఐసోటోపుల వినియోగం===
ఒక గ్రాము
కృత్తిమ పేస్ మేకరులలో విద్యుత్తు వనరుగా (power source) ఉపయోగించు <sup>238</sup>Pu రేడియో న్యూక్లిడ్ తయారు చేయుటలో, భారఆక్టినాయిడులను ఉత్పత్తి చెయ్యుటకు ఉపయోగిస్తారు.
అణుభారం 242 నుండి 248 వరకు ఉన్న అన్ని ఐసోటోపులు మరియు
== సంశ్లేషణము==
==ఐసోటోపుల ఉత్పత్తి==
పరమాణు రియాక్టరులలో
:<math>\mathrm{^{238}_{\ 92}U\ \xrightarrow {(n,\gamma)} \ ^{239}_{\ 92}U\ \xrightarrow [23.5 \ min]{\beta^-} \ ^{239}_{\ 93}Np\ \xrightarrow [2.3565 \ d]{\beta^-} \ ^{239}_{\ 94}Pu}</math> <small>(అర్ధజీవితం కాలం)</small>.
పంక్తి 94:
:<math>\mathrm{^{239}_{\ 94}Pu\ \xrightarrow {2(n,\gamma)} \ ^{241}_{\ 94}Pu\ \xrightarrow [14.35 \ yr]{\beta^-} \ ^{241}_{\ 95}Am\ \xrightarrow {(n,\gamma)} \ ^{242}_{\ 95}Am\ \xrightarrow [16.02 \ h]{\beta^-} \ ^{242}_{\ 96}Cm}</math>.
పరిశోధనల నిమిత్తం క్యూరియంను యురేనియంనుండి కాకుండ
:<math>\mathrm{^{239}_{\ 94}Pu\ \xrightarrow {4(n,\gamma)} \ ^{243}_{\ 94}Pu\ \xrightarrow [4,956 \ h]{\beta^-} \ ^{243}_{\ 95}Am\ \xrightarrow {(n,\gamma)} \ ^{244}_{\ 95}Am\ \xrightarrow [10.1 \ h]{\beta^-} \ ^{244}_{\ 96}Cm}</math>
244 క్యూరియం
:<math>\mathrm{^{244}_{\ 96}Cm\ \xrightarrow [18.11 \ yr]{\alpha} \ ^{240}_{\ 94}Pu}</math>
==క్యూరియం సమ్మేళనాలు==
క్యూరియం సమ్మేళనాలు కుడా అయస్కాంతం, అనయస్కాంత, మరియు పరాయస్కాంత ధర్మాలను ప్రదర్శించును.సమ్మెళనములను ఏర్పరచునప్పుడు, క్యూరియం బంధన విలువ +3 లేదా +4 ఉండును.ఎక్కువగా +3 బంధ స్థాయిని ద్రవాలలో కనపరచును. ఆక్సిజనుతో క్యూరియం
==ఆక్సైడులు==
క్యూరియం మూలకం, ఆక్సిజనుతో చురుకుగా రసాయనిక చర్య జరిపి ఆక్సైడు, ఆక్సైట్ లను (CmO<sub>2</sub>, Cm<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) .అలాగేద్విసంయోగసామర్థ్యం (divalent) కలిగిన CmOకుడా ఏర్పడుతుంది.క్యూరియం అక్సాలేట్ (Cm<sub>2</sub> (C<sub>2</sub>O<sub>4</sub>) <sub>3</sub>) , క్యూరియం
: <math>\mathrm{4\ CmO_2\ \xrightarrow {\Delta T} \ 2\ Cm_2O_3\ +\ O_2}</math>.
ప్రత్యామ్నాయముగా క్యూరియం
: <math>\mathrm{2\ CmO_2\ +\ H_2\ \longrightarrow \ Cm_2O_3\ +\ H_2O}</math>
==ఎక్సు కిరణాల వర్ణపటమాపకం(X-ray spectrometer)==
[[File:MER APXS PIA05113.jpg|thumb|right| Alpha-particle X-ray spectrometer of a Mars exploration rover]]
క్యూరియం
== భద్రత ==
క్యూరియం ఎక్కువ రేడియో ధార్మికత కలిగి యున్నందున క్యూరియం, మరియు దాని సమ్మేళనాలను ఉపయోగించు సమయంలో తగు రక్షణ జాగ్రత్తలు పాటించడం ఎంతో అవసరం. క్యూరియం
45%కాలేయం, 45%ఎముకలలో చేరును.10% మాత్రం బయటకు విసర్జించబడును.ఎముకలో చేరిన క్యూరియం, మూలగ/మజ్జలో చేరటం వలన, క్యూరియం ధార్మిక కణవికరణ వలన
మానవుని దేహంలోకి ప్రవేసించిన ఇది ఎముకలలో, ఉపిరితిత్తులలో, కాలేయంలో నిక్షిప్తం అగుట వలన క్యాన్సరు కల్గించును.
==మూలాలు==
పంక్తి 122:
{{కాంపాక్ట్ ఆవర్తన పట్టిక}}
{{రసాయనిక మూలకాలు శాస్త్రవేత్తలు పేర్లు}}
[[వర్గం:మూలకాలు]]
[[వర్గం:రసాయన శాస్త్రము]]
|