చాకలి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: వున్నవి. → ఉన్నాయి., ఉన్నది. → ఉంది. (3), కూడ → కూడా (10), ని using AWB
పంక్తి 1:
{{వికీకరణ}}
[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] లోని (A) ఏ గ్రూపు [[కులం]]. బట్టలు ఉతికి ఇస్త్రీ చేసే వృత్తి . బి.సి. ఏ గ్రూపు కులస్తులు. [[రజకులు]] అని కూడా పిలుస్తారు.. వీరు ముందురోజు గ్రామాల్లో బట్టలు తెచ్చి, మరుసటి రోజు తెల్లవారు జామున చాకిరేవుకు వెళ్తారు. ఇంటిల్లపాది చెరువులు కాలువలలో బట్టలు ఉతికి సాయంత్రం ఇంటికి చేరుతారు. కొంతమంది తల్లిదండ్రులు తమ వెంట పిల్లలను తీసుకురావడంతో వారు నిరక్షరాస్యులుగా తయారవుతున్నారు. బట్టలు ఉతకటానికి కావలసిన చాకలికారం, బట్టలసోడా, సబ్బుల ధర పెరగడంతో కొనుగోలు చేయకపోతున్నట్టు వారు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. వర్షాకాలం వస్తే రజకవృత్తి అతికష్టంగా ఉంటోందని, వేసవికాలమైతే నీటికి ఇబ్బందులు తప్పేటట్టు లేవని వీరు అంటున్నారు. శ్రమకు తగ్గ కూలి గిట్టుబాటు కావడంలేదని, చాకి రేవు (దోబీఘాట్‌) లను నిర్మించి, ఇస్త్రీ పెట్టెలు, ఇత్తడి పాత్రలు, వాషింగ్‌ మెటీరియల్‌ తక్కువ ధరకే మంజూరు చేయాలని కోరుతున్నారు. ప్రస్తుతం వీరిలో చాలామంది ప్రభుత్వము కల్పిస్తున్న అవకాశాలను సద్వినియోగం చేసుకొని తమ పిల్లలను విద్యావంతులుగా చేస్తున్నారు. దీనికి తోడు బట్టలు ఉతికే యంత్రాల రాకతో వీరు ఈ వృత్తిని వదిలి, వేరే వృత్తులలో స్థిరపడుతున్నారు. పట్టణాలలో బట్టలు ఉతకడం పెద్ద పరిశ్రమపరిశ్రమగా గా ఉన్నదిఉంది. రైల్వేలు, ఆసుపత్రులు, పెద్ద హోటళ్లు మొదలగు వాటికి సంబంధించి బట్టలు ఉతికే పని భారీగానే ఉంటున్నది. కాని ఆ పనిని వేరే కులాల వారు చేజిక్కించుకొని, యంత్రాలతో, చాకలి కూలీలతో చేయించు కుంటున్నారు. చాకలి కులస్తులకు అంత ఆర్ధిక పరిస్థితి లేనందున అటు వంటి పనులు వీరికి దక్కడం లేదు. కనీసం డ్రై క్లీనింగు దుకాణాలను కూడకూడా వీరు దక్కించుకోలేక పోతున్నారు.
బసవ పురాణంలో మడివాలు మాచయ్య కథ ఉంది. మడివాలు ఆంటే చాకలి అని ఆర్థం. వీరినివీరి గురించి తెలిపే పురాణాన్ని మడేలు పురాణం అంటారు. మడివాలు పదం లోపదీర్ఘత వల్ల మడేలు అయింది.
[[దస్త్రం:Caakirevu at musi.JPG|thumb|right|చాకి రేవు]]
గతంలో చాకలి వారు పల్లెల్లో రెండు మూడు పల్లెలకు కలిసి ఒక చాకలి కుంటుంబం ఉండేది. వారు ప్రతి రోజు, ప్రతి ఇంటికి వెళ్ళి, మాసిన బట్టలను మూట గట్టి గాడిదలపైన వేసుకొని దగ్గర్లోని చెరువుకో, వాగులు, వంకలకో వెళ్ళి అక్కడ బట్టలన్నీ ఉతికి సాయంకాలానికి ఎవరి బట్టలను వారి ఇళ్ళకు చేర్చేవారు. ఎవరి బట్టలను వారికే ఇచ్చేవారు. ఏ మాత్రం పొరబాటు జరిగేది కాదు. అందుకే ''చదివినోడికన్నా చాకలోడు మిన్న '' అనే సామెత వాడుకలోకి వచ్చింది. మధ్యాహ్నం ఒక చాకలి ఇల్లిల్లు తిరిగి అన్నం, కూర ఒక బుట్టలో వేయించుకుని వెళ్ళేవారు. అదే విధంగా రాత్రికి కూడకూడా ప్రతి ఇంటివారు చాకలికి కొంత అన్నం, కూర వేయాలి. వారు అన్నాన్ని సేకరించడానికి ఒక బుట్ట, కూరలకు ఒక గిన్నె వెంట తెచ్చుకునేవారు. ఇంటివారు ఒక్కొరకం కూరలు ఆ గిన్నెలోనే వేసేవారు. అవి అన్ని కలిసి పోయేవి. ఆకారణంగానే .... అనేక రకాల రుచులు కలిగిన కూరను ''ఇది చాకలి కూర లాగ ఉన్నదే '' అని అంటుంటారు. ఆవిధంగా పుట్టింది ఈ సామెత.
 
ఇది పల్లెల్లో చాల ప్రధానమైన వృత్తి. [['''చాకలి]]''' లేనిదే పల్లెల్లో సాంప్రదాయమైన పనులు చాల జరగవు. వారిది ముక్యమైన పని అందరి బట్టలను వుతికి తేవడం. మధ్యాహ్నం ఒకరు వచ్చి ప్రతి ఇంటి వద్ద కొంత అన్నం కూర తికుని వెళ్లి తింటారు. అలాగె రాత్రికి కూడకూడా కొంత అన్నం పెట్టాలి. వూరి వారి బట్టలి అన్ని కలిపి వున్నా సాయంత్రానికి ఎవరి ఇంటి బట్టలు వారివి వేరు చేసి వారి వారికిస్తారు. బట్టలను వారు అంత బాగ గుర్తు పట్టగలరు. అందుకే ''[[చదివిన వాడికన్న చాకలి మిన్న]]'' అన్న నానుడి పుట్టింది. వారు బట్టలను వుతికే ముందు కొన్ని బట్టలను [[ఉబ్బ]] కెస్తారు, [[ఉబ్బ]] అంటే మూడు పెద్ద మట్టి కుండలను త్రికోణాకారంలో పెద్ద పొయ్యి మీద పెట్టి వాటి చుట్టూ మట్టితో దిమ్మ కడ్తారు. ఆ కుండల మూతులు మాత్రమె కనిపిస్తుంటాయి. వాటిల్లో సగం వరకు నీళ్లు పోసి, ఆమూడు కుండల మీద ఉబ్బ కుఉబ్బకు వేయాల్సిన బట్టలను [[సౌడు]] నీళ్లతో తడిపి చుట్టలు చుట్టలుగా రెండు మూడు అడుగులఎత్తు వరకు అమర్చుతారు. తర్వాత అ బట్టల కుప్పకు ఒక పెద్ద బట్టను కప్పుతారు. ఇప్పుడు కుండల క్రింద మంట పెడ్తారు. కుండలలోని నీరు ఆవిరై అది పైనున్న బట్టలన్నింటికి వ్యాపిస్తుంది. అలా ఒక గంట ఆవిరి పట్టాక వాటిని తీసి నీళ్లలొ వుతుకుతారు. అప్పుడు ఆ బట్టలు వాటికి వున్న మురికి వదిలి చాల తెల్లగా వస్తాయి. వీటిలో రంగు బట్టలు వేయరు. ఎందు కంటే ఒకదాని రంగు మరొక దానికి అంటు తుంది.
[[''సౌడు'']] అనగా సౌడు భూములలొ పైకి తేలిన ఉప్పటి నున్నటి మట్టి. బట్టలు ఉతికినందుకు చాకలికి ఫలితానికి ఒక సారి మేర ఇవ్వాలి [[మేర]] అంటే ఐదు బళ్ళ వడ్లు. అలాగె వరికోతలప్పుడు అందరి పని వాళ్లతో బాటు [['''చాకలి]]'''కి కూడకూడా ఒక [[మోపు]] వరివరిని ని కూడకూడా వదిలి పెట్టాలి. దాన్ని చాకలి ఇంటికి తీసుకెళ్లి నూర్చు కుంటాడు. పెళ్లి పత్రికలు రాకముందు పెండ్లి పిలుపులకు చాకలినే పంపే వారు. తమలపాకులు, వక్కలు ఇచ్చి ప్రతి ఇంటికి వేరె వూర్లో వున్న బందువులకు చెప్పిరమ్మని చాకలిని పంపేవారు. స్వంత గాళ్లు పిలిచిన పిలిపు కంటే చాకలి పిలుపుకే గౌరవం.... మర్యాద.... సాంప్రదాయ కూడ. ఏశుభ కార్యానికైనా వక్క ఆకు ఇచ్చి పిలిస్తేనె అది మర్యాద. లేకుంటే అయిష్టంగా పిలిచినట్లె భావించే వారు. ఆ సందర్భంగా పుట్టినదే ఈ నానుడి: ''నాకేమైనా వక్క ఆకు ఇచ్చి పిలిచారా నేను రావడానికి?'' అదేవిధంగా పిల్లలు పుట్టినపుడు పురుడుకు వూరివారి నందరిని చాకలే పిలవాలి నీళ్లు పోయడానికి. చాకలే ముందు నీళ్లు పోయాలి. ఆడ పిల్లలు సమర్థాడి నప్పుడు వారి వంటి పైనున్న బట్టలు చాకలికే చెందుతాయి. ఇది పల్లేల్లో ఒకనాటి సాంప్రదాయము. దీనిని బట్టే ఒక సామెత పుట్టింది. అదేమంటే...... ''సరదాకి సమర్థాడితె చాకలి వచ్చి చీరపట్టు కెళ్లిందట ''. వివరణ: ఒక ఆడపిల్ల సరదాకి సమర్తైనట్లు అపద్దం చెప్పి ఎలా వుంటుందో చూడాలనుకున్నది. ఆ వేడుక ఎలా వున్నా చాకలి వచ్చి సాంప్రదాయం ప్రకారము ఆ ఆడపిల్ల ఒంటిపైనున్న బట్టలన్నీ తీసుకెళ్ళి పోయిందట. ఈ సామెతలో..... సరదాకి కూడకూడా అబద్ధం ఆడ కూడదనే సందేశం వున్నదిఉంది. ఆడ పిల్లలు సమర్తాడినప్పుడు విషయాన్ని వూరి వారందరికి చాకలితో చెప్పి పంపుతారు. . ఎవరైనా ప్రయాణమై వెళుతున్నప్పుడు చాకలి ఎదురు పడితే సుభ శుభ చూచకంగా బావించేవారు.
పెళ్లిల్ల లోపెళ్లిల్లలో చాకలి చేయాల్సిన సాంప్రదాయ పనులు చాల వుంటాయి. [[దీవిటి పట్టడం]], [[''చాకలి సాంగెం'']] అనె ఒక కార్యక్రమం వుండేది. అది లేక పోతె చాల లోటు. పంతులు గారు కూడకూడా కొన్ని సందర్బాలలో చాకలి ఎక్కడ అని పిలుస్తుంటాడు. పెళ్లి సందర్భంగా చాకలికి ప్రత్యేకించి డబ్బులు ఇవ్వరు. కాని అక్కడ [[తలంబ్రాలు]] పోసిన బియ్యం చాకలికే చెందుతాయి. అలాగే [[మంగళ స్నానం]] తర్వాత విడిచిన బట్టలు కూడకూడా చాకలికె చెందు తాయి. జాతరలు, గ్రామ దేవతల పూజలందు చాకలే పూజారి. సమాజంలొ ముఖ్యమైన పాత్ర వహించిన ఈ చాకలి వృత్తి ప్రస్తుతం పూర్తిగా కనుమరుగైనది. అప్పట్లో వంకల్లో వాగుల్లో ఎక్కడ పడితె అక్కడ నీళ్లు లబించేవి. వారి పని సులువయ్యేది. రాను రాను నీటి లబ్యత తక్కువయ్యె కొద్ది నీటి కొరకు పొలాలలోని బావుల వద్దకు పరుగులు తీసి, అవికూడ అడుగంటగా, రైతులు వరి పండించడం మానేయగా.. వారికి రావలసిన [[మేర]] సరిగా రాక, ఇలా ఎన్నో అడ్డంకులు ఎదుర్కొని క్రమంగా ఆ వ్వవస్థ కనుమరుగైనది. చాల తక్కువగా వుండే చాకలి కులం సామాజిక మార్పులతో చెల్లా చెదురై అంతరించి పోయింది. తరతరాలుగా బట్టలుతికిన చాకిరేవుల లోచాకిరేవులలో [[చాకి బండలు]] నునుపు దేలి చాకలి వృత్తికి సాక్షిభూతంగా నేటికి అక్కడక్కడా పడి వున్నవిఉన్నాయి. పల్లె ప్రజలు ఎవరి బట్టలు వారె వుతుక్కుంటూ కాలం వెళ్ల దీస్తున్నారు. కాక పోతె బట్టల మురికి అతి సులబంబా వదల గొట్ట డానికి అనాడు లేని [[డిటర్జెంటు]]లు, [[పౌడర్లూ,]] [[సబ్బులు,]] [[బట్టలు ఉతికే యంత్రాలు]] ఇప్పుడొచ్చాయి. పైగా మురికి అంతగా అంటని, అంటినా సులబంగా వదిలిపోయే [[టెర్లిన్,]] [[టెరికాట్,]] [[పోలిస్టర్]] వంటి బట్టలు ఎక్కువైనాయి. దాంతో గృహస్తుల భాధ కొంత వరకు తీరింది. చాకలి లేని లోటు కొంత వరకు తీరింది. చాకలి వృత్తి కేవలం మురికి బట్టలను వుతకడం మాత్రమే కాదు.... అతనికి అనేక సామాజిక పనులు కూడకూడా వుండేవి. అన్ని ప్రాంతాలలోను చాకలి వృత్తి ఇంచు మించు కనుమరుగైనది. ఎవరి బట్టలను ఎక్కువగా వారే వుతుక్కుంటున్నారు. మరి.... ఇతర సామాజిక కార్యక్రమాల సంగతి...... అవి ఏవంటే..... ముట్టు బట్టలను ఉతకడం, ఆడపిల్లలు సమర్థాడినప్పుడు స్నానం చేయించడము, పురుడు పోసినప్పుడు స్నానం చేయించడము, చావు వంటి అశుభ కార్యాలకు దీవితి పట్టడం, పెళ్లి వంటి శుభ కార్యాలకు దీవిటి పట్టడం, ఇలాంటి కార్యక్రమాలు ఏనాడో కనుమరుగైనవి. పాత సాంప్రదాయాలను మరువలేని వారు ఆ యా సమయానికి ఒక చాకలి కులస్తుని అద్దెకు పిలిపించి[[ తూ తూ మంత్రం]]గా ఆకార్యక్రమం జరిగిందని పిస్తున్నారు. దీన్ని బట్టి చాకలి ఆ రోజుల్లో ఎంతటి [[పరపతి]] ఉండేదో ఊహించు కోవచ్చు. అది ఆనాటి చాకలి ప్రాముఖ్యత.
 
==[[తురక చాకలి]] ==
బి.సి.ఇ గ్రూపులో [[దోభీ ముస్లిం]] , [[ముస్లిం దోభీ]] , [[ధోబి ముసల్మాన్]] , [[తురక చాకలి]] , [[తురక చాకల]] , [[తురుక సాకలి]] , [[తురకల వన్నన్]] , [[చాకల]] , [[సాకలా]] , [[చాకలా]] , [[ముస్లిమ్ రజకులు]] కూడా ఇదేవృత్తిని చేస్తున్నారు.
 
== ఎస్సీలలో చాకలి==
పంక్తి 16:
==చాకలి వారికి సంబందించిన సామెతలు==
*1.ఒక స్త్రీకి ఒక రహస్యంచెప్పి ఎవ్వరికి చెప్పొదంటే..... ఆమె చాకలిదానికి చెప్పి చాలుకున్నదట.
వివరణ: రహస్యము అనగా ఎవ్వరికీ తెలియకూడని విషయమని అర్థం. ఆ రహస్యాన్ని ఒక్క చాకలిదానికి చేప్పితే దాన్ని ఊరి వారికందరికి చెప్పినట్లే. ఎలాగంట చాకలది తన దినచర్యలో భాగంలో ఊరిలోని ప్రతి ఇంటికి వెళుతుంది. ఆ సమయంలో ప్రతి ఇంటికి ఆ రహస్యాన్ని చేరవేస్తుందని అర్థము.
*2. చదువుకున్నోడికన్నా చాకలివాడు మిన్న.
వివరణ: నిరక్షరాస్యుడైన చాకలి వాడు తాను ఉతికిన బట్టలను పంచేటప్పుడు ఎవ్వరి బట్టలను వారి ఇంటికే చేరుస్తాడు. ఎక్కడా పొరబడడు. అంచేత చదివిన వాడికన్నా చాకలి మిన్న అనే సామెత పుట్టుకొచ్చింది.
*3. చాకలి కూర.
వివరణ: చాకలి ప్రతిరోజు తాను బట్టలు ఉతికే వూరిలోని ప్రతి ఇంటికి వెళ్ళి అన్నం కూరలు తీసుకొస్తుంది. అలా తీసుకునేటప్పుడు అన్నాన్ని ఒక బుట్టలోనూ, కూరలను ఒక పాత్రలోను పోసుకుంటుంది. ఊరి వారి కూరలన్నీ ఒక పాత్రలోనే పోయించు కుంటుంది. అలా ఆకూరలన్ని కలగా పులగం అయిపోయి కొత్త రుచి వస్తుంది. ఆ విధంగా కలగాపులగం అయిన వాటిని చాకలి కూరతో పోలుస్తూ ఈ సామెతను ఉటకిస్తారు.
*4. సరదాకి సమర్థాడితే చాకల్ది చీర పట్టు కెళ్ళిందట
వివరణ: ఆడ పిల్లలు సమర్థాడి నప్పుడు వారి వంటి పైనున్న బట్టలు చాకలికే చెందుతాయి. ఇది పల్లేల్లో ఒకనాటి సాంప్రదాయము. దీనిని బట్టే ఒక సామెత పుట్టింది. అదేమంటే.....ఒక ఆడపిల్ల సరదాకి సమర్తైనట్లు అపద్దం చెప్పి ఎలా వుంటుందో చూడాలనుకున్నది. ఆ వేడుక ఎలా వున్నా చాకలి వచ్చి ఆ ఆడపిల్ల ఒంటిపైనున్న బట్టలన్నీ తీసుకెళ్ళి పోయిందట.. ''సరదాకి సమర్థాడితె చాకలి వచ్చి చీరపట్టు కెళ్లిందట''. ఈ సామెతలో..... సరదాకి కూడకూడా అబద్ధం ఆడ కూడదనే సందేశం వున్నదిఉంది.
*5. చదువరి మతికన్నా చాకలి మతి మేలు
*6. చాకలిది సందె ఎరుగదు - మాలది మంచమెరుగదు
పంక్తి 31:
*http://www.suryaa.com/showNews.asp?category=4&subCategory=19&ContentId=11453
*[http://www.rajaka.in www.rajaka.in] - ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రజక / చాకలి వర్గ బంధువుల దిక్సూచి
*[http://www.rst.org.in RST.org.in] - రజక / చాకలి ప్రజలు కొరకు సంక్షేమ ట్రస్ట్
*[http://www.voiceofrajaka.com voiceofrajaka.com] - వాయిస్ ఆఫ్ రజక వెబ్ సైట్
*[http://www.rajakachaitanyaseva.com rajakachaitanyaseva.com] - రజక చైతన్య సేవ సంస్థ
*[http://www.rvkap.in rvkap.in] - రజక వికాస కేంద్రం
*[http://www.rajakaeewa.com rajakaeewa.com] - రజక ఎంప్లాయిస్ అండ్ ఎడ్యుకేటెడ్ అసోసియేషన్
 
[[వర్గం:కులాలు]] [[వర్గం:వృత్తులు]]
[[వర్గం:కులాలు]]
[[వర్గం:కులాలు]] [[వర్గం:వృత్తులు]]
[[వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాలు]]
"https://te.wikipedia.org/wiki/చాకలి" నుండి వెలికితీశారు