తెలుగు లిపి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
JVRKPRASAD (చర్చ | రచనలు) చి clean up using AWB |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: బడినది. → బడింది., మొదలగు → మొదలైన, కూడ → కూడా (2), ) → ) (11), ( using AWB |
||
పంక్తి 4:
== ఆవిర్భావము ==
[[దస్త్రం:1410-srinatha time - telugu inscription.jpg|thumb|250px|right|1410లో శ్రీనాధకవి కాలమునాటి శాసనం]]
తీరాంధ్రప్రాంతము, కృష్ణా నదీ తీరమున ఉన్న [[భట్టిప్రోలు]] గ్రామమందు క్రీ.పూ. 5వ శతాబ్దములో గొప్ప బౌద్ధస్తూపము నిర్మించబడినది <ref>The History of Andhras, Durga Prasad; http://igmlnet.uohyd.ernet.in:8000/gw_44_5/hi-res/hcu_images/G2.pdf</ref>. ఆ సమయములో బౌద్ధమతముతో బాటు మౌర్యుల కాలములో వాడుకలో నున్న బ్రాహ్మీ లిపి
మౌర్యులకాలపు (క్రీ.పూ. 3వ శతాబ్ది) బ్రాహ్మీలిపి పట్టికలోని రెండవ వరుసలో
== తెలుగు శాసనములు ==
పంక్తి 24:
భాషాపరంగా కన్నడ తమిళ భాషలు దక్షిణ ద్రావిడ కుటుంబానికి చెందినవి. కాని, చారిత్రకంగా ఆంధ్ర శాతవాహనులు, చాళుక్యులు, రాష్ట్రకూటులు ఆంధ్ర కర్నాట దేశాలను పాలించడంవల్ల తెలుగు, కన్నడ భాషల లిపి ఉమ్మడిగా పరిణామము చెందింది. శాతవాహనుల కాలములోనే భట్టిప్రోలు లిపి కర్ణాట దేశానికి వ్యాప్తి చెందింది. ఆంధ్రదేశము, వేంగీ విషయము, కమ్మనాడు, పుంగనూరు వాస్తవ్యుడైన పంప అనే బ్రాహ్మణపండితుడు జైనమతావలంబియై వేములవాడను పాలించిన అరికేసరి అను చాళుక్య రాజు ఆశ్రయముపొంది విక్రమార్కవిజయము అనబడు తొలి కన్నడ గ్రంథము వ్రాశాడు. తెలుగు కన్నడ లిపులు ముడిపడి ఉండడానికి ఇలాంటి కారణాలు కొన్నిఉన్నాయి. వరుసలు 9, 10 మరియు 11 చాళుక్యుల కాలము (7, 10 మరియు 11వ శతాబ్దములు) నాటి లిపులను సూచిస్తునాయి. 10, 11 వరుసలలోని లిపిని వేంగీలిపి అనికూడ అంటారు. 12వ వరుసలో కాకతీయుల కాలమునాటి లిపిచూడవచ్చు. ఈ కాలములో తెలుగు భాష, సాహిత్యములు ప్రజ్వరిల్లాయి. 13, 14 వరుసలలో మహాకవి శ్రీనాథుని కాలము నాటి లిపి, చివరి వరుసలో విజయనగరకాలము నాటి తెలుగు-కన్నడ ఉమ్మడి లిపి చూడవచ్చు. అధునిక తెలుగు లిపికిది చివరి పరిణామదశ.
బెంజమిన్ షుల్జ్ అను మతప్రచారకుని మూలముగ క్రైస్తవ సాహిత్యము జర్మనీ దేశమందు తెలుగులిపిలో ప్రచురించబడింది. బ్రౌను దొర తెలుగు పుస్తకముల ప్రచురణకు చాల కృషిచేశాడు. 20వ శతాబ్ది మధ్యలో తెలుగు గొలుసుకట్టు పద్ధతిలో (ఆంగ్లమువలె) కూడ వ్రాయబడింది. కాని అది ప్రాచుర్యము చెందలేదు.
[[దస్త్రం:1747-christian writing-telugu.jpg|thumb|250px|right|1747 నాటి క్రైస్తవ రచన]]
[[దస్త్రం:1817-telugu grammar-william brown.jpg|thumb|250px|right|1817లో బ్రౌను దొర వెలువరచిన తెలుగు పుస్తకం]]
పంక్తి 42:
:::ప ఫ బ భ మ
:::య ర ల వ శ ష స హ ళ క్ష ఱ
;అంకెలు (10)
:::౧ ౨ ౩ ౪ ౫ ౬ ౭ ౮ ౯ ౦
పంక్తి 54:
!colspan="2"| దంత్యము<br /> (జిహ్వాగ్రము)
!colspan="2"| దంతోష్ఠ్యము
!colspan="2"| ఓష్ఠ్యము<br /> (అథోష్ఠము)
|-
! colspan="2" style="background:#efefef;"| ''స్పర్శము'', శ్వాసము, అల్పప్రాణము'''
పంక్తి 88:
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| భ
|-
! colspan="2" style="background:#efefef;"| ''స్పర్శము'', నాదము, అల్పప్రాణము, <br />అనునాసికము, ద్రవము''', అవ్యాహతము
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| ఙ
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| ఞ
పంక్తి 96:
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| మ
|-
! colspan="2" style="background:#efefef;"| ''అంతస్థము'', నాదము, అల్పప్రాణము, <br /> ద్రవము, అవ్యాహతము
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| -
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| య
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| ర (లుంఠితము) <br />ళ (పార్శ్వికము)
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| ల (పార్శ్వికము) <br />ఱ (కంపితము)
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| వ
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| -
|-
! colspan="2" style="background:#efefef;"| ''ఊష్మము'', శ్వాసము, మహాప్రాణము, అవ్యాహతము
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| విసర్గ
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| శ
పంక్తి 112:
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| -
|-
! colspan="2" style="background:#efefef;"| ''ఊష్మము'', నాదము, మహాప్రాణము, అవ్యాహతము
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| హ
!colspan="2" style="font-weight:normal;"| -
పంక్తి 122:
== తెలుగు లిపి గురించి కొన్ని అభిప్రాయాలు ==
* '''[[శ్రీశ్రీ]]''': ముత్యాలలాంటి తెలుగక్షరాలంటూ లిపిమీద లేనిపోని సెంటిమెంట్లు పెట్టుకోవడం మాని రోమన్ లిపిలో (a, aa, i, ee ఈ విధంగా) తెలుగును నేర్పితే అప్పుడు మన దేశం ఆధునిక యుగం లోనికి ప్రవేశిస్తుందని నా నిశ్ఛితాభిప్రాయం. ప్రపంచ తెలుగుమహాసభ వారు ఈ విషయమై ఆలోచించడం మంచిదని నేననుకుంటున్నాను. --ప్రజాతంత్ర (18.4.1976) "అనంతం" పేజీ196.
== మూలాలు ==
|