ఆల్కహాలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: → (24), లో → లో (6), ని → ని (11), గా → గా (4), తో → తో (7) using AWB |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: యూరప్ → ఐరోపా, తిది → తిథి (3), చెస్తారు → చేస్తారు, కూడ → using AWB |
||
పంక్తి 1:
[[దస్త్రం:Alcohol general.svg|250px|thumb|right|[[Functional group]] of an alcohol molecule. The carbon atom is bound to [[hydrogen]] atoms and may bind to other carbon atom (s) to form a [[carbon chain]]. [[Methanol]], an alcohol with a single [[carbon]] [[atom]], is pictured. [[Ethanol]], which is drinking alcohol, has two carbon atoms.]]
==పేరు, ఉచ్చారణ==
పంక్తి 5:
[[రసాయన శాస్త్రములో పేర్లు]] పెట్టడం ఒక క్రమ పద్ధతిలో జరగకపోతే చాల చిక్కులు వచ్చి పడతాయి. ఉదాహరణకి "ఆల్కహాలు" అనేది ఒక జాతి పేరు, ఒక ఇంటి పేరు లాంటిది. ఇదే జాతి (ఇంటి) పేరుతో ఎన్నో "ఆల్కహాలు"లు ఉన్నాయి: మెతల్ ఆల్కహాలు, ఎతల్ ఆల్కహాలు, ఐసోప్రోపైల్ ఆల్కహాలు,...., వగైరా. వీటన్నిటికి కొన్ని ఉమ్మడి లక్షణాలు ఉన్నాయి. ఈ లక్షణాలు అర్థం కావాలంటే ఈ రసాయన [[బణువు]] ల [[నిర్మాణక్రమం]] తెలియాలి. ఉదాహరణకి, ఆల్కహాలు జాతి పదార్థాలన్నిటిలోను ఒక హైడ్రాక్సిల్ గుంపు (అనగా OH) ఉండి తీరుతుంది. ఒక బణువు నిర్మాణక్రమంలో -OH గుంపు కనిపిస్తే అది మూడొంతులు ముప్పాతిక ఆల్కహాలు జాతికి చెందిన రసాయనమే అయి ఉంటుంది.
ఆల్కహాలు జాతిలో ప్రధానమైనది ఈథైల్ ఆల్కహాలు లేదా ఎతల్ ఆల్కహాలు. దీనిని అమెరికాలో "ఎతల్" ఆనీ, భారత దేశంలో "ఈథైల్" అనీ ఉచ్చరిస్తారు. మరొక చిన్న ఉచ్చారణా భేదం
మాదక పానీయాలలో మత్తునిచ్చేది, "కిక్కు" నిచ్చేది ఈ రకం ఆల్కహాలే. రసాయన పరిశ్రమలో ఈ ఎతల్ ఆల్కహాలుకి ఎన్నెన్నో ఉపయోగాలు ఉన్నాయి. ఇటీవలి కాలంలో, కొన్ని దేశాలలో, దీనిని మోటారు వాహనాలలో [[ఇంధనం]]గా ఉపయోగిస్తున్నారు. అందుకే దీనిని 'పవర్ ఆల్కహాలు' అని కూడా పిలుస్తారు.
ఒక ఆల్కహాలు గురించి మాట్లాడుతూ అది ఏ రకం ఆల్కహాలో చెప్పకపోతే ఎతల్ ఆల్కహాలు (లేదా, ఎతనోలు) అనే అర్థం అవుతుంది. కనుక ఈ వ్యాసంలో ఇటుపైన ఏ వీశేషణం లేకుండా "ఆల్కహాలు" అంటే అది ఎతల్ ఆల్కహాలు (లేదా ఎతనోలు) అనే అర్థం చేసుకోవాలి. నిజానికి అంతర్జాతీయ ఒప్పందం ప్రకారం ఆల్క'''హా'''లుని
[[రసాయన శాస్త్రం]] లో. ఈ జాతి అంతటికి వాడే సాధారణ సాంఖ్య క్రమం C<sub>n</sub>H<sub>2n+1</sub>OH.
పంక్తి 17:
విభక్తి ప్రత్యయాలతో కొన్ని తెలుగు మాటలని అంతం చేసినట్లే అరబిక్ భాషలో కొన్ని మాటలు “ఆల్” శబ్దంతో ఆరంభమవుతాయి. ఇలా అరబ్బీ భాష నుండి ఎన్నో మాటలు ఇంగ్లీషులోకి వచ్చేయి. ఉదాహరణకి: అల్గరిథం, ఆల్కహాల్, ఆల్కలీ.
ఆరబ్బీ భాషలో “కలి” (kali) అనే మూల శబ్దానికి భస్మం అనే అర్థం ఉంది. కాని ఈ మూల శబ్దం వాడాలంటే దానికి ముందు విధిగా “ఆల్” శబ్దం చేర్చాలి. కనుక భస్మాన్ని అరబిక్ లో ఏమంటారు? ఆల్, కలి కలిసి “ఆల్‌కలి” అంటారు. అరబ్బీ భాషలో ఆల్కలీ అంటే బూడిద. ఇప్పుడు ఆల్కహాలు సంగతి చూద్దాం. నిజానికి “ఆల్ కోల్” అనే అరబ్బీ మాట నుండి వచ్చింది “ఆల్కహాలు” అన్న మాట. బెడిసికొట్టిన భాషాంతరీకరణానికి ఇది ఒక ఉదాహరణ. ఈ “ఆల్-కోల్” అనే పదార్థాన్ని తెలుగులో నీలాంజనం అనీ, కపోతాంజనం అనీ, సౌవ్వీరం అనీ పిలుస్తారు. ఈ పదార్థాన్నే ఇంగ్లీషులో ఏంటిమొనీ (Antimony) అంటారు. ఇది ఒక రసాయన మూలకం. వెండి, బంగారం, సీసం, తగరం, పాదరసం వంటిదే ఈ కపోతాంజనం. దీనికీ మనం ఇక్కడ ప్రస్తావించబోయే ఆల్కహాలుకీ ఏ విధమైన సంబంధమూ లేదు. కాని
ఈ పూర్వ వృత్తాంతం తెలియకపోయినా ఆల్కహాలు అంటే తెలియనివాళ్లు ఉండరంటే అది అతిశయోక్తి కానేరదు. వేదకాలం నుండీ భారతీయ సంస్కృతిలో ఈ ఆల్కహాలు ఉంది, పేరులో తేడా అంతే. అమరకోశంలో “సురా హలిప్రియా హాలా పరిస్రుద్వరుణాత్మజా గంధోత్తమా ప్రసన్నేరా కాదంబర్యః పరిశ్రుతా మదిరా కశ్య మధ్యే చాప్య వదంశ” అని కల్లుకి కనీసం పదమూడు పేర్లు ఉన్నాయి. కల్లులో రకరకాలకి సంస్కృతంలో వివిధమైన పేర్లు ఉన్నాయి. ఇప్ప పువ్వుతో చేసిన కల్లుకి ఒక పేరు, చెరుకు రసంతో చేసిన కల్లుకి – చేసే పద్ధతిని బట్టి – మూడు పేర్లు. ఈ రకాలన్నీ కలుపుకుంటే దరిదాపు నలభై పేర్లు ఉన్నాయి. ఈ పేర్లు అన్నింటిలోకి “సుర” అన్న మాటకి అగ్రతాంబూలం ఇవ్వవచ్చు. సుర అంటే సారా అని ఒక అర్థం, దేవతలని మరొక అర్థం.
పంక్తి 23:
===మెతల్ ఆల్కహాలు===
ఆధునిక రసాయనశాస్త్రపు దృక్పథంతో చూస్తే ఆల్కహాలు అనేది ఆమ్లజనితో కూడిన [[హైడ్రోకార్బన్|ఉదకర్బనం]]. ఉదకర్బనాలన్నిటిలోకి సూక్ష్మమైనది [[మీథేన్|మెతేను]] వాయువు. ఈ మెతేను బణువులో ఒకే ఒక కర్బనపు అణువు, నాలుగు ఉదజని అణువులు ఉన్నాయి. ఈ నాలుగింటిలో ఒక ఉదజని అణువుని తీసేసి ఆ స్థానంలో “ఉదజని-ఆమ్లజని" జంట లేదా (-OH) ని
[[File:Methanol_Lewis.svg|thumb|150px|మెతనోల్]]
మెతల్ ఆల్కహాలులో ఉన్న ఈ (-OH) గుంపుని ఇంగ్లీషులో “హైడ్రాక్సిల్ గ్రూప్” (hydroxyl group) అంటారు. “హైడ్రొజన్”, “ఆక్సిజన్” అన్న మాటలని సంధించగా వచ్చింది ఈ హైడ్రాక్సిల్ అన్న పదం. ఒక పదార్థపు బణువులో కర్బనంతో పాటు ఈ హైడ్రాక్సిల్ గుంపు ఎప్పుడు ఉన్నా ఆ పదార్థాన్ని “ఆల్కహాలు” అనే పిలుస్తారు. అంటే, ఈ ఆల్కహాలు అనేది ఇంటిపేరు లాంటిది. ఒకే ఇంటిపేరుతో ఎంతోమంది మనుష్యులు ఉన్నట్లు, ఆల్కహాలు పేరుతో ఎన్నో రసాయనాలు ఉన్నాయి. మెతల్ గుంపు (-CH<sub>3</sub>) తో హైడ్రాక్సిల్ గుంపు (-OH) కలిస్తే మెతల్ ఆల్కహాలు వస్తుంది. ఎతల్ గుంపు (-C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>) తో హైడ్రాక్సిల్ గుంపు (-OH) కలిస్తే ఎతల్ ఆల్కహాలు వస్తుంది. ఇదే బాణీలో ప్రొపైల్ ఆల్కహాలు, బ్యుటైల్ ఆల్కహాలు, … అలా ఎన్నో ఉన్నాయి.
ఈ మెతల్ ఆల్కహాలుని శాస్త్రీయపు భాషలో కాకుండా సామాన్యులు వాడే ఇంగ్లీషులో “ఉడ్ ఆల్కహాల్” (wood alcohol) అంటారు. (అంటే కర్రసారా అన్న మాట. కర్రలని ఆవంలో పెట్టి బట్టీ పడితే కర్రసారా వస్తుంది.) నిజానికి ఈ మెతల్ ఆల్కహాలుకి ఆ పేరు ఎలా వచ్చిందో తెలుసా? గ్రీకు భాషలో “మెథీ” అంటే సారా, “హాల్” అంటే చిట్టడవి. ఇంగ్లీషులో చిట్టడవిని “ఉడ్” (wood) అంటారు. కనుక “మెతల్ ఆల్కహాల్”కి ఇంగ్లీషులో wood alcohol అని పేరు వచ్చింది కనుక తెలుగులో “అడవి సారా” అవాలి. కాని ఇంగ్లీషు వచ్చుననుకునే తెలుగు వాళ్లు “ఉడ్” అన్న మాటని “కర్ర” అని తెలిగించి దీనిని "కర్రసారా" అన్నారు. ఒక విధంగా "అడవి సారా" కంటె "కర్ర సారా" అన్న మాటే బాగుందనిపిస్తుంది.
ఒకే పదార్థానికి ఇన్నేసి పేర్లు ఉండటంతో ఒకరి మాట మరొకరికి అర్థం కాకుండా పోయే పరిస్థితి వచ్చింది. అప్పుడు శాస్త్రవేత్తలంతా జినీవాలో సమావేశమయి ఒక ఒప్పందానికి వచ్చేరు. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం ఆల్కహాలు జాతి పదార్థాలన్నిటికి పేరులో చివర “ఓల్” (-ol) శబ్దం రావాలన్నారు. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం మెతల్ ఆల్కహాలు పేరుని “మెతనోలు” (మెతనాలు కాదు) గా మార్చమన్నారు. ఉచ్చారణ దోషం లేకుండా పలకమన్నారు. వర్ణక్రమదోషం లేకుండా రాయమన్నారు. ఆల్కహాలుని
ఉచ్చారణ విషయంలో ఎందుకు ఇంత రాద్ధాంతం చేస్తున్నానా అని మీరు అనుకోవచ్చు. ఆల్కహాలు అనే మాటని ఇంగ్లీషులో రాసినప్పుడు “ఒలంతం” (ఒతో అంతం అయేవిధంగా) రాసినా, మాట పలికేటప్పుడు “అలంతం” (అతో అంతం అవుతూన్నట్లు) గానే పలుకుతారు. కాని ఈ జినీవా ఒప్పందం వచ్చిన తరువాత మెతనోలుని
ఈ మెతల్ ఆల్కహాలు (మెతనోలు) రసాయన పరిశ్రమలలో చాల ముఖ్యమైన ముడి పదార్థం. రెండు రసాయన పదార్థాలు సంయోగం చెందాలంటే వాటిని పక్క పక్కలని పెట్టినంత మాత్రాన సరిపోదు; వాటిని బాగా దగ్గరగా తీసుకు రావాలి. అంటే రెండింటిని బాగా కలిసేలా ప్రోత్సహించాలి. ఉప్పుని, పంచదారని బాగా కలపాలంటే వాటిని ఏ అమాందస్తాలోనో వేసి దంచవచ్చు. కాని ఇంకా బాగా కలియాలంటే, రెండింటిని నీళ్లల్లో కరిగించి, అప్పుడు ఆ రెండింటిని కలిపితే బాగా కలుస్తాయి కదా. చాల పదార్థాలు నీళ్లల్లో కరుగుతాయి. కాని నీళ్లల్లో కరగనివి ఎన్నో మెతల్ ఆల్కహాలులో కరుగుతాయి. అప్పుడు వాటిని మెతల్ ఆల్కహాలులో కరిగించి, అప్పుడు ఆ రెండింటిని కలుపుతారు. పని అయిపోయిన తరువాత వేడి చేస్తారు. మెతల్ ఆల్కహాలు తేలికగా, 65 డిగ్రీల దగ్గరే, మరిగిపోతుంది కనుక దానిని వెలికి తీసి తిరిగి వాడుకోడానికి పెద్దగా ఖర్చు అవదు.
పంక్తి 49:
ఏది ఏమైతేనేమి. ఎప్పుడో, ఎవ్వరో కనిపెట్టేరు. పళ్లనీ, పళ్ల రసాలనీ అలా ఆరు బయట వదిలెస్తే అవి పులిసి, క్రమేణా ఆల్కహాలుగా మారతాయని. ఏమవుతుందంటే మన కంటికి కనబడని [[ఈస్ట్]] (yeast), లేదా తెలుగులో మధుశిలీంధ్రం, అనే పుట్టగొడుగు జాతికి చెందిన సూక్ష్మజీవులు ఈ రసంలో పడి, రసంలోని చక్కెరని ఆల్కహాలుగా మార్చెస్తాయి. దీనినే పులియబెట్టడం అని కాని, కిణ్వప్రక్రియ అని కాని, ఫేనీకరణం అని కాని తెలుగులోనూ, ఫెర్మెంటేషన్ (fermentation) అని ఇంగ్లీషులోనూ అంటారు. తెలిసో, తెలియకో అనాది మానవుడు ఇలా పులిసిన పదార్థాలు తిన్నాడు. తదౄపేణా కలిగే చిరు ఆనందానుభూతిని చవి చూసేడు. అనుభవించిన మానవుడు రుచి మరిగేడు. ప్రత్యేకం పనిగట్టుకుని పదార్థాలని పులియబెట్టి ఆ సారాన్ని సారాబుడ్లలో పోసి తాగడం మొదలు పెట్టేడు. మొట్టమొదటి వ్యాపారం వ్యభిచారం అయితే మొట్టమొదటి పరిశ్రమ సారా చెయ్యడం అయి ఉంటుంది. మొట్టమొదట మానవుడు మచ్చిక చేసుకున్న జీవి – గుర్రమూ కాదు, కుక్కా కాదు, కోడీ కాదు – ఈ మధుశిలీంద్రం అని ఢంకా కొట్టి చెప్పవచ్చు.
ఈ ఈస్ట్ సర్వాంతర్యామి. ఇది గాలిలో తేలియాడుతూ సర్వత్రా వ్యాప్తి చెందిన జీవి. ఇది మన శరీరం మీదా, లోపలా
ఈ ఫేనీకరణం (పులియబెట్టడం) అనే ప్రక్రియ వెనక ఉన్న శాస్త్రంలో పెద్ద రాచరహశ్యం ఏమీ లేదు. ఈ మధుశిలీంధ్రం కణాలు చక్కెరని తిని “మలమూత్రాల” వలె రెండు వ్యర్ధ పదార్థాలని విడుదల చేస్తాయి: ఒకటి ఎతల్ ఆల్కహాలు, రెండవది బొగ్గుపులుసు వాయువు లేదా కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ (carbon dioxide). రసాయనశాస్త్రపు దృష్టిలో, మనం వందలు పోసి కొనుక్కున్న “షివాస్ రీగల్” సీసాలో ఉన్నది మిలియన్ల పైబడి ఈస్టు కణాలు విసర్జించిన “దేహజలాలు.”
ఈ ఫేనీకరణ ఒక తొట్టెలో జరిగినప్పుడు వాయురూపంలో ఉన్న కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ గాలిలో కలిసిపోతుంది. బీరు లాంటి పానీయాలలో బుడగలు వస్తే చూడడానికి బాగుంటుంది కనుక ఈ కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ వాయువు అంతా బయటకి పోకుండా కొంత వాయువుని బీరులో నొక్కి అట్టేపెడతారు. చంపాగ్ని (షేంపెయిన్) లాంటి ద్రవ్యాలని సీసాలో పోసి, కొద్దిగా అందులో ఈస్టుని కలిపి, సీసా మూతికి బిరడా తగిలించి
పోతే, మన ఈస్టు విసర్జించిన రెండవ పదార్థం పేరు ఎతల్ ఆల్కహాలు. ఇదే మనం పరమ ప్రీతితో పుచ్చుకునే పానీయం. ఇది మనకి ప్రీతిపాత్రమైనదే కావచ్చు గాక, కాని ఈస్టుకి మాత్రం కాదు. ఎవరి మలమూత్రాదులు వారికి అసహ్యమే కాదు, వాటి తాకిడి ఆరోగ్యానికి భంగ కారకం కూడా. ఆల్కహాలు పాలు పెరగడంతో “ఆ కూపం”లో బతకలేక ఈస్టు చచ్చిపోతుంది. అందుకనే పులిసిన పానీయంలో 15 శాతం వరకు ఆల్కహాలు పేరుకొని ఉంటే ఆ పానీయంలో ఇక ఈస్టు బతకలేదు. అందుకనే దిగమరగించడం (అభిషవించడం) అనే ప్రక్రియ తెలియక పూర్వం బీరుని పోలిన మాదక ద్రవ్యాలు తప్ప విస్కీని పోలిన త్రాణ గల పదార్థాలు మన పూర్వీకులకి తెలియవు.
పంక్తి 59:
ఈస్టు విసర్జించే “అపాన ద్రావణం” ఎతల్ ఆల్కహాలు, “అపాన వాయువు” కార్బన్ డై ఆక్సైడు” మాత్రమే అయితే సారా పరిశ్రమ శ్రమ లేకుండా నల్లేరు మీద బండి నడకలా కొనసాగి ఉండేది. ఈస్టు మనలాగే ప్రాణం ఉన్న జీవి కనుక, మనలాగే అన్ని పనులు అవకతవకలు లేకుండా చెయ్యలేదు. ఉదాహారణకి, పళ్లల్లో ఉన్న ఒక రకం చక్కెరని మాత్రమే ఈస్టు ఆల్కహాలుగా మార్చగలదు కాని ఫేనీకరణకి లొంగని చక్కెరలని ఏమీ చెయ్యలేదు. పళ్లరసాలు కూడా ప్రాణి నుండి పుట్టినవే కనుక అవి కూడ దోషరహితాలు కావు. పళ్లరసాలకి రంగు, రుచి, వాసన ఉంటాయి. పళ్ల తొక్కలకి ఒక రకం ఒగరు ఉంటుంది. వీటి సమక్షంలో ఫేనీకరణ సజావుగా సాగకపోవచ్చు. అప్పుడు అసంకల్పితంగా కొన్ని సహజాత రసాయనాలు పుట్టుకొస్తాయి. ఈ సహజాతాలలో కొన్ని విషపదార్థాలు ఉండొచ్చు. అప్పుడు ఆ బీరు కాని, వైను కాని తాగితే ప్రాణం పోవచ్చు. చవకరకం కల్లు, సారాలు తాగి ప్రతి ఏటా ఎంతో మంది ప్రాణాలు పోగొట్టుకుంటున్నారన్న వార్తలు మనం వింటూనే ఉంటాం కదా. అందుకనే తాగితే తాగేరు కాని ఆ తాగేదేదో మేలురకం సరుకు తాగితే ప్రాణాలు పోవు.
ఫేనీకరించగా వచ్చిన పానీయాలకి రకరకాల పేర్లు ఉన్నాయి. ద్రాక్ష రసం నుండి చేసిన దానిని ఇంగ్లీషులో వైన్ (wine) అంటారు. దీన్ని మనం కావలిస్తే, తెలుగులో, ద్రాక్ష సారా అనో, టూకీగా సారా అనో అనొచ్చు. బార్లీ, మొక్కజొన్న, మొదలైన ధాన్యాలని నానబెట్టి, మొలకలెత్తే సమయంలో ఫేనీకరిస్తే బీరు (beer) వస్తుంది. ఆ వైను, బీరులలో ఎతల్ ఆల్కహాలు 10 నుండి 15 శాతం వరకు ఉండొచ్చు; మిగిలినదంతా నీళ్లే. ఈ పానీయాలని వేడి చేసి, బట్టీ పట్టి, నీళ్లని చాలమట్టుకి బయటకి వెళ్లగొడితే వీటిలోని ఆల్కహాలు శాతం పెరుగుతుంది. ఇలా రకరకాల బీరులని బట్టీ పట్టి రకరకాల పేర్లతో విష్కీని తయారు చేస్తారు. మొక్కజొన్న బీరు నుండి తయారు చేసిన విష్కీని బర్బన్ (bourbon) అంటారు. వైనుని బట్టీ పట్టి బ్రాందీ (brandy) తయారు చేస్తారు. డచ్చి భాషలో “బ్రాందీ” అంటేనే “దిగమరిగించిన సారా” అని, “మాడబెట్టిన వైను” అని అర్థం. బార్లీ బీరుని అభిషవించగా విష్కీ (whishky) వస్తుంది. బ్రాందీ, విష్కీలలో ఆల్కహాలు శాతం 50 వరకు ఉండొచ్చు. ఫేనీకరించిన చెరకు రసం నుండి రమ్ము (rum) తయారు చేస్తారు. ఈ రమ్మునే సంస్కృతంలో మైరేయం అనీ, ఆసవం అనీ, సీధు అనీ మూడు పేర్లతో పిలుస్తారు. ఈ మూడు పేర్లూ మూడు రకాల రమ్ములని సూచిస్తాయి. అసలు సంస్కృతంలో ఈ మాదక ద్రవ్యాలకి ఉన్నన్ని పేర్లు ఇంగ్లీషులో
ఇంతవరకు రెండు రకాల మద్యపానీయాలు చూసేం. పులియబెట్టి, ఫేనీకరించగా వచ్చిన వైను, బీరు, ఏల్ వగైరాలని ఇంగ్లీషులో ఫెర్మెంటెడ్ లిక్కర్స్ (fermented liquors) అంటారు. బట్టీ పట్టగా వచ్చిన విష్కీ, బ్రాందీ, వాద్కా, కోన్యాక్ వంటి వాటిని “డిస్టిల్డ్ లిక్కర్స్ (distilled liquors) అంటారు. ఇలా వైనుని బట్టీ పట్టి బ్రాందీగా చేసే పద్ధతిని సంస్కృతంలో అభిషవం అంటారు. ఏ పేరు పెట్టి పిలచినా బట్టీ పట్టినప్పుడు పానీయంలో ఆల్కహాలు పాలు పెరుగుతుంది. ఒక పానీయంలో ఆల్కహాలు ఎన్ని పాళ్లు ఉందో చెప్పే సంఖ్యని ఇంగ్లీషులో “ప్రూఫ్” (proof) అంటారు. వైనులో ఆల్కహాలు 15 శాతం ఉంటే ఆ వైను 30 ప్రూఫ్. ఆల్కహాలు 50 శాతం ఉన్న పానీయాలు 100 ప్రూఫ్. రసాయన పరిశోధనశాలలో వాడే “ఎతల్ ఆల్కహాలు”లో 95 శాతం పక్కా ఆల్కహాలే. అంటే అది 190 ప్రూఫ్ అన్న మాట. నూటికి నూరు పాళ్లూ ఆల్కహాలే ఉన్న ద్రవం 200 ప్రూఫ్. ఇది అపురూపమైనది. అతి విలువైనది. అరుదైనది. కల్తీ లేనిది. సీసా బిరడా తీసేసరికి గాలి లోని చెమ్మదనం లోపలికి చేరి కల్తీ అయిపోతుంది.
పంక్తి 67:
ఎతల్ ఆల్కహాలుకి క్రిమి సంహారక లక్షణాలు ఉన్నాయి. దీనికి 140 ప్రూఫ్ ఆల్కహాలు వాడతారు. వైద్యుడు సూదిమందు ఇచ్చే ముందు ఈ రకం ఆల్కహాలులో దూదిని ముంచి, ఆ దూదితో జబ్బ మీద పులుముతాడు. ఆ తరువాతనే సూదితో పొడుస్తాడు. ఇలా చెయ్యడం వల్ల శరీరం మీద ఉన్న సూక్ష్మజీవులు సూదితోపాటు లోపలికి జొరబడకుండా జాగ్రత్త పడుతున్నామన్నమాట.
ఎతల్ ఆల్కహాలుకి అగ్గిపుల్ల తగిలితే మంట మండుతుంది. ఇలా మంట పుట్టడానికి కావలసిన ఆమ్లజని అణువు అప్పుడే ఆల్కహాలు బణువులో ఉన్నది కనుక ఆల్కహాలు మండినప్పుడు ఎతేను మంట అంత వేడి పుట్టదు. కాని పెట్రోలుకి కరువు వచ్చినప్పుడు ఈ ఎతల్ ఆల్కహాలుని పెట్రోలులో కలిపి వాడవచ్చు. (కాఫీకి కరువొచ్చినప్పుడు కాఫీ పొడిలో చింతగింజల పొడి కలిపినట్లు అనుకొండి.) మొక్కజొన్నల నుండి తీసిన ఎతనోల్ ని “జీవిక-ఇంధనాలు” (biofuels) గా బ్రెజిల్ వంటి దేశాలలో పెద్ద ఎత్తున వాడుతున్నారు. ఇలాగే జీవిక-ప్రొపనోల్, జీవిక-బ్యుటనోల్ అంటూ తయారు చేస్తున్నారు.
అంతవరకు ఎందుకు? నా చిన్నతనంలో పెట్రోమేక్స్ దీపాలు వెలిగించవలసి వచ్చినప్పుడు ముందుగా దీపంలో ఉన్న “మేంటిల్”ని స్పిరిట్ (spirit)తో వెలిగించి, వేడి చేసేవారు. ఈ స్పిరిట్ ఎతల్ ఆల్కహాలే! అలాగే శాస్త్రీయ పరిశోధనశాలలోను, రసాయన పరిశ్రమలలోను ఎతల్ ఆల్కహాలు విరివిగా వాడతాము కదా. తాగడానికి, వినోదానికి వాడే ఆల్కహాలు మీద ప్రభుత్వం పన్నులు విధించి రాబడి పెంచుకుంటే పరవాలేదు కాని, అవసరమైన చోట్ల వాడే ఆల్కహాలు మీద కూడ పన్నులు వేస్తే ఎలా? అంతే కాదు. పూర్వపు రోజుల్లో కొన్ని దేశాలలో మద్యనిషేధం (“ప్రొహిబిషన్”) ఉండేది. అంటే ఆల్కహాలు కలిసిన పానీయాలు చట్టరీత్యా నిషేధం అన్నమాట. అలాంటప్పుడు దీపాలు వెలిగించుకునే స్పిరిట్‌ని కొనుక్కుని, దానిని దొంగతనంగా తాగేస్తారేమోనని ఆ స్పిరిట్‌లో విషం కలిపేవారు. ఒక్క విషమే కాదు, నోట్లో పెట్టుకుందికి వీలు లేకుండా కంపు కొట్టేటట్టు, వెగటు పుట్టేటట్టు
కల్తీ అంటే గుర్తుకి వస్తున్నాది. మన దేశంలో మద్యనిషేధం ఉన్న రోజులలో కల్తీ పడ్డ కల్లు తాగి కళ్లు పోగొట్టుకున్నవాళ్లూ, ప్రాణాలు పోగొట్టుకున్నవాళ్లూ ఉన్నారు. సారాని ఇలా కల్తీ చెయ్యడం చాల సులభం. మెతల్ ఆల్కహాలు చాల చవక. అందుకని పేరాశతో కొందరు దీనిని ఎతల్ ఆల్కహాలులో కలిపేసి అమ్మెస్తూ ఉంటారు. స్వర్గపు అంచులు చవి చూద్దామనే సరదాలో చవకరకం సారాలు తాగెస్తే అంచుల వరకు ఏమి కర్మ, స్వర్గం లోగిట్లోకే వెళ్లిపోయే ప్రమాదం ఉంది.
పంక్తి 76:
===ఐసోప్రోపైల్ ఆల్కహాలు===
మెతల్ ఆల్కహాలు (మెతనోలు), ఎతల్ ఆల్కహాలు (ఎతనోలు) తరువాత చెప్పుకోదగ్గది ఐసొప్రోపైల్ ఆల్కహాలు (isopropyl alcohol), లేదా జినీవా ఒప్పందం ప్రకారం ప్రొపనోలు (propanol). ఇందులో మూడు కర్బనపు అణువులు ఉన్నాయి. మధ్యనున్న కర్బనానికి ఎడా, పెడా “సిఎచ్3” (-CH<sub>3</sub>) గుంపులు ఉన్నాయి. ఆల్కహాలు కనుక “ఒ-ఎచ్” (-OH) గుంపు ఉండి తీరాలి. దీని పేరులో “ఐసో” ఉంది కనుక ఈ బణువు నిర్మాణక్రమంలో పార్శ్వ సౌష్టత (lateral symmetry) ఉండాలి. కనుక “ఒ-ఎచ్” గుంపుని మధ్యనున్న కర్బనానికి తగిలించాలి. ఈ పనులన్నీ చేసిన తరువాత జాగ్రత్తగా చూస్తే మధ్యనున్న కర్బనానికి ఇంకా ఒక ఖాళీ చెయ్యి ఉండిపోయిందని తెలుస్తుంది. ఆ ఖాళీ చేతికి ఒక ఉదజని అణువుని అతికించడమే. ఇప్పుడు దీని అణుక్రమం ( (CH3)2CHOH) అని రాయవచ్చు, లేదా ఈ దిగువ బొమ్మ 15.2కలో చూపినట్లు టూకీ నిర్మాణక్రమం చూపించవచ్చు. చదునుగా ఉన్న నిర్మాణక్రమం చూపించకుండా టూకీ శాల్తీని చూపించేను కనుక ప్రాయశ్చిత్తంగా పూసలు, గొట్టాలతో చేసిన నిర్మాణ క్రమాన్ని
[[File:Propan-2-ol-3D-balls.png|thumb|100px|పూసలు-గోట్టాలతో ప్రొపనోల్ లేదా 2-త్రయోల్]]
పంక్తి 83:
ఈ ఐసోప్రోపైల్ ఆల్కహాలుకి ప్రొపనోలు కంటె మంచి పేరు మరొకటి ఉంది; అదే 2-ప్రొపనోలు. ఇక్కడ 2 ని చూడగానే రెండవ (ఎటునుండి లెక్కించినా రెండవదే!) కర్బనపు అణువుకి ప్రత్యేకత ఉంది అని చెబుతోంది. ఏమిటా ప్రత్యేకత? అక్కడ (-OH) గుంపు ఉండడం. కనుక “2-ప్రొపనోల్” అని చెప్పగానే రెండవ (మధ్య) కర్బనపు అణువుకి హైడ్రాక్సిల్ గుంపు తగిలించి ఉంది, మిగిలినవాటికి ఉదజని అణువులే తగిలించి ఉన్నాయి అని అర్థం. ఈ “2-ప్రొపనోల్”ని తెలుగులో “2-త్రయోల్” అని పిలవచ్చు.
ఈ ఐసోప్రోపైల్ ఆల్కహాలు (2-త్రయోల్) లక్షణాలు కొన్ని పరిశీలిద్దాం. ఇది విష పదార్థమే కాని మెతల్ ఆల్కహాలు (మెతనోలు) అంత అన్యాయం కాదు. దీనికున్న ఘాటైన రుచి వల్ల ప్రజలు పరాగ్గా
ఇంతవరకు చిన్న చిన్న బణువులు ఉన్న ఆల్కహాళ్ల (ఆల్కహాల్ కి బహువచనం) గురించి చూశాం. ఇవన్నీ (అంటే, మెతనోల్, ఎతనోల్, 2-ప్రొపనోల్) నీటిలో ఏ పాళ్లల్లో కలిపినా కలిసిపోతాయి. ఈ లక్షణాన్ని ఇంగ్లీషులో “మిసిబిల్ ఇన్ ఆల్ ప్రపోర్షన్స్” (miscible in all proportions) అంటారు. కాని ఆల్కహాలులో కర్బనపు అణువుల సంఖ్య పెరిగే కొద్దీ ఈ లక్షణం క్రమేపీ నశించిపోతుంది. ఉదాహరణకి బ్యుటైల్ ఆల్కహాలు (బ్యుటనోలు, లేదా తెలుగులో చతుర్థోలు) బణువులో, గొలుసు మాదిరి, నాలుగు కర్బనపు అణువులు ఉన్నాయి. పది ఔన్సుల బ్యుటనోలు, పది ఔన్సుల నీరు కలిపితే రెండూ క్షీర నీరాలలా కలిసిపోవు. ప్రయోగాత్మకంగా రెండు గాజు కుప్పెలు తీసుకుని, ఒక దాంట్లో ఔన్సు నీళ్లు, మరొక దాంట్లో ఔన్సు బ్యుటనోల్ పోసి, అప్పుడు ఒక కుప్పెని రెండవ కుప్పెలోకి ఒంపి, కలిపితే రెండూ పూర్తిగా కలిసిపోతాయి. ఇదే ప్రయోగాన్ని రెండు ఔన్సుల నీళ్ల తోటీ, రెండు ఔన్సుల బ్యుటనోలు తోటీ చేస్తే – రెండూ ఒకదానిలో మరొకటి కలవవు. నూనె, నీళ్లులా ఒకదానిమీద మరొకటి తేలుతాయి. (దేని మీద ఏది, ఎందుకు తేలుతుందో మీ ఊహకి వదిలెస్తాను.) కరగ లేదు కదా అని గిలకరిస్తే నురగ వస్తుంది. కొద్ది సేపు నిలకడగా వదిలేస్తే రెండు ద్రవాలు విడిపోతాయి. బణువులో కర్బనపు అణువుల సంఖ్య పెరిగే కొద్దీ ఈ “కలుపుగోలు” లక్షణం క్రమేపీ తగ్గిపోతుంది.
పంక్తి 93:
* కొన్ని ఆల్కహాలులని, ముఖ్యంగా ఇథనాల్ (ఎతనాల్) మరియు మిథనాల్ (మెతనాల్‍) వాహనాలకు ఇంధనంగా ఉపయోగిస్తున్నారు.
* ఆల్కహాల్‍ని పరిశ్రమలలోనూ, శాస్త్రీయ ప్రయోగశాల పరీక్షలలోనూ మాత్రమే కాకుండా [[ద్రావణి]] (Solvent) గా
* ఇథనాల్ క్రిమి సంహారకంగా చర్మం మీద [[సూదిమందు]] (injections) ఇచ్చే ముందు కొన్ని సార్లు అయొడిన్ తో కలిపి ఉపయోగిస్తారు. ఇథనాల్ కలిపిన సబ్బులు తయారుచేస్తున్నారు.
* ఆల్కహాల్ [[సంగ్రహాలయం|సంగ్రహాలయాలలో]] కొన్ని శరీరభాగాల్ని నిలవచేయడానికి ఉపయోగిస్తున్నారు.
పంక్తి 175:
|align="center" colspan="3" |''[[Alicyclic]] alcohols''
|-
|C<sub>6</sub>H<sub>6</sub> (OH) <sub>6</sub>
|Cyclohexane-1,2,3,4,5,6-hexol
|[[Inositol]]
|-
|C<sub>10</sub>H<sub>19</sub>OH
|2 - (2-propyl) -5-methyl-cyclohexane-1-ol
|[[మెంథాల్]]
|}
పంక్తి 187:
=== పారిశ్రామికంగా ===
ఆల్కహాలు [[పరిశ్రమ]]లలో వివిధ పద్ధతులలో తయారుచేయవచ్చును:
* [[కిణ్వనప్రక్రియ]] (Fermentation) ద్వారా పిండి పదార్ధాలను జలవిశ్లేషణం (Hydrolysis) ద్వారా విడగొట్టిన [[చక్కెర]]ల నుండి తయారుచేసిన [[గ్లూకోజ్]] పై [[ఈస్ట్]]ను
* [[ముడి చమురు]] (crude oil) లోని ఇథిలీన్ లేదా ఇతర ఆల్కీనులను విడగొట్టి హైడ్రేషన్ ద్వారా ఇథనాల్ ను తయారుచేస్తారు. ఈ చర్యకు ఫాస్ఫారిక్ ఆమ్లం ఉత్ప్రేరకంగా అధిక ఉష్ణోగ్రత మరియు పీడనం వద్ద జరిపిస్తారు.
* [[మిథనాల్]]ను
=== అంతర్గతంగా ===
పంక్తి 198:
== వనరులు ==
* [[వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు]], ఉత్తర ఆల్కహాలీయం, (Alcohol, part 2), [[భారతి]], Bharathi, 65 (8) : 39-44, August 1988.
* [[వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు]], ఆల్కహాలు, (Alcohol), [[భారతి]], Bharathi, 65 (3) :16-21, March 1988.
* [[వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు]], నిత్యజీవితంలో రసాయనశాస్త్రం, ఇ-పుస్తకం, కినిగె ప్రచురణ, kinige.com
| |||