ఆఫ్ఘనిస్తాన్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: ఆఫ్గనిస్తాన్ → ఆఫ్ఘనిస్తాన్, ఉన్నది. → ఉంది. (4), తిధి → using AWB |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: ఆర్ధిక → ఆర్థిక (5), విద్యార్ధు → విద్యార్థు, నుంది → ను using AWB |
||
పంక్తి 118:
అమెరికా, రష్యాల మధ్య జరుగుతున్న [[:en:Cold War|ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం (శీతల యుద్ధం)]]లో సమీకరణాల భాగంగా ఆఫ్ఘన్ ప్రభుత్వ వ్యతిరేక [[:en:Mujahideen|ముజాహిదీన్]] బలగాలకు పాకిస్తాన్ గూఢచారి సంస్థ [[:en:Inter Services Intelligence|ఐ.ఎస్.ఐ]] ద్వారా అమెరికా సహకారాన్ని అందించడం ప్రారంభించింది. దానితో స్థానిక కమ్యూనిస్టు ప్రభుత్వానికీ-తమకూ 1978 లో కుదిరిన ఒప్పందాన్ని పురస్కరించుకొని [[డిసెంబరు 24]], [[1979]]న దాదాపు లక్ష మంది [[సోవియట్ యూనియన్]] సేనలు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ భూభాగంలో (స్థానిక ప్రభుత్వ రక్షణకై) ప్రవేశించాయి. వీరికి ఆఫ్ఘనిస్తాన్ కమ్యూనిస్టు అనుకూల ప్రభుత్వం సేనలు మరో లక్ష తోడైనాయి. ఫలితంగా 10 సంవత్సరాలు సాగిన (అంతర్)యుద్ధంలో 6 లక్షలు - 20 లక్షలు మధ్య ఆఫ్ఘన్ వాసులు మరణించారని అంచనా. 50 లక్షలు పైగా ఆఫ్ఘన్ వాసులు పొరుగు దేశాలకు శరణార్ధులుగా వెళ్ళారు. ప్రపంచదేశాలనుండి తీవ్రమైన వ్యతిరేకత వ్యక్తమైంది. అమెరికా, పాకిస్తాన్ ద్వారా, పెద్దపెట్టున ముజాహిదీన్కు అనేక విధాలుగా సహకారం అందించింది. 1989 లో సోవియట్ సేనలు వెనుకకు మళ్ళాయి. ఇది తమ నైతిక విజయంగా అమెరికా భావిస్తుంది. తరువాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్ అవుసరాలను అమెరికా దాదాపు పట్టించుకోలేదు. 1992 దాకా రష్యా మద్దతుతో [[:en:Najibullah|నజీబుల్లా]] ప్రభుత్వం ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో కొనసాగి <ref name="Columbia:Afghanistan:History">[http://www.infoplease.com/ce6/world/A0856490.html "Afghanistan: History"], ''Columbia Encyclopedia''.</ref> తరువాత పతనమయ్యింది.
అప్పటికి ఆఫ్ఘనిస్తాన్ సామాజిక,
=== 2001-తరువాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్ ===
పంక్తి 182:
== ఆర్ధిక వ్యవస్థ ==
ఆఫ్ఘనిస్తాన్ ప్రపంచంలో బాగా వెనుకబడిన దేశంగా పరిగణించబడుతుంది. మూడింట రెండు వంతులమంది జనాభా తలసరి రోజువారీ ఆదాయం 2 అమెరికన్ డాలర్ల లోపే ఉంది. అంతర్గత యుద్ధాలూ, విదేశీ ఆక్రమణలూ, రాజకీయ అనిశ్చితీ దేశం
2005నాటికి నిరుద్యోగులు 40% వరకు ఉన్నారు.<ref name="factbook econ">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html#Econ</ref>
కాని 2002 తరువాత దేశం చెప్పుకోదగిన అభివృద్ధి సాధించింది. మాదక ద్రవ్యాలు మినహాయిస్తే దేశం [[జిడిపి]] 2002 లో 29%, 2003 లో 16%, 2004 లో 8%, 2005 లో 14% వృద్ధి చెందింది.<ref>[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/EXTSARREGTOPMACECOGRO/0,,contentMDK:20592478~menuPK:579404~pagePK:34004173~piPK:34003707~theSitePK:579398,00.html ''Macroeconomics & Economic Growth in South Asia''], The World Bank.</ref> అయితే దేశం 'జిడిపి'లో దాదాపు మూడవవంతు మాదక ద్రవ్యాల పెంపకం, ఉత్పత్తుల మూలంగా జరుగుతున్నది (గంజాయి, మార్ఫీన్, హెరాయిన్, హషీష్ వంటివి)
పంక్తి 192:
[[దస్త్రం:KABULCITYMAP.jpg|thumb|right|250px|కాబూల్ నగరం పునర్నిర్మాణం ప్రణాళిక - 9 బిలియన్ డాలర్ల అంచనాతో]]యుద్ధకాలంలో వలస వెళ్ళిన 40 లక్షలపైగా [[:en:Afghan refugees|ఆఫ్ఘన్ శరణార్ధులు]] పొరుగు దేశాలనుండి మరలి రావడం దేశం పునర్నిర్మాణ కార్యక్రమంలో కీలకమైన ఆంశంగా పరిణమించింది. వారు ఉత్సాహంతో క్రొత్త నైపుణ్యాలను తమతో వెంటబెట్టుకొస్తున్నారు. దీనికి ప్రతియేటా అంతర్జాతీయ సహాయంగా లభిస్తున్న 2-3 బిలియన్ డాలర్ల పెట్టుబడి తోడవుతున్నది. ఫలితంగా వాణిజ్యరంగం ఊపందుకొంటున్నది.<ref>[http://www.contracostatimes.com/mld/cctimes/business/15498245.htm "Coca-Cola opens plant in Afghanistan"], ''Contra Costa Times''.</ref>
మొత్తానికి దేశం పేదరికం నుండి బయటపడి
ప్రస్తుతం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ [[:en:South Asian Association for Regional Cooperation|దక్షిణ ఆసియా ప్రాంతీయ సహకార సంఘం (SAARC)]]లోనూ, [[:en:Economic Cooperation Organization|ఆర్ధిక సహకార సంస్థ (ECO)]]లోనూ, [[:en:regional organization|ఇతర ప్రాంతీయ సంస్థ]]లలోనూ, [[:en:Organization of the Islamic Conference|ఇస్లామిక్ కాన్ఫరెన్స్]]లోనూ సభ్యత్వం కలిగి ఉంది.
;మాదక ద్రవ్యాల నిరోధం ప్రయత్నాలు
ఆఫ్ఘనిస్తాన్
== జన విస్తరణ ==
పంక్తి 263:
=== చదువు ===
2003 నాటికి అంతర్యుద్ధం వలన ఆఫ్ఘనిస్తాన్లోని 7,000 పాఠశాలలలో సుమారు 30% పాఠశాలలు తీవ్రంగా నాశనమయ్యాయని అంచనా. ఉన్న పాఠశాలలలో సదుపాయాలు కూడా చాలా కొరతగా ఉన్నాయి. 2006 నాటికి 40 లక్షల మంది
ఉన్నత విద్య అవకాశాలు కూడా త్వరిత గతిన అందుబాటులోకి వస్తున్నాయి. తాలిబాన్ పతనం తరువాత [[:en:Kabul University|కాబూల్ విశ్వ విద్యాలయం]] ఆడువారికీ, మగవారికీ కూడా పునఃప్రారంభింపబడింది. [[మజారె షరీఫ్]] వద్ద [[:en:University of Balkh|బాల్ఖ్ విశ్వవిద్యాలయం]] నిర్మాణం త్వరలో
== ఖనిజ సంపద ==
అఫ్గాన్లో లక్ష కోట్ల డాలర్ల విలువైన ఇనుము, రాగి, కోబాల్ట్, బంగారం,నియోబియం,లీథియం,మోలిబ్డినం, లాంటి అపార ఖనిజ నిక్షేపాలు ఉన్నట్టు శాస్త్రవేత్తలు గుర్తించారు.అమెరికా సైనికాధికారులు, భూగర్భ శాస్త్రవేత్తలు కలిసి అఫ్గానిస్థాన్లో జరిపిన పరిశోధనలో రూ.50 లక్షల కోట్ల విలువైన ఖనిజ నిల్వలున్నాయని తేలిందని పెంటగాన్ ప్రకటించింది. అఫ్గాన్లో ఖనిజాల విలువ అమెరికా వార్షిక బడ్జెట్లో ఆరో వంతు విలువకు సమానం. మన దేశ బడ్జెట్ సుమారు రూ.11 లక్షల కోట్లు. అంటే మన నాలుగున్నరేళ్ల బడ్జెట్తో అఫ్గాన్ ఖనిజాల విలువ సమానం. ఆ దేశానికి ఏటా ప్రపంచ దేశాల నుంచి రూ.15 వేల కోట్లదాకా సాయం అందుతోంది.
పంక్తి 300:
* [[:en:Demographics of Afghanistan|ఆఫ్ఘనిస్తాన్ జనవిస్తరణ]]
* [[:en:History of Arabs in Afghanistan|ఆఫ్ఘనిస్తాన్ - అరబ్బుల చరిత్ర]]
* [[:en:Economy of Afghanistan|ఆఫ్ఘనిస్తాన్
* [[:en:Opium Production in Afghanistan|ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో నల్లమందు ఉత్పత్తి]]
* [[:en:Provinces of Afghanistan|ఆఫ్ఘనిస్తాన్ విభాగాలు]]
|