గ్రామ దేవత: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: లొ → లో, లో → లో (2), సంభందిం → సంబంధిం, వ్యాదులు → వ్యాధ using AWB
చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: నాగేస్వర → నాగేశ్వర, భ్రుతి → భృతి, ఖచ్చితము → కచ్చితమ using AWB
పంక్తి 9:
==గ్రామదేవతా వ్యవస్థ==
[[బొమ్మ:Peddintlamma Poster.JPG|right|thumb|250px|శ్రీ పెద్దింటి అమ్మ వారి ఆలయం గురించిన ఒక బోర్డు]]
[[గ్రామం|గ్రామాలలో]] వెలిసే దేవత దేవుళ్ళను ముఖ్యముగా స్త్రీ దేవతా రూపలను గ్రామదేవతలని అందురు. సంప్రదాయాలను అనుసరించి గ్రామ రక్షణగా ఈ దేవతలను ఊరి పొలిమేరలలో ఏర్పాటు చేసేవారు. ప్రాచీన కాలములో మానవుడు ఎంతో తెలివైనవాడు, ఇంట్లోవున్న చిన్నా, పెద్దా, ఆడా, మగా - అందరూ [[దేవీ నవరాత్రులు|దేవీనవరాత్రుల]] కాలములో ఎక్కడోవున్న [[మధుర]] మీనాక్షమ్మ వద్దకో, [[కంచి]] కామాక్షమ్మ దగ్గరికో, [[బెజవాడ]] కనకదుర్గమ్మ చెంతకో వెళ్ళాలంటే కుదరకపోవచ్చు. ఒక్కోక్కప్పుడు సొమ్మున్నా వెళ్ళే వీలుండక పోవచ్చు. వీలుచిక్కినా అందరికీ ఒకేసారి వెళ్ళడము సాద్యపడకపోవచ్చు. ఇలాంటి సంధర్బాలలోసందర్భాలలో అలాంటి వాళ్ళు అమ్మ దర్శనానికి వెళ్ళలేక పోయామే అని నిరాశ పొందకుండా వుండేందుకు ఎక్కడో వున్న తల్లిని ఇక్కడే దర్శించు కొన్నామనే తృప్తిని పొందేందుకు గ్రామదేవత వ్యవస్థని ఏర్పాటు చేసారు పెద్దలు.
 
ఈ దేవతా ప్రతిష్టప్రతిష్ఠ గొప్ప విద్వాంసులైన [[వేదాలు|వేద]], స్మార్త, ఆగమ శాస్త్ర పండితుల చేతనే జరుగుతుంది. ఎవరికి నిజమైన భక్తి ప్రపత్తులతో పాటు అర్చకునిగా వుండే తీరిక, ఓపిక వుంటాయో అలాంటి వారిని వారికోరిక మేరకు అర్చకులుగా నియమించారు పూర్వికులు. అప్పటినుంచి ఆ అర్చకుని వంశము వాళ్ళే ఆ గుడి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తూ వస్తున్నారు. దేవతా విగ్రహప్రతిష్టవిగ్రహప్రతిష్ఠ శాస్త్రీయంగా నిర్వహించబడింది కాబట్టి, ఆ దేవతల కింద బీజాక్షరాలున్న యంత్రము సరైన మూహూర్తములోనే వేయబడింది కాబట్టి గ్రామదేవతలంతా శక్తివున్న దేవతలే అవుతారు-భక్తుల కోర్కెలు తీర్చగలవారవుతారు. అయితే ప్రతి సంవత్సరము ఆలయప్రతిష్ఠ జరిగిన ఆ [[నెల]], ఆ [[తిథి]]నాడు ఖచ్చితముగాకచ్చితముగా విద్వాంసులను పిలిచి పవిత్రోత్సవాన్ని చేయించాల్చిందే. అలా చేయడమువలన అమ్మకి మన ద్వారా ఏదైనా అపవిత్రత కలిగివుంటే తొలగుతుంది.
 
== దేవతల ఆవిర్భావము ==
పంక్తి 19:
;పృధ్వీ దేవత
 
పృధ్వీ అంటే నేల, ఇది పంటకి ఆధారము, [[కుంకుడు|కుంకుల్లు]] బాగా పండే ప్రాంతములో ప్రతిష్టించినప్రతిష్ఠించిన పృధ్వినీ దేవతను '''కుంకుళ్ళమ్మ''' అన్నారు. గోగులు బాగా పూచే ప్రాంతములో ఆ [[గోంగూర]], గోగునార. ఇవే వారి జీవన ఆధారము కాబట్టి ఆపేరుతో '''గోగులమ్మ'''ని యేర్పాటు చేసారు. [[జొన్న]]లు పండేచోట '''జొన్నాళమ్మ''' అని, నూకలు అంటే [[వరి]] పండే ప్రాంతాలలో '''నూకాళమ్మ''' అని పిలుచుకున్నారు. మొదటిసారిగా పండిన పంటను ఆతల్లికే నివేదన చేయడము, అర్చకునిగా వున్నవానికి అందరూ ఆ పంటను యిస్తూవుండడము, దాన్నే సొమ్ముగా మార్చుకొని అతడు జీవించడము. ఇలా సాగుతూ వుండేదీ వ్యవస్థ. పంట వేసేటప్పుడుకూడా ఈ తల్లిని ఆరాదిస్తేగాని చేనుకి వెల్తూండేవారు కాదు. [[అన్నం|అన్నాన్ని]] పెట్టే తల్లి కాబట్టి '''అన్నమ్మ''' అని కూడా ఒక దేవత వుంది. ఇక పంటలన్నీ చేతికందాక సుఖసంతోషాలతో '''[[జాతర]]''' చేస్తూండేవారు. అదే ఇప్పటికీ అనేక గ్రామాలలో కొనసాగూతూండడం జరుగుతూ ఉంది.
 
;జల దేవత
పంక్తి 39:
== పోషణ, రక్షణ నిచ్చే దేవతలు==
[[File:Diety reliefs at Village Outskirts in Rajula Tallavalasa, Visakhapatnam district.jpg|thumb|250px|విశాఖ జిల్లాలో ఒక గ్రామ దేవత ప్రతిరూపాలు పూజింపబడుతున్నవి]]
ఇక ప్రజల మనసులో పుట్టి ఏ కోర్కెనైనా మంచిదో కాదో తానే నిర్ణయించి కోరిన కోర్కెని తీర్చే బాధ్యతని స్వీకరంచి భక్తులకు అండగా నిలిచే తల్లి '''తలుపులమ్మ'''. తలపు అంటే ఆలోచన వాటిని తీర్చే తల్లి తలపులమ్మ క్రమముగా ఈమె 'తలుపులమ్మ'గా మారింది. ఇంట్లో నుండి బయటికి వెల్లేటపుడు తల్లికి లేదా భార్యకి ఎలా చెప్తామో అలాగే ఆ తల్లిని ప్రార్దించి వెళ్ళడం చేస్తారు. వూరిని విడిచి పొరుగూరు వెళ్ళే వ్యక్తుల రాకపోకల్ని గమనిస్తూ వూరి పొలిమేరలో వుండేతల్లి '''పొలిమేరమ్మ''' క్రమముగా '''పోలేరమ్మ''' అయింది. పొలిమేరలో వుండే మరొక తల్లి '''శీతలాంబ'''. ఈమె చేతుల్లో చీపురు, చేట ఉంటాయి. తన గ్రామములోని ప్రజలకు వ్యాదులను కలిగించే క్రిమి కీటకాలని, భయాన్ని కలిగించే భూత ప్రేత పిచాచ గణాలను గ్రామములోనికి రాకుండా వూడ్చి చేటలోకి ఎత్తి పారబోసేది ఈదేవతే. 'ఎల్ల' అంటే సరిహద్దు అని అర్దము అందుకే 'ఎల్లమ్మ' కూడా ఈ పనిని చేసేదన్నమాట. ఒక వ్యక్తికి జీవన భ్రుతిభృతి కలిగించి పోసించే తల్లి 'పోచ+అమ్మ=పోచమ్మ' అన్నమాట. ఎల్లమ్మ తల్లి తన భక్తులకి ఎటువంటి వ్యాధులు రాకుండా నివారించేదైతే, పోచమ్మ పోషణ కలిగిస్తుంది. ఇక పాములు బాగా సంచరించే చోటులో వుండే దేవత తల్లి '''పుట్టమ్మ''' ఈమె గుడిలో అనేక పుట్టలుంటాయి. అక్కడే సుబ్రహ్మణ్య షష్టికి అందరూ పుట్టలో పాలు పోస్తారు. ఈ తల్లికే 'నాగేస్వరమ్మనాగేశ్వరమ్మ' అని కూడా అంటారు. పాము+అమ్మ=పాపమ్మ అవుతుంది కాబట్టి ఈ తల్లికి పాపమ్మ అని కూడా అంటారు. [[సుబ్రహ్మణ్య స్వామి|సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరుడు]] పేరుమీదే 'సుబ్బ+అమ్మ=సుబ్బమ్మ కూడా దైవముగా వుంది.
 
==గ్రామదేవతా నామ విశేషాలు ==
సాధారణముగా 15 వూళ్ళకో దేవత వుంటుంది. 'మా వూళ్ళన్నింటికీ అమ్మ' అనే అర్దములో ఆమెను '''మావూళ్ళమ్మ''' అని పిలుస్తూంటే క్రమముగా అది 'మావుళ్ళమ్మ' అయింది. [[శివుడు|శంకరునితో]] కలసి అర్దనారీశ్వర రూపముతో అమ్మవారుండేది. ఆకారణముగా శంకరుని మెడమీద (గళము) మచ్చ (అంకం) కారణముగా అంకగళమ్మ '''అంకాళమ్మ''' మారిపోయింది. బతుకుకి కావలసిన వర్షాన్ని పంటనీ ఇచ్చే తల్లి '''బతుకమ్మ'''. ప్రతి వ్యక్తికీ ఇంతకాలము జీవించాలనే ఓ కట్ట (అవధి) ఏదుందో ఆ కట్టని మేయగల (ఆ అవధినించి రక్షించగల) అమ్మే 'కట్టమేయ+అమ్మ=కట్టమేసెయమ్మ కాలక్రమములో '''కట్టమైసమ్మ''' అయింది. గ్రామప్రజల మంచిని చూసే (కనే) అమ్మ '''కన్నమ్మ'''గా ఎప్పుడూ సత్యాన్ని (నిదర్సనాలని) చూస్తూవుండే తల్లి సత్య+అమ్మ= '''సత్తెమ్మ'''. స్వచ్చమైనస్వచ్ఛమైన అమ్మ అనే అర్దములో అచ్చ (స్వచ్చమనిస్వచ్ఛమని)సు+అచ్చ=స్వచ్చస్వచ్ఛ అనే రెండు పదాలు కలిపి '''అచ్చమ్మ'''గా అయ్యింది. అలాగే పుల్ల (వికసించిన కళ్ళున్న)అమ్మ '''పుల్లమ్మ'''. ప్రతి విషయాన్ని ఎంతో శ్రద్ధగా పరిశీలించి చూస్తుంది కాబట్టి ఆమె పుల్లమ్మ అయ్యింది. ఇక ప్రతి శుభకార్యానికి నైవేద్యాన్ని అర్పించుకొనే చోటవున్న తల్లి అర్పణ+అమ్మ = అర్పణలమ్మ క్రమముగా '''అప్పలమ్మ''' అయినది. [[బెల్లము]] బాగా వున్న ప్రాంతాలలో ఈ తల్లికి అప్పాలు బాగా ఇష్టమంటూ భావించే భక్తులు అప్పాల+అమ్మ= '''అప్పలమ్మ''' అన్నారు. అమ్మవార్ల వూరేగింపులో అన్నిటికన్న చిన్నది [[బాలా త్రిపుర సుందరి]] విగ్రహానికి సమమైన వుజ్జీ అయినదీ పెంటి (బాల)+అమ్మ= '''పెంటమ్మ'''. భోజనాన్ని అందించగల తల్లి అనే అర్దములో బోనముల (భోజనమనే పదానికి విక్రుతి)+అమ్మ= '''బోనాలమ్మ'''. అయ్య అయిన శంకరునికి అమ్మ (భార్య) కాబట్టి ఈమెను 'అయ్యమ్మ' అని కూడా కొన్ని చోట్ల పిలుస్తారు. [[లలిత|లలితాంబ]], [[భండాసురుడు|భండాసురుణ్ణి]] చంపేందుకు గుర్రాలమీద కూర్చొన్న స్త్రీ సైనికుల సైన్యముతో వెళ్ళినది కాబట్టి గుర్రాల+అమ్మ= '''గుర్రాలమ్మ''' అయినది. ఇక ఊరు పేరుని బట్టి పిల్చుకొనే దేవతలు కొందరున్నారు. సోమప్రోలు+అంబ='సోమపోలమాంబ' అన్నారు. సోమప్రోలు అనే గ్రామము ఉత్తరాంధ్ర [[శ్రీకాకుళం]] జిల్లాలోని సోంపేట.
 
==అమ్మోర్లు==
"https://te.wikipedia.org/wiki/గ్రామ_దేవత" నుండి వెలికితీశారు