మకర సంక్రాంతి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
→ప్రాధాన్యత: my file ట్యాగు: ముబైల్ యాప్ ద్వారా దిద్దుబాటు |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: లో → లో (3), ల్లొ → ల్లో , ని → ని (2), గా → గా , తొ → తో (5), రొజ using AWB |
||
పంక్తి 1:
* ఈ వ్యాసం సంక్రాంతి పండుగ గురించి. ఇతర వాడుకల కొరకు, [[సంక్రాంతి (అయోమయ నివృత్తి)]] చూడండి.
----
{{Use British English|date=March 2013}}
{{Use dmy dates|date=March 2013}}
పంక్తి 12:
|longtype = కాలానుకూలంగా, సాంప్రదాయంగా
|significance = హార్వెస్ట్ ఫెస్టివల్, శీతాకాలము అయనాంతం వేడుక
|date = సూర్యుడు (సన్) మకర రేఖ నుండి దూరంగా ఉన్నప్పుడు రోజు (జనవరి మధ్యలో) దాని గతి (ఉద్యమం) ప్రారంభమవుతుంది
|date2013 = 14 జనవరి
|date2014 = 14 జనవరి <ref>{{cite web |url= http://www.drikpanchang.com/sankranti/makar-sankranti-date-time.html?year=2014 |title=2014 Makar Sankranti, Pongal Date and Time for New Delhi, NCT, India |first= |last=|work=drikpanchang.com |year=2013 |quote=2014 Makar Sankranti |accessdate=15 February 2013}}</ref>
పంక్తి 27:
[[సంక్రాంతి]] లేదా '''సంక్రమణము''' అంటే మారడం అని అర్థం. సూర్యుడు మేషాది ద్వాదశ రాశులందు క్రమంగా పూర్వరాశి నుంచి ఉత్తరరాశిలోకి ప్రవేశించడం [[సంక్రాంతి]]. అందుచేత సంవత్సరానికి పన్నెండు సంక్రాంతులు ఉంటాయి. అయినా పుష్యమాసంలో, హేమంత ఋతువులో, శీతగాలులు వీస్తూ మంచు కురిసే కాలంలో సూర్యుడు మకరరాశిలోకి మారగానే వచ్చే '''మకర సంక్రాంతి'''కి ఎంతో ప్రాముఖ్యం ఉంది. ఇది [[జనవరి]] మాసంలో వస్తుంది. మకర సంక్రాంతి రోజున, అంటే [[జనవరి 15]] తేదీన సూర్యుడు ఉత్తరాయణ పథంలో అడుగుపెడతాడు. ఈరోజు నుంచి స్వర్గద్వారాలు తెరచి ఉంటాయని పురాణాలు పేర్కొన్నాయి.
ఆంధ్రులకు పెద్ద పండుగ సంక్రాంతి.ఇది కొన్ని ప్రాంతాలలో మూడు రోజులు ( [[భోగి]], [[మకర సంక్రమణం]], [[కనుమ]]) ఇతర ప్రాంతాలలో నాలుగు రోజులు (నాలుగోరోజు [[ముక్కనుమ]] ) జరుపతారు కావున దీన్ని పెద్ద పండుగ అంటారు. ముఖ్యంగా పంట చేతికొచ్చిన ఆనందంలో రైతులు ఈ పండుగ జరుపుకుంటారు కాబట్టి రైతుల పండుగగా కూడా దీన్ని అభివర్ణిస్తారు. మకర సంక్రాంతితో ఉత్తరాయణం మొదలవుతుంది.
▲ఆంధ్రులకు పెద్ద పండుగ సంక్రాంతి.ఇది కొన్ని ప్రాంతాలలో మూడు రోజులు( [[భోగి]], [[మకర సంక్రమణం]], [[కనుమ]]) ఇతర ప్రాంతాలలో నాలుగు రోజులు (నాలుగోరోజు [[ముక్కనుమ]] ) జరుపతారు కావున దీన్ని పెద్ద పండుగ అంటారు. ముఖ్యంగా పంట చేతికొచ్చిన ఆనందంలో రైతులు ఈ పండుగ జరుపుకుంటారు కాబట్టి రైతుల పండుగగా కూడా దీన్ని అభివర్ణిస్తారు. మకర సంక్రాంతితో ఉత్తరాయణం మొదలవుతుంది.
నిజానికి ధనుర్మాసారంభంతో నెల రోజులు మూమూలుగానే సంక్రాంతి వాతావరణం చలిచలిగా తెలుగునాట ప్రారంభమవుతుంది. ఆ నెల రోజులు తెలుగు పల్లెలు ఎంత అందంగా, ఆహ్లాదకరంగా అలరారుతాయి. [బుడబుక్కలవాళ్లు], [[పగటివేషధారులు]], రకరకాల జానపద వినోద కళాకారులు తయారవుతారు. ఈ పండుగకు దాదాపు నెలరోజుల ముందునుంచే - ప్రతీ రోజు తమ ఇళ్ళ ముంగిళ్ళను [[రంగవల్లులు]], [[గొబ్బెమ్మ]] లతో అలంకరిస్తారు. ముగ్గులు వేయటానికి ప్రత్యేకంగా బియ్యపు పిండిని వాడతారు. కళ్లం నుంచి బళ్ల మీద ధాన్యం బస్తాలు వస్తూ ఉంటాయి. భోగినాడు భోగిమంట విధిగా వేయవలసిందే. ఆ సాయంత్రం పేరంటంలో పిల్లలకు భోగిపళ్లు తప్పవు. ఈ పెద్ద పండుగకు [[కొత్త అల్లుడు]] తప్పనిసరిగా అత్తవారింటికి వస్తాడు. మరదళ్ల ఎకసెక్కాలకు ఉడుక్కుంటాడు. [[కుక్కుట శాస్త్రం|కోడి పందాలు]], ఎడ్ల బళ్ళ పందాలు జరుగుతాయి. ఇవన్నీ సంక్రాంతి పండుగకు శోభ చేకూర్చే సర్వసామాన్య విషయాలు.
== ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలం ==
[[File:Earth-lighting-winter-solstice EN.png|శీతాకాలము అయనాంతం
{{main|ఉత్తరాయణం}}
[[సూర్యుడు]] [[మకర రాశి]]లోకి ప్రవేశించే కాలమే మకర సంక్రమణము. మకర సంక్రమణము నుండి ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలము ప్రారంభము అవుతుంది. ఆ తరువాత [[
"సంక్రాంతి" లేదా "సంక్రమణం" అంటే చేరుట అని అర్ధం. జయసింహ కల్పద్రుమం అనే
;దానాదులు.
ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలమైన సంక్రాంతి రోజున చేయు ఏ [[దానం|దానమైన]] శ్రేష్టమైనదని
== భోగి ==
Line 49 ⟶ 47:
ఇది సాధారణంగా [[జనవరి 14]]న జరుపుతారు. ఈ రోజున ఉదయం తెల్లవారక ముందే, అంటే 3:30, 4:00 మధ్యలో అందరూ లేచి [[భోగి మంటలు]] వెలిగిస్తారు. దీనిని సంవత్సరంలో ఆ కాలంలో ఉండే చలి పారద్రోలటానికే కాక ఇంకో సందర్భంగా కూడా జరుపుకుంటారు. ఇంట్లో ఉండే పాత [[చీపురు|చీపుర్లూ]], [[తట్ట]]లూ, విరిగిపోయిన బల్లలూ వగైరాలను వదిలేసి, కొత్తవాటితో నిత్య నూతన జీవితం ఆరంబించటానికి గుర్తుగా కూడా ఈ రోజున [[భోగి మంటలు]] వెలిగిస్తారు.
సాయంత్రం పూట చాలా ఇళ్ళలో స్త్రీలు, చిన్న పిల్లలు [[బొమ్మల కొలువు]]ను ఏర్పాటు చేస్తారు.
== సంక్రాంతి ==
Line 56 ⟶ 54:
[[File:Festival of Makar Sankranti.jpg|thumb|సంక్రాంతి రోజున గ్రామోత్సవానికి విచ్చేసిన స్వామివారు]]
రెండవ రోజయిన సంక్రాంతి రోజున [[పాలు]] పొంగించి, దానితో మిఠాయిలు తయారు చేస్తారు. దాదాపుగా అందరి ఇళ్ళలో [[అరిసెలు]], [[బొబ్బట్లు]], [[జంతికలు]],[[చక్కినాలు]], [[పాలతాలుకలు]], సేమియాపాయసం, [[పరమాన్నం]], [[పులిహోర]], [[గారెలు]] మొదలయిన వంటకాలు చేసి, కొత్తబట్టలు ధరించి ఈ పండుగను ఆస్వాదిస్తారు.ఈ రోజున పితృదేవతలకు తర్పణాలు వదులుతారు.ప్రతీ సంక్రమణానికీ పితృతర్పణాలు ఇవ్వాలి. కాని మిగిలిన పదకొండు సంక్రమణాలకు ఇవ్వక పోయినా, ఈ మకర సంక్రమణానికి మాత్రం తప్పకుండా పితృ తర్పణాలు ఇస్తారు.
సంక్రాంతి రోజులలో మనము చూసే ఇంకో సుందర దృశ్యం. గంగిరెద్దులను ఆడించే గంగిరెద్దులవారు. చక్కగా అలంకరించిన గంగిరెద్దులను ఇంటింటికీ తిప్పుతూ, డోలు, సన్నాయి రాగాలకు అనుగుణంగా వాటిచేత చేయించే నృత్యాలు చూడటానికి చాలా రమణీయంగా ఉంటాయి. ఆ గంగిరెద్దులు మనము ఇచ్చే కానుకలను స్వీకరిస్తున్నట్లుగా తలలు ఊపుతూ ధన్యవాదాలు తెలుపుతున్నట్లు మోకాళ్ళ మీద వంగటం వంటి విద్యలు వాటికి నేర్పిస్తారు. ''అయ్యగారికి దండం పెట్టు, అమ్మగారికి దండం పెట్టు'' అంటూ గంగిరెద్దుల వాళ్ళు సందడి చేస్తారు.కొత్త దాన్యము వచ్చిన
== కనుమ ==
[[దస్త్రం:Gangireddu 01.JPG|right|thumb|డూడూ బసవన్న]]
మూడవ రోజయిన కనుమ వ్యవసాయంలో తమకు ఎంతో చేదోడువాదోడు ఉన్నందుకు పశువులకు శుభాకాంక్షలు తెలుపటానికి జరుపుతారు. కొన్ని ప్రాంతాలలో కోడి<!--ఎడ్ల --> పందాలు కూడా నిర్వహిస్తారు. అయితే ఆ పందాలను జీవహింసగా భావించి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నిషేధించింది. అంతే కాదు, వనభోజనాలను కూడా ఈరోజే నిర్వహిస్తుంటారు. కనుమ నాడు మినుము తినాలనేది సామెత. దీనికి అనుగుణంగా, ఆ రోజున గారెలు, ఆవడలు చేసుకోవడం ఆనవాయితీ. కనుమ మరునాటిని ముక్కనుమ అని అంటారు. దీనికి బొమ్మల పండుగ అని పేరు. దక్షిణ భారతదేశం లోని ప్రజలు ఈ [[పండుగ]] మూడు రోజులను శ్రద్ధాసక్తులతో జరుపుకుంటారు. ఉత్తర భారతదేశంలో మాత్రం ఈ పండుగలోని రెండవ రోజయిన ''మకర్‌సంక్రాంతి'' లేదా ''లోరీ''
కనుమ రోజున మాంసాహారం తినడం ఆంధ్ర దేశాన ఆనవాయితీగా వస్తూంది. మాంసా హారులు కాని వారు,
== పండుగ ప్రత్యేకతలు ==
[[File:Teel Barfi.jpg|thumbnail|right|నువ్వులు మరియు బెల్లం ప్రధానంగా చేసిన నువ్వుల బర్ఫీ
;ముగ్గులు
రాళ్ళూ రప్పలూ లేకుండా ఒక
;రధం ముగ్గు
[[File:పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలో రధం ముగ్గు.jpg|thumb|పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలో
[[File:Sankranthi muggu guntur (8).jpg|thumb|గుంటూరులో సంక్రాంతిని గుర్తుతెచ్చే ముగ్గు]]
మూడు రోజులతో పూర్తవుతూ అందరికీ ఆనందాన్ని పంచే పండుగను ఘనంగా సాగనంపేందుకు పుట్టినదే '''రధం ముగ్గు'''. అందరూ ఒకరికి ఒకరు తోడుంటూ కలసి సహజీవనం సాగించాలి అనే సంకేతాలతో ఒక
;గొబ్బెమ్మలు
పెద్ద వయసు స్త్రీలు ముగ్గులు పెడుతుంటే చిన్న వయసు ఆడపిల్లలు ఆవు పేడతో చేసి పెట్టే గొబ్బెమ్మలు కృష్ణుని భక్తురాళ్ళైన గోపికలకు సంకేతం. ఈ ముద్దల తలమీద కనుపించే రంగుల పూలరేకులు, పసుపు కుంకుమలు ఆ గోపికలందరూ భర్తలు జీవించియున్న పునిస్త్రీలకు సంకేతం. ఆ గోపికా స్త్రీల రూపాలకు సంకేతమే గోపీ+బొమ్మలు= గొబ్బెమ్మలు. మధ్య ఉండే పెద్ద గొబ్బెమ్మ గోదాదేవికి సంకేతం. సంక్రాంతి రోజులలో వీటి చుట్టూ తిరుగుతూ పాటలు పడుతూ నృత్యం చేసే బాలికలంతా కృష్ణ భక్తి తమకూ కలగాలని
;భోగిమంట
[[దస్త్రం:BhogiMullu.jpg|thumb|right|300px|భోగిలో వేయడానికి భోగిముళ్ళు ఈడ్చుకుని వస్తున్న దృశ్యం]]
మూడురోజులపాటు సాగే సంక్రాంతి పండుగలో మొదటి రోజున నాలుగు మార్గాల కూడలిలో వేయబడే పెద్ద మంట. అప్పటి నుండి ఇంతకంటే మరింత వేడితో ఉత్తరాయణ సూర్యుడు రాబోతున్నడనే సంకేతం. దక్షణాయంలో ఉండే నిద్ర బద్దకంతో సహా దగ్ధం చేయాలనే సంకేతంతో చీకటితోనే బోగిమంట వేస్తారు. ఇంట్లో ఉండే పాత కలపసామానులు, వస్తువులు, ఎండుకొమ్మలు లాంటివి బోగి మంటలో వేసి తగులబెడుతారు. వీటన్నిటినీ దారిద్ర్య చిహ్నాలుగా బావించి తగులబెట్టాలంటారు. వేసవిలో వేడికి తగులబడే వాటిని గుర్తించాలనే మరొక సంకేతం కూడా ఇందులో దాగిఉంది.
;భోగిపళ్ళు
Line 88 ⟶ 86:
;సంకురుమయ / సంక్రాంతి పురుషుడు
;హరిదాసు
గొబ్బిళ్ళతో ఇంటి ముందరి భాగాన్ని అలంకరించి హరిని కీర్తించే భక్తులకు సాక్షాత్ శ్రీకృస్ణుడే హరిదాసు రూపంలో వస్తాడని సంకేతం. ఆయన తలమీద మంచి గుమ్మడి కాయా ఆకారంలో గల పాత్ర గుండ్రముగా ఉండే భూమికి సంకేతం దాన్ని తలమీద పెట్టుకొని ఉండటం శ్రీ హరి అయిన తానే భూమిని ఉద్దరిస్తున్నానని { ఉత్+దరించు= తలమీద పెట్టుకోవడం} అని చెప్పే దానికి సంకేతం. హరినామ కీర్తన చేస్తూ రావడం తను ఏ భోగాలకూ లొంగను కేవలం హరినామ సంకీర్తనకే వచ్చే వాడిననీ తనకు తమపర భేదాలు లేవనీ అందుకే ప్రతి ఇంటికీ తిరుగుతూ వస్తాడనే సంకేతం.
;గంగిరెద్దు
Line 100 ⟶ 98:
;సంకురుమయ / సంక్రాంతి పురుషుడు
;హరిదాసు
గొబ్బిళ్ళతో ఇంటి ముందరి భాగాన్ని అలంకరించి హరిని కీర్తించే భక్తులకు సాక్షాత్ శ్రీకృస్ణుడే హరిదాసు రూపంలో వస్తాడని సంకేతం. ఆయన తలమీద మంచి గుమ్మడి కాయా ఆకారంలో గల పాత్ర గుండ్రముగా ఉండే భూమికి సంకేతం దాన్ని తలమీద పెట్టుకొని ఉండటం శ్రీ హరి అయిన తానే భూమిని ఉద్దరిస్తున్నానని { ఉత్+దరించు= తలమీద పెట్టుకోవడం} అని చెప్పే దానికి సంకేతం. హరినామ కీర్తన చేస్తూ రావడం తను ఏ భోగాలకూ లొంగను కేవలం హరినామ సంకీర్తనకే వచ్చే వాడిననీ తనకు తమపర భేదాలు లేవనీ అందుకే ప్రతి ఇంటికీ తిరుగుతూ వస్తాడనే సంకేతం.
;గంగిరెద్దు
Line 110 ⟶ 108:
== కొన్ని విశేషాలు ==
* హిందువుల పండుగలలో సంక్రాంతి మాత్రమే సౌరగమనాన్ని అనుసరించి వస్తుంది. గ్రెగోరియను కాలెండరు కూడా సౌరమానాన్ని అనుసరిస్తుంది కనుక సంక్రాంతి ప్రతీ సంవత్సరం ఒకే తేదీన వస్తుంది. మిగిలిన పండుగలన్నీ భారతీయ [[సాంప్రదాయం]] ప్రకారం చాంద్రమానాన్ని అనుసరించి వస్తాయి. కాబట్టి గ్రెగోరియను కాలెండరు ప్రకారం ఏటికేడాది వేరువేరు రోజుల్లో వస్తాయి.
* పవిత్రమైన ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలంలో మరణించినవారు స్వర్గానికి వెళ్తారని హిందువుల నమ్మకం. సంక్రాంతితో [[ఉత్తరాయణం]] మొదలవుతుంది.అంచేతే భారతంలో స్వచ్ఛంద మరణం కలిగిన [[భీష్మాచార్యుడు]] సంక్రాంతి పర్వదినం వరకూ ఆగి,
* [[ఆది శంకరాచార్యుడు]] ఈరోజునే సన్యాసం పుచ్చుకున్నాడు.
* ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో సినీ నిర్మాతలు తమ సినిమాలను సంక్రాంతి సమయంలోనే విడుదల చేయటం శుభప్రదంగా భావిస్తారు.
* పుష్యమాసములో వైష్ణవ భక్తులు ధనుర్మాస వ్రతాన్ని ఆచరించి సంక్రాంతి పండుగ
==ఇవి కూడా చూడండి==
*[[సంక్రాంతి వంటలు]]
Line 122 ⟶ 120:
==చిత్రమాలిక==
<gallery>
Tilgul kha god god bola.jpg|టిల్-గుల్ (నువ్వులు మరియు బెల్లం) లడ్డూలు చుట్టూ రంగురంగుల చక్కెర హల్వా మరియు దీనిని ఇచ్చిపుచ్చుకుంటారు.
BangladeshoGhuri.JPG|గాలిని పట్టుకోవడానికి వేచి ఉన్న గాలిపటాలు బరువులు ద్వారా ఆక్రమించాయి.
Kite flying in Varanasi.jpg| [[వారణాసి]]లో ఇంటి యొక్క పైకప్పు మీద ఎగిరే
</gallery>
{{Commons category|Makar Sankranti}}
| |||