మస్జిదె నబవి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

ఈ మస్జిద్ ను మహమ్మద్ ప్రవక్తగారు తమ అనుయాయులతో కలసి నిర్మించారు. తరువాత కాలంలో ఇస్లామీయ సామ్రాజ్యపాలకులు విశాలీకరించారు. ఈమస్జిద్ యొక్క విశేషత దీని [[సబ్జ్ గుంబద్]] ''పచ్చని గుంబద్''. ఇది మస్జిద్ కు మధ్యలో వున్నదిఉంది. దీనిని (గుంబద్ ను) 1817 లోనిర్మించారు, పచ్చనిరంగుపూత 1839లోనూ పూసారు. దీనిని 'గుంబద్-ఎ-ఖజ్రా' అని 'ప్రవక్తగారి గుంబద్' అనికూడా అంటారు.<ref name="encyclo">[http://lexicorient.com/e.o/madina.htm Encyclopedia of the orient]</ref> ప్రారంభ ముస్లింల నాయకులైన [[అబూబక్ర్]] [[ఉమర్ ఇబ్న్ ఖత్తాబ్|ఉమర్]] ల సమాధులు కూడా ఈ మస్జిద్ లోనే ఉన్నాయి.

నిజానికి ఇది మహమ్మదు ప్రవక్త గారి ఇల్లు; [[మక్కా]] నుండి [[మదీనా]] వలస ([[హిజ్రత్]]) వచ్చిన తరువాత ఇక్కడే స్థిరపడ్డారు. ఇదే ప్రదేశంలో మస్జిద్ నిర్మింపబడింది. ఈ మస్జిద్ ప్రథమంగా గాలిబయట మస్జిద్. దీని మూలనిర్మాణ నమూనానే ప్రపంచంలోని మస్జిద్ లలో ఉపయోగించబడినదిఉపయోగించబడింది.

622 లో [[మక్కా]] నుండి [[మదీనా]] కు [[హిజ్రత్]] (వలస) వెళ్ళిన తరువాత తన నివాసస్థలం ప్రక్కనే, అసలు మస్జిద్ ను [[మహమ్మదు ప్రవక్త]] నిర్మించారు. మదీనా నగరంలో ఈ [[మస్జిద్]] ప్రథమమైనది. ఈ మస్జిద్ ఓ విశాలమైన పైకప్పులేని నిర్మాణము, దీనిలో ఒక ఎత్తైన అరుగు (ప్లాట్ ఫార్మ్) వుండినది. మస్జిద్ కు వచ్చిన సమూహాలకు [[ఖురాన్]] పఠించి వినిపించడానికి ఉపయోగించేవారు. ఈ మస్జిద్ దీర్ఘచతురస్రాకార నిర్మాణం, పొడవూ వెడల్పులు 30x35 మీటర్లు, ఖర్జూరపు చెట్ల కాండములను మట్టిని ఉపయోగించి దీని గోడలు నిర్మించారు. దీనికి 3 ద్వారాలుండేవి; దక్షిణాన "బాబ్ రహ్మా", పశ్చిమాన "బాబ్ [[జిబ్రయీల్]]", తూర్పున "బాబ్ అల్-నిసా". దీని నిర్మాణ ప్రాథమిక సూత్రాలను ప్రపంచంలో నిర్మించిన మస్జిద్ లకు ఉపయోగించారు.

లోపల దక్షిణభాగాన పైకప్పుకలిగిన ప్రదేశం "సుఫ్రాహ్" ను ప్రార్థనల కొరకు ఉపయోగించారు. [[ఖిబ్లా]] గా మదీనాకు ఉత్తరదిశన గల [[జెరూసలెం]] లోనుండు [[బైతుల్-ముఖద్దస్]] ను సూత్రీకరించారు. ఈ మస్జిద్ ను సామాజిక కేంద్రంగాను, న్యాయస్థానం గాను, ధార్మిక పాఠశాలగాను ఉపయోగించేవారు. ఏడు సంవత్సరాల తరువాత (629 క్రీ.శ./ 7 హి.శ.), ఈ మస్జిద్ దిగ్విణీకృతమయింది, కారణం ముస్లిం సమూహం పెరగడమే.

తరువాత వివిధ ఖలీఫాల కాలాలలో దీనిని విస్తరించారు. 707 లో [[ఉమయ్యద్]] [[ఖలీఫా]] యైన [[అల్-వలీద్ ఇబ్న్ అబ్దుల్ మాలిక్]] (705-715) పాత నిర్మాణాన్ని తొలగించి విశాలీకరించి క్రొత్త నిర్మాణాన్ని నిర్మించాడు. ఈ నిర్మాణంలో మహమ్మదు ప్రవక్త ఇంటినీ, సమాధినీ కలిపివేశారు. క్రొత్త మస్జిద్ 84 x 100 మీటర్లు అయినది. పునాదులను రాళ్ళతోను, పైకప్పును కలపతోను, రాతి స్థంభాలతోనూస్తంభాలతోనూ నిర్మించారు. మస్జిద్ గోడలు 'మొజాయిక్' తో నిర్మించారు. పనివారిని [[గ్రీకు]] నుండి రప్పించారు. ఈ నిర్మాణం చేపట్టిన ఖలీఫాయే [[డమాస్కస్]] లోని [[ఉమయ్యద్ మస్జిద్]] ను, [[బైతుల్-ముఖద్దస్]] లోని డూమ్ ను కూడా నిర్మించాడు. ప్రాంగణం నలువైపులా గ్యాలరీ నిర్మాణమ్, నాలుగు మూలల్లో నాలుగు [[మీనార్లు]], [[ఖిబ్లా]] దిక్కుగల గోడ యందు పైకప్పులో చిన్న డూమ్ గల ఒక [[మిహ్రాబ్]] దీని ప్రత్యేకతలు.

[[ఉస్మానియా సామ్రాజ్యం|ఉస్మానియా సామ్రాజ్యపు]] సుల్తానులు 1517 నుండి [[రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం]] వరకూ మదీనా నుమదీనాను తమ ఆధీనంలో ఉంచారు. [[సులేమాన్ చక్రవర్తి]] (1520-1566) పశ్చిమ, తూర్పు దిశల గోడలను ఈశాన్య దిశలో గల మీనార్ ను (ఈ మీనార్ ని "సులేమానియా" అని అంటారు) పునర్నిర్మించాడు. మహమ్మద్ మిహ్రాబ్ (అల్-షాఫియ్య) కు ప్రక్కనే ఇంకో మిహ్రాబ్ (అల్-హనఫ్) ను నిర్మించాడు. ప్రవక్తగారి ఇల్లు మరియు సమాధి పై కొత్త డూమ్ ను నిర్మించి దానిపై సీసపు రేకులను బిగించి దానిపై పచ్చని రంగును పూయించాడు.

ప్రథమంగా ఈ మస్జిద్ అంత పెద్దది గాదు. రాను రాను దీని వైశాల్యాన్ని పెంచుతూ పునర్నిర్మిస్తూ వచ్చారు. 1925 లో ఇబ్న్ సాద్ మదీనాను కైవసం చేసుకొన్న తరువాత, దీనిని అంచెలంచెలుగా విశాలం చేస్తూ పోయారు. 1955లో భారీ రూపంలో విశాలంచేశారు.<ref name="encyclo"/> కొంగ్రొత్త పునర్నిర్మాణాలు 'ఫహద్ రాజు' కాలంలో జరిగాయి. ఎక్కువమంది నమాజు చేయుటకు అవకాశం కల్పించే ఉద్దేశ్యంతోఉద్దేశంతో సువిశాలంజేశారు. ఏర్ కండీషన్ జేయించి, పాలరాతితో అలంకారాలూ చేశారు.

[[ముఅజ్జిన్]] లు ప్రార్థనల కొరకు [[అజాన్]] ఇవ్వడానికి నియుక్తులయినవారు.