మీమాంస: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి వర్గం:ఆస్తికవాదం చేర్చబడింది (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి)
చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: సాంప్రదాయము → సంప్రదాయము (2), లబ్ది → లబ్ధి (8), ఉదాహరించి using AWB
పంక్తి 1:
సంస్కృత ఆస్తిక విద్యావిధానములలో '''మీమాంస''' ఒక పద్దతిపద్ధతి. [[చతుర్వేదాలు|వైదిక]] శాస్త్ర పద్దతులలోపద్ధతులలో ధర్మాన్ని విశ్లేషించు ప్రధానమైన పద్దతిపద్ధతి మీమాంస.<ref>http://www.merriam-webster.com/dictionary/Mimamsa</ref> వైదిక సాంప్రదాయముసంప్రదాయము పెంపొందుటకు మూలభూతమైన ఒకానొక పద్దతిపద్ధతి మీమాంస.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/383181/Mimamsa</ref>
 
మీమాంస రెండు విధములు:
పంక్తి 5:
# [[ఉత్తరమీమాంస|ఉత్తర మీమాంస]] (దీనిని జ్ఞాన మీమాంస అని కూడా అందురు)<ref name=":0">Oliver Leaman (2006), Shruti, in ''Encyclopaedia of Asian Philosophy'', Routledge, ISBN 978-0415862530, page 503</ref>
 
మీమాంస గురించి వివిధ ప్రతిపాదనలు ఉన్నవిఉన్నాయి. అందు ప్రధానమైనవి రెండు:
# ప్రభాకర ప్రతిపాదన: ప్రభాకర మిశ్ర జ్ఞానసముపార్జనకు పంచవిధ విధానములను ప్రతిపాదించినారుప్రతిపాదించారు. ప్రత్యక్ష, అనుమాన, ఉపమాన, అర్థపత్తి, శబ్ద<ref name="DPS Bhawuk 2011 page 172">DPS Bhawuk (2011), Spirituality and Indian Psychology (Editor: Anthony Marsella), Springer, ISBN 978-1-4419-8109-7, page 172</ref>
 
# భట్ట ప్రతిపాదన: [[ఆది శంకరాచార్యులు|శ్రీఆదిశంకర భాగవత్పాదాచార్యుల]] శిష్యులైన [[కుమారిల భట్టు]] జ్ఞాన సముపార్జనకు పైని ఐదు విధానములతో పాటుగా అనుపలబ్ధి అను విధానమును జోడించినారుజోడించారు.<ref> name="DPS Bhawuk (2011), Spirituality and Indian Psychology (Editor: Anthony Marsella), Springer, ISBN 978-1-4419-8109-7, page 172<"/ref>
 
మీమాంస [[ఆస్తికవాదం|ఆస్తిక]], [[నాస్తికత్వం|నాస్తిక]] విధానములు రెంటినీ పరిగణిస్తుంది. మీమాంస ప్రకారము [[ఆత్మ]] నిత్యమూ, సర్వవ్యాపకమూ అయ్యి సమస్త జీవకోటి అంతఃకరణము అయ్యి ధర్మాధర్మ విచక్షణ పైన దృష్టి సారిస్తుంది. మీమాంస ప్రకారము ధర్మమన్నది కర్మజనీయమే కానీ దేవతా సంబంధమైనది కాదు. దేవతలు కల్పితములు కానీ ధర్మము సార్వజనీనము. వేదాలు అపౌరుషేయాలనీ, వైదిక విధులు అనుల్లంఘనీయములు అనీ మీమాంస పరిగణిస్తుంది. మీమాంసలో వైదిక కర్మలకు ప్రాధాన్యత ఎక్కువగా ఇచ్చినారుఇచ్చారు.
 
వేదాంతులు వేదాంగములైన [[ఉపనిషత్తులు|ఉపనిషత్తులను]] ఎక్కువ తలిస్తే మీమాంసకులు భాషాపరిజ్ఞానము యొక్క పరమార్థము శబ్దసంపద [[జ్ఞానము|జ్ఞాన సముపార్జనకు,]] మంచిని చెడు నుండి వేరుపరచుటకు ఉపయోగించవలెనని భావిస్తారు. న్యాయమైన, ఋజుప్రవర్తన జీవిత పరమార్థమని మీమాంసకుల వాదన.<ref name=":1">Chris Bartley (2013), Purva Mimamsa, in ''Encyclopaedia of Asian Philosophy'' (Editor: Oliver Leaman), Routledge, 978-0415862530, page 443-445</ref>
పంక్తి 20:
 
== హేతుబద్దత ==
[[హేతువు|హేతువాదానికి]], వైదిక పాఠ హేతుబద్దతకు మీమాంస అతి ముఖ్యమైనది. [[న్యాయ మీమాంస|న్యాయ]], [[వైశేషిక దర్శనము|వైశేషిక]] రంగముల మాదిరి కాక మీమాంస ఆరు ముఖ్యమైన విధానాలను ప్రతిపాదించింది. అందులో ప్రభాకర మిశ్ర ప్రతిపాదించినవి మొదటి అయిదు కాగా, కుమారిల భట్టు మిగిలిన ఒక్కటిని ప్రతిపాదించినారుప్రతిపాదించారు.
 
=== ప్రత్యక్ష విధానము ===
ప్రత్యక్ష విధానమనగా గోచరమైనది. ఇవి రెండు విధములు, అంతఃగోచరములు; బాహ్యగోచరములు.
 
బాహ్యగోచరము అనగా పంచేంద్రియముల చేత కానీ ఇతర ప్రాపంచిక పదార్థములచేత కానీ ధృవీకరించదగినటువంటిది.
 
అంతఃగోచరము మనస్సుచేత, బుద్దిచేతబుద్ధిచేత తెలుసుకోదగిన విషయము.
 
బాహ్యగోచరము క్రింది నియమములకు ఒడబడి ఉంటుంది.
పంక్తి 38:
# సామాన్యలక్షణప్రత్యక్ష (సామాన్య విషయముల పట్ల ఉన్న అవగాహనను పరీక్షా వస్తువు మీదికి ప్రసరించుట)
# జ్ఞానలక్షణప్రత్యక్ష (తన పూర్వ జ్ఞానమును ఉపయోగించి పరీక్షించుట
ఇవే కాక, సందేహాత్మకమైన విషయమును ప్రత్యక్షప్రమాణమును మాదిరి కాక అంగీకరింపవలసినప్పుడు అది నిర్ణయానుసారమా (నిర్ణయాత్మకమైన విషయాంగీకారమా) లేక అనధ్యవసాయమా (అనుమానాత్మక విషయాంగీకారమా) అని నిర్ణయించేందుకు వేర్వేరు పద్దతులనుపద్ధతులను మీమాంసా శాస్త్రము నియమించింది.
 
===అనుమానము ===
పంక్తి 61:
 
అర్థపత్తి అనగా ముందున్న పరిస్థితులను బట్టి ప్రతిపాదించుట. ఒక ఉదాహరణ: దేవదత్తుడు లావుగా ఉన్నాడు అనునది నిజము, ప్రత్యక్షప్రమాణము అనుకొందము. మరి ఒక విషయమేమన, దేవదత్తుడు దినమునందు భుజింపడు అనునది మనకు తెలిసిన మరియొక్క విషయము. ఇప్పుడు ఈ రెండు వాక్యములు కలిపి చదివిన చదువరికి అర్థమగునది ఏమనగా - దేవదత్తుడు రాత్రివేళలయందు భుజించును అని. దీనిని అర్థపత్తి అందురు.
మీమాంసకులు అర్థపత్తిని బలమైనదిగా పరిగణించరు. ఏలన, రెండు వాక్యముల ద్వారా మూడవ వాక్యమును ధ్రువీకరించుట కష్టసాధ్యమైన పని. పై ఉదాహరణను తీసుకున్న, దేవదత్తుడు లావుగా ఉన్నందులకు మరి ఏదైనా కారణము ఉండవచ్చును. ఆతడు కేవలము రాత్రి భోజనము చేయుట మాత్రమే కాకపోవచ్చును.
 
కావున కేవలము అర్థపత్తియే ఆధారముగా విషయనిర్ధారణ చేయకుండుట మేలని మీమాంసకుల అభిప్రాయము.
 
=== అనుపలబ్ది ===
పైని అయిదు వాదనలను ప్రభాకర మిశ్ర ప్రతిపాదించగా, ఈ ఆరవ వాదనను శ్రీఆదిశంకర భగవత్పాదాచార్యుల శిష్యులైన కుమారిల భట్టు ప్రతిపాదించినారుప్రతిపాదించారు. అనుపలబ్దిఅనుపలబ్ధి అనగా లేని పదార్ధమును లేదు అని చెప్పుట ఒక నాణ్యమైన జ్ఞానము. ఉదాహరణకు ఒక గదిలో ఒక మరచెంబు లేదు అని చూచి చెప్పుట సరియైనదే. ఒక విషయము ఉపలబ్దముఉపలబ్ధము కానిదని కానీ అసాధ్యమని కానీ తెలుసుకొనుట ఒక జ్ఞానమే, ఏలన ఆ విషయము అసాధ్యమని ముందు గ్రాహకునికి తెలియదు కావున. ఈ అనుపలబ్దిఅనుపలబ్ధి సద్రూపము కానీ అసద్రూపము గానీ కావచ్చును.
 
అనుపలబ్దిఅనుపలబ్ధి నాలుగు విధములుగా విభజింపవచ్చును:
# కర్మానుపలబ్ధి
# కర్మానుపలబ్ది
# క్రియానుపలబ్ధి
# క్రియానుపలబ్ది
# వస్తోనుపలబ్ధి
# వస్తోనుపలబ్ది
# అనంగీకారానుపలబ్ధి
# అనంగీకారానుపలబ్ది
 
=== శబ్దము ===
శబ్దము అనగా ప్రాచీన లేక ప్రస్తుత నిపుణుల వాక్కు మీద ఆధారపడటము. ఒక విషయము మీద అత్యంత పరిణతి కలిగి మిక్కిలి విషయ పరిజ్ఞానము కలిగి ఉన్న వ్యక్తి యొక్క అభిప్రాయమును స్వీకరించి వాదనను సమర్థించుకొనుటను శబ్దము అని అంటారు.<ref name="Eliott Deutsche 2000 pages 245-248">Eliott Deutsche (2000), in Philosophy of Religion : Indian Philosophy Vol 4 (Editor: Roy Perrett), Routledge, ISBN 978-0815336112, pages 245-248</ref> సమయాభావమున్న సందర్భమునందు పెద్దల, నిపుణులు, పూర్వీకులు, గురువుల యొక్క అభిప్రాయము మీద ఆధారపడి నిర్య్నయము తీసుకొనుట మీమాంసకులకు అంగీకృతమే. చార్వాక సంప్రదాయానుసారము శబ్దము నిర్ణయాత్మకమైన వాదన కాదు.<ref> name="Eliott Deutsche (2000), in Philosophy of Religion : Indian Philosophy Vol 4 (Editor: Roy Perrett), Routledge, ISBN 978-0815336112, pages 245-248<"/ref><ref>M. Hiriyanna (2000), The Essentials of Indian Philosophy, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120813304, page 43</ref>
 
=== [[వేదాంతశాస్త్రం|వేదాంత పరిశీలన]] ===
మీమాంస ప్రకారము వేదములు స్వతః ప్రమాణములు. దీనినే స్వతఃప్రమాణ్యవాదము అని అందురు. భారతీయ సాంప్రదాయానుసారముగాసంప్రదాయానుసారముగా వేదములు అత్యున్నత స్థానమును అధిరోహించినాయి. కావున ఏదైనా విషయము వేదప్రమాణము అనిన, దానికి మరలా మీమాంస, తర్క వాదములు వర్తించవు.
 
== మీమాంస వాదనలు ==
పంక్తి 84:
 
=== [[నాస్తికత్వం|నాస్తికత]] ===
భగవంతుడు లేదన్న నాస్తిక వాదనను మీమాంస పూర్తిగా సమర్థించాడు. అదే విధముగా ఆ వాదనలలోని బలమును పూర్తిగా అంగీకరించదు. భగవంతుని ఉనికిని బలపరుచుట అనవసరము, ఏలన - వేదములు అపౌరుషేయములని, వాటి రచన మానవసంబంధము కాదని వేదవాక్కు. అదే విధముగా,వేదమే భగవత్స్వరూపమైనప్పుడు అందులోని మంత్రములు ఉదాహరించినఉదహరించిన దేవతామూర్తులకు ప్రాధాన్యత లేదని, [[ధర్మము]] సర్వంసహా అధికారి అని మీమాంసకుల వాదన.
 
=== [[ధర్మము]] ===
పంక్తి 99:
*** తంత్రవార్తిక
*** తుప్తీక
 
* [[మండన మిశ్రుడు]]
** కుమారిల భట్టు రాసిన సూత్రముల ఆధారముగా రాసిన వీరి భాష్యములు రెండు విధములుగా విభజింపవచ్చును
"https://te.wikipedia.org/wiki/మీమాంస" నుండి వెలికితీశారు