[[దస్త్రం:Chandebadagutop.jpg|కుడి|thumb|చందే డప్పు(ఎడమ చేయి వైపు వాయించడానికి అనువుగా పెట్టినది).]]
<span>'''చందే'''</span> అనేది దక్షిణ భారతదేశంలోని సంప్రదాయ, శాస్త్రీయ సంగీతంలో ఉపయోగించే [[డప్పు]] వంటి వాద్య పరికరం. ఎక్కువగా [[కర్ణాటక]] ప్రాంతంలో చేసే [[యక్షగానం|యక్షగానంలో]]<nowiki/>ఈ డప్పును వాడతారు. ఈ పరికరానికి ముఖ్యంగా [[జానపద సంగీతం|జానపద]], శాస్త్రీయ, [[కర్ణాటక సంగీతము|కర్ణాటక]] సంగీత పద్ధతులకు చెందిన లయ ఉంటుంది. [[హిందుస్థానీ సంగీతము|హిందుస్థానీ]] సంగీతానికి చెందిన లయ ఉండటం అరుదే.<ref>''Prof. ''</ref> ఈ డప్పులో రెండు రకాలున్నాయి. ఉత్తర సంప్రదాయానికి చెందిన ''బడగు తిట్టు చందే'', దక్షిణ సంప్రదాయానికి చెందిన ''తెంకు తిట్టు చందే''. కర్ణాటక, [[కేరళ|కేరళల్లోని]]<nowiki/>కోస్తా ప్రాంతాల్లో ఈ రకమైన డప్పును ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు. కర్ణాటక ప్రాంతంలో ఆడే యక్షగానంలో బడగు తిట్టు చందే రకమైన డప్పును వాడతారు. ఈ రకమైన డప్పు,కేరళలో వాడే చందే డప్పుకు నిర్మాణ విషయంలోనే కాక, ధ్వని విషయంలో కూడా చాలా తేడాలుంటాయి.
== చరిత్ర ==
ప్రాచీన హిందుహిందూ శిల్పాల్లో, చిత్రాల్లో, పురాణాల్లో చందే గురించిగురించిన ప్రస్తావన ఉంది. ఎక్కువగా యుద్ధ సమయంలో ఈ వాద్య పరికరాన్ని వాడినట్టు ఆయా కళారూపాల్లో ఆధారాలు ఉన్నాయి. 3 కిలోమీటర్ల దూరం వరకు ఈ డప్పు శబ్దాన్ని వినవచ్చు. అంతటి ధృడమైన లయ ఈ డప్పుకు ఉంది. క్రితంగత 150 ఏళ్ళ నుంచీ మాత్రం ఈ డప్పును యక్షగానంలో వాడుతున్నారని కొంతమంది చరిత్రకారుల నమ్మకం.
[[పనస]] చెట్టు చెక్కతో ఈ డప్పును తయారు చేస్తారు. కన్నడ భాషలో దీని శరీరాన్ని గూడు అని పిలుస్తారు. ఈ డప్పును వాయించేవారు యక్షగానంలో వాడే తాళాలను అనుసరిస్తారు. ఈ తాళలకు కర్ణాటక సంగీత తాళాలకు మధ్య సారూప్యతలు ఉంటాయి. దీని లయకు శాస్త్రీయ సంగీతంలో మూలాలు ఉండటమే కారణం.
డప్పు పైభాగంలోని వృత్తాకారంవృత్తాకారాన్ని ఆవు [[చర్మం]]తో తయారు చేస్తారు. [[డప్పు]] తలనూ, కింద భాగాన్నీ కలుపుతూ 12 [[కర్రలు]] ఉంటాయి. సాధారణంగా డప్పు తలభాగం 32 సెంటీ మీటర్ల నుంచీ, 23 సెంటీ మీటర్లు ఉంటుంది. తలలోని వాయించే భాగం కొలత 20 సెంటీమీటర్లు. శృతి చేసుకునేందుకు వీలుగా డప్పు తల భాగంలో తాళ్ళు కడతారు. డప్పు తలభాగం మొత్తానికీ ఒక [[తాడు]] కడతారు. ఇది డప్పును పట్టుకునేందుకు వీలుగా ఉంటుంది. సాధారణంగా చందేను గాయకుల యొక్క పై షడ్జమంలో [[శృతి]] చేసుకుంటారు.