వేరుశనగ నూనె: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''[[వేరుశెనగ నూనె]]''' ('''Groundnut oil/pea nut''') : వేరుశెనగ నూనెను ''' [[వేరు శెనగ]]''' విత్తనములనుండి తీయుదురు. వేరుశెనగ జన్మస్దలము[[ దక్షిణ అమెరికా]]. వేరుశెనగ ఉష్ణమండల నేలలో బాగా పెరుగుతుంది. గుల్లగావుండు వ్యవసాయభూములు అనుకూలం. [[ఇండియా]], [[ఛైనా]], [[దక్షిణ ఆసియా]], [[ఆగ్నేయ ఆసియా]] ఖండదేశాలలో వేరుశెనగ నె వాడకం ఎక్కువ. వేరుశనగ 'లెగుమినస్' జాతికిచెందిన మొక్కకుటుంబం:'''[[ఫాబేసి]]''', ప్రజాతి:'''[[అరాచిస్]]''' . శాస్త్రీయ నామం ''arachis hypogaea legume'<ref>{{citeweb|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/247009/groundnut|title=Groundnut |publisher=britannica.com|date=|accessdate=2015-03-15}}</ref>. అన్నిరకాల వాతవరణవాతావరణ పరిస్దితులను తట్టుకోగలదు.పూలు పసుపువర్ణంలో వుండును.ఖరీఫులో వర్షాధార పంటగా, రబీలో నీటిపారుదల వున్నచోట సాగు చేయుదురు.

వేరుశనగమొక్కను అదిపెరిగే విధానాన్ని బట్టి రెండురకాలుగా వర్గీకరించారు.ఒకటి గుత్తి (bunch) రకము, మరొకటి ప్రాకుడు/వ్యాప్రి (spreading) రకము.ఈమధ్యకాలంలో పైరెండింటి కలయికగా అర్ధవ్యాప్తి (semi spreading) రకంకూడా సాగుచేయుచున్నారుసాగుచేస్తున్నారు.ఈ పంటకు తెలికపాటి ఇసుకనేలలు (రేగడి),నల్లరేగడి నల్లరేగడి, మరియు నీటిని బాగా ఇంకించుకునే స్వభావమున్న నేలలు అనుకూలం.పంటనేల లోPH విలువ 6.0-6.5 (ఆమ్ల లక్షణం) వుండుట అనుకూలం.ఖరీఫ్ సాగు మే-జూన్ (వానలు ఆలస్యమైనచో ఆగస్టు-సెప్టెంబరు), రబి సిజను [[జనవరి]]నుండి [[మార్చి]]వరకు.ఈపంట మంచు అధికంగావున్నను, వార్షాభావ పరిస్థితులు ఏర్పడినను, పాదుల్లో నీరు ఎక్కువ నిల్వవున్నను తట్టుకోలేదు.వర్షపాతం 500-1200మి.మీ వుండాలి సరాసరి వర్షపాతం 400-500 మి.మీ.వుండలి.వాతావరణంలో వుష్ణోగ్రత 25-30⁰C మధ్య వుండాలి.భారతదేశంలో 5-6 మిలియను హెక్టారులలో వేరుశనగ పంటలో సాగుచెయ్యబడుచున్నది.వేరుశనగపంట సాగు [[గుజరాతు]] లో ఎక్కువగా 1.7-2.0 మిలియను హెక్టారులలో ప్రధమస్థానంలోప్రథమస్థానంలో వుండగా, ఆ తరువాత 1.25-1.4 మిలియను హెక్టరుల సాగుతో [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ]] ద్వితీయ స్థానంలో వున్నదిఉంది.ఆ తురువాత స్థానాలు, [[కర్నాటక]] కు, [[మహారాష్ట్ర]] రాష్ట్రాలవి..

కాయ (pod) పైభాగం పెలుసైనపిఛుపదార్థంకలిగివుండిన పొట్టు (shell/hull, pericarp).ఇదికాయలో 21-29% వుండును.బ్రౌన్ రంగులో వుండును.చారలుండును.పొడవు రకమునుబట్టి 15-30మి.మీ.వుండును.కాయలోపలగింజలు1-3 వరకుండును.గింజపై సాధారణంగా ఎర్రటి పలుచనిపొర (skin:testa) వుండును. గింజ గుండ్రం/అండాకారంగా వుండును.గింజలో రెండు బద్దలుండును.బద్దలచివర అంకురభాగం (germ) వుండును.ఇదిగింజలో2.1-3.6%వుండును.గింజపొర/తొక్క 1.9-3.2% వుండును. మెత్తటిగింజ (kernel)68-72% వుందును.ఇందులోనే నూనె, ప్రొటినులు, కార్బొహైడ్రేటులుండును.గింజలో నూనె40-50% వరకుండును.పంట దిగుబడి హెక్టారుకు రకాన్నిబట్టి 1200-1400కే.జి.లు వుండును.కాయను ఎక్కువకాలం నిల్వవుంచాలన్నచో కాయలోని తేమశాతంనుతేమశాతాన్ని 9.0% కన్న తక్కువగా వుండేలా జాగ్రత్త వహించాలి.లేనిచో శిలీంద్రంలుశిలీంద్రాలు ఆశించే అవకాశమున్నది.

వేరుశనగ గింజలనుండి పూర్వకాలంలో [[గానుగ]], రోటరిలద్వారా నూనెను తీసెవారు. ప్రస్తుతము 'ఎక్స్‌పెల్లరు ' (Expeller) <ref>{{citeweb|url= http://www.oilgae.com/ref/glos/expeller_press.html|title=Expeller Press|publisher=oilgae.com|date=|accessdate=2015-03-15}}</ref> అనే యంత్రాలద్వారా తీయు చున్నారు.ఎక్స్‌పెల్లరులో హరిజంటల్ గా బారెల్‌ వుండును. బారెల్‌ చుట్టు స్టీల్‌ బద్దీలు బిగించబడి వుండును. బద్దీలమధ్య చిన్నఖాళివుండును. బారెల్‌ మధ్యగా మరలున్న (worms) ఒకవర్ము షాప్టు వుండును. నూనె గింజలను ఎక్స్‌పెల్లర్‌ యొక్క ఫీడ్‌ హపరులో వేసితిప్పినప్పుడు, వర్మ్‌షాప్ట్‌ మరల ప్రెసరువలన నూనెగింజలు నలగగొట్టబడి, బారెల్‌ బద్దీలసందుల గుండా నూనె బయటకు వచ్చి, దిగువన వున్న ట్రేలో కలెక్ట్ అగును. నూనెతీయబడిన నూనెగింజలు కేకు రూపములో ఎక్స్‌పెల్లరు కోన్‌ ద్వారా బయటకు వచ్చును. ఎక్స్‌పెల్లరునుండి వచ్చిన నూనెలో కొన్నిమలినాలు వుండును. అందుచే నూనెను ఫిల్టరు ప్రెస్‌లో ఫిల్టరు చెయ్యుదురు. వేరుశెనగ కాయల పొట్టును (shell) తొలగించి, గింజల (Kernel) నుండి నూనెను సంగ్రహించెదరు. వేరుశెనగ కాయ యొక్క పైపొట్టును తొలగించు యంత్రమును డికార్డికెటరు (Decorticator) అందురు. ఎక్సుపెల్లరులద్వారా తీసిన నూనెను ఫిల్టరుచేసినతరువాత నేరుగా వంటనూనెగా వినియోగిస్తారు.గింజలలో నూనె తీయగా మిలిన గింజలపదార్థాన్ని శెనగచెక్క లెదా పిండి (oil cake) అంటారు.ఇందులో నూనెతీయుటకు ఉపయోగించిన ఎక్సుపెల్లరు సామర్థ్యంనుసామర్థ్యాన్ని బట్టి 6-8% నూనె మిగిలి వుంటుంది.పిండిలోని ఈ నూనెను సాల్వెంట్ ఎక్సుట్రాక్షన్ ప్లాంట్‌లో ఆడించడం ద్వారా పొంద వచ్చును. సాల్వెంట్ ఎక్సుట్రాక్షను విధానంలో పిండిలో 1.0%కన్న తక్కుగా నూనె పిండి/చెక్కలో మిగిలి పోతుంది.సాల్వెంట్ ప్లాంట్ ద్వారా తీసిన నూనెను నేరుగా వంటనూనెగా వాడుటకు పనికిరాదు.ఈ నూనెలో కరిగిన , కరుగని మలినాలు (impurities)1.0-1.2% వరకుండును. మరియు ఫ్రీఫ్యాటి ఆమ్లాలు 3-5% వరకుండును.వంటనూనెగా వినియోగించు ఏనూనెలోనైన ఈ స్వేచ్ఛా కొవ్వుఆమ్లాలు (free fatty acids)0.2% కన్న ఎక్కువ వుండరాదు. అందుచే సాల్వెంట్ ప్లాంట్ ద్వారా తీసిన నూనెను తప్పనిసరిగా శుద్ధీకరించిన (refining) తరువాత మాత్రమే వంటనూనెగా వాడెదరు.

వేరుశనగ [[నూనె]] నాన్‌ డ్రయింగు (non-drying) వంటనూనె.ఇందులో [[అసంతృప్త కొవ్వు ఆమ్లం| అసంతృప్త కొవ్వుఆమ్లాల]] శాతం 80% వుండును.మిగతానూనెలలో అంతగా కనిపించని అరాచిడిక్, ఏయికొసెయినిక్, [[బెహెనిక్ ఆమ్లం| బెహెనిక్]], [[లిగ్నొసెరిక్ ఆమ్లం|లిగ్మొసెరిక్]] [[కొవ్వు ఆమ్లం| కొవ్వు ఆమ్లాలు]] అల్పప్రమాణంలో ఈ నూనెలో వున్నాయిఉన్నాయి.నూనె లేత పసుపురంగులో వుండును.నూనెలో కెరొటినాయిడ్ల కారణంగా పసుపురంగు వచ్చింది.నూనెలో వున్న టొకొపెరొలుల (tocopherols) కారణంగా నూనె అంత త్వరగా పాడవ్వదు.నూనె ఉత్పత్తి చేసిన మొక్క రకాన్నిబట్టి, పండిన నేలస్వభావం, వాడిన ఎరువుల రసాయనికిగుణం, మరియు పంటకాలంలోని ఒడిదుడకులను బట్టి నూనెయొక్క భౌతికథర్మాలలో, కొవ్వుఆమ్లాలశాతంలో వ్యత్యాసం వుండును.ఈనూనెకూడా మరోరకంనూనెతో ఒకేరకమైన లక్షణాలు కలిగి వుండదు.

|[[మిరిస్టిక్ ఆమ్లం]] (C14:0) ||0.1%

|[[పామిటిక్‌ ఆమ్లం]] (C16:0) ]||9.5%

|[[స్టియరిక్ ఆమ్లం]] (C18:0) ||2.2%

|అరచిడిక్ ఆమ్లం (C20:0) ||1.4%

|పామిటొలిక్‌ ఆమ్లం (C16:1) ||0.1%

|[[ఒలిక్ ఆమ్లం]] (C18:1) ||44.8%

|[[లినొలిక్ ఆమ్లం]] (C18:2) ||32.5%

'''భౌతిక లక్షణాలు, ధర్మాలు-పట్టిక'''<ref>{{citeweb|url=https://law.resource.org/pub/et/ibr/et.46.2001.pdf|title= GROUNDNUT

|[[వక్రీభవన గుణకం| వక్రీభవన సూచిక]] (40⁰C) వద్ద||1.462-1.4664

*వంటనూనె గావంటనూనెగా ఉపయోగిస్తారు.నూనెయొక్క స్మోకు పాయింట్ (smoke point)450⁰F.అందువలన నూనెతో వేపుడులు చెయ్యవచ్చును.<ref>{{citeweb|url=http://www.nutrition-and-you.com/peanut-oil.html|title=Peanut oil nutrition facts|publisher=nutrition-and-you.com|date=|accessdate=2015-03-15}}</ref>

*వనస్పతి తయారిలో (కేకులనుండి సాల్వెంట్ ఎక్సుట్రాక్షన్ ద్వారా తీసి, రిఫైండ్ చేసిన నూనె) వేరుశనగ నూనెను కలిపెదరు.