దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 83:
 
{{పుస్తకాల ప్రాజెక్టులో సభ్యుడు}}
== kavitalu ==
 
[[1593]] mariyu [[1594]] la madhy aplEgu vyaadhi kaaraNaMgaa thiyETarlu mUsEsinappuDu SRMgaara rasa pradhaanamaina reMDu pedda vyaaKyaana kavitalu mudriMcnaaDu. aMdulO modaTidi vInas mariyu aDOnis reMDavadi lukrIs maanaBaMgaM. vITini sautamTan erl ayina henrI vriyOt^nlI ki aMkitaM iccinaaDu. vInas mariyu aDOnis^lO amaayakuraalayina aDOnis, vInas yokka prEma - SRMgaaraalaku niraakaristuMdi. lukrisI maanaBaMgaMlO kanya ayina lukrisIni durmaarguDu Taarkin paaDu cEstaaDu. I reMDU kUDaa nirOdhiMcalEni kaamakOrikalanu OviD yokka meTaamOrfOs^cE prEraNa poMdi raciMcinaaDu. I reMDu kavitalu kUDaa caalaa vijayavaMtaM ayinaayi. shEkspiyar kaalaMlOnE caalaa punarmudraNalu poMdinaayi. mUDava vyaaKyaana kavita prEmikuraala piryaadu (#A lovers complaint#) [[1609]] caturpaada kavitaa (#sonnet#) mudraNalO mudriMcabaDinadi. iMdulO O yuvati tananu anuBaviMcinavaani guriMci vyadha ceMdutU vyaktaM cEsina GOsha unnadi.
 
caalaa maMdi vidvaaMSulu ippuDu I prEmikuraali piryaadu shEkspiyar vraasinaTTu aMgIkaristaaru. vimarSakulu I kavitalOni vishaada , SOka raagaalu adButaMgaa unnaayani aMgIkaristaaru. <?> . [[1601]]lO raabarT cesTar mudriMcina #love's martyr# naMdu "#the phoenix and the turtle" # mariyu [[1599]]lO #The passionate piligrim#naMdu reMDu caturpaada kavitalu, 138, 144 lu , shEkspiyar anumati lEkuMDaa mudriMcabaDinaayi. #The phoenix and the turtle #naMdu priyuraali maraNaaniki, fIniks paxi maraNaanikI mariyu nammakamaina taaMbElu (#turtle# <?>) maraNaaniki ceMdE vyadhanu varNiMcinaaDu.
 
== #sonnets# caturpaada kavitalu ==
 
[[1609]]lO pracuriMcabaDina caturpaada kavitalu shEkspiyar yokka racanallO naaTakaalu kaakuMDaa unna vaanilO civaravi. iMdulO mudriMcina 154 kavitalu eppuDu vraayabaDinavi anE vishayaMlO vidvaaMsulu saMdigdhaMlO unnaaru. kaakapOtE I cinni kavitalu tana racanaakaalaM mottaM appuDappuDU mitRlu, paricayastula kOsaM vraasinaTTu aadhaaraalu unnaayi. [[1599]]lO mudriMcina #The passionate piligrim# lO reMDu cinni kavitalu anadhikaarikaMgaa velubaDaTaaniki muMdu kUDaa shEkspiyar cinni kavitala guriMci aadhaaraalunnaayi. [[1598]]lO fraansin miyar "shEkspiyar tana snEhitula madhya cinna kavitalu vadilEvaaDu" ani vraasinaaDu. koMta maMdi viSlEshakulu [[1609]]lnaaTi caturpaada kavita saMpuTilOni 154 cinni kavitala varusa shEkspiyarE nirNayiMcinaaDani ceptaaru. shEkspiyar iTuvaMTi reMDu mudraNalaku pathakaalu raciMcinaTlu kanpistuMdi. okkaTi nallani mEni Caaya galigina O vivaahita yuvatipai aniyaMtrita kaama kOrikalanu vyakaparustU vraasinavi, reMDavadi cakkani yuvakunipai prEma vyakta parustU vraasinavi. ayitE I kavitallOni paatralu nija jIvitaMlOni vyaktulaa kaadaa anE vishayamU, iMdulOni "nEnu" shEkspiyarni sUcistuMdaa lEdaa anE vishayaM eTU tElakuMDaa unnadi. kaanI varDs^vart maatraM "ii kavitala dvaaraa shEkspiyar tana hRdayaanni teracinaaDu " ani viSvasiMcinaaDu. [[1609]] naaTi mudraNa misTar DablU hec ki aMkitaM ivvabaDinaTlu vraayabaDinadi. kaanI I vaakyaalanu aa pTalOni aDugu BaagaMlO pEru priMT cEyabadina pablishar thaamas tOrpe vraasinaaDO shEkspiyarE vraasinaaDO telIDaMlEdu. aMtE kaakuMDaa I misTar DablU hec evarO kUDaa teliyaDaMlEdu. ennO UhalU siddaaMtaalU vaccinappaTikI iMtavarakU I vishayaM O kolikki raalEdu. aMtE kaakuMDaa asalu I pustakaanni shEkspiyar adhikaarikaMgaa anumaticcaDu anE vishayaMlO kUDaa konni anumaanaalu unnaayi. I cinni kavitalu , prEma SRMgaaraM, sRjanaatmakata, maraNaM, kaalaM monnagu vishayaalanu adButaMgaa vyaktaparacinaayi anE vishayaM maatraM aMdarU mukta kaMThaMtO oppukuMTaaru.
 
== Saili SilpaM ==
 
toli naaTi shEkspiyar naaTakaalu aanaaTi saMpradaayabaddamaina SaililO vraayabaDinaayi. (....................)
 
 
kaanI tvaralOnE I saMpradaaya baddamaina Sailini shEkspiyar tana svaMta avasaraalaku anuguNaMgaa maarcukOvaDaM modalupeTTinaaDu. mUDava ricarD^lO modati sInlO aMtarmadhataaniki madhya yugaM naaTi naaTakaallO svayaM paricayaM SailO mUlaalu daagunnaayi. adE samayaMlO ricarD yokka svayaM telivitETalu, aatma j~naanaM #(self awareness#) , shEkspiyar yokka aMtarmathanaMlO pariNiti ceMdina Saili kanpistuMdi. E okka naaTakaM kUDaa saMpradaaya Sailiki pUrti BinnaMgaa naDavalEdu. shEkspiyar tana anni naaTakaallOnU saMpradaaya SailinI, svEccaaSailini praBaavaSIlaMgaa kalipi upayOgiMcinaaDu.
 
rOmiyO mariyu jUliyaT, ilaa Sailulu kalapaDaaniki cakkani udaaharaNa. [[1590]] daSakaM madhya kaalaaniki anagaa rOmiyO mariyu jUliyaT reMDava ricarD, O naDi vEsavi raatri kala naaTiki shEkspiyar sahaja sidda kavitvaM vraayaDaM modalu peTTinaaDu. <...........................>
 
 
(#up to the poem left#)
 
haamleT tarvaata shEkspiyar tana kavitaa Sailini mariMta maarcinaaDu. taruvaata kaalaM naaTi Sailini saahitI vimarSakuDu EsI braaDlI maaTallO "mariMta cikkanainadI, vEgavaMtamainadI, kramabaddamainadI, eppuDOgaanI TvisT cEsinadI, lEdaa ellipTikal kaanidI <?> shEkspiyar racanaakaalaM civarlO I efekT^lu <?> saadhiMcaDaaniki rakarakaala Teknikkulu <?> prayOgMcinaaDu. vItilO #ran on lines#, kramamu kaani cOTa aaguTa, nilupuTalu, vaakya nirmaaNaMlO saijulO tIvramaina viBinnatvamU, vaMTivi unnaayi. udaaharaNaku mak bet lO Baasha oka saMbaMdhaMlEni meTaafar<? nuMDi maroka meTaafar^kuu, oka saMbaMdhaM lEni smailI <?> nuMDi maroka smailIki vEgaMgaa maarutuMdi.
 
#was the hope drunk ........
 
sence )#
 
shEkspiyar civari kaalaMnaati vishaadaasyaala koccEsariki aScarya rItilOni itivRttaalu itani civari kavitaaSailiki prEraNagaa nilcinaayi. I SaililO poDugu vaakyaalU, poTTio vaakyaalU okadaani tarvaata okaTi raavaDamU, #clauses are piled up# #subject and object are reversed#, , konni padaalu luptamayinaayi. ivi annI kalisi oka vidhamaina aaSutvaM (#spontaneity#) saadhiMcaayi.
 
 
 
#shEkspiyar's jIniyas was allied with practical sence of the theatre# aa rOjullOni anni naaTaka racayitallaagaanE shEkspiyar kUDaa tana itivRttaalanu peTrarc, hOlnishEDlu vaMTi vaaTinuMDi ennukunnaaDu. prati itivRttaanni palu aasakti daayaka sInlu uMDEvidhaMgaa prExakulaku naccE vidhaMgaa malacinaaDu. I rakamaina nirmaaNaM valla shEkspiyar naaTakaalu anuvaadaalu, maarpulu cErpulanu , #wide interpretation#lanu taTTukoni nilabaDagaligina #core# kaligi unnaayi.
 
shEkspiyar kaalaMtO paaTu pariNiti poMdEsariki atani paatralaku spashTamaina cala utprErakaalanu <?> viBinna vaak^rItulanu prayOgiMcinaaDu. kaanI itani tolinaaTi naaTaka paddatulu caalaa varaku civari kaalaMnaati naaTakaala varakU jkonasaagiMcinaaDu. vishaadaasyaalalO maatraM mariMta kRtrimamaina Sailiki kaavaalanE maLLinaaDu, tadvaaraa #emphasised the illusion of theatre....#
 
 
== #influence# ==
 
shEkspiyar sRjiMcina racana taruvaata caalaa kaalaM varakU aaMgla kavitraMlOnu, saahityaMlOnU, naaTakaallOnU tana amOGamaina praBaavaM cUpiMcinadi. itanu paatra citraNa itivRtta nirmaaNamu, Baasha , #genre# la Sakti saamardyaalanu viSaalaM cEsinaaDu. udaaharaNaku rOmiyO jUliyaT varakU SRMgaara rasaanni vishaaa rasaM kOaM upayOgiMcaDaM panikoccEdigaa cUDabaDalEdu. aMtarmadhanaM kEvalaM paatrala gu~riMcina samaacaaraM ivvaDaaniki Edannaa saMGaTana guriMcina samaacaaraM ivvaDaaniki maatramE upayOgMcEvaaru, kaanI shEkspiyar I aMtarmadhanaanni paatrala manasulanu vivariMcaDaaniki virivigaa vaaDukunnaaDu. shEkspiyar racanalu taruvaati taraala kavulapai tIvra praBaavaM cUpinaayi. romaaMTik kaalaMlOni kavulayitE EkaMgaa shEkspiyar vacana naaTakaalanu kavitvaMlO mpunarliKiMcaDaaniki prayatniMcinaaru. kaakapOtE I prayatnaM peddagaa vijayavaMtaM avalEu. jaarj sTeyinar anu vimarSakuDu "koleriDj nuMDi Tennisan varakU vacci anni aaMgla naaTakaalU shEkspiyar naaTakaalanu balahInamaina (cappani?) anukaraNalU, marpulU" aMTU vraasinaaDu.
 
thaamas herDI viliyaM paalknar, caarles Dikins vaMTi navalaa racayitalanu kUDaa shEkspiyar caalaa praBaavaM cUpinaaDu. Dikins ayitE tana navalallO ivarai aidiMtiki pErlu shEkspiyar nuMDi prEraNa poMdi peTTinavE. aMtE kaakuMDaa Dikins tana navalallO taracU shEkspiyarnu uTaMkiMcEvaaDu.
 
amerikaa dESapu navalaa racayita herman mel^villE yokka racanallOni aMtarmadhanaalu pai shEkspiyar praBaavaM suspashTamu. mel^villE navala mOcI Dik lOni naayakuDu ahab shEkspiyar liyar raaju nuMDi caalaa prEraNa poMdinadi.
 
vidvaaMsulu iravai vElaku paigaa saMgItapu sRjanalanu shEkspiyar^ racanalaku saMbaMdiMcina vaaTigaa gurtiMcinaaru. vITilO giseppi verDiki ceMdina reMDu operaalu othellO, faalTsaaf lu kUDaa unnaayi. naaNyata vishayaMlO I reMDU mUlaMtO samasthaayilO uMTaayi.
 
anEkamaMdi citrakaarulanu kUDaa shEkspiyar prEraNagaanilicnaaDu. vIrilO romaaMTik kaalamunaaTi vaaLLU rafel muMdati kaalaM vaaLLu kUDaa unnaaru. svis romaaMTik citrakaaruDu, viliyaM blEk snEhituDU ayina henrI fyUsilI ayitE EkaMgaa shEkspiyar mak^bet^nu jarman BaashalOniki anuvadiMcinaaDu.
 
maansika SaastravEtta ayina sigmaMD fraayiD shEkspiyar saikaalajI ani marI muKyaMga haamleT vishayaMlO maanava tappidaalaku udaaharaNalugaa cUpinaaDu.
 
shEkspiyar aaMgla Baasha yokka vyaakaraNaM pUrtigaa fiks cEyakamuMdu tana virivaina racanalu cEsinaaDu. itani racanalu aadhunika aaMgla Baasha rUpu O kolikki raavaDaaniki saayapaDDaayi. SaamyUl jaansan tana #A dictionary of the english language# anE pustakaMlO E itara racayitanUuu kOT ceyyanannisaarlu kOT cEsinaaDu. # with bated heart# (venis vyaapaari) mariyu # a foregone conclusion # (othellO) vaMTivi aaMgla Basha dainaMdika jIvanaMlO Baagamayinaayi.
 
== #critical reputation #==
 
shEkspyar^ki tana jIvita kaalaMlO eTuvaMTi birudulU, sanmaanaalU laBiMcalEdu, kaanI paluvuru tana jIvita kaalaMlOnE meccukunnaaru. [[1598]]lO klerik mariyu racayita ayina fraansis miyars aanaaTi aaMgla racayitallO haasyaM, vishaadaM lalO brahmaaMDamaina naipuNyaM galavaaDani vraasinaaDu.
 
kEMbriDj^naMdali seyiMT jaan^kaalEjIlO parnsaas naaTaka racayitalu shEkspiyarni caasar, gOvar, spensar^latO sama ujjIgaa BaaviMcinaaDu. modati shEkspiyar pracuraNalO bej jaansan shEkspiyarni appaTi taraaniki aatmagaa, aanaaTi sTEj^ki aanaMda pradaayinigaa, pogaDtala gkaarakuDiga aBivarNiMcinaaDu. kaakapOtE maroka cOTa idE jaansan shEkspiyar tana kaLaku saanapaTTaali ani kUDaa ceppinaaDu.
 
[[1660]]lO raajarikaanni punstaapiMcaDaM nuMDi padihEDava SataabdaM civara varakU klaasikal aalOcanalu #vogue# gaa unnaayi. dIni falitaMgaa aa kaalaMlOni vimarSakulu shEkspiyar racanalanu jaan flecar, ben jaansan la tarvaata sthaayigaa ceppEvaaru. udaaharaNaku thaamas remar shEkspiyar haasyaannI, vishaadaannI kalipi naaTakaalu vraastunnaDani vimarSiMcinaaDu. kaanI kavi mariyu vimarSakuDu ayina jaan DreDen shEkspiyarni unnata sthaanaMlO nilabeTTinaaDu. itanu "nE njaansannu aaraadhistaanu, kaanii shEkspiyarni prEmistaanu" ani ceppinaaDu. caalaa daSaabdaalu reyar maaTalE ekkuvamaMdi aMgIkariMcinaaru, kaanI paddenimidava SataabdaM naaTiki vimarSakulu shEkspiyarni atani daarilOnE arthaM cEsukOvaDaM praaraBiMcinaaru. vIru shEkspiyarni O sahaja jIniyas<?>gaa gurtiMcinaaru. itani panulupai vividha paMDitulu cEsina pariSOdhanalu vraasina pustakaalu perugutunna shEkspiyar praaBavaanni mariMta peMcinaayi. [[1765]]lO SaamyUl jaansan, [[1790]]lO eDmaMD malOne vIrilO muKyulu. [[1800]] saMvatsaraaniki shEkspiyar aaMgla jaatiya kavigaa sthirapaDinaaDu. 18, 19 va SataabdaalalO itani kIrti pratishTalu vidESaalalO kUDaa vyaapiMcinaayi. vaalTeyir, gOte, sTeMthal, vikTar hUgOlu shEkspiyar^nu aBimaaniMcina racayitallO koMdaru.
 
romaaMTik yugaMlO kavi mariyu saahitI tarvavEtta ayina SaamyUl TElar shEkspiyarni koleriDj meccukunnaaDu. alaagE I kaalaMlOni vimarSakuDu aagasT vil^helm shelgal shEkspiyar naaTakaalanu jarman BaashalOniki #in the spirit of german #romaaMTisijam tO anuvadiMcinaaDu. paMtommidava SataabdaMlO #critical admiration for shekspiyar's genious often borere on adulation. # vyaasa racayita thaamas kaarlail "shEkspiyar raaraaju, <................>
 
"
 
 
20va SataabdaMlO kaLaaraMgaMlOni aadhukina viplavaalu shEkspiyar praamuKyatanu taggicaDaM badulugaa #eagarli enlisted his work in the service of .....#
"https://te.wikipedia.org/wiki/వాడుకరి:Chavakiran" నుండి వెలికితీశారు