తెలుగు సాహిత్యం కాలరేఖ: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

▲* క్రీ.పూ. 500 - 400 - [[బౌద్ధ మతము|బౌద్ధ]] జాతక కథలలో ఆంధ్రాపధం (భీమసేన జాతకం) , ఆంధ్రనగరి (సెరివణిజ జాతకం) ప్రస్తావన

▲* క్రీ.పూ. 28 - పూజ్యపాదుడనే కన్నడ(ఆంధ్ర)కవి కాణ్వ వ్యాకరణం గురించి ప్రస్తావించాడు. కాణ్వుడు క్రీ.పూ. 28వ సంవత్సరపువాడని, ఆంధ్రుడని పరిశోధకుల అభిప్రాయం. అప్పటికి జైనమే ప్రబలంగా ఉన్నందున ఆనాటి సాహిత్యం [[జైన]] సాహిత్యం కావచ్చునని, కనుక కాణ్వ వ్యాకరణం [[తెలుగు]] భాషకు సంబంధించినది కావలెనని కాళ్ళకూరు నారాయణరావు అభిప్రాయం

▲* క్రీ.శ. 1వ శతాబ్దం - గుణాఢ్యుడు పైశాచీ ప్రాకృత భాషలో బృహత్కథ అనే పెద్ద కథా కావ్యం వ్రాశాడు. అందులో పైఠాన్ నగరంలో జరిగిన సంవాదంలో అతను [[సంస్కృతము|సంస్కృత]], [[ప్రాకృతం|ప్రాకృత]], దేశ్య భాషలను పరిహరించినట్లు ఉన్నది. ఆ దేశ్య భాష ఏదో స్పష్టంగా తెలియడంలేదు కాని అప్పటికి ఆధునిక [[మహారాష్ట్ర]] భాష ఏర్పడలేదు. పైఠాన్ అప్పటి ఆంధ్ర సామ్రాజ్యానికి ఒక రాజధానిగా ఉండేది. కనుక ఆ దేశ్యభాష తెలుగు అనుకోవడానికి అవకాశం ఉంది.

▲* క్రీ.శ. 1వ శతాబ్ధిలోనే [[హాలుడు]] [[గాధా సప్తశతి]] అనే ప్రాకృత కావ్యాన్ని సంకలనం చేశాడు. ఆ గాధలను రచించిన కొందరు ఆంధ్రులై యుండడంవల్లనేమో అందులో కొన్ని తెలుగు పదాలు కనిపిస్తున్నాయి. - అత్తా, పాడి, పొట్ట, పిలుఆ (పిల్ల), కరణి, బోణ్డీ (పంది), మోడి, కులుఞ్చిఊణ వంటివి.

▲* ధనంజయుని కలమళ్ళ శాసనము - షుమారు క్రీ.శ. 575 - కమలాపురం తాలూకా - ఎపిగ్రాఫికా ఇండికా XXVII - పేజి 221

▲* 1915 - హరిజనోద్ధరణం నేపధ్యంలో మంగిపూడి వేంకటశర్మ రచన విరుద్ధ భారతం - అస్పృశ్యతా నివారణను ప్రతిపాదించిన తొలి తెలుగు పద్యకావ్యం.