హోండురాస్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: సెప్టెంబర్ → సెప్టెంబరు, యంకు → యానికి , టంను → టాన్న using AWB |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: జనవరి 1, 1942 → 1942 జనవరి 1, 15 సెప్టెంబర్ 1821 → 1821 సెప్టెంబర్ 15 (14), ఆ using AWB |
||
పంక్తి 99:
1502లో [[క్రిస్టోఫర్ కొలంబస్]] అతని నాల్గవ మరియు ఆఖరి సముద్రయానంలో [[న్యూ వరల్డ్]]కు చేస్తున్నప్పుడు, హోండురాస్ సముద్రతీరంలోని బే ఐలాండ్స్ చేరారు.<ref>{{cite web|url=http://honduras.com/history/ |title=Honduras History |publisher=Honduras.com |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> కొలంబస్ గుయ్మోరిటో లగూన్ యెక్క ప్రాంతంలోని ట్రుజిలో పట్టణానికి చేరారు. స్పానిష్ కనుగొన్నతర్వాత, హోండురాస్ స్పెయిన్ యెక్క విస్తారమైన సామ్రాజ్య భాగంగా [[కింగ్డమ్ ఆఫ్ గ్యుటెమాల]]లోని న్యూ వరల్డ్ లో ఉంది. ట్రుజిలో మరియు గ్రాసియాలు మొదటి పురపట్టణాలుగా ఉన్నాయి. స్పానిష్ ఆ ప్రాంతాన్ని దాదాపుగా మూడు శతాబ్దాలు పరిపాలించారు.
స్పెయిన్ మిగిలిన సెంట్రల్ అమెరికా రాష్ట్రాలతో పాటు హోండురాస్కు
దాని ఫలితంగా గణతంత్ర రాజ్యాలు స్వతంత్ర దేశాలు అయ్యాయి.
పంక్తి 105:
=== 20వ శతాబ్దం ===
[[పర్ల్ హార్బర్]] మీద దాడి తరువాత, హోండురాస్
1969లో, హోండురాస్ మరియు [[ఎల్ సాల్వడోర్]] చ్సిన పోరాటాన్ని [[ఫుట్బాల్ యుద్ధం]]గా పిలిస్తారు.<ref name="FW">{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Wars of the World: Soccer War 1969 | date= | publisher= | url =http://www.onwar.com/aced/data/sierra/soccer1969.htm | work =OnWar.com | pages = | accessdate = 21 August 2007 | language = }}</ref> [[ఒస్వల్డో లోపేజ్ అరెలానో]] తరువాత ఈ రెండు దేశాల మధ్య సరిహద్దు ఉద్రిక్తతలు చోటుచేసుకున్నాయి, హోండురాస్ యెక్క మాజీ రాష్ట్రపతి ఒకరు ఆరోపిస్తూ ఆర్థిక వ్యవస్థ తిరోగమనమే అతిపెద్ద సంఖ్యలో ఎల్ సాల్వడోర్ వలసలకు కారణమని తెలిపారు. అప్పటినుంచి, ఈ రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలు పరుషతరమైనాయి మరియు [[ప్రపంచ కప్]] ఆరంభ స్థాయిలో మూడు-రౌండ్ల తొలగింపు ఆటలో ఎల్ సాల్వడోర్ హోండురాస్తో తలపడినప్పుడు తీవ్రతలు తగ్గాయి. ఉద్రిక్తతలు పెరిగి
ఈ విభేదానికి ఉన్న కారణాలలో సరిహద్దు వివాదం మరియు చట్టవిరుద్ధంగా అనేక వేలమంది సాల్వడోర్ వాసులు హోండురస్లో నివసించటం ఉన్నాయి. వారమంతా జరిగిన ఫుట్-బాల్ యుద్ధంలో, అనేక సాల్వడోరన్ కుటుంబాలను మరియు కార్మికులను వెళ్ళగొట్టారు. ఎల్ సాల్వడోర్ సరిహద్దు సమస్య పరిష్కరానికి కొంతకాలం యుద్ధ విరమణకు ఒప్పుకుంది, కానీ హోండురాస్ తరిమివేసిన శరణార్ధుల కొరకు నష్టపరిహార ఖర్చులను చెల్లించింది.<ref name="FW"/>
[[దస్త్రం:Exterior Fuerte de Omoa Honduras.jpg|thumb|ఫోర్టలేజా డే సాన్ ఫెర్నాండో డే ఓమో అనే కోటను స్పానిష్ చేత నిర్మించబడింది, హోండురాస్ తీరాన్ని ఆంగ్ల సముద్ర దొంగల నుండి కాపాడటానికి నిర్మించారు.]]
[[హరికేన్ ఫిఫీ]] 18 మరియు
మెల్గర్ కాస్ట్రో (1975–78) మరియు పాజ్ గార్సియా (1978–82) హోండురాస్ యెక్క ప్రస్తుత భౌతిక అవస్థాపన మరియు టెలీకమ్యూనికేషన్స్ వ్యవస్థ అధిక భాగాన్ని నిర్మించాయి.<ref name="DOS-Honduras"/>
1979లో, ఈ దేశం తిరిగి పౌరుల పాలనలోకి వచ్చింది. ఒక రాజ్యాంగ పరిషత్తుని ఏప్రిల్ 1980న ప్రముఖంగా ఎన్నుకోబడింది మరియు సాధారణ ఎన్నికలు
ఆరంభ 1980లలో, సంయుక్త రాష్ట్రాలు ఒక స్థిరంగా సైనికదళాలను [[నికారగువా]]న్ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడుతున్న [[కాంట్ర]] గొరిల్లాలకు మద్ధతుగా హోండురాస్ లో ఉంచింది మరియు హోండురాస్ లో వాయుసేవలను ఇంకా ఆధునిక ఓడరేవును అభివృద్ధి చేసింది. పొరుగు దేశాలలో జరిగిన రక్తసిక్తమైన పౌర యుద్ధాల నుంచి ఇది తప్పించుకున్నప్పటికీ, హోండురాస్ సైనికదళం అనేక ముఖ్యమైన కిడ్నాపులు మరియు బాంబుదాడులు<ref>{{cite web|url=http://www.novelguide.com/a/discover/exgi_0001_0001_0/exgi_0001_0001_0_00044.html|title=Cinchoneros Popular Liberation Movement}}</ref> మరియు సిన్చోనెరోస్ పాపులర్ లిబరేషన్ మూవ్మెంట్ వంటి [[మార్క్సిట్-లెనినిస్ట్]] సైనికులు ఇంకా సైనికులు కాని అనేక మందికి వ్యతిరేకంగా సంపూర్ణ ప్రచారాన్ని చేసారు. ఈ కార్యక్రమంలో ప్రభుత్వ-మద్ధతు ఉన్న విభాగాల చేత జరిగిన అధిక న్యాయసంబంధమైన మరణాల యెక్క CIA-సహకార ప్రచారం ఉంది, ఇందులో ముఖ్యంగా [[బటాలియన్ 316]] ఉంది.<ref>[http://www.baltimoresun.com/news/local/bal-negroponte3a,0,3966794.story??track=sto-relcon "అ సర్వైవర్ టెల్స్ హర్ స్టొరీ"] ''baltimoresun.com'' , 15 జూన్ 1995. 8 జనవరి 2007న తిరిగి పొందబడింది.</ref>
పంక్తి 133:
1986లో, ఐదుగురు లిబరల్ సభ్యులు మరియు నలుగురు నేషనలిస్ట్స్ సభ్యులు రాష్ట్రపతి పదవి కొరకు పోటీ చేశారు. ఏ ఒక్కరూ స్పష్టమైన ఆధిపత్యాన్ని పొందలేక పోవడంతో, అతి ప్రముఖంగా పిలవబడే "ఫార్ములా B"ను తయారుచేశారు మరియు అజ్కోన డెల్ హొయో రాష్ట్రపతి అయ్యారు. 1990లో, కాల్లెజాస్ ఎన్నికలను "ల్లెగో ఎల్ మొమెంటో డెల్ కాంబియో" అనే నినాదంతో గెలిచారు(ఆంగ్లం: "మార్పు చేయవలసిన సమయం వచ్చింది"), ఇది ఎల్ సాల్వడోర్ యెక్క "ARENAs" రాజకీయ ప్రచారంతో సామీప్యం కలిగి ఉందని భారీగా విమర్శించారు.{{Citation needed|date=July 2009}} ఒకసారి కార్యాలయంలో, కాల్లెజాస్ రోమేరో పరపతి న్యాయవిరుద్ధమైన ఖ్యాతిని గడించింది, మరియు అనేక అపనిందలకు మరియు ఆరోపణలకు అంశంగా అయ్యారు.{{Citation needed|date=July 2009}} ఫ్లోరెస్ ఫకుస్సే యెక్క శాసన సమయంలో [[హరికేన్ హిచ్]] దేశాన్ని తాకింది మరియు దశాబ్దాల యెక్క ఆర్థిక వృద్ధి వారంకన్నా తక్కువ సమయంలో నాశనమైనది.{{Citation needed|date=July 2009}}
ప్రభుత్వ మంత్రివర్గాలు బడ్జట్ ప్రతిబంధకాల వల్ల వారి శాసనాలను అమలు చేయటంలో తరచుగా అసమర్థులు అవుతారు.{{Citation needed|date=July 2009}} [[రొడాల్ఫో పాస్టర్ ఫాస్కెల్లే]]తో చేసిన ఒక ముఖాముఖిలో, క్రీడల మరియు సాంస్కృతిక మంత్రి మరియు ముగ్గురు 'సూపర్ మంత్రులలో' ఒకరు ప్రజా సేవలకు సంబంధించిన మంత్రిత్వశాఖలను సమానపరుచుటలో బాధ్యత కలిగి ఉన్నారని (భద్రత మరియు ఆర్థిక స్థితి మిగిలిన రెండుగా ఉన్నాయి), చెప్పినదానిని హోండురాస్ దిస్ వీక్లో
రాష్ట్రపతి మదురో యెక్క పాలన టెలికమ్యూనికేషన్స్ రంగాన్ని "ప్రైవేటీకరణ" చేసింది, హాన్డురాన్ జనాభాకు ఈ సేవల యెక్క వేగవంతమైన విస్తరణను వృద్ధి చేయటానికి ఈ అడుగు తీసుకుంది.
దేశం యెక్క ప్రధాన వార్తాపత్రికలలో [[లా ప్రెంస]], [[ఎల్ హెరాల్డో]], [[లా ట్రిబ్యూనా]] మరియు [[డియారియో టీమ్పో]] ఉన్నాయి. అధికారిక వార్తాపత్రిక లా గసెటా.
రాష్ట్రపతి మరియు సాధారణ ఎన్నికలు
జెలయా ఒక బద్ధుని-కాని [[జాతీయ సేకరణ]]ను హాన్డురాన్ ప్రజలను అడుగుతూ ఆలోచన లేకుండా జాతి విపత్తుకు దోహదం అయ్యారు: "మీరు ఒప్పుకుంటారా, నవంబర్ 2009 సాధారణ ఎన్నికలలో నాల్గవ బాలట్ జాతీయ రాజ్యాంగ
పంక్తి 148:
[[దస్త్రం:Pro-Micheletti demonstrators.jpg|thumb|upright|మిచెలెట్టికి మద్ధతిస్తున్న ప్రదర్శకులు]]
[[దస్త్రం:Roberto micheletti 01.jpg|thumb|రాబర్టో మిచెలెట్టి]]
[[2009 హోండురాన్ రాజ్యాంగ విపత్తు]]<ref name="ASCOATimeline">{{cite web|url=http://www.as-coa.org/article.php?id=2008&nav=res&subid=61|title=Timeline: The Honduran Crisis |publisher=AS/COA Online|accessdate=22 January 2010|date=12 November 2009}}</ref> ఎడతెరిపి లేకుండా కొనసాగుతున్న [[రాజ్యాంగ విపత్తు]]. రాష్ట్రపతి [[మాన్యుల్ జెలయా]] 28 జూన్ న ఒక "బంధనం-కాని ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ"ను రాబోయే
జెలయా 2006లో ఆమోదం పొందిన లా ఆఫ్ సిటిజన్ పార్టిసిపేషన్ మీద అతని నిర్ణయాన్ని తీసుకొని ఆ సేకరణతో ముందుకు వెళ్ళటానికి నిశ్చయించుకున్నారు. జెలయా చట్టవిరుద్ధంగా మిలిటరీ కమాండ్ యెక్క ప్రధాన అధికారి జనరల్ రోమియో వాస్క్వజ్ వెలాస్క్వెజ్ని ఎన్నిక జరపలేదని తొలగించారు, కానీ సుప్రీం కోర్టు అతని స్థానాన్ని కలిగి ఉండాలని ఆదేశించింది. సుప్రీంకోర్టు తరువాత మిలిటరీని జెలయా చేసిన ప్రకటన కొరకు నిర్భంధించాలని ఆదేశించింది. [[సైనికదళం]] జెలయాను అతని ఇంటిలో
జెలయాను [[సాన్ జోస్, కోస్టా రికా]]కు తీసుకువెళ్ళేముందు [[తెగుసిగల్పా]]<ref name="BBC-28">{{cite news|publisher=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/8123126.stm|title=Honduran leader forced into exile|date=28 June 2009|accessdate=28 June 2009}}</ref> విమానకేంద్రంలో ఉంచారు.<ref name="CNN">{{cite news|publisher=CNN|url=http://edition.cnn.com/2009/WORLD/americas/06/28/honduras.president.arrested/index.html|title=Honduras president detained, sent to Costa Rica, official says|date=28 June 2009|accessdate=28 June 2009}}</ref> జెలయా అనేక సందర్భాలలో దేశంలోకి పునఃప్రవేశించాలని ప్రయత్నించారు. రాజ్యాంగం ప్రకారం, ఏ హాన్డురాన్ పౌరుడినైనా బహిష్కృతి చేయడమనేది చట్టవిరుద్ధం.<ref>హోండురాన్ రాజ్యాంగం యెక్క ఆర్టికల్ 102 http://www.హోండురాస్.com/honduras-constitution-english.html</ref> హాన్డురాన్ కాంగ్రెస్ యెక్క మాజీ అధ్యక్షుడు మరియు జెలయా పార్టీలోని సభ్యుడు అయిన [[రాబర్టో మిచెలెట్టీ]] నేషనల్ కాంగ్రెస్ చేత ఆదివారం 28 జూన్న <ref name="WP-2009-06-28">{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/28/AR2009062801569.html|title=Honduran military ousts president ahead of vote|first=WILL WEISSERT and FREDDY CUEVAS|date=28 June 2009|publisher=The Washington Post|accessdate=28 June 2009}}</ref>
ఆరంభంలో, ప్రపంచంలోని ఏ ఒక్క దేశమూ ఈ నూతన ప్రభుత్వాన్ని న్యాయమైనదిగా గుర్తించలేదు; UN సభ్యులందరూ జెలయా తొలగింపును ఆకస్మిక విద్రోహంగా ఖండించారు. కొంతమంది U.S. కాంగ్రెస్ [[రిపబ్లికన్ పార్టీ]] సభ్యులు నూతన ప్రభుత్వానికి మద్ధతును బహిరంగంగా ప్రకటించింది.<ref>{{cite web|author=By Rep. Dana Rohrabacher (R-Calif.) |url=http://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/58291-support-democracy-in-honduras-rep-dana-rohrabacher |title=Support democracy in Honduras (Rep. Dana Rohrabacher) - The Hill's Congress Blog |publisher=Thehill.com |date=2009-09-11 |accessdate=2010-06-27}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mikepence.house.gov/index.php?option=com_content&task=view&id=3695&Itemid=71 |title=Pence Condemns Obama Administration’S Policies In Honduras |publisher=Mikepence.house.gov |date=2009-11-29 |accessdate=2010-06-27}}</ref>
ఆ తరువాత రోజు, డిక్రీ PCM-M-016-2009లో, ఐదు [[రాజ్యాంగ హక్కుల]]ను తొలగించింది: వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ (ఆర్టికల్ 69), [[భావవ్యక్తీకరణ స్వేచ్ఛ]] (ఆర్టికల్ 72), [[ఉద్యమ స్వేచ్ఛ]] (ఆర్టికల్ 81), [[హబియస్ కార్పస్]] (ఆర్టికల్ 84) మరియు [[సంబంధ స్వేచ్ఛ]] మరియు అసెంబ్లీ ఉన్నాయి.<ref name="elpais_PCMM016_what">{{cite news | first=Pablo | last=Ordaz | pages= | language =Spanish| title=Micheletti ordena el cierre de los medios de comunicación afines a Zelaya | date=28 September 2009 | publisher=[[El País]] | url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/Micheletti/ordena/cierre/medios/comunicacion/afines/Zelaya/elpepuint/20090928elpepuint_2/Tes |accessdate=19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keAXJ5C6 |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref><ref name="narco_PCMM016_details">{{cite web| last =Giordano| first =Al| authorlink =Al Giordano| coauthors =| title =Honduras Coup Leader Micheletti Decrees 45-Day Suspension of Constitution| work =| publisher =[[Narco News]]| date =27 September 2009 | url =http://narcosphere.narconews.com/thefield/3465/honduras-coup-leader-micheletti-decrees-45-day-suspension-constitution |format =| doi =| accessdate =19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keCJUMOB |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref> ఇది ఒక లెఫ్టిస్ట్ రేడియోను మరియు టెలివిజన్ను మూసివేయించింది.<ref name="oas_PCMM016">{{cite web| last =| first =| authorlink =| coauthors =| title =The Office of the Special Rapporteur for Freedom of Expression condemns the suspension of guarantees in Honduras and the violations of the right to freedom of expression| work =| publisher =[[Organization of American States]]| date =29 September 2009| url =http://www.oas.org/OASpage/press_releases/press_release.asp?sCodigo=IACHR71/09 |format =| doi =| accessdate =19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keAWZI7N |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref> మానవహక్కులను నిషేధించే డిక్రీని అధికారికంగా
== శాఖలు మరియు పురపాలకసంఘాలు ==
పంక్తి 209:
హోండురాస్ [[ప్రపంచ బ్యాంకు]] చేత [[భారీగా ఋణగ్రస్తత ఉన్న పేద దేశాలలో]] ఒకటిగా ప్రకటించింది, మరియు [[అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి]] దీనిని 2005లో [[ఋణ మాఫీ]]కి అర్హురాలిగా చేసింది.
ఎలక్ట్రిసిటీ సేవలు (ENEE) మరియు ల్యాండ్-లైన్ టెలిఫోన్ సేవలు (HONDUTEL) h-flo లు ప్రభుత్వ ఏజన్సీలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి, తీవ్ర ఆర్థిక సమస్యలు ఉండటంవలన WENEE భారీ ఆర్థిక సహాయాలను పొందుతోంది. అయినప్పటికీ HONDUTEL గుత్తాధిపత్యాన్ని కలిగిలేదు, టెలికమ్యూనికేషన్ రంగం ప్రైవేటు-రంగ సంస్థలను
బంగారం, వెండి, సీసం మరియు జింకులను విదేశీ సంస్థల గనుల యజమానులచే ఉత్పత్తి చేయబడతాయి.<ref>డాన్ ఒవాన్సియా: సెంట్రల్ అమెరికాలో గనుల త్రవ్వకం http://magazine.mining.com/Issues/0901/MiningCentralAmerica.pdf</ref>
పంక్తి 215:
U.S. డాలర్కు విరుద్ధంగా అనేక సంవత్సరాలు [[లెంపిరా]] తిరోగమించి ఒక డాలర్కు 19 లెంపిరాలుగా నిలకడగా ఉంది. జూన్ 2008లో సంయుక్త రాష్ట్రాల డాలర్లు మరియు హాన్డురాన్ లెంపిరాల మధ్య మారక రేటు 1 నుండి 18.85 ఉంది.
2005లో హోండురాస్ [[CAFTA]] మీద సంతకం చేసింది (సంయుక్త రాష్ట్రాలతో స్వేచ్ఛావ్యాపార ఒప్పందం).
== జనాభా గణాంకాలు ==
పంక్తి 310:
దేశ బిరుదులను 1825లో స్థాపించారు. ఇది సమాన భుజములు గల ఒక త్రికోణం, అడుగున రెండు దుర్గాల మధ్య ఒక అగ్ని పర్వతం ఉంటుంది, దాని మీద ఒక ఇంద్రధనస్సు మరియు సూర్యుడు ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది. త్రికోణం పెట్టబడిన ప్రదేశం రెండు సముద్రాలచే స్నానం చేయబడటాన్ని సూచిస్తుంది. దీని చుట్టూ దీర్ఘ వృత్తాకారంలో బంగారు రంగు అక్షరాలతో ఇలా వ్రాయబడి ఉంటుంది: "రిపబ్లిక్ ఆఫ్ హోండురాస్, ఫ్రీ, సావరిన్ అండ్ ఇండిపెండెంట్".
హోండురాస్ జాతీయ గీతం రాష్ట్రపతి [[మాన్యువెల్ బోనిల్లా]] ఆధ్వర్యంలో 1904లో నిర్వహించబడిన పోటీ ఫలితంగా ఏర్పడింది. చివరికి, కవి [[అగస్టో C. కోఎల్లో]] దేశ గీతాన్ని వ్రాయటాన్ని జర్మన్ స్వరకర్త కార్లస్ హార్ట్ లింగ్ సంగీతం వ్రాసి పాల్గొనటంతో ముగించారు. ఈ గీతాన్ని అధికారికంగా
జాతీయ పుష్పం ప్రముఖమైన ఆర్చిడ్, ''[[రైనోకొలేలియా]] డిగ్బ్యాన'' (గతంలో దీనిని ''బ్రస్సావోల డిగ్బ్యాన'' అని పిలిచేవారు), గులాబీ స్థానంలో ఇది 1969 నాటి నుంచి వచ్చింది. జాతీయ పుష్ప మార్పిడి జనరల్ [[ఒస్వల్డో లోపేజ్ అరెలనో]] పరిపాలనలో జరిగింది, ఉత్తరువులో తెలుపబడినట్లు ''బ్రస్సావోల డిగ్బయానా'' "అనేది హోండురాస్ యొక్క ఒక దేశీయ మొక్క; ఈ పువ్వుకు అసాధారణమైన అందం, తేజం మరియు వైవిధ్య లక్షణాలు ఉన్నాయి",అని భావించబడింది.
|