సాహిత్యం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
ట్యాగు: 2017 source edit
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
ట్యాగు: 2017 source edit
పంక్తి 7:
 
=== చరిత్ర ===
{{Main|History of Literature}}
[[File:Old book bindings.jpg|thumb|240px|పాత పుస్తకాల బైండింగ్‌లు మెర్టన్ కళాశాల, ఆక్స్‌ఫర్డ్ గ్రంథాలయం.]]
''గిల్గామెష్ ఇతిహాసం'' అనేది ప్రారంభ సాహిత్య రచనల్లో ఒకటి. ఈ బాబిలోనియన్ ఇతిహాస పద్యం సుమెరియాన్ కథల నుండి ఉద్భవించింది. సుమెరియన్ కథలు పురాతనమైనప్పటికీ (ఇవి 2100 B.C.కి చెందినవి), ఇవి 1900 BCలో రచించబడి ఉండవచ్చు. ఈ ఇతిహాసం వీరత్వం, స్నేహం, విషాదాల నేపథ్యాలు మరియు అనంత జీవితం కోసం అన్వేషణతో నిండి ఉంటుంది.
Line 13 ⟶ 12:
వేర్వేరు చారిత్రక కాలాల్లో సాహిత్యం యొక్క పలు విలక్షణతలు ఉద్ఘాటించబడ్డాయి. ప్రారంభ రచనల్లో ఎక్కువగా బహిరంగ లేదా రహస్య ధార్మికత లేదా సందేశాత్మకత ఉండేవి. నీతి లేదా ఆజ్ఞాపన సాహిత్యం ఇటువంటి వనరుల నుండి ఉద్భవించింది. ప్రేమ యొక్క అసాధారణ స్వభావం మధ్య యుగం నుండి అభివృద్ధి చెందింది, అయితే ఏజ్ ఆఫ్ రీజన్ కారణంగా జాతీయతా ఇతిహాసాలు మరియు తాత్విక చిన్న గ్రంథాలు వెలుగు చూశాయి. కాల్పనికవాదం ప్రముఖ జానపద సాహిత్యం మరియు భావావేశ సాహిత్యాలను ఉద్ఘాటించింది, కాని 19వ శతాబ్దం పాశ్చాత్య ప్రాంతాల్లో ఏదీ వాస్తవం తెలుసుకునేందుకు వాస్తవికతావాదం మరియు సహజవాదాల దశకు మార్గాన్ని విడిచిపెట్టింది. 20వ శతాబ్దంలో పాత్ర వర్ణన మరియు అభివృద్ధి కోసం ప్రతీకావాదం మరియు [[మానసిక శాస్త్రము|మనస్తత్వ]] అంశాలకు ప్రాధాన్యత వచ్చింది.
 
=== కవిత్వం= ==
కవిత్వం ప్రధానంగా పద్య రూపాన్ని కలిగిఉంటుంది. పద్యం అనేది కవిత్వంలో రాసిన ఒక సంరచన (అయితే కవిత్వాన్ని ఇతిహాసం మరియు నాటకీయ కల్పనా రచనలకు కూడా సమానంగా ఉపయోగిస్తారు). పద్యాలు ఎక్కువగా మనశ్చిత్రం, అమూల్యమైన పదాల ఎంపిక మరియు రూపకాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది; ఇవి ఊనికల నమూనాల (మెట్రిక్ అడుగు) గల లేదా వేర్వేరు పొడవు ఉండే పదాంశాల నమూనాల రూపంలో ఉండవచ్చు (ప్రామాణిక ఛందశ్శాస్త్రంలో ఉన్నట్లు) ; మరియు అవి ప్రాసను కలిగి ఉండవచ్చు లేదా ఉండకపోవచ్చు. ఒక వ్యక్తి వెంటనే [[కవి|కవిత్వాన్ని]] సరిగ్గా చెప్పలేరు. అయితే సాధారణంగా సాహిత్యం వలె కవిత్వంలో ఉపయోగించే పదాల ''లాంఛనప్రాయ'' లక్షణాలను{{dash}} పదాల రాతపూర్వక లేదా వాచక రూపాల లక్షణాలను ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు, ఇది అర్థవంతంగా ఉంటుంది. మాపకం పదాంశాలు మరియు వాచక ప్రాసలపై ఆధారపడి ఉంటుంది; ప్రాస మరియు అనుప్రాసలు పదాల శబ్దంపై ఆధారపడి ఉంటాయి.
 
Line 32 ⟶ 31:
 
వ్యాసానికి సంబంధించిన కళా ప్రక్రియల్లో ఇవి ఉన్నాయి:
* చరిత్ర, - ఒక రచయిత యొక్క జీవతాన్ని రచయిత దృష్ట్యా చెప్పే కథ
* లేఖారూప రచన: - సాధారణంగా ఒక సాధారణ, సందేశాత్మక లేదా సరసరమైన లేఖ.
* లేడీ మురాసాకీ యొక్క రచనలు{{fact|date=January 2011}}, ఇబ్న్ తుఫెయిల్‌చే అరబిక్ ''Hayy ibn Yaqdhan'', ఇబ్న్ ఆల్-నాఫిస్‌చే అరబిక్ ''Theologus Autodidactus'' మరియు లుయో గౌంజాజాంగ్‌చే చైనీస్ ''రొమాన్స్ ఆఫ్ ది త్రీ కింగ్‌డమ్'' {{fact|date=January 2011}}.
 
Line 41 ⟶ 40:
[[తత్వము|తాత్విక]], [[చరిత్ర|చారిత్రక]], పత్రికా, న్యాయ మరియు శాస్త్రీయ రచనలను సాంప్రదాయకంగా సాహిత్యం వలె పేర్కొంటారు. ఇవి ఉనికిలో ఉన్న పురాతన గద్య రచనలను అందిస్తున్నాయి; నవలలు మరియు గద్య కథలను వాస్తవమైన రచనలు లేదా యదార్థ కథలు నుండి వేరు చేయడానికి "కల్పన" రచనలు అనే పేరును ఉపయోగిస్తారు, వీటిని రచయితలు చారిత్రకంగా గద్య రూపంలో రచించారు.
 
====సహజ శాస్త్రంశాస్త్ర సాహిత్యం====
అభివృద్ధులు మరియు ప్రత్యేక అంశాలు నూతన శాస్త్రీయ పరిశోధనను అత్యధిక ప్రేక్షకులకు అందుబాటులో లేని కారణంగా, విజ్ఞాన శాస్త్రం యొక్క "సాహిత్య" స్వభావాన్ని గత రెండు దశాబ్దాల్లో తక్కువగా సూచిస్తున్నారు. ప్రస్తుతం, విజ్ఞాన శాస్త్రం ఎక్కువగా వార్తా పత్రికలలో కనిపిస్తుంది. [[అరిస్టాటిల్]], [[నికోలాస్ కోపర్నికస్|కోపెర్నికస్]] మరియు [[ఐజాక్ న్యూటన్|న్యూటన్‌]]ల విజ్ఞాన శాస్త్ర రచనలు ఇప్పటికీ మంచి విలువను కలిగి ఉన్నాయి, కాని వారిలో విజ్ఞాన శాస్త్రానికి కాలం గడిచిపోయిన కారణంగా, అవి శాస్త్రీయ సూచన వలె ఉపయోగపడవు. అయితే, ఇవి సాహిత్య అధ్యయనం యొక్క అత్యధిక కార్యక్రమాల్లో ఉపయోగించడానికి అత్యధిక సాంకేతిక సమాచారంగా మిగిలిపోయాయి. "విజ్ఞాన శాస్త్ర చరిత్ర" కార్యక్రమాల్లో మినహా, విద్యార్థులు చాలా అరుదుగా ఇటువంటి పుస్తకాలను చదువుతారు.
 
====తత్వశాస్త్ర సాహిత్యం====
====తత్వశాస్త్రం====
తత్వశాస్త్రం కూడా ఒక అభివృద్ధి చెందుతున్న విద్యావిషయక అంశంగా మారిపోయింది. దీని అభ్యాసకుల్లో ఎక్కువమంది ఈ పరిస్థితి విజ్ఞాన శాస్త్రాలతో ఎక్కువగా సంభవిస్తుందని విచారిస్తున్నారు; అయితే, అత్యధిక నూతన తాత్విక రచనలు విద్యా విషయక వార్తా పత్రికలలో కనిపిస్తున్నాయి. చరిత్రలోని ప్రముఖ తత్వవేత్తలు—[[ప్లేటో|ప్లాటో]], [[అరిస్టాటిల్]], అగస్టైన్, డెస్కార్టెస్, నైట్జే—ఇతర రచయితలు వలె మూలపురుషులు వలె గుర్తింపు పొందారు. సిమోన్ బ్లాక్‌బర్న్ యొక్క రచనలు వంటి ఇటీవల తత్వశాస్త్ర రచనల్లో కొన్ని "సాహిత్యం" అనే స్థాయిలో ఉన్నట్లు పేర్కోన్నారు; కాని వాటిలో ఎక్కువ పుస్తకాలు కావు మరియు తర్కం వంటి కొన్ని విభాగాలు [[గణితము|గణితశాస్త్ర]] స్థాయిలో చాలా సాంకేతికంగా ఉన్నాయి.
 
====చారిత్రక సాహిత్యం====
====చరిత్ర====
చారిత్రక రచనల్లో ఎక్కువ భాగం సాహిత్యం స్థాయిలో ఉంటుంది, ప్రత్యేకంగా ఈ సాహిత్యక్రియను సృజనాత్మక వాస్తవికతగా పేర్కొంటారు. అలాగే వార్తారచనలో కూడా ఎక్కువ భాగం సాహిత్య వార్తా రచన వంటి వాటిని చెప్పవచ్చు. అయితే ఈ రంగాలు బాగా విస్తరించాయి మరియు తరచూ ఒక ప్రధాన ప్రయోజనవాదాన్ని కలిగి ఉంటాయి: డేటాను రికార్డ్ చేయడానికి లేదా తక్షణ సమాచారాన్ని తెలియజేయడానికి. ఫలితంగా, ఈ రంగాల్లో రచనల్లో తరచూ ఒక సాహిత్య స్థాయి నాణ్యత కనిపించడం లేదు, అయితే దాని ఉత్తమ అంశాలు నాణ్యతను కలిగి ఉంటాయి. ప్రధాన "సాహిత్య" చరిత్రకారుల్లో హీరోడోటస్, థుసేడిడాస్ మరియు ప్రోకోపియుస్‌లు ఉన్నారు, వీరు అందరినీ ప్రామాణిక సాహిత్య వ్యక్తులుగా పేర్కొంటారు.
 
====న్యాయ సాహిత్యం====
====న్యాయం====
న్యాయం ఒక అత్యల్ప స్పష్టమైన సందర్భాన్ని అందిస్తుంది. [[ప్లేటో|ప్లాటో]] మరియు [[అరిస్టాటిల్]] యొక్క కొన్ని రచనలు లేదా [[బైబిల్|బైబిల్‌]]లోని ప్రారంభ భాగాలను న్యాయ సంబంధిత సాహిత్యంగా పరిగణిస్తారు. బాబిలోన్ యొక్క హమ్మురాబీలోని న్యాయ పట్టికలను కూడా పరిగణిస్తారు. బేజాంటైన్ సామ్రాజ్యంలోని జస్టినియాన్ I పాలనలో కార్పస్ జ్యూరిస్ సివిలిస్ క్రోడీకరించిన రోమన్ సాంఘిక చట్టం ప్రముఖ సాహిత్యం వలె ఖ్యాతిని కలిగి ఉంది. [[రాజ్యాంగం|రాజ్యాంగాలు]] మరియు న్యాయ నియమాలతో సహా, పలు దేశాల ఆధార పత్రాలను సాహిత్యం వలె పరిగణించవచ్చు; అయితే, అత్యధిక న్యాయ సంబంధిత రచనలు అరుదుగా అధిక సాహిత్య ప్రతిభను కలిగి ఉంటాయి, ఎందుకంటే వాటిని [[wikt:garrulous|అతివాగుడుతనం]] లేకుండా రూపొందించబడినవి.
 
Line 56 ⟶ 55:
గేమ్ రూపకల్పన రచనలు ఆటను ఆడే క్రీడాకారుడికి కనిపించవు మరియు వీటిని ఒక ఆటను రూపొందించే సమయంలో సహకారంలో అర్థం చేసుకోవడానికి, ఊహించడానికి మరియు క్రమబద్ధతను నిర్వహించడానికి డెవలపర్లు మరియు/లేదా ప్రచురణకర్తలు మాత్రమే చూస్తారు, ఈ విభాగాల్లో ప్రేక్షకులు సాధారణంగా తక్కువ బాధ్యతను కలిగి ఉంటారు. అయితే, పలు గేమ్ రచనల్లో గల ఆసక్తికరమైన కథలు మరియు వివరణాత్మక ప్రపంచాలు వాటిని ఒక గోప్య సాహిత్య రచనలుగా నిరూపిస్తున్నాయి.
 
===నాటక సాహిత్యం===
==నాటకం==
ఒక [[నాటకము|నాటకం]] లేదా రూపకం సంవత్సరాలకొద్ది నిరంతరంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న మరొక ప్రామాణిక సాహిత్య రూపాన్ని అందిస్తుంది. ఇది సాధారణంగా పాత్రల మధ్య ప్రధాన సంభాషణలను కలిగి ఉంటుంది మరియు సాధారణంగా చదవడానికి కాకుండా రంగస్థల / నాటకశాల (నాటకశాలను చూడండి) ప్రదర్శనను లక్ష్యంగా చేసుకుంటుంది. 18వ మరియు 19వ శతాబ్దాల్లో, నాటకశాల కవిత్వం, నాటకం మరియు [[భారతీయ సంగీతము|సంగీతాల]] కలయికతో అభివృద్ధి చెందింది. దాదాపు అన్ని నాటకాలు ఇటీవల కాలం వరకు గద్య రూపాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. షేక్‌స్పియర్ ఒక ప్రధాన నాటకంగా చెప్పవచ్చు. ఉదాహరణకు రోమియో అండ్ జూలియెట్ అనేది ఒక ప్రామాణిక ప్రేమ నాటకం, సాధారణంగా దీనిని సాహిత్యం వలె అంగీకరిస్తారు.
 
గ్రీకు నాటకం మనకి తెలిసిన రూపంలో నాటకం యొక్క ప్రారంభ రూపానికి ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు. ఒక నాటక సాహిత్యక్రియ వలె విషాదాంత నాటకం [[మతము|మతపరమైన]] మరియు సాంఘిక [[పండుగ|ఉత్సవాల]]కు సంబంధించిన ఒక ప్రదర్శనగా అభివృద్ధి చెందింది, సాధారణంగా ఇవి బాగా ప్రజాదరణ పొందిన [[చరిత్ర|చారిత్రక]] లేదా పురాణా గాథ నేపథ్యాల ఆధారంగా అభివృద్ధి చేయబడతాయి. విషాదాంత నాటకాలు సాధారణంగా చాలా తీవ్రమైన నేపథ్యాలను కలిగి ఉంటాయి. నూతన సాంకేతికతల సృష్టితో, రంగస్థలానికి ఉద్దేశించని రచనలు ఈ రూపానికి జోడించబడ్డాయి. 1938లో వార్ ఆఫ్ ది వరల్డ్స్ (రేడియో) రేడియా ప్రసారం కోసం రచించిన సాహిత్య సృష్టి మరియు నాటకాల్లో పలు రచనలను చలన చిత్రాలు మరియు టెలివిజన్ కార్యక్రమాలు కోసం ఉపయోగించారు. అదే విధంగా, టెలివిజన్, చలన చిత్ర మరియు రేడియో సాహిత్యాలను ముద్రణ లేదా ఎలక్ట్రానిక్ మాధ్యమాలు ఉపయోగించుకున్నాయి.
 
===మౌఖిక సాహిత్యం===
మౌఖిక సాహిత్యం అనే పదం రాసిన అంశాన్ని సూచించదు, కాని మౌఖిక సంప్రదాయాలకు సూచిస్తుంది, వీటిలో ఇతిహాస, [[కవి|కవిత్వ]] మరియు నాటక, జానపద గాథ, జానపద గేయ గాథ వంటి పలు రకాలు ఉన్నాయి.
 
===ఇతర కథనాత్మక రూపాలురూప సాహిత్యం===
* ఎలక్ట్రానిక్ సాహిత్యం అనేది డిజిటల్ పరిస్థితుల నుండి రూపొందించబడిన రచనలను కలిగి ఉండే ఒక సాహిత్య ప్రక్రియ.
* [[సినిమా|చలనచిత్రాలు]], వీడియోలు మరియు ప్రసార సోప్ ఓపెరాలు ఒక సముచిత స్థానాన్ని పొందాయి, ఇవి తరచూ గద్య కల్పన కథల కార్యాచరణను కలిగి ఉంటాయి.
* గ్రాఫిక్ నవలలు మరియు కామిక్ పుస్తకాలు వరుస చిత్రాలు, సంభాషణలు మరియు పాఠం కలయికలో వివరించబడే ప్రస్తుత కథలు.
 
==సాహిత్య ప్రక్రియలు==
{{Further|[[List of literary genres]]}}
ఒక సాహిత్య ప్రక్రియ అనేది సాహిత్యంలో ఒక వర్గం.
 
==సాహిత్య ప్రక్రియలు==
{{Main|Literary technique}}
ఒక '''సాహిత్య ప్రక్రియ''' లేదా '''సాహిత్య పరికరాన్ని''' పాఠకునికి ఒక నిర్దిష్ట ప్రభావాన్ని అందించడానికి సాహిత్య రచనలో ఉపయోగిస్తారు. సాహిత్య ప్రక్రియ మరియు సాహిత్య కళకు వ్యత్యాసం సైనిక విధానాల నుండి సైనిక వ్యూహానికి ఉన్నంత వ్యత్యాసం ఉంది. కనుక, ''డేవిడ్ కాపర్‌ఫీల్డ్'' నిర్దిష్ట అంశాల్లో వ్యంగ్యరచనను చేసినప్పటికీ, ఇది కామిక్ నవల రకానికి చెందినది మినహా వ్యంగ్యరచన కాదు. దీనికి విరుద్ధంగా, ''బ్లీక్ హౌస్'' వ్యంగ్య రచన చేస్తాడు, కనుక ఇది వ్యంగ్య నవల రకానికి చెందినది. ఇదే విధంగా, ఒక పద్ధతిని ఉపయోగించడం వలన ఒక నూతన రకం అభివృద్ధి అవుతుంది, దీనికి ఉదాహరణకు శామ్యూల్ రిచర్డ్‌సన్‌చే మొట్టమొదటి ఆధునిక నవల్లో ఒకటి ''పమేలా'' చెప్పవచ్చు, దీనిలో ఉపయోగించిన లేఖల ద్వారా కథ చెప్పిన పద్ధతి లేఖల ద్వారా కథా నవల యొక్క పద్ధతిని పటిష్ఠం చేసింది, దీనిని అప్పటికే కొన్నిసార్లు ఉపయోగించారు, కాని ఈ స్థాయిలో ప్రాచుర్యం పొందలేదు.
 
Line 80 ⟶ 75:
 
==చట్టబద్ధ పరిస్థితి==
===UK===
సుమారు 1710 నుండి సాహిత్య రచనలు అనాధికార పునఃఉత్పత్తి నుండి కాపీరైట్ చట్టంచే రక్షించబడుతున్నాయి.<ref>ది స్టాత్యు అఫ్ అన్నే 1710 అండ్ ది లిటరరి కాపీరైట్ యాక్ట్ 1842 లో "బుక్" అనే పదం వాడబడినది. ఐనప్పటికీ, 1911 నుండి ఈ యొక్క విగ్రహాలు విద్యసంభందమైన కార్యాలుగా పరిగణించబడినది.</ref> సాహిత్య రచనలు కాపీరైట్ చట్టం వీటికి వర్తిస్తుంది, ''ఒక నాటక లేదా సంగీత రచన మినహా, రాసిన, చెప్పిన లేదా పాడిన ఇతర రచన మరియు దీని ప్రకారం (ఎ) ఒక పట్టిక లేదా సంకలనం (ఒక డేటాబేస్ కాకుండా), (బి) ఒక కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ (సి) ఒక కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ కోసం సన్నాహక రూపకల్పన అంశం మరియు (డి) ఒక డేటాబేస్‌లు ఉంటాయి.''
 
Line 86 ⟶ 80:
 
==వీటిని కూడా చూడండి==
;* సంబంధిత విషయాలు
{{Wikipedia-Books}}
{{Portal|Literature}}
{{Main|Outline of literature|Index of literature articles}}
 
*తత్త్వ శాస్త్రం మరియు సాహిత్యం
; జాబితాలు
* రచయితల జాబితా
* పుస్తకాల యొక్క జాబితా
* సాహిత్య పురస్కారాల జాబితా
* సాహిత్య షరతుల జాబితా
* సాహిత్య బహుమతులకై బహుమతులు, పతాకం, మరియు పురస్కారాలు .
* మహిళా రచియితల జాబితా
* రచయితల జాబితా
 
; సంబంధిత విషయాలు
* అర్థవిచారపు రాత
* చిన్న పిల్లల సాహిత్యం
Line 124 ⟶ 104:
* స్వదేశసంబంధమైన సాహిత్యం
* ప్రపంచ సాహిత్యం
;* భాష మరియు సాహిత్య అధ్యాయానికి కట్టుబడ్డ సంఘం
 
; భాష మరియు సాహిత్య అధ్యాయానికి కట్టుబడ్డ సంఘం
* అమెరికన్ కౌన్సిల్ అఫ్ లార్న్ద్ సొసైటీస్ (సంఘం సభ్యుల జాబితా కోసం)
* ఆధునిక భాష సంఘం.
 
==గమనికలు==
{{Reflist}}
 
==బాహ్య లింకులు==
{{Sister project links}}
* [http://www.literaryjewels.com విద్యాసంబంధమైన ఆభరణములు]
* [http://www.ielforum.org ఆంగ్ల సాహిత్య ఫారం ]
"https://te.wikipedia.org/wiki/సాహిత్యం" నుండి వెలికితీశారు