నర్తనశాల: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''నర్తనశాల''' (ఆంగ్లం: NarthanaSala) [[మహాభారతం]]లోని [[విరాట పర్వం]] కథాంశం ఇతివృత్తంగా నిర్మితమై 1963 సంవత్సరములో విడుదలైన [[తెలుగు సినిమా]]. <ref name="నర్తనశాల చిత్ర సమీక్ష">{{cite journal|last1=ఏపి ప్రెస్ అకాడమీ ఆర్కైవ్|title=నర్తనశాల చిత్ర సమీక్ష|journal=విశాలాంధ్ర|date=13 October 1963|page=6|url=http://www.pressacademyarchives.ap.nic.in/newspaperframe.aspx?bookid=39948|accessdate=4 October 2017}}</ref> పౌరాణిక ఇతివృత్తాలను తెరకెక్కించడంలో దర్శకులకున్న ప్రతిభను ఈ [[సినిమా]] మరొక్కసారి ఋజువు చేసింది. నటులు, దర్శకుడు, రచయిత, గీత రచయిత, సంగీత కళాదర్శకులు - ఇలా అందరి ప్రతిభనూ కూడగట్టుకొని ఈ సినిమా [[తెలుగు సినిమా చరిత్ర|తెలుగు చలన చిత్ర చరిత్రలో]] ఒక విశిష్టమైన స్థానాన్ని సంపాదించింది. ఈ సినిమా [[రాష్ట్రపతి]] బహుమానాన్ని, నంది అవార్డును గెలుచుకొంది. 1964లో [[ఇండొనీషియా]] రాజధాని, [[జకార్తా]]లో జరిగిన మూడవ ఆఫ్రో ఆసియన్ చిత్రోత్సవంలో ఉత్తమ నటుడు (ఎస్. వి.రంగారావు ఉత్తమ నటుడు గారంగారావు), ఉత్తమ కళాదర్శకునికి రెండుకళాదర్శకుడు బహుమతులు గెలుచుకొంది.

[[బొమ్మ:Telugucinema Narthanasala SVR savitri.jpg|left|250px|thumb|కీచకునిగా ఎస్. వి. రంగారావు, ద్రౌపదిగా సావిత్రి]]

[[మహాభారతం]]లోని '[[విరాట పర్వం]]'లో జరిగిన [[పంచపాండవులు|పాండవుల]] అజ్ఞాతవాస గాథ ఈ చిత్రానికి ఇతివృత్తం. జూదంలోని షరతుల ప్రకారం రాజ్యభ్రష్టులైన పాండవులు 12 ఏళ్ళుఏళ్ళ అరణ్యవాసం ముగించుకొన్న తరువాత ఒక సంవత్సరం అజ్ఞాతవాసం చేయవలసిన సమయం ఆసన్నమైంది. అజ్ఞాతవాసం మధ్యలో భంగపడితే వనవాసం పునరావృతమౌతుంది.

[[శ్రీకృష్ణుడు|శ్రీకృష్ణుని]] సలహా ప్రకారం పాండవులు తమ ఆయుధాలను ఒక జమ్మిచెట్టుపైనుంచిజమ్మిచెట్టుపై ఉంచి, గొప్ప గోసంపద గల విరాటరాజు కొలువులో తలదాచుకొంటారు. [[ధర్మరాజు]] ''కంకుభట్టు''గాను, [[భీముడు]] వంటలవాడు ''వలలుని'' గాను చేరుతారు. 'పేడివి కమ్మకమ్ము'ని అని [[ఊర్వశి]] ఇచ్చిన శాపంశాపాన్ని అజ్ఞాతవాసములో వరంగా వినియోగించుకొని [[అర్జునుడు]] ''బృహన్నల''గా విరాటరాజు కుమార్తె [[ఉత్తర]]కు 'నర్తనశాల'లో నాట్యాచార్యుడౌతాడు. [[నకులుడు]] ''ధామగ్రంథి'' అనే పేరుతో అశ్వపాలకుడిగాఅశ్వపాలకుడిగాను, [[సహదేవుడు]] ''తంత్రిపాలుడు'' అనే పేరుతో [[ఆవు|గో]]సంరక్షకుడిగా<nowiki/>నూ చేరుతారు. [[ద్రౌపది]] ''సైరంధ్రి''గా విరాటరాజు భార్య సుధేష్ణాదేవి పరిచారిక అవుతుంది.

పాండవుల అజ్ఞాతవాసాన్ని ఎలాగైనా భంగం చేయాలని [[కౌరవులు]] చారులను పంపి ప్రయత్నాలు సాగిస్తారు. [[పాండవులు]] ఈ విధంగా అజ్ఞాత వాసం వెలుబుచ్చుండగా ఒకరోజు విరాటరాజు బావ, ఆ రాజ్యానికి రక్షకుడు, మహా బలవంతుడు అయిన [[కీచకుడు|కీచకుని]] కన్ను [[ద్రౌపది]]పై పడుతుంది. ఉపాయంగా కీచకుని రాత్రివేళ నర్తనశాలకు పిలిపించి [[భీముడు]], అతడిని హతం చేస్తాడు.

కీచకుని మరణంతోమరణం సంగతి విని, అక్కడ పాండవులుండవచ్చుననిపాండవు లుండవచ్చునని అనుమానించిన [[కౌరవులు]], వారి ఉనికిని బయట పెట్టేందుకు సుశర్మ సాయంతో దక్షిణ గోగణాలను బలవంతంగా తీసుకుపోతారు. వారిని ఎదుర్కోవడానికి విరాటుడు సకల సైన్యాలతో యుద్ధానికి వెళతాడు. ఇక కలుగులో ఎలుకలను లాగడానికి [[కౌరవులు]], భీష్మ, ద్రోణ, కర్ణాది మహావీరులతో ఉత్తరగోగణాలను తోలుకుపోవడానికి వస్తారు.

"అంతఃపుర పరివారం తప్ప అంతా యుద్ధానికి వెళ్ళారే! అయినా ఫరవాలేదు. నేను కౌరవ సేనను వీరోచితంగా జయిస్తాననిజయిస్తాన"ని పలికి విరాటుని కొడుకు ఉత్తర కుమారుడు యుద్ధానికి బయలుదేరుతాడు. అతనికి సారథిగా బృహన్నల వెళతాడు. కాని కౌరవసేనను చూచి ఉత్తరునికి వణుకు మొదలై పారిపోజూస్తాడు. బృహన్నల అతనికి నచ్చచెప్పి, తన నిజ రూపం తెలిపి అర్జునుడుగా యుద్ధానికి వెళ్ళి, కౌరవసేనను సమ్మోహనాస్త్రంతో జయించి, గోవులను మళ్ళించుకు వస్తాడు. శుభప్రదంగా పాండవుల అజ్ఞాతవాసం ముగుస్తుంది. ఇదీ కథ.

[[బొమ్మ:L.Vijayalaxmi in nartanasala.jpg|thumb|right|ఉత్తర పాత్రలో ఎల్. విజయలక్ష్మి]]

|[[ఎస్.వి.రంగారావు|ఎస్. వి. రంగారావు]]

|[[ఎల్.విజయలక్ష్మి|ఎల్. విజయలక్ష్మి]]

|[[సి.లక్ష్మీరాజ్యం|సి. లక్ష్మీరాజ్యం]]

* రాజ్యం పిక్చర్స్ సంస్థ నిర్మించిన 11 సినిమాలలో 5 సినిమాలలోఐదింట ఎన్. టి. ఆర్. హీరోగా నటించాడు.

* రాజ్యం పిక్చర్స్ అధినేతలలో ఒకరైన లక్ష్మీరాజ్యం మొత్తం 35 సినిమాలలో నటించింది. రెండు చిత్రాలలో నందమూరి సరసన హీరోయిన్‌గా నటించింది. తరువాత ఆమె వివాహం కె. శ్రీధరరావుతో జరిగింది.

* బృహన్నలగా ఆడంగి వేషం వేయడానికి ఎన్. టి. ఆర్. మొదట నిరాకరించాడు. కాని లక్ష్మీరాజ్యం అతనికి నచ్చజెప్పి ఒప్పించింది. అయితే ఎన్. టి. ఆర్. నిరాకరణకు కారణం ఆ పాత్ర రూపం కాదు., ఉత్తరగా మంచి నర్తకి అయిన విజయలక్ష్మితో సమానంగా తాను నాట్యం చేయలేనని ఆయన అభ్యంతరం. నెలరోజులునెలరోజుల పాటు ఎన్. టి. ఆర్. తెల్లవారుజామున వెళ్ళి వెంపటి పెదసత్యం వద్ద నృత్యం నేర్చుకొన్నాడు. తరువాతే అంగీకరించాడు.

* బృహన్నల పాత్ర మేకప్ విషయమై మేకప్ మన్ హరిబాబు, కళాదర్శకుడు టి. వి. ఎన్. శర్మ ఎంతో శ్రమించారు. ఎబ్బెట్టుగా కాకుండా ఠీవిగా కనిపించేలా చేయడానికి ఎన్నో స్కెచ్‌లు వేశారు.

*కళాదర్శకుడు టి. వి. ఎన్. శర్మకు చిన్నపుడు ప్రమాదంలో ఒక చేయి పోయింది. కాని పట్టుదలతో శ్రమించి ఒకచేతి నైపుణ్యంతో కళాదర్శకుడయ్యాడు. [[జకార్తా]]లో జరిగిన ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ఈ చిత్రం ప్రదర్శింపబడగా శర్మకు ఉత్తమ కళాదర్శకుడు అవార్డు వచ్చింది. అప్పుడు అతనికి [[మద్రాసు]]లో జరిగిన సన్మాన సభలో "నేను ఈ స్థాయికి చేరుకోడానికి కారణం ఎందరో మహానుభావులు. వారికి ఈ సందర్భంలో రెండుచేతులూ ఎత్తి దణ్ణం పెట్టుకొనే అవకాశం ఇవ్వలేదు ఆ భగవంతుడు" అన్నాడు.

* కీచకునిగా ఎస్. వీ. రంగారావు ఆ పాత్రకే వన్నె తెచ్చాడు. అయితే అదంతా సముద్రాల వ్రాసిన సంభాషణల బలమని చెప్పుకొన్నాడు ఆ వినయశీలి.

* 1964 లో జకార్తాలోని ఆఫ్రో ఆసియన్ ఫిలిమ్ ఫెస్టివల్‌కు లక్ష్మీరాజ్యం, శ్రీధరరావు, ఎస్వీఆర్, రేలంగి హాజరయ్యారు. ఎస్వీఆర్ స్వయంగా ఇండొనీషియా అధిపతి [[సుకర్నో]] చేతులమీదుగా అవార్డు అందుకొన్నాడు. ఈ చిత్రం యూనిట్‌కి సుకర్నో విందు ఇవ్వడం మరోవిశేషం.

* అర్జునుడు ప్రయోగించిన [[సమ్మోహనాస్త్రం]] పనిచేసిన విధం అద్భుతంగా చూపించారు. అస్త్రం పైన ఒక స్త్రీ ప్రత్యక్షమై కూర్చుండి, మత్తుమందు (పిచికారీలాంటి సాధనంతో) సైన్యంపై చల్లుతుంది. అంతా వివశులైనాక విజయవంతంగా అందరివంకా కలయజూస్తుంది.

* ఈ సినిమాలో అర్జునుడు యుద్ధానికి వెళుతూ శంఖం పూరిస్తున్న చిత్రాన్ని [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] పెట్టిన క్రొత్తలో ప్రచారానికి వాల్‌పోస్టరుగా వాడారు.

*వంట వాడైనవంటవాడైన భీముడు కీచకవధ చేశాడని భారతంలో ఉంది. ఆ కథని స్వీకరించి ఉత్తర నాట్యశాలలో కీచకవధ జరిగినట్లు, కొన్ని మార్పులతో విశ్వనాథ సత్యనారాయణ [[నర్తనశాల (నాటకం)|నర్తనశాల]] పేరుతో రాశారు. ఈ నర్తనశాల నాటకం పైన చెప్పిన, నర్తనశాల సినిమాకు స్ఫూర్తి అంటారు.

* కళ: ప్రతిభా శర్మ, [[టి.వి.ఎస్.శర్మ|టి. వి. ఎస్. శర్మ]]

* రికార్డింగ్ - ఎస్. రామారావు

|1.

|[[పి.సుశీల|పి. సుశీల]]

|2.

|[[ఎస్.జానకి|ఎస్. జానకి]]

|3.

|[[పి.సుశీల|పి. సుశీల]]

|4.

|ఆడితప్పని మా యమ్మ ^{(పద్యం)}

|5.

|[[పి.సుశీల|పి. సుశీల]]

|6.

|ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు, ఎస్. జానకి

|ఎన్. టి. రామారావు, ఎల్. విజయలక్ష్మి

|7.

|పి. సుశీల

| ఎల్. విజయలక్ష్మి చెలికత్తెలు

|8.

|ఎన్. టి. రామారావు, ఎల్. విజయలక్ష్మి

|9.

|పి. సుశీల

|10.

|ఘంటసాల, పి. సుశీల

| శోభన్ బాబు, ఎల్. విజయలక్ష్మి

|11.

|పి. సుశీల

|12.

|దుర్వారోద్యమ బాహుబల విక్రమ ^{(పద్యం - భారతం)}

|పి. సుశీల

|13.

|ఎవ్వాని వాకిట ఇభమద ^{(పద్యం - భారతం)}

|ఎన్. టి. రామారావు

|14.

|పి. సుశీల

|15.

|16.

|కాంచనమయ వేదికా కనత్కేతనోజ్వల ^{(పద్యం)}

| ఎన్. టి. రామారావు

|17.

|కౌరవసేన జూచి వడకందొడగెన్ ^{(పద్యం - భారతం)}

|18.

|సింగంబాకటితో గుహాంతరమున చేర్పాటుమైయుండి ^{(పద్యం)}

|19.

|వచ్చినవాడు ఫల్గుణుడు ^{(పద్యం - భారతం)}

|20.

|ప్రేలితివెన్నొమార్లు కురువృద్ధుల ముందర ^{(పద్యం - భారతం)}

|ఎన్. టి. రామారావు

|21.

|పోటుమగండులా బుగిలపోయిన విల్లొకటి చేతబట్టి ^{(పద్యం)}

|22.

|ఏనుంగునెక్కి పెక్కేనుంగు లిరుగడరా పురవీధుల గ్రాలగలరె ^{(పద్యం - భారతం)}

* [http://www.ghantasala.info/tfs/cdataf78b.html ఘంటసాల. ఇన్ఫోలో నర్తనశాల సమాచారం]

* డి. వి. వి. ఎస్. నారాయణ సంకలనం చేసిన మధుర గాయని పి. సుశీల మధుర గీతాలు, జె. పి. పబ్లికేషన్స్, విజయవాడ, 2007.

* [https://www.youtube.com/watch?v=c68L_IONQvU యూ ట్యూబ్ లో నర్తనశాల పూర్తి సినిమా.]