వికీపీడియా

స్విట్జర్లాండ్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: త0గ → తంగ (4), అసెంబ్లీ → శాసనసభ (5), లు నుండి → ల నుండి, కు → using AWB
పంక్తి 75:
|footnotes =
}}
'''[[స్విట్జర్లాండ్]]''' ({{lang-de|[[:wikt:Schweiz|die Schweiz]]}} <ref>స్విస్ జర్మన్ పేరును కొన్ని సార్లు ''ష్విజ్'' లేదా ''ష్విజ్'' గా ఉచ్చరిస్తారు. స్విస్ ఖండాల్లో ఒక ఖండానికి ష్విజ్ అనే పేరు ప్రామాణిక జర్మన్ (మరియు అంతర్జాతీయంగా) పేరు.</ref> అధికారికంగా '''స్విస్ సమాఖ్య''', (లాటిన్ భాషలో కాన్ఫెడెరేషియో హెల్వెటికా, అందుకే అంతర్జాతీయ ప్రామాణీకరణ సంస్థ స్విట్జర్లాండ్ కోసం డేటా కోడ్స్#దేశం స్విట్జర్లాండ్ దేశ కోడ్లు), ఈ దేశం పశ్చిమ యూరోప్‌లోని భూ ఆవృత మరియు పర్వత ప్రాంత దేశం, సుమారు 7.7 లక్షల జనాభా<nowiki/>తో (2009) 41,285&nbsp;km² విస్తీర్ణతను కలిగి ఉంటుంది. ఖండాలుగా పరిగణింపబడే 26 రాష్ట్రాలతో కూడిన స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త గణతంత్ర దేశం. సంయుక్త స్థాయిలో అధికారాలు ఇవ్వడానికి బెర్న్ కేంద్రమైనా దేశ ఆర్ధికఆర్థిక కేంద్ర బిందువులు మాత్రం గ్లోబల్ పట్టణము జెనీవా మరియు జ్యూరిక్ ప్రతి వ్యక్తతలసరి ఆదాయ స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి ప్రకారం నామమాత్ర తలసరి ఆదాయం 67,384 డాలర్ల GDPతో స్విట్జర్లాండ్ ప్రపంచము <nowiki/>లోని అత్యంత ధనిక దేశాలు
ఒకటి.<ref name="imf2" /> అత్యంత ఉన్నత జీవన ప్రమాణాలు కలిగిన నగరాలుగా రెండవ స్థానం మరియు మూడవ స్థానాలను జెనీవా మరియు జ్యూరిచ్ సంపాదించుకున్నాయి.<ref>[http://www.citymayors.com/features/quality_survey.html స్విస్ మరియు జర్మన్ నగరాలు ప్రపంచంలో అత్యున్నత స్థానాన్ని సంపాదించుకున్నాయి]</ref>
 
స్విట్జర్లాండ్ ఉత్తర సరిహద్దు<nowiki/>ల్లో [[జర్మనీ]], పశ్చిమాన [[ఫ్రాన్స్]], దక్షిణాన [[ఇటలీ]] మరియు తూర్పు దిక్కున [[ఆస్ట్రియా]] మరియు లిక్‌టన్‌స్టేయిన్ ఉన్నాయి.స్విట్జర్లాండ్ తటస్థ వైఖరికి సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది-1815 నుంచి ప్రపంచ యుద్ధాల్లో పాల్గొనలేదు-మరియు రెడ్ క్రాస్, ప్రపంచ వాణిజ్య సముదాయం (వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్) మరియు జెనీవాలో యునైటెడ్ కార్యాలయం రెండు యూరోపియన్ కార్యాలయాల్లో ఒక కార్యాలయం లాంటి ఎన్నో అంతర్జాతీయ సంస్థలకు ఆతిథ్యం ఇస్తుంది. యూరోపియన్ సమాఖ్యలో సభ్యత్వం లేదు కాని శెంగెన్ ఒప్పందంలో భాగం ఉంది.
 
స్విట్జర్లాండ్ బహుభాషా దేశం మరియు [[నాలుగు]] జాతీయ భాషలను కలిగి ఉంది : [[జర్మన్]], ఫ్రెంచ్, ఇటాలియన్ మరియు రోమన్ష్ భాష. స్విట్జర్లాండ్ లాంఛనప్రాయ నామం జర్మనీలో ఇటాలీయన్‌లో మరియు రోమన్ష్‌లోగా ఉంది.స్విట్జర్లాండ్ 1291 ఆగస్టు 1 సంవత్సరంలో స్థాపించబడింది; వార్షికోత్సవం రోజున స్విస్ జాతీయ దినోత్సవం జరుపుకుంటారు.
 
== పద శాస్త్రం ==
''స్విట్జర్లాండ్'' అనే ఆంగ్ల పదం 16‌వ శతాబ్దం నుండి 19వ శతాబ్దం శతాబ్దం వరకు వాడకంలో ఉన్న స్విస్ ప్రజలుకు వాడుకలో లేని పదం, ''స్విట్జర్'' కలిగి ఉన్న మిశ్రమ పదం.<ref>[[OED]] [http://www.etymonline.com/index.php?term=Swiss ఆన్లైన్ ఎటిమాలజి డిక్షనరీ] etymonline.com. Retrived on 2009-06-25</ref> ''స్విస్'' అనే ఆంగ్ల విశేషణం ఫ్రెంచ్ భాష నుండి ఉద్భవించింది ''{{lang|fr|Suisse}}'' మరియు 16వ శతాబ్దం నుండి వాడుకలో ఉంది. ''స్విట్జర్'' అనే పేరు అలెమానిక్ జర్మన్ నుండి వచ్చింది''{{lang|gsx|Schwiizer}}'' ''ష్విజ్'' మరియు దాని ష్విజ్ ఖండం నుండి ఉద్భవించిన అని అర్థం, ప్రాచీన స్విస్ సమాఖ్యను రూపొందించిన వాల్డ్‌స్టాటెన్ ఖండాలలో ఒక ఖండం. 972లో ఈ స్థల నామాన్ని ప్రాచీన ఉన్నత జర్మన్‌గా ధ్రువీకరించారు''{{lang|goh|Suittes}}'', అడవి ప్రాంతాన్ని దహించి నిర్మాణానికి వీలుగా తయారుచేసిన దానికి సూచనగా "దహించేది" అర్థం వచ్చేలా''{{lang|goh|suedan}}'' ఉంచారు<ref>రూమ్, అడ్రియన్. ''ప్రపంచంలోని స్థానాల పేర్లు'' . లండన్: మెక్‌ఫార్లాండ్ &amp; కొ., Inc., 1997.</ref>. పేరు ఖండంచే ఆక్రమించబడిన మొత్తం ప్రాంతానికి వర్తించబడింది మరియు 1499 స్వాబియన్ యుద్ధం తరువాత నెమ్మదిగా మొత్తం సమాఖ్యను ''పార్స్ ప్రో టోటో''గా ఉపయోగిస్తున్నారు.
 
స్విట్జర్లాండ్ స్విస్ జర్మన్ పేరు ''{{lang|gsx|Schwiiz}}'', ఖండం మరియు స్థిరనివాసానికి ఉపయోగించే పేరులా''{{lang|gsx|Schwiiz}}'' సారూప్యంగా ఉంటుంది, కానీ నిర్దిష్ట కథనంచే దీని ఉపయోగం ప్రత్యేకించబడింది (''{{lang|gsx|d'Schwiiz}}'' సమాఖ్యకు, కానీ ఖండం మరియు పట్టణానికి''{{lang|gsx|Schwiiz}}'' సాధారణం).
పంక్తి 101:
స్విట్జర్లాండ్‌లో అతి పురాతన మానవ ఉనికి 150,000 సంవత్సరాల క్రితం నుంచే ఉంది.<ref name="Early">[http://www.swissworld.org/en/history/prehistory_to_romans/prehistoric_times/ చరిత్ర] swissworld.org. Retrieved on 2009-06-27</ref> స్విట్జర్లాండ్‌లో వ్యవసాయం చేసే అతి పురాతన స్థిర నివాసాలు 5300 BCలో గాక్లిజెన్ ప్రాంతంలో లభించాయి<ref name="Early" />.
 
న్యూచాటెల్ సరస్సు ఉత్తర దిశాన కనుగొన్న లా టెనె అను పురావస్తు ప్రదేశంలోని హాల్‌స్టాట్ సంస్కృతి మరియు లా తేనే సంస్కృతి సంస్కృతుల ప్రజలు అతి పురాతన సాంస్కృతిక తెగలుగా గుర్తింపబడినారు. ప్రాచీన గ్రీక్ మరియు ఎట్రుస్కాన్ నాగరికత ప్రభావం పడిన లా టెనె సంస్కృతి ఇనుప క్రి..పూ. యుగంలో 450 వరకు అభివృద్ధి చెందుతూ వర్ధిల్లింది <ref name="Early" />. స్విస్ ప్రాంతంలో అతి ముఖ్యమైన తెగలలో హెల్వెట్టి తెగ ఒకటి. క్రీ.పూ. 58 బిబ్రాక్ట్ యుద్ధం జూలియస్ సీజర్ సైన్యాలు హెల్వెటీ ఓడించాయి.<ref name="Early" /> 15 BCలో రోమన్ సామ్రాజ్యపు రెండవ చక్రవర్తిగా నియమింపబడిన టిబెరియస్ I మరియు అతని సోదరుడు నీరో క్లాడియస్ ద్రుసస్ పర్వతాలను ఆక్రమించుకొని రోమన్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేశారు.హెల్వెట్టి ఆక్రమణలో ఉన్న ప్రాంతాల పేర్లు—''కాన్ఫెడెరేషియో హెల్వెటికా'' —మొదట రోమ్‌కు చెందిన గాలియా బెల్జికా సంస్థానంలో తరువాత జేర్మేనియ సుపీరియర్ సంస్థానంలో భాగమయ్యింది, కానీ ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్ యొక్క తూర్పు భాగం రోమన్ దేశం రెయ్‌షియాలో విలీనం చేయబడింది.
 
[[దస్త్రం:Theater Kaiseraugst.jpg|thumb|left|44 BC లో కనుగొనబడిన ఆగస్టా రారికా రైన్ నది సమీపాన మొట్టమొదటి రోమన్ స్థిరనివాసం మరియు ఇప్పట్లో స్విట్జర్లాండ్ యొక్క అతి ముఖ్యమైన పురావస్తు స్థలం]]
పంక్తి 109:
6వ శతాబ్దం 7వ శతాబ్దం మరియు 8వ శతాబ్దం శతాబ్దాలలో స్విస్ ప్రాంతాలు ఫ్రాంకిష్ ప్రభుత్వ పరిపాలన కింద ఉన్నాయి (మెరోవింజియన్ మరియు కారోలింజియన్ సామ్రాజ్యం రాజవంశాలు). చార్లెస్ ది గ్రేట్ ద్వారా విస్తరింపబడిన ఫ్రాంకిష్ రాజ్యం 843 సంవత్సరంలో జరిగిన [వెర్డున్ ఒప్పందం ద్వారా విభజింపబడింది.<ref name="Early" /> ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్‌లోని భూభాగాలు 1000 ADలో పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం ద్వారా మళ్లీ ఏకం చేసేంతవరకు మధ్య ఫ్రాంకియా మరియు తూర్పు ఫ్రాంకియాగా విభజించబడ్డాయి.<ref name="Early" />
 
1200 సంవత్సరానికల్లా స్విస్ భూభాగం హౌస్ ఆఫ్ సావోయ్, జారింగర్, హాబ్స్‌బర్గ్ మరియు కౌంట్స్ ఆఫ్ కైబర్గ్ రాజవంశాలకు చెందిన సంస్థానాల ఆధీనంలోకి వచ్చింది.<ref name="Early" /> కొన్ని ప్రాంతాలకు (యూరి ఖండం, ష్విజ్ ఖండం మరియు ''వాల్డ్‌స్టాటెన్‌''గా పిలువబడే అంటర్వాల్డెన్) లాంటి పర్వత రహదారులపై ప్రత్యక్ష నియంత్రణ ఉండటానికి సామ్రాజ్యవాద ఆవశ్యకత మంజూరు చేశారు. 1264 ADలో కైబర్గ్ రాజవంశం పతనం అయిన తరువాత హాబ్స్‌బర్గ్ రాజవంశీయులు మరియు హాబ్స్‌బర్గ్‌కు చెందిన రుడోల్ఫ్ (1273లో పవిత్ర రోమన్ చక్రవర్తి) తమ భూభాగాన్ని తూర్పు స్విస్ ప్రాంతానికి విస్తరింపజేశాడు.
 
=== ప్రాచీన స్విస్ సమాఖ్య ===
[[దస్త్రం:Schweiz Frühmia Adel.svg|thumb|250px|AD 1200 లో ఉనికిలో ఉన్న హౌస్ సంస్థానాలు: [39] [40] [41] [42]]]
 
మధ్య పర్వతాల లోయల్లో నివసించే సంఘాలు ఏర్పాటు చేసుకున్న రాజ్యాల కూటమే ప్రాచీన స్విస్ సమాఖ్య. సారూప్య అవసరతలను (స్వేచ్చాయుతస్వేచ్ఛాయుత వాణిజ్యం) అనుకూలపరుస్తూ మరియు ముఖ్యమైన పర్వత వాణిజ్య రహదారుల్లో శాంతి నెలకొల్పడానికి ఈ సమాఖ్య ఎంతో కృషి చేసింది. దశాబ్దాల ముందు ఎన్నో ఒప్పందాలు ఆచరణలోకి వచ్చినప్పటికీ 1291 సంవత్సరంలో యూరి ఖండం, ష్విజ్ ఖండం మరియు నిడ్వాల్డెన్ మధ్య యుగ ప్రదేశాలు సమ్మతితో ఏర్పడిన సంయుక్త రాజశాసనం సమాఖ్య యొక్క వ్యవస్థాపక దస్తావేజుగా పరిగణింపబడుతుంది.<ref name="schwabe">Schwabe &#x26; Co.: ''Geschichte der Schweiz und der Schweizer'' , Schwabe &#x26; Co 1986/2004. ISBN 3-7965-2067-7 {{de icon}}</ref><ref name="Brief">[http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chhist.html టూకీగా స్విస్ చరిత్ర యొక్క విచారణ] admin.ch, Retrieved on 2009-06-22</ref>
 
[[దస్త్రం:Bundesbrief.jpg|thumb|left|1291లో సంయుక్త రాజశాసనం]]
 
1353 సంవత్సరం నాటికి మూడు స్విట్జర్లాండ్ ఖండాల గ్లారస్ ఖండం, జుగ్ ఖండం మరియు లూసర్న్ ఖండాలు మరియు బెర్న్ మరియు జ్యూరిక్ నగరాలతో కలిసి 15 వ శతాబ్దం వరకు ఉనికిలో ఉన్న ప్రాచీన సమాఖ్యగా ఏర్పడ్డారు. ఈ విస్తరణ సమాఖ్య యొక్క అధికారం మరియు సంపద అభివృద్ధికి దారితీసింది <ref name="Brief" />. హాబ్స్‌బర్గ్ రాజవంశీయులపై విజయం (సెంపాక్ యుద్ధం, నాఫెల్స్ యుద్ధం), 1470 లో డ్యూక్ ఆఫ్ బుర్గున్డికి చెందిన చార్లెస్ ది బోల్డ్‌పై సాధించిన విజయం మరియు స్విస్ కిరాయి సైనికులు విజయం తరువాత, రైన్ నది యొక్క దక్షిణ మరియు పశ్చిమ భాగం నుండి పర్వతాల వరకు మరియు జురా పర్వతాల వంటి అత్యధిక భూభాగాన్ని తమ నియంత్రణలోకి సామాఖ్య చేసుకొన్నవారు తెచ్చుకున్నారు. 1499 సంవత్సరంలో మక్సిమిలియన్ I పవిత్ర రోమన్ చక్రవర్తి మాక్సిమిలియన్ I పవిత్ర రోమన్ చక్రవర్తికి చెందిన స్వాబియన్ సమితిపై స్వాబియన్ యుద్ధంలో స్విస్ సాధించిన విజయం పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం లోపల స్వాతంత్ర్య ''భావన'' తీసుకొచ్చింది.<ref name="Brief" />
 
ఈ యుద్ధాల వలన మొదట్లో ప్రాచీన స్విస్ సమాఖ్యను ఓడించడం అసాధ్యం అనే కీర్తి సంపాదించుకుంది కానీ 1515 సంవత్సరంలో మారింగ్నానో యుద్ధంలో స్విస్ ఓటమి తరువాత ప్రాచీన స్విస్ సమాఖ్య అభివృద్ధి ఎంతో నష్టాన్ని చవిచూసింది. స్విస్ చరిత్ర యొక్క "వీర" గాథ ఇంతటితో ముగిసింది.<ref name="Brief" /> కొన్ని ఖండాల్లో జ్వింగ్లీ పునరుధ్దారణలో స్విట్జర్లాండ సాధించిన విజయంతో 1529 మరియు 1531 సంవత్సరాల్లో ఖండాల మధ్య యుద్ధాలు ప్రారంభం అయ్యాయి (''కప్పెలెర్ క్రియిజ్'' ). ఈ యుద్ధాలు జరిగిన వంద సంవత్సరాలకు, అనగా 1648 సంవత్సరంలో వెస్ట్‌ఫాలియా ఒప్పందం ద్వారా యూరోపియన్ దేశాలు, పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం నుంచి స్విట్జర్లాండ్ యొక్క [[స్వాతంత్ర్యం]] మరియు దాని తటస్థ దేశం ప్రాముఖ్యతను గుర్తించారు ({{lang|fr|''ancien régime''}}).
 
స్విస్ చరిత్రలోని తొలి ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్ యుగంలో రాచరిక నియంతృత్వంలో జరిగిన ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం తరువాత క్షీణించిన ఆర్ధికఆర్థిక పరిస్థితి 1653లో స్విస్ కార్మిక యుద్ధం దారితీసింది. అంతేగాక రోమన్ క్యాథలిక్‌ చర్చి మరియు క్రైస్తవ మతాచారం ఖండాల మధ్య యుద్ధం కొనసాగేది ఇది 1656 మరియు 1712 సంవత్సరాల్లో జరిగిన విల్మర్‌జన్ యుద్ధాలు మరింత హింసకు కారణమయ్యింది.<ref name="Brief" />
 
=== నెపోలియోన్ యుగం ===
పంక్తి 139:
రాజవంశ కుటుంబాలకు అధికార పునస్థాపన (స్విట్జర్లాండ్) తాత్కాలికమే. 1839 వ సంవత్సరంలో జరిగిన జ్యూరిపష్ పునరుత్త హింసా గొడవల వలన ఏర్పడిన కొంత అనిశ్చితి తరువాత క్యాథలిక్ ఖండాలు వేరే సంబంధం నెలకొల్పడానికి ప్రయత్నించడంతో 1847 లో అంతర్యుద్ధం మొదలయ్యింది (సొండర్‌బండ్ యుద్ధం).<ref name="Brief" /> ఈ యుద్ధం ఒక నెల కంటే తక్కువ సమయంలో ముగిసినా స్నేహపూరిత కాల్పులు, వలన దాదాపు 100 మంది క్షతగాత్రులయ్యారు. 19వ శతాబ్దంలో జరిగిన ఇతర యూరోపియన్ కలహాలు మరియు యుద్ధాలకంటే సొండర్‌బండ్ యుద్ధం ఎంతో చిన్నదైనప్పటికీ స్విస్ ఆలోచనా సరళిపైనా మరియు స్విట్జర్లాండ్ సమాజంపైనా ఎంతగానో ప్రభావం చూపింది.
 
పొరుగు యూరోపియన్ దేశాలకు పోటీగా నిలబడాలంటే తమలో ఐకమత్యం మరియు శక్తి అవసరమని ఈ యుద్ధం ద్వారా స్విస్ అర్థం చేసుకుంది. సమాజంలోని అన్ని అంతస్తుల నుండి వచ్చిన స్విస్ ప్రజలు, కేథలిక్, ప్రొటెస్టెంట్ లేదా విశాల ధృక్పథం ఉన్న వారు లేదా మార్పును నిరాకరించే వారందరి అభిప్రాయం ప్రకారం వారి ఆర్ధికఆర్థిక మరియు మతాల అభిరుచులను కలిపితే ఖండాలు లబ్ధి పొందుతాయని గ్రహించారు.
 
మిగతా యూరోప్ ప్రాంతం 1848లో విప్లవాలు స్విస్ దేశం మాత్రం సంయుక్త రాష్ట్రాల రాజ్యాంగం తీసుకొని స్విస్ సంయుక్త రాజ్యాంగం
వేస్తూ సొంత రాజ్యాంగాన్ని తయారు చేసుకుంది. స్థానిక సమస్యలపై ఖండాలకు స్వాధికార స్వేచ్ఛను ఇస్తూ వాటిపై కేంద్ర అధికారం ఉండేలా కొత్త రాజ్యాంగం నియమాలు సిద్ధపరిచింది. ఖండాలపై అధికారం చెలాయించే వారి ప్రతిష్ఠ కొరకు (సోందర్‌బండ్ ఖండం) జాతీయ శాసన సభను ఎగువ సభ (స్విస్ రాష్ట్రాల సమితి, ఒక్క ఖండం తరఫున 2 ప్రతినిధులు) మరియు దిగువ సభగా (స్విట్జర్లాండ్ జాతీయ సమితి, దేశం మొత్తం నుండి ఎన్నుకోబడిన ప్రతినిధులు) విభజించబడింది. రాజ్యాంగ సవరణ జరగాలంటే అభిప్రాయ సేకరణ తప్పనిసరి చేసింది.
 
1850వ సంవస్త్సంరంలో తూనికలు మరియు కొలతల ఏక వ్యవస్థ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టింది మరియు స్విస్ ఫ్రాంక్ స్విస్ ఒకే ద్రవ్యంగా ఉద్భవించింది. గ్యేటా ముట్టడి (1860) సమయాన స్విస్ దళాలు రెండు సిసిలీస్ ఫ్రాన్సిస్ II రాజుకు సేవ చేయడానికి అంగీకరించినప్పటికీ రాజ్యాంగం లోని ఆర్టికల్ 11 ప్రకారం స్విస్ దళాలు విదేశాలలో సేవ చేయడం నిషిద్ధం.
 
[[దస్త్రం:Gotthard Eröffnungszug Bellinzona.jpg|thumb|1882లో టిసినో ఖండాన్ని అనుసంధానించే గొట్టార్డ్ రైలు సొరంగ ఆవిష్కరణ .]]
పంక్తి 157:
రెండు ప్రపంచ యుద్ధం స్విట్జర్లాండ్ ముట్టడి జరగలేదు. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం జరిగినప్పుడు స్విట్జర్లాండ్ వ్లాదిమిర్ ఇల్లిచ్ ఉల్యనోవ్ ([[లెనిన్]])కు నివాసంగా ఉండేది, ఆటను అక్కడ 1917 వరకు ఉన్నాడు.<ref>[[వ్లాదిమిర్ లెనిన్]] చూడండి</ref> స్విస్ తటస్థ వైఖరి 1917 సంవత్సరంలో గ్రిమ్-హోఫ్ఫ్‌మాన్ వ్యవహారం ప్రముఖంగా ప్రస్తావించింది, కానీ ఈ ప్రస్తావన ఎక్కువ కాలం నిలువలేదు. మిలటరీ అవసరతల నుంచి మినహాయింపు ఉండాలనే షరతు విధిస్తూ 1920లో స్విట్జర్లాండ్ దేశాల సమితిలో సభ్యత్వం తీసుకుంది.
 
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో స్విట్జర్లాండ్ జర్మన్లు విస్తారమైన దాడులకు ప్రణాళికలు సిద్ధం చేసుకున్నప్పటికీ స్విట్జర్లాండ్‌పై ఏనాడూ దాడి చేయలేదు.<ref name="Brief" /> జర్మనీ దేశానికి తమ మిలటరీ శక్తి గురించి తప్పుడు సంకేతాలను పంపి వారిని భయాందోళనకు గురి చేయడం మరియు యుద్ధ సమయాన జరిగిన కొన్ని పెద్ద సంఘటనల వలన స్విట్జర్లాండ్‌కు అదృష్టం కలిసి వచ్చినందున దాడికి ఆలస్యం జరిగింది. జర్మనీ ఆక్రమణకు కారణం అయిన స్విట్జర్లాండ్ చిన్న నాజి పార్టీ ప్రయత్నాలు ఘోరంగా విఫలమైనాయి.తరచుగా తమ నాయకత్వాన్ని దుర్వినియోగం చేస్తున్నందుకు స్విస్ పాత్రికేయులు థర్డ్ రైక్‌ను తీవ్రంగా విమర్శించేవారు. జనరల్ హెన్రి గుసన్ ఆధ్వర్యంలో అత్యధిక మిలటరీ బలగాలను మోహరింపజేశారు. ఒక వైపు ఆర్ధికఆర్థిక కేంద్రాన్ని కాపాడేందుకు సరిహద్దుల్లో స్థిర రక్షణ ఏర్పాటు చేస్తూనే మరో వైపు రీడ్యూయిట్ అనబడే ఎత్తైన పర్వత ప్రాంతాల్లోని వనరులను సంరక్షించుకోనేందుకు దీర్ఘ కాల బలగాల మోహరింపు మరియు వెనక్కు తీసుకోవడం వంటి స్విస్ మిలటరీ పన్నాగాలు ఎప్పటికప్పుడు మారుతూ ఉండేవి.గూఢచర్యానికి స్విట్జర్లాండ్ ఒక ముఖ్యమైన స్థావరంగా మారింది మరియు తరచుగా యాక్సిస్ మరియు అల్లీడ్ శక్తుల మధ్య సమాచారాన్ని మధ్యవర్తిత్వం ద్వారా చేరవేసేది. జెనీవాలో ఉన్న అంతర్జాతీయ రెడ్ క్రాస్ సంస్థ ఇలాంటి కలహాలప్పుడు ఎంతో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది.
 
సంయుక్త శక్తులు మరియు రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో మిత్రులు శక్తులు స్విట్జర్లాండ్‌తో వాణిజ్యాన్ని నిషేధించాయి. థర్డ్ రైక్ రైక్‌తో పరస్పర ఆర్ధికఆర్థిక సహకారం మరియు ఇచ్చే అప్పు గడువు పొడిగించడం ముట్టడి సంభావ్యత మరియు వాణిజ్య సహచరుల లభ్యతను బట్టి ఉంటుంది. 1942వ సంవత్సరంలో విచి ఫ్రాన్స్ వేరుపడిన తరువాత స్విట్జర్లాండ్‌ను యాక్సిస్ శక్తులు సంపూర్ణంగా చుట్టుముట్టాయి ఆ సమయాన కీలక రైల్ మార్గం ద్వారా రాయితీలు శిఖరాగ్రానికి చేరుకున్నాయి. యుద్ధ సమయాన, స్విట్జర్లాండ్ సుమారు 300,000 శరనార్థులను నిర్బంధించింది, వీరిలో 104,000 మది విదేశీ దళాలు, వీరందరినీ హాగ్ సమావేశాలు (1899 మరియు 1907) నిర్ణయాల ప్రకారం మరియు ''తటస్థ శక్తుల హక్కులు మరియు కర్తవ్యాల'' ఆధారంగా వీరందరికీ ఆశ్రయం ఇవ్వడం జరిగింది. వారిలో నాజీల అరాచకత్వం నుంచి తప్పించుకున్న సుమారు 60,000 మంది సాధారణ పౌరులున్నారు. వీరిలో 26,000 నుండి 27,000 మంది యూదులు. ఏదేమైనప్పటికీ కచ్చితమైన వలస విధానాలు, శరణార్థ విధానాలు మరియు నాజీ జర్మనీతో ఆర్ధికఆర్థిక సంబంధాలు ఎంతో వివాదాన్ని లేవనెత్తాయి.<ref>[http://www.uek.ch/en/ ది బెర్గియర్ కమీషన్ ఫైనల్ రిపోర్ట్], page 117.</ref> యుద్ధ సమయంలో స్విస్ వాయు సేన రెండు వైపుల వైమానిక దళాల దాడుల నుండి రక్షణలో నిమగ్నమై ఉండేది అంతేగాక జర్మనీ నుంచి వస్తున్న బెదిరింపుల తరువాత విధానాల మార్పు వలన ముట్టడిదారులను ఓడిస్తూ 1940 సంవత్సరం మే మరియు జూన్ నెలల్లో జర్మనీకి చెందిన 11 లుఫ్ట్‌వఫ్ విమానాలను స్విస్ వాయు సేన కూల్చివేసింది. సుమారు 100 మంది అల్లీడ్ బాంబర్లు మరియు దళాలు యుద్ధ సమయాన నిర్బంధించబడ్డారు. 1944-45 మధ్యలో అల్లీడ్ బాంబర్లు స్విస్ పట్టణాలు శాఫ్‌హాసేన్‌కు చెందిన (40 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు) స్టెయిన్ మరియు రెయిన్ పట్టణం, వాల్స్, స్విట్జర్లాండ్ మరియు రాఫ్జ్ పట్టణాలలో (18 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు) పొరపాటుగా బాంబు దాడి చేశారు మరియు ముఖ్యముగా 1945 సంవత్సరం మార్చి 4వ తేదీన బేసెల్ మరియు జ్యూరిక్ పట్టణాలు బాంబు దాడికి గురయ్యాయి.
 
[[దస్త్రం:Bundeshaus COA Jura.jpg|thumb|left|జూరా ఖండం యొక్క సింక సంకేతం సంయుక్త సౌధ గోపురంపై చేర్చారు ఈ ఖండం 1978లో కనుగొన్నారు, తరువాత కొంత భూభాగం బెర్న్ ఖండంగా విడిపోయి 1979లో స్విస్ సమాఖ్యతో కలిసింది.]]
పంక్తి 169:
 
[[దస్త్రం:20020717 Expo Neuenburg 15.JPG|thumb|2002 జాతీయ వివరణ]]
2002వ సంవత్సరంలో స్విట్జర్లాండ్ యునైటెడ్ నేషన్స్లో పూర్తి సభ్యత్వం తీసుకుంది [[వాటికన్‌]]ను సంపూర్ణ యు.ఎన్. సభ్యత్వం లేనప్పటికీ అత్యధికంగా గుర్తింపబడింది. స్విట్జర్లాండ్‌కు యూరోపియన్ స్వేచ్చాయుతస్వేచ్ఛాయుత వాణిజ్యం (ఇ.ఎఫ్.టి.ఎ.)లో వ్యవస్థాపక సభ్యత్వం ఉన్నప్పటికీ యూరోపియన్ ఆర్ధికఆర్థిక ప్రదేశంలో సభ్యత్వం లేదు. యూరోపియన్ సమాఖ్యలో సభ్యత్వం కోసం మే 1992వ సంవత్సరంలో ఒక దరఖాస్తు పంపించారు కాని EEA తిరస్కరింపబడింది, ఎందుకంటే EEA పై అభిప్రాయ సేకరణ చేపట్టిన ఏకైక దేశం స్విట్జర్లాండ్. ఇప్పటికి ఎన్నో అభిప్రాయ సేకరణలు చేపట్టినా జనాభా వైపు నుండి మిశ్రమ స్పందన రావడం వలన ఆ దరఖాస్తు నిలిపివేయబడింది.అయినప్పటికీ, EU కు సహాయబద్దంగా ఉండటానికి స్విస్ చట్టాన్ని క్రమంగా సవరించారు మరియు స్విస్ ప్రభుత్వం <span class="goog-gtc-fnr-highlight">యూరోపియన్ సమాఖ్య</span>తో ఎన్నో ద్వైపాక్షికంపై సంతకం చేసింది. 1995 సంవత్సరంలో ఆస్ట్రియా సభ్యత్వం తీసుకున్నప్పటి నుంచి లిక్టెన్‌స్టెయిన్‌తో పాటు స్విట్జర్లాండ్ కూడా ఇ.యు. నివృతం అయ్యింది. జూన్ 5వ తేది 2005వ సంవత్సరమున 55 శాతం స్విస్ ప్రజలు షెంగెన్ ఒప్పందంలో చేరేందుకు అంగీకరించారు, ఈ నిర్ణయాన్ని ఇ.యు.వ్యాఖ్యాతలు సంస్కృతిపరంగా స్వతంత్ర్యంగానూస్వతంత్రంగానూ లేదా విదేశీ విధానం గానూ ఉన్న స్విట్జర్లాండ్ దేశం యొక్క మద్దతుకు సంకేతంగా పేర్కొన్నారు.
 
== రాజకీయాలు ==
[[దస్త్రం:Bundesrat der Schweiz 2009.jpg|thumb|220 px 2009 లో స్విస్ సంయుక్త సమితి సమితి ప్రస్తుత సభ్యులు (ఎడమ నుంచి కుడి): సంయుక్త కౌన్సిలర్ యూలి మారర్, సంయుక్త కౌన్సిలర్ మికెలిన్ కామి-రే, సంయుక్త కౌన్సిలర్ మొరిత్జ్ లూన్‌బర్గర్, రాష్ట్రపతి హన్స్-రుడోల్ఫ్ మెర్జ్, సంయుక్త కౌన్సిలర్ డోరిస్ లూతర్డ్ (ఉప-రాష్ట్రపతి), సంయుక్త కౌన్సిలర్ పాస్కల్ కోచేపిన్, మరియు సంయుక్త కౌన్సిలర్ ఎవేలిన్ విడ్మార్-శ్లంప్ఫ్ . కుడి చివర్లో సంయుక్త ఛాన్స్‌లర్ కొరిన కాసనోవా కూడా ఉంది.]]
 
1948వ సంవత్సరంలో ప్రవేశపెట్టిన, ప్రపంచంలోనే రెండవ ప్రాచీన స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త రాజ్యాంగం నూతన సంయుక్త రాష్ట్ర అవతరణకు పునాది అయ్యింది.<ref name="Politics">[http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chpoli.html రాజకీయ వ్యవస్థ] admin.ch, Retrieved on 2009-06-22</ref> 1999 సంవత్సరంలో కొత్త రాజ్యాంగం ప్రవేశపెట్టారు కాని సమాఖ్య వ్యవస్థలో చెప్పుకోతగ్గ మార్పులేవీ చేయలేదు. వ్యక్తుల మౌలిక మరియు రాజకీయ హక్కులు మరియు ప్రభుత్వ వ్యవహారాల్లో ప్రజల పాత్రను రాజ్యాంగం ప్రస్తావిస్తూ సమాఖ్య మరియు ఖండాల మధ్య అధికారాలను విభజిస్తూ సమాఖ్య యొక్క చట్ట సమ్మతమైన పరిధి మరియు అధికారము గురించి వివరిస్తుంది. మూడు ముఖ్యమైన పరిపాలనా విభాగాలు ఉన్నాయి:<ref>{{cite web |url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/topics/counz/infoch/chpoli.html |title=Political System |publisher=Federal Department of Foreign Affairs}}</ref> ద్వి సభ విధానం పార్లమెంటు (శాసన చట్టము), స్విస్ సంయుక్త సమితి (అధికారము గల) మరియు స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త సుప్రీం కోర్ట్.
 
[[దస్త్రం:Swiss parlement house South 001.jpg|thumb|left|బెర్న్ లో ఉన్న సంయుక్త సౌధం ఒక భవనం పేరు ఇందులో స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త అసెంబ్లీశాసనసభ (సంయుక్త పార్లమెంటు) మరియు స్విస్ సంయుక్త సమితి (ఎగ్జిక్యూటివ్) ఉంటాయి.]]
 
స్విస్ పార్లమెంటులో రెండు సభలు ఉంటాయి: ఖండం<nowiki/>లో నిర్ణయించబడిన వ్యవస్థ ద్వారా ఎన్నికైన 46 ప్రతినిధులున్న స్విస్ రాష్ట్రాల సమితి (ప్రతి ఖండం నుంచి ఇద్దరు ప్రతినిధులు, సగ ఖండం నుంచి ఒక్కొక్కరు చొప్పున) మరియు ప్రతి ఖండంలోని జనాభాను బట్టి సమాన ప్రాతినిధ్యం ఎన్నికైన 200 మంది ప్రతినిధులున్న స్విట్జర్లాండ్ జాతీయ సమితి రెండు సభలలోని అభ్యర్థులు 4 సంవత్సరాలపాటు పదవిలో కొనసాగుతారు. రెండు సభలు ఉమ్మడి సమావేశాల్లో ఉన్నప్పుడు వాటిని స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త అసెంబ్లీగాశాసనసభగా పిలుస్తారు.అభిప్రాయ సేకరణ ద్వారా ప్రజలు పార్లమెంటు జారీ చేసిన ఏ చట్టాన్నైనా సవాలు చేయవచ్చు మరియు చొరవ ద్వారా సంయుక్త రాజ్యాంగంలో సవరణలు ప్రవేశపెట్టవచ్చు అందుకే స్విట్జర్లాండ్ ఒక ప్రత్యక్ష ప్రజాస్వామ్యంగా పెర్కొనబడుతుంది.<ref name="Politics" />
 
స్విస్ సంయుక్త సమితిలో స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త పరిపాలన నిర్దేశించే సంయుక్త ప్రభుత్వం ఉంటుంది మరియు సమూహ దేశ అధినేత దేశాధిపతిగా ఉంటుంది. సంయుక్త అసెంబ్లీశాసనసభ ద్వారా ఎన్నికైన సమాన హక్కులు గల ఏడుగురు సభ్యులు ఉండే సమితి పై విచారణను సరిచూసేదే సంయుక్త సమితి. స్విస్ సమాఖ్య అధ్యక్షుడుని ఏడుగురు సభ్యుల అసెంబ్లీశాసనసభ ఒక సంవత్సర పదవీ కాలం కోసం ఎన్నుకుంటుంది; రాష్ట్రపతి ప్రభుత్వాన్ని పాలించి ప్రాతినిధ్య బాధ్యతలు చేపడతాడు. రాష్ట్రపతి ''సమమైన వారి మధ్య మొదటి''గా ఉంటాడు మరియు పరిపాలనా యంత్రాంగం లోపల ఆ శాఖ అధిపతి<nowiki/>గా ఉంటాడు కానీ అదనపు అధికారాలు ఉండవు.<ref name="Politics" />
 
1959వ సంవత్సరం నుంచి స్విస్ ప్రభుత్వం నాలుగు ప్రధాన పార్టీల ఐకమత్యం<nowiki/>తో నడుస్తుంది, ఏ పార్టీ ఎన్ని సీట్లు గెలుచుకుంటుందో అనే విషయంపై సంయుక్త పార్లమెంటులో వాటి ప్రాతినిధ్యం నిర్ణయించబడుతుంది.
పంక్తి 191:
::::1 [[స్విట్జర్లాండ్ యొక్క క్రిస్టియన్ ప్రజాస్వామ్య ప్రజా పార్టీ|క్రైస్తవ ప్రజాస్వామ్యవాదులు (CVP/PDC)]].
 
ఖండాల లేదా సంయుక్త న్యాయస్థానాల విచారణకు వ్యతిరేకంగా ఫిర్యాదులను స్వీకరించడమే స్విట్జర్లాండ్ యొక్క సంయుక్త సుప్రీం కోర్టు పని. ఆరు సంవత్సరాల పదవీ కాలం వరకు కొనసాగే న్యాయమూర్తులను సంయుక్త అసెంబ్లీశాసనసభ ఎన్నుకుంటుంది.
 
=== ప్రత్యక్ష ప్రజాస్వామ్యం ===
పంక్తి 271:
అంతర్జాతీయ ఐస్ హాకీ సమాఖ్య లాంటి ఇంకా ఎన్నో క్రీడా సమాఖ్యలు మరియు సంస్థలు దేశమంతా విస్తరించి ఉన్నాయి. వీటిలో ముఖ్యమైనవి లూసాన్‌లో ఉన్న అంతర్జాతీయ ఒలంపిక్ కార్యవర్గం, జ్యురిక్‌లోని ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. (అంతర్జాతీయ సంయుక్త ఫుట్‌బాల్ సంఘం) మరియు యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. (యూనియన్ ఆఫ్ యూరోపియన్ సంఘం).
 
ప్రపంచ ఆర్ధికఆర్థిక వేదిక పునాది [[జెనీవా]]లో ఉంది ప్రపంచం ఎదుర్కొనే ఆరోగ్యం మరియు వాతావరణం లాంటి సమస్యలను చర్చించడానికి [[దావోస్‌]]లో జరిగే వార్షిక సమావేశానికి ప్రసిద్ధి చెందిన గొప్ప వ్యాపారవేత్తలు మరియు రాజకీయ నాయకులు హాజరవుతారు.
 
=== స్విస్ సైనిక బలగాలు ===
[[File:F-18 steigt.jpg|thumb|left|స్విట్జర్లాండ్‌ మీద ఒక F/A-18 హార్నెట్ ఆకాశగమనం వైమానిక చోదకులకు దేశం యొక్క పర్వత లక్షణంతో వర్తించవలసి ఉంటుంది.]]
స్విస్ సాయుధ దళాలు మరియు స్విస్ వైమానిక దళం స్విట్జర్లాండ్‌‌లో బలవంతంగా సైనిక నియామకాలు: వీరిలో 5 శాతం మాత్రమే మిలటరీ సిబ్బంది ఉంటారు మిగతా వారు 20 నుంచి 34 వయస్సు గల సాధారణ పౌరులు (అవసరమైనప్పుడు 50 సంవత్సరాల వయసు వరకు) ఉంటారు.
స్విట్జర్లాండ్ భూ ఆవృత దేశం కనుక నౌకా దళం లేదు అయినప్పటికీ పక్క దేశాలను తాకే సరస్సుల గస్తీకి సాయుధ నౌకా బలగాలను ఉపయోగిస్తారు. [[వాటికన్]] స్విస్ గార్డ్స్ మినహా విదేశీ సైన్యంలో పని చేయడం స్విస్ పౌరులకు నిషేధం.
 
స్విస్ మిలటరీ వ్యవస్థ నిబంధనల ప్రకారం సైనికులు సొంత ఆయుధాలతో పాటు తమ సొంత సామాన్లు ఇంటి వద్ద పెట్టుకోవచ్చు. ఈ విధానం వివాదాస్పదంగా మరియు అపాయకరంగా ఉంటుందని కొన్ని సంస్థల మరియు రాజకీయ పార్టీల అభిప్రాయం.<ref>[http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/ ఈ విధానాన్ని విసర్జించడానికి సెప్టెంబర్ 4 వ తేది 2007 సంవత్సరమున ఉపక్రమించారు. మరియు దానికి సైనిక రహిత స్విట్జర్లాండ్‌ కోసం ఒక సమూహం (జి.ఎస్.ఒ..ఎ.) గ్రీన్ పార్టీ ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్ మరియు సోషల్ డెమోక్రాటిక్ పార్టీ ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్ మరియు [http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/organisationen.html ఇక్కడ] చేర్చబడిన ఇతర సంస్థల నుంచి మద్దతు లభించింది.</ref> బలవంత సైనిక నియామకాలు ప్రకారము స్విస్ పురుషులు మరియు మహిళ<nowiki/>లు స్వచ్ఛందంగా సేవ చేయవచ్చు. సాధారణంగా వారు 19 సంవత్సరాల వయసులో ఉన్నప్పుడు సైన్యంలో చేరడానికి ఉత్తర్వు అందుతుంది. సుమారు సగానికి పైగా యువ స్విస్ పౌరులు సైనిక సేవకు అర్హులుగా గుర్తింపబడుతారు, అనర్హులకు ప్రత్యామ్నాయ సేవ ఉంటుంది.<ref>{{cite web |url=http://www.nzz.ch/nachrichten/schweiz/zwei_drittel_der_rekruten_diensttauglich_1.687233.html |title=Zwei Drittel der Rekruten diensttauglich (Schweiz, NZZ Online) |format= |work= |accessdate=23 February 2009}}</ref> వార్షికంగా 18 నుంచి 21 వారాల పాటు సుమారు 20,000 మందికి సైనిక శిబిరంలో శిక్షణ ఇస్తారు. 2003వ సంవత్సరంలో ప్రజాభిప్రాయ ఓటు ద్వారా "ఆర్మీ 95" విధానికి ప్రత్యామ్నాయంగా 4,00,000 నుండి 2,00,000 వరకు తగ్గిస్తూ "ఆర్మీ XXI" విధానం అమలులోకి వచ్చింది. వీరిలో 1,20,000 పనిచేస్తూ ఉంటారు మిగతా 80,000 మంది రిజర్వులో ఉంటారు.<ref>[http://www.vbs.admin.ch/internet/vbs/de/home/documentation/armeezahlen/eff.html Armeezahlen www.vbs.admin.ch] (German)</ref>
పంక్తి 308:
}}
 
స్విట్జర్లాండ్ మౌలికంగా మూడు నైసర్గిక స్వరూప ప్రాంతాలను కలిగి ఉంది: అవి దక్షిణంగా
స్విస్ పర్వతాలు, స్విస్ పీఠ భూమి లేదా మధ్య భాగం మరియు ఉత్తరాన జూరా పర్వతాలు.<ref name="Geo" /> ఈ పర్వతాలు దేశంలో 60 శాతం ప్రాంతాన్ని ఆక్రమించి ఎత్తయిన శిఖరాలుగా దేశపు దక్షిణ మధ్య భాగం వరకు విస్తరించాయి, ఈ పర్వతాలలో డ్యూ‌ఫోర్స్‌పిట్జ్ 4,634 మీటర్లు (15,203) అత్యంత ఎత్తయిన శిఖరం<nowiki/>గా ఉంది,<ref name="Geo" /> ఇంకా జలపాతాలు మరియు హిమనీ నది మంచు ప్రవాహాలతో లెక్క లేనన్ని లోయలు కనుగొనబడ్డాయి. రైన్, రైన్ నది, ఇన్ నది, ఆరి, టిసినో నది మొదలైన పెద్ద నదుల నుంచి వచ్చే నీటి ప్రవాహాలు చివరిగా స్విస్ యొక్క అతి పెద్ద సరస్సులైన జెనివా సరస్సు (లాక్ లేమాన్), జ్యూరిక్ సరస్సు, న్యుచటల్ సరస్సు మరియు కాన్‌స్టేన్స్ సరస్సులలోకి ప్రవహిస్తాయి.<ref name="Geo" />
 
{{Multiple image
పంక్తి 331:
జెనివా సరస్సుకు రైన్ నది ముఖ్యమైన ఉపనదిగా ఉంది.
 
స్విస్ వాతావరణం సాధారణంగా సమ శీతోష్ణ వాతావరణంగా ఉంటుంది,<ref name="Climate">[http://www.about.ch/geography/climate/index.html క్లైమేట్ ఇన్ స్విట్జర్లాండ్] about.ch, Retrived on 2009-06-23</ref> కాని పర్వత ఉపరితలం మీద ఉండే హిమవంతమైన పరిస్థితులకు మరియు స్విట్జర్లాండ్ దక్షిణ ప్రాంతంలో ఉండే మధ్యధరా వాతావరణం మధ్య చాలా ఎక్కువ తేడా ఉంటుంది. వేసవి కాలాలు వెచ్చగా ఉంటూ నియమిత కాలక్రమంలో వర్షం పడి తేమగా ఉంటాయి, ఈ కాలాలు పచ్చిక పొలాలకు మరియు పశువుల మేత<nowiki/>కు అనువుగా ఉంటాయి. పర్వత ప్రాంతాలలో శీతాకాలాలు సూర్యరశ్మితో మరియు మంచుతో ఉంటాయి, అదేసమయంలో దిగువ ప్రాంతాలు ఎక్కువ మేఘాలతో మరియు పొగమంచుతో ఉంటాయి. పర్వత ప్రాంత పొడి గాలిగా సంబోధించే వాతావరణ సంబంధ దృగ్విషయం,<ref name="Climate" /> సంవత్సరంలో అన్ని కాలాలలో మరియు శీతాకాలంలో సైతం ఉంటుంది, మధ్యధరా ప్రాంతపు వెచ్చని గాలి ఇటలీ నుంచి పర్వతాలను దాటుతుంది. వాలాయిస్ దక్షిణ లోయలు పొడి పరిస్థితులతో గోచరిస్తాయి,<ref name="Climate" /> విలువైన
కుంకుమ పుష్పం ఇక్కడ కోతకు వస్తుంది మరియు సారా తయారు చేసే ద్రాక్ష ఇక్కడ పెరుగుతుంది, శీతాకాలంలో విస్తారమైన మంచు ఉన్నప్పటికీ గ్రా‌బండెన్ వాతావరణం<ref name="Climate" /> పొడిగా మారి కొద్దిగా చల్లగా ఉంటుంది, సూర్యరశ్మి ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ పెద్ద వర్షాలు సకాలంలో కురియటంతో అతి తడి పరిస్థితులు ఎగువ పర్వతాలలో మరియు టిసినో ఖండం‌లో గోచరిస్తాయి.<ref name="Climate" /> స్విట్జర్లాండ్ యొక్క పశ్చిమ ప్రాంతం కన్నా తూర్పు ప్రాంతం ఎక్కువ శీతలంగా ఉంటుంది, అదే సమయంలో పర్వతాల పైన, సంవత్సరంలో ఎప్పుడైనా సరే శీతలస్థితులు అనుభవంలోకి వస్తాయి. ప్రాంతీయ పరిస్థితులు మరియు ఋతువుల చిన్న వ్యత్యాసలతో సంవత్సరమంతా ఇక్కడ అవపాతనం వ్యాపిస్తుంటుంది శరదృతువు అత్యంత పొడిగా ఉంటుంది, అయితే స్విట్జర్లాండ్ వాతావరణ భూమికలు ఒక సంవత్సరం నుంచి మరొక సంవత్సరానికి చాలా వ్యత్యాసం ఉండి అంచనా వేయటం చాలా కష్టంగా ఉంటుంది.
 
పంక్తి 337:
 
== ఆర్ధిక వ్యవస్థ ==
స్విట్జర్లాండ్‌ది ప్రపంచ ఆర్ధికఆర్థిక వ్యవస్థలన్నిటిలో స్థిరమైన, అధునాత మరియు ముఖ్యంగా అత్యంత పెట్టుబడిదారి ఆర్ధికఆర్థిక వ్యవస్థ. ఇది ఆర్ధికఆర్థిక స్వాతంత్ర్య సూచీ 2008 ప్రకారం [[ఐర్లాండ్]] తరువాత 2‌వ అత్యధిక యూరోప్ గణ్యతను కలిగి ఉంది, అదే సమయంలో ప్రజా సేవల ద్వారా కూడా ఎక్కువ వ్యాప్తి జరిగింది. ఇక్కడ నామకార్ధ తలసరి ఆదాయం స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి పశ్చిమ యూరోప్ దేశాలు మరియు జపాన్ కన్నా ఎక్కువ, లక్సంబర్గ్, [[నార్వే]], ఖతర్, ఐస్లాండ్ మరియు [[ఐర్లాండ్]] తరువాత ఇది 6వ గణ్యతను పొందింది.
 
[[File:Zurich-panorama2.jpg|thumb|left|కొన్ని ఉత్తమ జీవిత అవలోకనంలలో 150,000 వ్యాపార సంస్థలు మరియు 1.5 కోట్ల ఉద్యోగులకి మహా నివాసంగా ఉన్న జ్యూరిచ్ ప్రాంతం ఉత్తమ స్థాయిలో ఉంది.]]
[[File:Engadine.jpg|thumb|left|ఎంగాడిన్ లోయ, తక్కువ పారిశ్రామిక పర్వత ప్రాంతాలలో పర్యాటకం ఒక ముఖ్యమైన ఆదాయంగా నిర్వర్తించబడుతుంది. ]]
 
కొనుగోలు శక్తి తుల్యత సరిదిద్దబడితే GDP తలసరిలో స్విట్జర్లాండ్ 15‌వ గణ్యతను పొందగలదు.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html CIA World Factbook]</ref> ప్రపంచ ఆర్ధికఆర్థిక వేదిక యొక్క ప్రపంచ పోటీదారు నివేదిక ప్రకారం స్విట్జర్లాండ్ ఆర్ధికఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రస్తుతం ప్రపంచంలోనే రెండవ అత్యంత పోటీదారు వ్యవస్థ.<ref>[http://www.weforum.org/en/initiatives/gcp/Global%20Competitiveness%20Report/index.htm వరల్డ్ ఎకనమిక్ ఫోరమ్ - గ్లోబల్ కాంపిటీటివ్‌నెస్ రిపోర్ట్]</ref> గుర్తించదగిన హద్దులలో [[20వ శతాబ్దం|20‌వ శతాబ్దానికి]] స్విట్జర్లాండ్‌ [[ఐరోపా|యూరోప్‌]]<nowiki/>లో అత్యంత ఐశ్వర్యవంతమైన దేశం.<ref name="westeuro">{{cite book | last = Taylor & Francis Group | first = | authorlink = | coauthors = | title = Western Europe | publisher = Routledge |year=2002 | location = | pages = 645–646 | url = | doi = | id = | isbn = 1857431529 }}</ref> 2005 సంవత్సరంలో స్విట్జర్లాండ్‌ సగటు కుటుంబ ఆదాయం 95,000 సి.హె.ఎఫ్.గా అంచనా వేయబడింది కొనుగోలు శక్తి తుల్యతలో ఇది ఇంచుమించుగా 81,000 యు.ఎస్.డి.కు (Nov.2008‌కు) సమానం ఇది [[కలిఫోర్నియా]] వంటి ఐశ్వర్యవంతమైన [[U.S.రాష్ట్రం|అమెరికా రాష్ట్రాల]]ను పోలి ఉంది.<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Median_household_income#International_statistics కుటుంబ సగటు ఆదాయం]</ref>
 
[[File:Omega Speedmaster Rueckseite-2.jpg|thumb|upright|విలువ ప్రకారం స్విట్జర్లాండ్‌ గడియారాల ఉత్పత్తిలో సగ భాగానికి బాధ్యత వహిస్తుంది. (అపోల్లో మిషన్‌ల కోసం NASA చేత ఒమేగా స్పీడ్ మాస్టర్ ఎంపిక చేయబడింది)]]
పంక్తి 348:
స్విట్జర్లాండ్ అనేక పెద్ద బహుళజాతి వ్యాపార సంస్థలకు గృహంగా ఉంది.
 
ఆదాయపరంగా గ్లెన్‌కోర్, నెస్ట్‌లే, నోవర్‌టిస్,హాఫ్‌మాన్-లా రొచి, ఎ.బి.బి. ఆసి బ్రోన్ బోవేరి మరియు అడేక్కో మొదలైనవి స్విస్ అతి పెద్ద సంస్థలు.<ref>{{cite news|url=http://www.swissinfo.ch/eng/business/detail/Six_Swiss_companies_make_European_Top_100.html?siteSect=161&sid=7174196&cKey=1161172317000|title=Six Swiss companies make European Top 100|date=18 October 2008|publisher=swissinfo.ch|accessdate=22 July 2008}}</ref> ఇంకా గుర్తించదగినవి ఎ.జి. జ్యూరిక్ ఆర్ధికఆర్థిక సేవలు, క్రెడిట్ సూసీ, స్విస్ రే మరియు ది స్వాచ్ గ్రూప్ మొదలైనవి. స్విట్జర్లాండ్ ప్రపంచంలోనే అతి శక్తివంతమైన ఆర్ధికఆర్థిక వ్యవస్థ ఉన్న దేశంగా గణ్యతను పొందింది.<ref name="westeuro" />
 
రసాయన పరిశ్రమ, ఔషధ పరిశ్రమ , కొలతల పరికరాలు, సంగీత పరికరాలు, రియల్ -ఎస్టేట్, బ్యాంకింగ్ మరియు భీమా, పర్యాటకం మరియు అంతర్జాతీయ సంస్థలు మొదలైనవి స్విట్జర్లాండ్‌లో ముఖ్యమైన పరిశ్రమలుగా ఉన్నాయి. రసాయనాలు (ఎగుమతి వస్తువులలో 34 శాతం), యంత్రాలు/వైద్యుతాలు (20.9 శాతం), మరియు సున్నిత పరికరాలు/గడియారాలు (16.9 శాతం) మొదలైనవి పెద్ద ఎత్తున ఎగుమతి అయ్యే వస్తువులు.<ref name="yearbook2008" /> ఎగుమతి అయిన వస్తువుల తృతీయం ఎగుమతి అయిన సేవల మొత్తం.
 
<ref name="yearbook2008">స్విస్ గణాంకాల వార్షిక పుస్తకం 2008 [[స్విస్ సమాఖ్య గణాంక కార్యాలయం|స్విస్ సంయుక్త గణాంక కార్యాలయం]] ద్వారా ప్రచురితమైన.</ref>
 
సుమారు 3.8 లక్షల ప్రజలు స్విట్జర్లాండ్‌లో పనిచేస్తున్నారు. పొరుగు దేశాలకన్నా స్విట్జర్లాండ్ అనువైన ఉద్యోగ విపణిని కలిగి ఉంది, మరియు ఇక్కడ నిరుద్యోగం గణ్యత చాల తక్కువ. నిరుద్యోగం గణ్యత జూన్ 2000 తక్కువ 1.7 శాతం నుంచి శిఖరాగ్రంగా సెప్టెంబరు 2004‌లో 3.9%‌కు చేరింది. 2003 సంవత్సరం మధ్యలో మొదలైన ఆర్ధికఆర్థిక మాంద్యం వలన, ఏప్రిల్ 2009‌కు నిరుద్యోగం గణ్యత 3.4 శాతంగా ఉంది. నికర వలసల వలన జనాభా వృద్ధి చాలా ఎక్కువగా ఉంది, ఇది 2004‌లో జనాభాలో 0.52 శాతంగా ఉంది.
 
<ref name="yearbook2008" /> ఆస్ట్రేలియాలో ఉన్నట్టుగానే <ref name="yearbook2008" /> విదేశీ జనాభాతో దేశాల జాబితా 2004‌లో 21.8 శాతంగా ఉంది, 2006 సంవత్సరంలో 27.44 అంతర్జాతీయ డాలర్లగా ఉంది జి.డి.పి.ఒక గంట పనికి ప్రపంచంలో 17‌వ స్థానంలో ఉంది.
 
స్విట్జర్లాండ్‌కు వ్యక్తిగత భాగస్వామ్య ఆర్ధికఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు పశ్చిమ ప్రామాణికాలతో తక్కువ పన్నులు ఉన్నాయి; అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో ఇది అతి చిన్న మొత్తం పన్ను విధానం స్విట్జర్లాండ్ వ్యాపారం కొరకు ఒక అనువైన ప్రదేశం, వ్యాపార సులభ నిర్వహణ సూచికలో 176 దేశాలలో స్విట్జర్లాండ్ 16వ స్థానం పొందింది. 1990లలో స్విట్జర్లాండ్ నిదానమైన వృద్ధిని చవిచూసింది, 2000ల తొలినాళ్ళు ఆర్ధికఆర్థిక సంస్కరణలు మరియు క్రమబద్దీకరణను యూరపియన్ సమాఖ్యతో పాటుగా తీసుకొచ్చాయి.<ref name="economicsurvey2007">[http://web.archive.org/web/20080624200128/http://www.oecd.org/dataoecd/39/8/39539300.pdf పాలసీ బ్రీఫ్: ఎకనమిక్ సర్వే ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్, 2007] (326 [[KiB]]), [[OECD]]</ref><ref>[http://www.oecd.org/dataoecd/29/49/40202407.pdf ఎకనమిక్ పాలసీ రేఫార్మ్స్: గోయింగ్ ఫర్ గ్రోథ్ 2008 - స్విట్జర్లాండ్ దేశ నోట్] (45 KiB)</ref> [[క్రెడిట్ సూసీ]] ప్రకారం కేవలం 37 శాతం నివాసితులు మాత్రమే సొంత ఇంటిని కల్గి ఉన్నారు, ఇది గృహ యాజమాన్యతకు యూరోప్‌లో ఉన్న అతి తక్కువ గణ్యతలలో ఒకటి. గృహం మరియు ఆహార ధరల స్థాయిలు 2007 EU-25 సూచిక ప్రకారం 171 శాతం మరియు 145 శాతంగా ఉంది, పోల్చి చూసినప్పుడు జర్మనీలో ఇది 113 శాతం మరియు 104 శాతంగా ఉంది.<ref name="yearbook2008" /> వ్యవసాయ రక్షిత విధానం—స్విట్జర్లాండ్ యొక్క స్వేచ్ఛా వర్తక విధానాలకు ఒక అరుదైన మినహాయిమ్పు—ఎక్కువ ఆహార ధరలకు దోహదం చేసింది. ఒ.ఇ.సిడి. ప్రకారం ఉత్పత్తి విపణి స్వేచ్చీకరణంస్వేచ్ఛీకరణం అనే విషయంలో చాలా యూరోపియన్ సమాఖ్య సభ్యుల రాష్ట్రాల యొక్క జాబితా వెనుకబడి ఉన్నాయి,<ref name="economicsurvey2007" /> అయినప్పటికీ దేశీయ [[కొనుగోలు శక్తి]] ప్రపంచంలోనే ఉత్తమంగా ఉంది.<ref>[http://www.locationswitzerland.ch/internet/osec/en/home/invest/factors/infrastructure/live/costs.-RelatedBoxSlot-47301-ItemList-89920-File.File.pdf/C:%5CDokumente%20und%20Einstellungen%5Cfum%5CDesktop%5CInvestieren%5C3%20Erfolgsfaktoren%5C6%20Infrastruktur%20&amp;%20Lebensqualit??t\Domestic%20purchasing%20power%20of%20wages%20E.pdf Domestic purchasing power of wages] (68 [[KiB]])</ref> వ్యవసాయక, ఆర్ధికఆర్థిక మరియు వర్తకం విషయాలలో యూరోప్ సమాఖ్యకు మరియు స్విట్జర్లాండ్‌కు మధ్య అడ్డంకులు చాలా తక్కువ, మరియు స్విట్జర్లాండ్‌కు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా స్వేచ్ఛా వర్తక ఒప్పందాలు ఉన్నాయి. స్విట్జర్లాండ్‌‌కు యూరోప్ స్వేఛ్ఛా వర్తక సంఘం (EFTA)లో సభ్యత్వం ఉంది.
 
=== విద్య, వైజ్ఞానిక మరియు సాంకేతిక అంశాలు ===
[[File:Swiss scientists.jpg|thumb|160px|కొంతమంది స్విస్ శాస్త్రవేత్తలు వారి రంగాలలో కీలక పాత్ర పోషించారు: లియోనార్డ్ యోలెర్ (గణితం) లూయీస్ అగాసిజ్ (హిమ శాస్త్రం) ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ (భౌతిక శాస్త్రం) అగస్టి పికార్డ్ (వైమానిక శాస్త్రం)]]
 
స్విట్జర్లాండ్‌లో విద్య చాలా వైవిధ్యమైనది ఎందుకంటే స్విట్జర్లాండ్‌ రాజ్యాంగం, ప్స్విట్జర్లాండ్‌ యొక్క ఖండం పాఠశాల వ్యవస్థకు అధికారాన్ని ఇచ్చింది.<ref name="Education">[http://www.swissworld.org/en/education/general_overview/the_swiss_education_system/ స్విస్ విద్యా వ్యవస్థ] swissworld.org, Retrieved on 2009-06-23</ref> స్వకీయ అంతర్జాతీయ పాఠశాలలతో పాటు చాలా ప్రభుత్వ మరియు స్వకీయ పాఠశాల<nowiki/>లు ఉన్నాయి. అన్ని ఖండాలలో ప్రాథమిక పాఠశాలలో ప్రవేశానికి కనీస వయస్సు ఆరు సంవత్సరాలుగా ఉంది.<ref name="Education" /> నాలుగు లేదా ఐదు తరగతుల వరకు ఉండే అంశం పాఠశాలలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. సంప్రదాయంగా పాఠశాలలో ప్రథమ విదేశీ భాషగా ఏదో ఒక ఇతర జాతీయ భాష ఉండేది, అయితే ఇటీవలే (2000) కొన్ని ఖండాలలో ఆంగ్ల భాష పరిచయం చేయబడింది.<ref name="Education" /> ప్రాథమిక విద్య చివరిలో (లేదా ఉన్నత పాఠశాల ప్రారంభంలో) విద్యార్థుల సామర్థ్యం ఆధారంగా వివిధ వర్గాలుగా (తరచుగా మూడు వర్గాలుగా) విభజించబడతారు. అత్యంత వేగవంత0గావేగవంతంగా అభ్యాసం చేయగల విద్యార్థులు తదుపరి విద్యలు మరియు పరిపక్వత కోసం అభివృద్ధి చెందిన శిక్షణా బోధన పొందుతారు.<ref name="Education" /> అదే సమయంలో నెమ్మదిగా గ్రహించే విద్యార్థులు వారి కోసం ప్రత్యేకంగా అవలంబించబడిన విద్యను అభ్యసిస్తారు.
 
[[File:ETHZ.JPG|thumb|left|ETH జ్యూరిచ్ యొక్క "జెన్‌ట్రమ్" ప్రాంగణం, స్విట్జర్లాండ్‌లో అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మక [150]
పంక్తి 374:
ఇంకా అనేక అనువర్తిత శాస్త్రాల విశ్వవిద్యాలయాలు కూడా ఉన్నాయి. తృతీయ విద్యని అభ్యసిస్తున్న విదేశి విద్యార్థుల సంఖ్యలో ఆస్ట్రేలియా తరువాత స్విట్జర్లాండ్‌ది రెండవ అత్యధిక గణ్యత.<ref>[http://www.ecs.org/html/offsite.asp?document=http%3A%2F%2Fwww%2Eoecd%2Eorg%2Fdataoecd%2F20%2F25%2F35345692%2Epdf ఎడ్యుకేషన్ అట్ ఎ గ్లాన్స్ 2005] బై ది OECD: తృతీయ విద్యాభ్యాసంలో విదేశీ విద్యార్థుల శాతం</ref>
 
చాలా నోబెల్ బహుమతి స్విట్జర్లాండ్ శాస్త్రవేత్తలకు ఇవ్వబడ్డాయి, ఉదాహరణకి, బెర్న్‌లో పనిచేస్తున్నప్పుడు ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ భౌతిక శాస్త్రంలో తాను అభివృద్ధి చేసిన ""సాపేక్షత్వ సిద్ధాంతం " కు నోబెల్ బహుమతిని పొందాడు. ఇటివలి కాలంలో వ్లాది‌మీర్ ప్రీలాగ్, హైన్రిచ్ రోహ్రేర్, రిచర్డ్ ఎర్నస్ట్, ఎడ్మండ్ ఫిస్చెర్, రోల్ఫ్ జిన్కేర్నగెల్, కర్ట్ వూత్రిచ్ మొదలైనవారు వివిధ శాస్త్రాలకు గాను నోబెల్ బహుమతులు పొందారు.మొత్తంగా 113 మంది నోబెల్ విజేతలు స్విట్జర్లాండ్‌‌లో ఉన్నారు,<ref>వైజ్ఞానికం కాని విభాగాలలో నోబెల్ బహుమతి చేరిక
</ref> మరియు [[నోబెల్ శాంతి బహుమతి]] 9 సార్లు స్విట్జర్లాండ్‌లో ఉండే సంస్థలకు వచ్చాయి.<ref name="urlMueller Science - Spezialitaeten: Schweizer Nobelpreisträger">{{cite web |url=http://www.muellerscience.com/SPEZIALITAETEN/Schweiz/SchweizerNobelpreistraeger.htm |title=Mueller Science - Spezialitaeten: Schweizer Nobelpreisträger |format= |work= |accessdate=31 July 2008}}</ref>
 
పంక్తి 386:
 
=== స్విట్జర్లాండ్ మరియు యూరోపియన్ సమాఖ్య ===
డిసెంబరు 1992‌ సంవత్సరంలో యూరోప్ ఆర్ధికఆర్థిక ప్రాంతం‌లో స్విట్జర్లాండ్ తన సభ్యత్వానికి వ్యతిరేకంగా ఓటు పొందింది, ఆ తరువాత ద్విపార్శ ఒప్పందాలను నిర్వహించడం ద్వారా యూరోప్ దేశాలు మరియు యూరోపియన్ సమాఖ్యతో (EU) తన సంబంధాలను అభివృద్ధి చేసుకుంది. మార్చి 2001వ సంవత్సరంలో స్విస్ ప్రజలు EUతో కలిసే రాయబారాలు ప్రారంభించడాన్ని తమ పాపులర్ [[ఓటు|ఓటు‌]]<nowiki/>లో తిరస్కరించారు<ref>{{cite web
| title = The contexts of Swiss opposition to Europe
| author = Prof Clive Church
పంక్తి 395:
| format = PDF, 124 [[KiB]]
| pages =p. 12
| accessdate = 13 June 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080624200130/http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf|archivedate=24 June 2008}}</ref>, ఇటివలి సంవత్సరాలలో తమ అంతర్జాతీయ పోటీతత్వాన్ని హెచ్చించే ప్రయత్నంలో EU‌తో అనేక దారులలో అనువర్తనం కోసం స్విస్ పెద్ద ఎత్తున ఆర్ధికఆర్థిక ఆచరణలను అమలులోకి తీసుకువచ్చింది.
 
ఆర్ధిక రంగం ఈ మధ్య కాలంలోనే సంవత్సరానికి 3 శాతం వృద్ధిలోకి వచ్చింది. [[యూరోపియన్ సమాఖ్య యొక్క భవిష్యత్తు అనేది స్విస్ ప్రభుత్వం యొక్క దీర్ఘ కాలిక లక్ష్యాలలో ఒకటిగా ఉంది, కాని దీని మీద ఆలోచించదగినంత వ్యతిరేక ప్రజాభిప్రాయం కూడా ఉంటూ అది పరిరక్షక స్విస్ ప్రజా పార్టీ పార్టీ‌చే ఆదరించబడుతుంది. ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే పశ్చిమ ప్రాంతాలు మరియు దేశంలో ఇతర పట్టణ ప్రాంతాలు
పంక్తి 424:
స్విట్జర్లాండ్‌లో ఉత్పత్తి అయ్యే విద్యుత్తు 56 శాతం జల విద్యుత్తు మరియు 39 శాతం అణుశక్తి నుంచి ఉత్పత్తి అవుతుంది, 5 శాతం విద్యుత్తు సాంకేతిక శక్తి వనరుల నుంచి జనిస్తుంది, దీని ఫలితంగా ఇంచుమించు CO<sub>2</sub> రహిత విద్యుత్తు నెట్‌వర్క్ ఉంటుంది.
 
2003 మే 18 వ సంవత్సరంలో రెండు అణు-వ్యతిరేక ఉపక్రమణాలు ఆపి వేయబడ్డాయి; ''మారటోరియం ప్లస్'' అనేది నూతన అణు శక్తిఅణుశక్తి కర్మాగారాలు మరియు భవనాల (41.6 శాతం ఆమోదం మరియు 58.4 శాతం వ్యతిరేకం) యొక్క నిషేధం లక్ష్యంగా ఉండేది <ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det502.html |title=Vote No. 502 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> మరియు అణురహిత విద్యుత్తు (33.7 శాతం ఆమోదం మరియు 66.3 శాతం వ్యతిరేకం).<ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det501.html |title=Vote No. 501 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> నూతన అణు శక్తిఅణుశక్తి కర్మాగారాల నిర్మాణం మీద ఉన్న పూర్వపు పది-సంవత్సరాల అధికారిక కాలయాపన పౌరుల ఉపక్రమణకు దారి తీసి 1990‌ సంవత్సరంలో ఓటు ప్రక్రియకు దారి తీసింది, అది 54.5 శాతం సమ్మతికి ప్రతిగా 45.5 శాతం అసమ్మతి ఓట్లతో ఆమోదం పొందింది. ప్రస్తుతం ఒక నూతన అణు కర్మాగార నిర్మాణం బెర్న్ ఖండంలో ప్రణాళిక చేయబడింది. శక్తి కోసం స్విస్ సమాఖ్య కార్యాలయం (SFOE) శక్తి పంపిణికి సంబంధించిన అన్ని ప్రశ్నలకి బాధ్యత వహించడమే కాక పర్యావరణం సామాఖ్య కార్యాలయం, రవాణా, శక్తి మరియు సమాచారాలకు (DETEC) వినియోగమయ్యే శక్తికి కూడా బాధ్యత వహిస్తుంది. 2050వ సంవత్సరానికి దేశం వినియోగిస్తున్న శక్తిలో సగం కన్నా ఎక్కువను కోత చేయడానికి 2000-వ్యాట్ సమాజం ఉపక్రమాన్ని ఈ ఏజెన్సీ మద్దతు ఇస్తుంది.<ref>{{cite web |url=http://www.bfe.admin.ch/forschungnetze/01223/index.html?lang=en |title=Federal government energy research|date=16 January 2008}}</ref>
 
[[File:Lötschberg Tunnel.jpg|thumb|left|పాత లోస్చ్‌బెర్గ్ రైల్వే మార్గం క్రింద నూతన లోస్చ్‌బెర్గ్ ఆధారిత సొరంగం యొక్క ప్రవేశం ప్రపంచంలోనే మూడవ అతి పొడవైన సొరంగం.పర్వతాలను దాటు మహా ప్రణాళికలలో పూర్తి అయిన ప్రధమప్రథమ సొరంగ మార్గం.]]
 
స్విస్ స్వకీయ-ప్రభుత్వ నిర్వహణ రహదారుల నెట్‌వర్క్ రహదారి పన్నులు మరియు వాహన పన్నుల ద్వారా నిధులను సమకూర్చుకుంటుంది. స్విస్ ఆటోబాన్/ఆటోరూట్ వ్యవస్థలు విగ్నేట్టే (రహదారి పన్ను) (పన్ను స్టిక్కర్) కొనుగోలు ఆవశ్యకతను కలిగి ఉన్నాయి—ప్రయాణీకుల మరియు సరకు రవాణా]ప్ వాహనాలకు రహదారుల వినియోగానికి ఒక సంవత్సరానికి 40 స్విస్ ఫ్రాంక్‌లు. స్విస్ ఆటోబాన్/ఆటోరూట్ నెట్‌వర్క్ 1,638 కిమీ (2000 సంవత్సరానికి) పొడవు, 41,290 కిమీ² విస్తీర్ణం ఉంది మరియు ప్రపంచంలో ఉన్న అతి మోటార్‌వే గమ్యాలలో ఇది ఒకటి. జ్యూరిక్ విమానాశ్రయం స్విట్జర్లాండ్‌కు అతి పెద్ద అంతర్జాతీయ విమాన ప్రవేశద్వారంగా ఉంది, ఇది 2007‌లో 20.7 లక్షల ప్రయాణికులకు సేవలందించింది. రెండవ అతి పెద్ద జెనివా కాయిన్‌ట్రిన్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం 10.8 లక్షల ప్రయాణికులకు సేవలందించగా మూడవ అతి పెద్ద యూరో విమానాశ్రయం బేసెల్-మల్‌హౌస్ ఫ్రిబర్గ్ 4.3 లక్షల ప్రయాణికులకు సేవలందించింది, రెండు విమానాశ్రయాలు ఫ్రాన్స్ భాగస్వామ్యంతో ఉన్నాయి.
పంక్తి 432:
స్విట్జర్లాండ్‌లో రైలు నెట్‌వర్క్ 5,063 కిమీ‌గా ఉంటూ సంవత్సరానికి 350 లక్షల ప్రయాణీకులను చేరవేస్తుంది.<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/11/05/blank/key/verkehrsleistungen/mengen.html Verkehrsleistungen – Daten, Indikatoren admin.ch (జర్మన్)]</ref> 2007లో ప్రతి స్విస్ పౌరుడు సరాసరిగా 2,103 కిమీ రైలు ప్రయాణాన్ని చేశాడు, ఇది వారిని చురుకైన రైలు వినియోగదారులుగా చేసింది.<ref>[http://www.bav.admin.ch/dokumentation/publikationen/00475/01623/01624/index.html?lang=de Schienenverkehr] admin.ch (జర్మన్)</ref> ఈ నెట్‌వర్క్ ముఖ్యంగా [[SBB-CFF-FFS|సమాఖ్య రైల్వేల]]‌చే పాలించబడుతుంది, కాని గ్రాబండెన్‌లో ఉన్న 366 కిమీ నారో గేజ్ రైల్వే మరియు కొన్ని ప్రపంచ అనువంశిక మార్గాలు రెయిటియన్ రైల్వేలు ]‌చే నిర్వహించబడుతున్నాయి.<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1276/ అల్బులా/బెర్నినా భూదృశ్యాలలో ర్హేటియన్ రైల్వే] unesco.org</ref> పర్వత ప్రాంతాలలో [[నిర్మాణం]]<nowiki/>లో ఉన్న నూతన రైల్వే ఆధారిత సొరంగాలు ఉత్తర మరియు దక్షిణ ప్రాంతాల మధ్య ప్రయాణ సమయాన్ని తగ్గిస్తాయి.
 
స్విట్జర్లాండ్ పునర్వినియోగీకరణం మరియు పరిశుభ్రత నిబంధనల పట్ల బాగా చురుకుగా ఉంది, మరియు ఈ దేశం పునర్వినియోగీకరణ ప్రక్రియ చేసే దేశాలలో ఉన్నత స్థానంలో ఉంటూ 66 శాతం నుంచి 96 శాతం వరకు పునర్వినియోగీకరణ పదార్థాలను పునర్వినియోగీకరణం చేసింది.<ref>[http://www.swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm స్విస్ పునర్వినియోగీకరణ]</ref> స్విట్జర్లాండ్ యొక్క అనేక ప్రాంతాలలో గృహ సంబంధిత వ్యర్ధాలను విడిచిపెట్టుటకు రుసుము ఉంటుంది. వ్యర్ధాలు (ప్రమాదకరైనవి, బ్యాటరీలు తప్ప) రుసుము చెల్లించినట్టు తెలిపే అంటింపు ఉన్న సంచులు లేదా కొనుగోలు సమయంలోనే రుసుము చెల్లించబడి వ్యర్ధాలు కోసమే ప్రత్యేకంగా తయారు చేయబడిన సంచులలో మాత్రమే సేకరించబడతాయి.<ref>[http://www.stadtreinigung-bs.ch/page.php?lang=0&amp;sel=114 Stadtreinigung Basel-Stadt]—ధరల పట్టిక సంచులు మరియు స్టికర్లు.</ref> పునర్వినియోగీకరణం అనేది ఒక ఉచిత ప్రక్రియ కావడం వల్ల దానికి ఈ రుసుము ఒక ఆర్ధికఆర్థిక ప్రోత్సాహకంగా ఉంటుంది,<ref>{{cite web |publisher=[[BBC]] |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4620041.stm |title=Recycling around the world |date=25 June 2005 |accessdate=24 April 2006}}</ref> స్విస్ వైద్య మరియు రక్షణ శాఖ సిబ్బంది తరచుగా ఈ వ్యర్ధాల సంచులను తనిఖీ చేసి ఎవరైనా విడిచిపెట్టుటకు రుసుము చెల్లించకుండా ఉన్నారా లేదా కాలం చెల్లిపోయిన పాత చెల్లింపు చీటీలను సంచులకు అతికించారా అని చూస్తారు. విసర్జించు రుసుము చెల్లించని వారికి అపరాధ రుసుము స్విస్ ఫ్రాంక్ 200–500 వరకు ఉంటుంది.<ref>[http://web.archive.org/web/20091124201644/http://www.stadtreinigung-bs.ch/data/0d1b64Sauberbuch2004.pdf Richtig Entsorgen (ఖండం బాసెల్-Stadt)] (1.6 [[MiB]])—Wilde Deponien sind verboten... Für die Beseitigung widerrechtlich deponierter Abfälle wird zudem eine Umtriebsgebühr von Fr. 200.– oder eine Busse erhoben (పేజి 90)</ref>
 
== సమగ్ర జనాభా గణన ==
పంక్తి 452:
2006లో పుట్టుక వద్ద ఆయుర్దాయం పురుషులలో 79 సంవత్సరాలు మరియు స్త్రీలలో 84 సంవత్సరాలుగా ఉండేది.<ref name="WHO">[http://www.who.int/countries/che/en/index.html స్విట్జర్లాండ్] who.int. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-29</ref> ఇది ప్రపంచంలోనే అతి ఎక్కువ.<ref>[http://apps.who.int/whosis/database/country/compare.cfm?strISO3_select=CHE&amp;strIndicator_select=LEX0Male,LEX0Female&amp;language=english&amp;order_by=FirstValue%20DESC పుట్టుక వద్ద ఆయుర్దాయం,2006] who.int. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-29</ref><ref>[http://www.oecd.org/dataoecd/29/52/36960035.pdf OECD ఆరోగ్య డేటా 2006] oecd.org. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-29</ref>
 
స్విస్ పౌరులు ఆవశ్యక సార్వత్రిక ఆరోగ్య భీమాబీమా రక్షణ కలిగి ఉండటం వల్ల విస్తృత స్థాయిలో ఆధునిక వైద్య సేవలు పొందుతున్నారు. ఆరోగ్యరక్షణ వ్యవస్థ ఇతర యూరోప్ దేశాలతో పోల్చి చూస్తే మెరుగ్గా ఉంది, మరియు రోగులు ఎంతో తృప్తి చెంది ఉన్నారు. ఏదేమైనా ఆరోగ్యం విషయంలో పెడుతున్న ఖర్చు ప్రత్యేకంగా ఎక్కువగా స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి (2003) తో 11.5 శాతంగా ఉంది, 1990 సంవత్సరం నుండి వృద్ధుల జనాభాకు సమకూరుస్తున్న సేవల ధరలలో ఒక నిదానమైన పెరుగుదల <ref name="OECD">[http://www.oecd.org/document/47/0,2340,en_2649_201185_37562223_1_1_1_1,00.html OECD మరియు WHO స్విట్జర్లాండ్ యొక్క ఆరోగ్య వ్యవస్థ యొక్క అవలోకన] oecd.org.రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-29</ref> మరియు నూతన ఆరోగ్యరక్షణ సాంకేతికాల ధరలలో పెరుగుదలను చూడవచ్చు, ఆరోగ్య ఖర్చులు పెరుగుదల దిశలోనే ఉన్నాయి.<ref name="OECD" />
 
=== పట్టణీకరణం ===
పంక్తి 468:
స్విట్జర్లాండ్‌లో క్రైస్తవం ప్రధానమైన మతంగా ఉంటూ క్యాథలిక్ చర్చి (జనాభాలో 41.8 శాతం) మరియు ప్రోటెస్టెంట్ డెనోమీనేషన్లు (35.3 శాతం) మధ్యగా విభజించబడింది. విదేశీయుల ద్వారా [[ఇస్లాం]] మతం (4.3 శాతం ప్రధానంగా [[కొసొవో]] మరియు స్విట్జర్లాండ్‌లో టర్కీయులు చేత పరిచయం చేయబడింది మరియు తగుమాత్రంగా అల్పసంఖ్యాకవర్గ మతంగా తూర్పు పూర్వాచరణ మతాలున్నాయి.<ref name="people">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sz.html#People CIA World Factbook section on Switzerland]</ref> 2005‌లో జరిపిన యూరోబ్యారోమీటర్ ఎన్నికల్లో <ref>{{pdf|[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf Social values, Science and Technology]|1.64&nbsp;[[Mebibyte|MiB]]<!-- application/pdf, 1722129 bytes -->}}, యూరో భారమితి జూన్ 2005.</ref> 48 శాతం మంది నిరీశ్వరవాదులుగా ఉన్నారు. 39 శాతం మంది "ఆత్మ లేదా జీవశక్తి"‌లో విశ్వాసం చూపించారు 9 శాతం మంది నాస్తికులుగా మరియు 4 % తమను ఏమతానికి చెందని వారు ఉన్నారు.
 
దేశవ్యాప్త0గాదేశవ్యాప్తంగా ఎక్కువగా జరిగిన క్లిష్టమైన సంధుల వల్ల దేశం చారిత్రాత్మకంగా క్యాథలిక్ మరియు ప్రోటెస్టెంట్‌ల మధ్య తుల్యతతో ఉంది. అప్పెంజెల్ అనే పేరుతో పిలువబడే ఖండం 1597లో అధికారికంగా క్యాథలిక్ మరియు ప్రోటెస్టెంట్‌ భాగాలుగా విభజించబడింది.<ref>{{cite book | last = Reclus | first = Élisée | authorlink = Élisée Reclus | coauthors = | title = The Earth and Its Inhabitants | publisher = D. Appleton and Company |year=1881 | location = | pages = 478 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> పెద్ద నగరాలు (బెర్న్,జ్యూరిక్ మరియు బాసెల్) ప్రధానంగా ప్రోటెస్టెంట్‌‌గా ఉన్నాయి.మధ్య స్విట్జర్లాండ్ మరియు టిసినోలు సంప్రదాయంగా క్యాథలిక్‌గా ఉన్నాయి క్యాథలిక్‌ ప్రతిగా ప్రోటెస్టెంట్‌ ఖండాల ఘర్షణ‌ల వల్ల తలెత్తిన సొండర్‌బండ్ యుద్ధంలో ఒక కన్సోసియేషనల్ స్టేట్‌ను 1848 సంవత్సరంలో ప్రవేశపెట్టిన స్విస్ రాజ్యాంగం వివేచనాత్మకంగా నిలువరించి క్యాథలిక్‌‌లు మరియు ప్రోటెస్టెంట్‌‌ల మధ్య శాంతి పూర్వక సహాజీవనాన్ని నెలకొల్పింది. 1980లో చర్చి మరియు రాష్ట్ర విభజనకు చేసిన పిలుపు కేవలం 21.1 శాతం ఓట్ల ఆమోదంతో తిరస్కరించబడింది.
 
== సంస్కృతి ==
పంక్తి 483:
 
సంప్రదాయక స్విస్ జర్మన్ సాహిత్యంలో జేర్మియాస్ గోతేల్ఫ్ (1797-1854) మరియు గోట్‌ఫ్రైడ్‌కెల్లర్ (1819-1890) మొదలైన సాహిత్యకారులు ఉన్నారు. 20‌వ శతాబ్దపు వివాద రహిత సాహిత్య దిగ్గజాలుగా మాక్స్ ఫ్రిస్ (1911-91) మరియు
ఫ్రెడరిక్ డర్రెన్మాట్‌లు (1921-90) ఉన్నారు, వారి నాటక సంస్థలు ప్రదర్శనలు డై ఫిసికెర్ (భౌతిక శాస్త్రవేత్తలు (ది ఫిసిసిట్స్)) మరియు డాస్ వెర్‌స్ప్రి‌చెన్ (నేర పరిశోధన కోసం స్మారక మేళం (ది ప్లె‌డ్జ్)) 2001లో ఒక హాలీవుడ్ చలన చిత్రంగా విడుదలైంది.<ref name="Literature">[http://www.swissworld.org/en/culture/literature/german_speaking_authors/ సాహిత్యం] swissworld.org, రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-23</ref>
 
పేరు గడించిన ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే రచయితలు జీన్-జాకిస్ రౌసీయు (1712-1778) మరియు జేర్మనే డే స్టేల్ (1766-1817). ఇటీవలి కాల రచయితలు చార్లెస్ ఫెర్డినాండ్ ర్యామ్యూజ్ (1878-1947) నవలలు కాపరుల, పర్వత నివాసితుల జీవితాల మరియు కష్టతరమైన పరిస్థితులతో నిండిన చిత్రణతో ఉన్నాయి మరియు బ్లైసి సెన్డ్రార్స్ (జన్మతః ఫ్రెడరిక్ సయుసెర్, 1887-1961).<ref name="Literature" /> ఇటలీ మరియు రోమన్ భాష మాట్లేడే రచయితలు కూడా రచనలు చేసినా వాటి సంఖ్య తక్కువ ఉంది.
పంక్తి 491:
 
=== మాధ్యమం ===
పత్రికా స్వతంత్రం మరియు భావ వ్యక్తీకరణ హక్కు స్విట్జర్లాండ్ యొక్క సంయుక్త రాజ్యాంగ పూచీగా ఉంది.<ref name="Media">[http://www.ch.ch/private/00085/00090/00479/00480/index.html?lang=en పత్రికలు మరియు మాద్యమం] ch.ch. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-25</ref> స్విస్ న్యూస్ ఏజెన్సీ (ఎస్.ఎన్.ఎ) సమాచారాన్ని రోజుకు మూడు జాతీయ భాషలలో ప్రసారం చేస్తుంది—అవి రాజకీయాలు, ఆర్ధికఆర్థిక అంశాలు, సమాజం, మరియు సాంస్కృతిక విషయాలతో నిండి ఉంటాయి. ఎస్.ఎన్.ఎ తన వార్తలు అన్ని స్విస్ మాధ్యమాలు ఇంకా మరిన్ని విదేశీ మాధ్యమ సేవలలో పంపిణి చేస్తుంది.<ref name="Media" />
 
స్విట్జర్లాండ్ చారిత్రకంగా అత్యధిక వార్తా పత్రికలను తన జనాభా మరియు పరిమాణానికి అనురూప్యగా ముద్రించినందుకు గర్వపడుతుంది.
పంక్తి 506:
ఇతర యూరోప్ దేశస్థులలాగే స్విస్ ప్రజలు కూడా ఫుట్‌బాల్ క్రీడను జాతీయ జట్టును అభిమానిస్తారు లేదా 'స్విట్జర్లాండ్ జాతీయ ఫుట్‌బాల్ జట్టు'ను ఎక్కువగా ఆదరిస్తారు. స్విట్జర్లాండ్ యూరో 2008 ఫుట్‌బాల్ క్రీడా వేడుకులకు ఆస్ట్రియాతో పాటు ఉమ్మడి వేదికగా ఉంది ఐనప్పటికీ స్విస్ జట్టు తుదిపోరుకు చాలా ముందుగా ప్రథమార్ధంలోనే ఈ వేడుకుల నుండి నిష్క్రమించింది. మరోవైపు స్విస్ సాగరతీర సాకర్ జట్టు 2008 క్రీడలలో రెండవ స్థానంలో నిలిచింది, ఇంకా వారు 2005 యూరో సాగరతీర సాకర్ కప్పును గెలుచుకున్నారు.
 
[[File:Federer Cincinnati (2007).jpg|thumb|upright|రోజర్ ఫెదరర్ టెన్నిస్ చరిత్రలో పురుష క్రీడాకారులలో ఒక ఉత్తమ క్రీడాకారుడు మరియు ప్రస్తుత ప్రపంచ ATP టెన్నిస్ క్రీడాకారులలో ప్రధమప్రథమ స్థానంలో ఉన్నాడు]]
 
చాలా మంది స్విస్ ప్రజలు మంచు హాకీని చూస్తారు మరియు జాతీయ కూటమిలో ఉండే 12 సమాజాలలో ఏదో ఒక దానిని ఆదరిస్తారు.
పంక్తి 520:
[[దస్త్రం:Innenaufnahme Vaillant Arena Davos.JPG|thumb|left|దావోస్‌లో స్పెంగ్లేర్ కుప్పు]]
 
స్విస్‌లో ఇతర క్రీడలు కూడా విజయవంతంగా ఉన్నాయి, ఫెన్సింగ్ (మార్సెల్ ఫిస్చెర్), సైక్లింగ్ (ఫాబియన్ కాన్సేల్లరా), వైట్వాటర్ స్లాలోమ్ (రొన్నిడర్రెన్‌మాట్—కానో, మాతియాస్ రోట్‌హెన్‌మ0డ్—కాయక్రోట్‌హెన్‌మండ్—కాయక్), మంచు హాకి (స్విస్ జాతీయ సమితి), సాగారతీర వాలిబాల్ (సస్చా హెయర్, మార్కస్ ఎగ్గెర్, పాల్ లసిగా, మరియు మార్టిన్ లసిగా) ఇంకా స్కీయింగ్ (బెర్న్‌హార్డ్ రస్సి, పిర్మిన్ జర్‌బ్రి‌గ్గన్, డిడియర్ కుచి).
 
పర్వతారోహణ వంటి ఘట్టాలను తప్ప మోటార్ క్రీడ పందెపు ప్రాంతాలను మరియు ఘట్టాలను 1955 లే మన్స్ ఉపద్రవం తరువాత స్విట్జర్లాండ్ నిషేధించింది, అయినప్పటికీ ఈ నిషేధం జూన్ 2007లో ఎత్తివేయబడింది.<ref>{{citeweb | title = Switzerland lifts ban on motor racing | url = http://en.wikinews.org/wiki/Switzerland_lifts_ban_on_motor_racing | publisher = GrandPrix.com & DueMotori.com | date = 6 June 2007 | accessdate = 23 September 2008}}</ref> ఈ కాలంలో కూడా దేశం విజయవంతమైన పందెపు డ్రైవర్లను తయారు చేసింది. వాళ్ళు క్లే రెగాజ్జోని, జో సిఫెర్ట్ మరియు విజయవంతమైన వరల్డ్ టూరింగ్ కార్ చాంపియన్‌షిప్‌కు డ్రైవర్ అయిన అలైన్ మెను మొదలైన వాళ్ళు ఉన్నారు. ఆర్.ఎల్. గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్‌ను కూడా 2007-08 A1 గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్ సీజనల్‌లలో డ్రైవర్ నీల్ జానీ ద్వారా ఎ.ఐ. జట్టు స్విట్జర్లాండ్ గెలుచుకుంది. స్విస్ మోటర్ సైకిల్ రేసర్ థామస్ లుతి 2005 మోటో జి.పి. ప్రపంచ చాంపియన్‌షిప్‌ను 125 సిసి విభాగంలో గెలుచుకున్నాడు.
 
ఫార్ములా వన్ మరియు ప్రపంచ ర్యాలీ ఛాంపియన్షిప్ నుండి వచ్చిన ఉన్నత స్థాయి డ్రైవర్‌లు మైకేల్ స్కమ‌చెర్, నిక్ హెడ్‌ఫెల్డ్, కిమీ రైకో‌నెన్, ఫెర్నాండో అలోన్సో, లెవీస్ హమిల్టన్ మరియు సెబాస్టియన్ లోయెబ్ మొదలైన వాళ్ళు స్విట్జర్లాండ్‌లోనే నివాసాన్ని కలిగున్నారు <ref>[http://www.sebastienloeb.com/index.php?option=com_content&amp;task=blogcategory&amp;id=20&amp;Itemid=35&amp;lang=en సెబాస్టియన్ లోయెబ్ ఐడెంటిటీ కార్డ్ ]</ref> ఆయినా కూడా ఇది కొన్ని సార్లు పన్ను అవసరాల కోసం జరిగింది.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/7068001.stm BBC హమిల్టన్ డిసైడ్స్ టు లీవ్ బ్రిటన్]</ref><ref>[http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html స్విట్జర్లాండ్‌లో ప్రఖ్యాత వ్యక్తులు - వేర్ టినా టర్నర్ అండ్ కో. లైవ్]</ref>
 
[[File:Turnerundsennenschwinger.jpg|thumb|సంప్రదాయక మల్ల యుద్ధం]]
పంక్తి 530:
సంప్రదాయక క్రీడలు మల్ల యుద్ధం లేదా "స్కావిన్‌జెన్". ఇది గ్రామీణ మధ్య ఖండాల నుండి వచ్చిన ఒక పాత సాంప్రదాయం మరియు కొంత జాతీయ క్రీడగా కూడా ఉంది. హార్నుస్సెన్ అనేది ఇంకొక దేశవాళి స్విస్ క్రీడ, ఇది బేస్‌బాల్ మరియు గోల్ఫ్<nowiki/>ల మిశ్రిమంలా ఉంటుంది.
 
స్టెయిన్‌స్టోసెన్ అనేది స్టోన్ పుట్‌కు ఒక మార్పు అని చెప్పవచ్చు. ఇది బారి రాయిని విసరడం చేసే ఒక రకం పందెం.ఇది కేవలం ఆల్ప్స్ ప్రాంత ప్రజలలో చరిత్ర పూర్వ కాలములుకాలముల నుండి ఉంది, 13వ శతాబ్దంలో బేసెల్‌లో జరిగినట్టు నమోదు చేయబడింది. ఇది అన్‌స్పన్నెన్‌ఫెస్ట్‌కు కూడా ముఖ్యంగా ఉంది. తొలిసారిగా 1805లో తన 83.5 కేజిల ''అన్‌స్పన్నెన్‌ఫెస్టిన్'' పేరుగల రాయితో జరిగింది.
 
=== ఆహారం ===
పంక్తి 538:
<ref>[http://www.theworldwidegourmet.com/countries/flavors-of-switzerland/ స్విట్జర్లాండ్ యొక్క వాసనలు] theworldwidegourmet.com. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-24</ref> సంప్రదాయక స్విస్ వంటలలో యూరోప్ దేశాలో వాడే దినుసులను పోలిన వాటినే వాడతారు, వాటితో పాటుగా గ్రూయెర్స్ మరియు ఏమ్మెన్టల్ లోయలలో ఉత్పత్తి అయ్యే పాడి పరిశ్రమ ఉత్పత్తులు మరియు జున్ను వంటి గృయేరి (జున్ను) లేదా ఏమ్మెన్టల్ (జున్ను)ఏమ్మెన్టల్ వంటి ఉత్పత్తులను కూడా వాడతారు.
 
స్విట్జర్లాండ్‌లో స్విస్ చాక్లేట్ 18వ శతాబ్దం నుండి తయారవుతున్నా 19వ శతాబ్దం చివరిలో కాంచింగ్ మరియు టె0పరింగ్టెంపరింగ్ వంటి ఆధునిక తయారీ పద్దతులనుపద్ధతులను కనిపెట్టాకనే దానికి కీర్తి వచ్చింది. ఈ పద్దతులపద్ధతుల ద్వారా ఉన్నత స్థాయి నాణ్యతలతో ఉత్పత్తులను తయారు చేశారు. ఇంకా 1875లో డానియల్ పీటర్‌చే మిల్క్ చాక్లెట్ కనుగొనడం ఒక గొప్ప విజయం.
 
<ref>[http://www.swissworld.org/en/switzerland/swiss_specials/swiss_chocolate/swiss_breakthroughs/ చాకొలేట్] swissworld.org. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-24</ref>
"https://te.wikipedia.org/wiki/స్విట్జర్లాండ్" నుండి వెలికితీశారు