బెలారస్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWBNew (చర్చ | రచనలు) చి భాషాదోషాల సవరణ, typos fixed: 31 డిసెంబరు 2016 → 2016 డిసెంబరు 31 (2), మార్చ్ → మార్చి , ఆగష్టు → ఆగస్టు, అ using AWB |
|||
పంక్తి 66:
}}
'''బెలారస్''' లేదా '''బెలారుస్''' (ఆంగ్లం:'''Belarus''') (పాతపేరు: బైలో రష్యా, లేదా బెలో రష్యా) తూర్పు [[యూరప్]]
{{cite web
|url=http://hdr.undp.org/en/reports/nationalreports/europethecis/belarus/belarus_2005_en.pdf
పంక్తి 76:
20 వ శతాబ్దం వరకు వివిధ సమయాల్లో వివిధ రాజ్యాలు ఆధునిక కాలపు బెలారస్ భూభాగాలను నియంత్రించాయి. వాటిలో పోలోట్స్క్ రాజాస్థానం (11 నుంచి 14 శతాబ్దాలు), గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ లిథువేనియా, పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ మరియు రష్యన్ సామ్రాజ్యం ఉన్నాయి.
1917 రష్యన్ విప్లవం తరువాత బెలారస్ సోవియట్ రష్యా స్వాధీనం చేసుకున్న బెలారస్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్గా
1994 నుండి " అలెగ్జాండర్ లుకాషేంకో " దేశానికి అధ్యక్షుడుగా పనిచేశారు. లుకాషేన్కో నిరంకుశ పాలనా శైలి కారణంగా బెలారస్ను కొంతమంది పాశ్చాత్య పాత్రికేయులు <ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2012/oct/07/belarus-inside-europes-last-dictatorship|accessdate=7 August 2014 |title=Belarus: inside Europe's last dictatorship |location=London |work=The Guardian|first=Sigrid|last=Rausing|date=7 October 2012}}</ref><ref name="reuters1">{{cite news| url=https://www.reuters.com/article/2012/03/04/us-belarus-dicator-idUSTRE8230T320120304 | agency=[[Reuters]] | title=Belarus's Lukashenko: "Better a dictator than gay" |quote=...German Foreign Minister's branding him 'Europe's last dictator'|location=Berlin |date=4 March 2012}}</ref> చివరి యురేపియన్ నిరకుశ దేశంగా అభివర్ణిస్తారు.<ref>{{cite news|title=Profile: Alexander Lukashenko|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3882843.stm|accessdate=7 August 2014|work=BBC News|publisher=BBC|date=9 January 2007|quote='..an authoritarian ruling style is characteristic of me [Lukashenko]'}}</ref><ref name="HRW">{{cite web|url=http://hrw.org/english/docs/2005/01/13/belaru9878.htm |title=Essential Background – Belarus |accessdate=26 March 2006 |year=2005 |publisher=Human Rights Watch}}</ref><ref name="amnesty"/> లుకాషేన్కో ఆర్థిక వ్యవస్థలోని పెద్ద వర్గాల రాష్ట్ర యాజమాన్యం వంటి సోవియట్ యుగపు విధానాలను కొనసాగించారు. లుకాషేన్ పాలనలో నిర్వహించబడిన ఎన్నికలు అన్యాయమైనవిగా విమర్శించబడ్డాయి. రాజకీయ వ్యతిరేకత హింసాత్మకంగా అణిచివేయబడిందని అనేక దేశాలు మరియు సంస్థలు భావించాయి. ఐరోపాలో మరణశిక్షను ఉపయోగించిన చివరి దేశం బెలారస్.<ref>{{cite web| url= http://www.osce.org/odihr/elections/belarus| accessdate= 28 December 2010| title=Office for Democratic Institutions and Human Rights – Elections – Belarus}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2010/12/belaruss_election_0?fsrc=scn/fb/wl/bl/whatshouldtheeudo| accessdate=28 December 2010| title=Belarus's election: What should the EU do about Belarus?| date=27 December 2010}}</ref><ref>{{cite web| url=http://www.fco.gov.uk/en/news/latest-news/?view=News&id=504974682| accessdate=28 December 2010| title=Foreign Secretary expresses UK concern following Belarus elections| deadurl=yes| archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513211744/http://www.fco.gov.uk/en/news/latest-news/?view=News&id=504974682| archivedate=13 May 2011| df=dmy-all}}</ref>
2014 వరకు బెలారస్ ప్రజాస్వామ్య ఇండెక్స్ రేటింగ్ యూరోప్లో (ఇది రష్యా ఆమోదించినప్పుడు) అత్యల్పంగా ఉంది. ఫ్రీడమ్ హౌస్ దేశం "స్వేచ్ఛా రహిత"దేశంగా పేర్కొన్నది. ఎకనామిక్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్ " అణచివేయబడింది" మరియు ఇప్పటివరకు రిపోర్టర్స్ వితౌట్ బోర్డర్స్ ప్రచురించిన 2013-14 ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్లో ఐరోపాలో ప్రెస్ స్వేచ్ఛ కోసం అత్యంత ఘోరమైన దేశం, 180 దేశాల్లో బెలారస్ 157 వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{citation| publisher=[[Reporters Without Borders]]| title=Press Freedom Index 2013/2014| date=January 2014| url=https://rsf.org/en/ranking/2014| accessdate=6 March 2014| deadurl=yes| archiveurl=https://web.archive.org/web/20140214000000/http://rsf.org/index2014/en-index2014.php| archivedate=14 February 2014| df=dmy-all}}</ref>
2000 లో సహకారవిధానంలో బెలారస్ మరియు రష్యా యూనియన్ స్టేట్ ఏర్పాటు చేయడానికి ఒక ఒప్పందం మీద సంతకం చేసాయి. పట్టణ ప్రాంతాల్లో బెలారస్ జనాభాలో 70% పైగా ప్రజలు ( 9.49 మిలియన్లు )నివసిస్తున్నారు. జనాభాలో 80% కంటే ఎక్కువ మంది బెలారసియన్ ఉండగా గణీయమైన సంఖ్యలో రష్యన్లు, పోల్స్ మరియు ఉక్రైనియన్ మైనారిటీలు ఉన్నారు. 1995 లో ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత దేశం బెలారసియన్ మరియు రష్యన్ భాషలను రెండింటిని అధికారిక భాషలుగా కలిగి ఉంది. దేశంలో
==పేరువెనుక చరిత్ర ==
బెలారస్ అనే పేరు బెలాయా రస్ అనే పదానికి దగ్గరి సంబంధం ఉంది. అంటే వైట్ రస్ '. వైట్ రస్ అనే పేరుకు అనేక కారణాలు ఉన్నాయి.
<ref name="Zaprudnik 1993 2">{{Harvnb|Zaprudnik|1993|p=2}}</ref> గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ లిథువేనియాలోని పాత రుథేనియన్ భూభాగాలను వర్ణించడానికి ఉపయోగించే పేరు.
<ref name="Zaprudnik 1993 2"/><ref>{{Harvnb|Minahan|1998|p=35}}</ref>
మూడవ సిద్ధాంతం టాటర్స్ స్వాధీనం చేసుకొనబడని పాత రస్'ల భూములు (అంటే, పోటాట్స్క్, విటెస్బ్బ్స్క్ మరియు మహలివో) "తెలుపు" గా సూచించబడ్డాయి. 1267 కు ముందు మంగోల్ చే స్వాధీనం కాని భూమి "వైట్ రస్" గా భావించబడిందని ఇతర ఆధారాలు పేర్కొన్నాయి.<ref name="Zaprudnik 1993 2"/>రస్ అనే పేరు లాటిన్ రూపాలు రష్యా మరియు రుథేనియాతో తరచుగా కలిపి ఉంటుంది. అందువల్ల బెలారస్ తరచూ వైట్ రష్యా లేదా వైట్ రుతేనియా అని పిలుస్తారు. ఈ పేరు మొదట జర్మన్ మరియు లాటిన్ మధ్యయుగ సాహిత్యంలో కనిపించింది. 1381 లో జనవరిలో క్జర్న్కొవ్ క్రానికల్స్ లిథువేనియా గ్రాండ్ డ్యూక్ జొగొల మరియు అతని తల్లి ఖైదు గురించి పేర్కొన్నది.<ref name="vauchez">{{Harvnb|Vauchez|Dobson|Lapidge|2001|p=163}}</ref>
జర్మన్ మరియు డచ్లతో సహా కొన్ని భాషల్లో ఈ దేశం సాధారణంగా "వైట్ రష్యా"
<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Laenderinformationen/00-SiHi/BelarusSicherheit.html |title=Belarus: Reise- und Sicherheitshinweise |work=Auswärtiges Amt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/reisadviezen/inhoud/belarus-wit-rusland|title=Reisadvies Belarus (Wit-Rusland) |publisher= }}</ref>
1784 లో ఆరవ పోప్ పియస్ లాటిన్ పదం "ఆల్బా రష్యా" అనే పదాన్ని తిరిగి అక్కడ సొసైటీ అఫ్ జీసస్ను గుర్తించటానికి ఉపయోగించాడు.<ref>{{Harvnb|de Courson|1879|p=281}}</ref> బెలారస్ 16 వ శతాబ్దం చివరిలో ఆంగ్ల రచయిత సర్ జెరోమ్ హర్సీ చేత రాయబడింది. ఇతను రష్యన్ రాయల్ కోర్ట్ తో తన దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాడు. <ref name="alies">{{cite book |last=Bely |first=Alies |title=The chronicle of the White Russia: an essay on the history of one geographical name |publisher=Encyclopedix |year=2000 |location=Minsk, Belarus |isbn=985-6599-12-1 |ref=harv }}</ref> 17 వ శతాబ్దంలో రష్యన్ నావికులు లిథువేనియా గ్రాండ్ డచీ నుండి సేకరించిన భూములను వివరించడానికి "వైట్ రస్"
[[File:Stemp Efrasinia Polackaja.jpg|thumb|1992 నుండి సెయింట్ యుఫ్రోసైన్ యొక్క క్రాస్తో స్టాంప్|345x345px]]
రష్యా సామ్రాజ్యం కాలములో బెలారస్సియా (రష్యన్ భాష:ఎనొపిపిక్నర్) రెండోది ఇలాంటిది రష్యా నుండి భిన్నంగా ఉద్ఘాటించింది) మరియు రష్యన్ త్సార్ సాధారణంగా " ది త్సార్ ఆఫ్ ది ఆల్ రష్యాస్ " రష్యా లేదా రష్యన్ సామ్రాజ్యం రష్యా మూడు భాగాలచే ఏర్పడింది- (ది గ్రేట్ రష్యా లిటిల్ రష్యా మరియు వైట్ రష్యా).
<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=XAItI5C_JPUC&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Belorussia+Russian+Empire |title=Where Nation-States Come From: Institutional Change in the Age of Nationalism |author=Philip G. Roeder |date=15 December 2011 |isbn=978-0-691-13467-3 }}</ref> అన్ని భూభాగాలలో నివసిస్తున్న ప్రజలు అందరు రష్యలనులని ఇది నొక్కి చెప్తుంది.బలారస్ ప్రజలు రష్యన్ ప్రజలలు వ్యత్యాసం ఉంటుంది. <ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=oUydX_3rG0AC&pg=PA385&lpg=PA385&dq=Belorussia+name |title=Handbook of Language and Ethnic Identity: The Success-Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts |date=13 April 2011 |isbn=978-0-19-983799-1 }}</ref>
1917 లో బోల్షెవిక్ విప్లవం తరువాత "వైట్ రష్యా" అనే పదంతో కొంత గందరగోళం ఏర్పడింది. రెడ్ బొల్షెవిక్స్ వ్యతిరేకించిన సైనిక బలగాలు కూడా దీనికి కారణమయ్యాయి. <ref>{{Harvnb|Richmond|1995|p=260}}</ref> బైలేరియన్స్ ఎస్ఎస్ఆర్ కాలంలో,
<ref>{{cite book |last=Ioffe |first=Grigory |title=Understanding Belarus and How Western Foreign Policy Misses the Mark |publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Inc |date=25 February 2008 |page=41 |url=https://books.google.com/books?id=00B6wxgftH8C&pg=PA150&dq=west+belarus |isbn=0-7425-5558-5 }}</ref>
<ref name="Zaprudnik 1993 4-5">{{Harvnb|Zaprudnik|1993|pp=4–5}}</ref>అదేవిధంగా బెలారస్ లేదా బైలోరసియన్ అనే పదం బెలలెయన్ ఇంగ్లీష్లో భర్తీ చేయబడింది. బెలరూస్కీ అసలు రష్యన్ పదం బెలరారస్కీకి సమీపంలో ఉంది. <ref name="Zaprudnik 1993 4-5"/> స్టాలిన్ శకంలో బెలారసియన్ మేధావులు
<ref>{{cite web |url=http://euroradio.fm/en/swedish-government-urged-change-belarus-official-name |title=Swedish government urged to change Belarus' official name |accessdate=2 February 2010|date=13 July 2009 |work=European Radio for Belarus }}</ref><ref name="levy">{{Harvnb|Levy|Spilling|2009|p=95}}</ref> అనేక స్థానిక వార్తాపత్రికలు వారి పేర్లలో రష్యన్ భాష పాత పేరును ఉంచాయి. ఉదాహరణకి ప్రముఖ రష్యన్ వార్తాపత్రిక ప్రాంతీయ ప్రచురణ అయిన కోమ్సోమోల్స్కాయా ప్రావ్ద్ బై బైలోరుస్సీ. అంతేకాకుండా బెలారస్ను రష్యాతో తిరిగి కలిపించాలని కోరుకునే వారు బెలోరస్సియాని ఉపయోగించుకుంటున్నారు.<ref name="levy"/> అధికారికంగా దేశం పూర్తి పేరు "రిపబ్లిక్ ఆఫ్ బెలారస్" (రిపబ్లికా బెలారస్) <ref name="bynamelaw"/><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html |title=Belarus – Government |accessdate=22 December 2007 |date=13 December 2007 |work=[[The World Factbook]] |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071211220928/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html |archivedate=11 December 2007 |deadurl=no }}</ref>
==చరిత్ర ==
===ఆరంభకాల చరిత్ర ===
క్రీ.పూ. 5000 నుండి 2000 వరకు బ్యాండ్కమిక్ సంస్కృతులు
3 వ శతాబ్దంలో ప్రస్తుత బెలారస్ ప్రాంతంలో
[[File:Principalities of Kievan Rus' (1054-1132).jpg|thumb|Principalities of Kievan Rus'|334x334px]]
===కెవిన్ రుస్ ===
9 వ శతాబ్దంలో ఆధునిక బెలారస్ భూభాగంలో కొన్ని రాజ్యాలు ఏర్పడ్డాయి. వాటిలో ఎక్కువ భాగం పోలట్స్కు ప్రిన్సిపాలిటీగా అధికకాలం స్వతంత్ర రాజ్యంగా ఉంది. (ఇది 20 సంవత్సరాల కాలం కేవెన్ రస్కు చెందిన వస్సాల్గా (జమీన్)ఉంది). బెలారస్ భూభాగంలో స్థాపించబడిన మొట్టమొదటి దేశ రాష్ట్రం పోలట్స్క్ యొక్క ప్రిన్సిపాలిటీ.
13 వ శతాబ్దంలో ఒక పెద్ద మంగోల్ దండయాత్ర ప్రారంభంలో అనేక పురాతన రష్యన్ రాజ్యాలు వాస్తవంగా నాశనం చేయబడ్డాయి లేదా తీవ్రంగా ప్రభావితమయ్యాయి, కానీ బెలారస్ భూభాగాలు ఆ దండయాత్రను తీవ్రంగా అడ్డుకున్నాయి మరియు చివరకు గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ లిథువేనియాచే విలీనం చేయబడ్డాయి.<ref>{{cite book|last=Robinson|first=Charles Henry|title=The Conversion of Europe|publisher=Longmans, Green|year=1917|pages=491–92}}</ref>
[[File:GDL_Map,_15cent.png|thumb|
15 వ శతాబ్దంలో గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ లిథువేనియా యొక్క చిహ్నం. బెలారస్ దాని సరిహద్దులలో పూర్తిగా ఉంది.]]
[[లిథువేనియా]] రాజ్యం (కింగ్ మిండౌగాస్ 1253) నుండి గ్రాండ్ డచీ అభివృద్ధి చేయబడింది. ఇది నెమ్యూనాస్ మరియు నెరిస్
బెలారసియన్ భూభాగాల ఆర్థిక, రాజకీయ మరియు జాతి-సాంస్కృతిక ఏకీకరణ చేసినదానికి ఫలితంగా లిథియనియా గ్రాండ్ డచీలో చేరింది.<ref>{{cite book|last=Ermalovich|first=Mikola|title=Pa sliadakh adnago mifa (Tracing one Myth)|publisher=Minsk: Navuka i tekhnika|year=1991|url=http://www.books-by-isbn.com/5-343/5343008763-Pa-sliadakh-adnaho-mifa-M-Ermalovich-5-343-00876-3.html|isbn=978-5-343-00876-0}}</ref> డచీ నిర్వహించిన రాజ్యం తొమ్మిది రాజ్యాలు ప్రజలస్ఖ్యాధిఖ్యతతో విలీనం చేయబడ్డారు.చివరికి వారు బెలాసియన్ ప్రజలుగా గుర్తించబడ్డారు.<ref name="zaprudnik">{{Harvnb|Zaprudnik|1993|p=27}}</ref>
పంక్తి 126:
<ref>{{cite book|editor-last=Jones|editor-first=Michael|last=Rowell|first=S.C.|contribution=Baltic Europe|title=The New Cambridge Medieval History (Vol. 6)|publisher=Cambridge University Press|year=2005|page=710|isbn=0-521-36290-3}}</ref>1569 లో యూనియన్ ఆఫ్ లుబ్లిన్ ఈ యూనియన్ను చివరకు పోలాండ్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ ఏర్పాటుకు దారితీసింది. ఇది సృష్టించబడింది.
యూనియన్ తరువాత సంవత్సరాలలో క్రమంగా పాలినిజేషన్ ప్రక్రియ ద్వారా అభివృద్ధి చెందింది.సాంస్కృతిక మరియు సాంఘిక జీవితంలో పోలిష్ భాష మరియు కాథలిక్కులు రెండూ ప్రాబల్యం పొందాయి. 1696 లో అధికారిక భాషగా బెలారసియన్ భాషకు బదులుగా పోలిష్ భాషకు అధికార హోదా ఇవ్వబడింది.
బెలారుషియన్ భాష పరిపాలనా ఉపయోగం నుండి నిషేధించబడింది.<ref>[http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?LangID=103&menu=00 "Belarusian": UCLA Language Materials Project], ucla.edu; accessed 4 March 2016.</ref> అయినప్పటికీ స్థానిక రుథేనియన్ రైతులు వారి స్వంత భాషను మాట్లాడటం కొనసాగిస్తూ తూర్పు సంప్రదాయ చర్చికి విశ్వాసంగా ఉన్నారు.పోలిష్-లిథువేనియన్ పాలన అధికభాగం పోలిష్ లేదా లిథువేనియన్ (
===రష్యన్ సాంరాజ్యం ===
1795 లో పోలాండ్ను ఇంపీరియల్ రష్యా, ప్రస్సియా, మరియు ఆస్ట్రియాతో విభజించడంతో పోలాండ్ మరియు లిథువేనియా మధ్య యూనియన్ ముగింపుకు వచ్చింది.
మొదటి నికోలస్ మరియు మూడవ అలెగ్జాండర్ లలో జాతీయ సంస్కృతులు డి-పోలనిజేషన్ విధానాల కారణంగా అణచివేయ్యబడ్డాయి, ఇందులో బెలారస్యు యూనియన్ల ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీ తిరిగి వచ్చింది.<ref>{{ru icon}} [http://www.pravoslavie.ru/arhiv/050513111111 Воссоединение униатов и исторические судьбы Белорусского народа] (''Vossoyedineniye uniatov i istoričeskiye sud'bi Belorusskogo naroda''), [http://www.pravoslavie.ru/ Pravoslavie portal]</ref> మరియు రస్సిఫికేషన్ <ref name="zytko-1">Żytko, ''Russian policy ...'', p551.</ref> విధానాల కారణంగా అణచివేయ్యబడ్డాయి. ఇందులో బెలారస్ యూనియన్ ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీ తిరిగి వచ్చింది.
1840 లలో ఒక రౌసిఫికల్ డ్రైవ్లో నికోలస్ బెలరెన్ భాషలను ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో వాడటం నిషేధించింది. బెలారుషియన్ ప్రచురణలకు వ్యతిరేకంగా ప్రచారం చేసింది. మరియు పోలీస్ సాయంతో కాథలిక్కులగా మార్చినవారిని ఆర్థడాక్స్ విశ్వాసానికి తీసుకువచ్చేందుకు ఒత్తిడి తెచ్చింది. 1863 లో
బ్రెస్ట్-లిటోవ్స్క్ ఒప్పందం చర్చల సందర్భంగా బెలారస్ మొదట 1918 మార్చి 25 న జర్మనీ ఆక్రమణ సమయంలో
తర్వాత వెంటనే పోలిష్-సోవియట్ యుద్ధం ఫలితంగా బెలారస్ భూభాగం పోలాండ్ మరియు సోవియట్ రష్యా మధ్య విభజించబడింది<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=QJhMhTKw-vgC&pg=PA282&dq=belarus+partition&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiH9L3Cj8nLAhVM-2MKHWhcCPUQ6AEIPjAE#v=onepage&q=belarus%20partition&f=false|title=The Reconstruction of Nations|publisher=}}</ref>
పంక్తి 140:
<ref name="birgerson"/><ref>{{cite book|last=Marples|first=David|title=Belarus: A Denationalized Nation|publisher=Routledge|year=1999|page=5|url=https://books.google.com/books?id=EMCYfOSaLSgC&pg=PA8&dq=Belarusian+People%27s+Republic|isbn=90-5702-343-1}}</ref> విభజనలో ఆధునిక బెలారస్ పశ్చిమ ప్రాంతం పోలాండ్లో భాగంగా ఉంది.<ref name="ocu1">{{cite book|title=The global and the local: understanding the dialectics of business systems|last=Sorge|first=Arndt|year=2005|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=9780191535345}}</ref><ref name="ocu2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RSxt-JB-PDkC&pg=PA37&dq=occupation+of+Western+Belarus|title=Miniature empires: a historical dictionary of the newly independent states|last=Minahan|first=James|year=1998|publisher=[[Greenwood Publishing Group|Greenwood Press]]|isbn=978-0-313-30610-5}}</ref><ref>{{cite book|author1=Nick Baron|author2=Peter Gatrell|title=Homelands|url=https://books.google.com/books?id=FCBVPqAWuUsC&pg=PA19|accessdate=18 September 2015|date=10 August 2004|publisher=Anthem Press|isbn=978-1-84331-385-4|page=19|chapter=War, Population Displacement and State Formation in the Russian Borderlands 1914–1924}}</ref>
1920 లు మరియు 1930 లలో సోవియట్ వ్యవసాయ మరియు
[[File:Khatyn Memorial, Belarus.jpg|thumb|ఖటిన్ మెమోరియల్. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో, జర్మనీ పౌరులు పౌరులను 5,295 వేర్వేరు ప్రాంతాల్లో ఆక్రమించిన సోవియట్ బెలారస్లో హత్య చేసింది]]
[[File:Soviet guerilla.jpg|thumb|1943 లో బెలారస్లో జర్మన్ ఫ్రంట్ లైన్స్ వెనుక సోవియట్ పార్టిసియన్ యుద్ధ విమానాలు]]
1939 లో నాజీ జర్మనీ మరియు సోవియట్ యూనియన్ రెండో ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభంలో పోలాండ్ను ఆక్రమించాయి. " రిగా పీస్ "
*Клоков В. Я. Великий освободительный поход Красной Армии. (Освобождение Западной Украины и Западной Белоруссии).-Воронеж, 1940.
*Минаев В. Западная Белоруссия и Западная Украина под гнетом панской Польши.—М., 1939.
పంక్తి 152:
</ref><ref name="uni4">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=jZJntMQtkSYC&pg=PA106&lpg=PA106&dq=Belarus+map+1945|title=Belarus: The Last European Dictatorship|author=Andrew Wilson|year=2011|isbn=978-0-300-13435-3}}</ref>
సోవియట్-నియంత్రిత " బైలెరోసియన్ పీపుల్స్ కౌన్సిల్ " అధికారికంగా భూభాగాలను నియంత్రించింది.1939
1971 వరకు బెలారస్ జనాభా దాని పూర్వ యుద్ధ స్థాయిని తిరిగి పొందలేదు.<ref name="warpop"/> స్టాలిన్ బెలారస్ భూభాగాలను ఇటీవల [[లిథువేనియా]] విలీనం చేయబడిన తరువాత ఆధునిక బెలారస్ సరిహద్దులు నిర్ణయించబడ్డాయి.<ref name="uni4"/>
1988 జూన్లో సమీపంలోని కురపతి వద్ద 1937-41లో మరణించిన బాధితుల సామూహిక సమాధులను బి.పి.ఎఫ్. జియనాన్ పనియాక్
క్రిస్టియన్ కన్జర్వేటివ్ పార్టీకి చెందిన పురాతత్వవేత్త మరియు నాయకుడు కనుగొన్నాడు.<ref name="Gorby"/> Some nationalists contend that this discovery is proof that the Soviet government was trying to erase the Belarusian people, causing Belarusian nationalists to seek independence.<ref name="massgraves">{{harvnb|Birgerson|2002|page=99}}</ref>
పంక్తి 161:
===స్వతంత్రం ===
1990 జూలై 27 లో బెలారస్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ సార్వభౌమాధికార ప్రకటనను జారీ చేయడం ద్వారా తనకు తాను సార్వభౌమాధికార దేశంగా ప్రకటించింది.
కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ మద్దతుతో 1991 ఆగస్టు 25 న దేశం పేరు రిపబ్లిక్ ఆఫ్ బెలారస్గా మార్చబడింది. <ref name="byind"/> బెలారస్ సుప్రీం సోవియెట్ ఛైర్మన్ " స్టానిస్లవ్ షష్కేవిచ్ " సోవియట్ యూనియన్
===స్వతంత్రం తరువాత ===
పంక్తి 170:
అధ్యక్ష పదవికి రెండు-రౌండ్ ఎన్నికలు (1994 జూన్ 24 మరియు 1994జూలై 10) <ref>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact94/wf950026.txt|title=World Factbook: Belarus|accessdate=21 December 2007|date=20 October 1994|format=TXT|publisher=Central Intelligence Agency}}</ref> గతంలో తెలియని అలెగ్జాండర్ లుకాషేన్ను జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన వ్యక్తిగా ఆకర్షించాడు. అతను మొదటి రౌండ్లో 45% ఓట్లను పొందగా రెండో రౌండ్లో 80%<ref name="byind"/>
గెలిచాడు వీచెస్లావ్ కెబిచ్నును 14% ఓట్ల తేడాతో ఓడించారు. లూకాషెంకో 2001 లో, 2010 లో మరియు తిరిగి 2015 లో తిరిగి ఎన్నికయ్యాడు. పశ్చిమ ప్రభుత్వాలు,
<ref>{{cite web|url=http://www.international.gc.ca/media/aff/news-communiques/2012/09/25a.aspx?view=d|title=Standing up for Free and Fair Elections in Belarus|accessdate=7 January 2013|authors=Foreign Affairs and International Trade Canada|date=25 September 2012|publisher=Government of Canada}}</ref> అమ్నెస్టీ ఇంటర్నేషనల్ <ref name=amnesty>{{cite web|url=https://www.amnesty.org/en/region/europe-and-central-alia/eurasia/belarus |title=Human rights by country – Belarus |accessdate=22 December 2007 |year=2007 |work=Amnesty International Report 2007 |publisher=[[Amnesty International]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071212011715/http://www.amnesty.org/en/region/europe-and-central-asia/eurasia/belarus |archivedate=12 December 2007 |deadurl=no |df=dmy }}</ref> మరియు హ్యూమన్ రైట్స్ వాచ్ <ref name="HRW"/> లుకాషేన్
పంక్తి 179:
బెలూరస్ 51 డిగ్రీల నుండి 57 ° ఉత్తర అక్షాంశ మరియు 23 ° నుండి 33 ° తూర్పురేఖాంశం మద్య ఉంటుంది. మీదుగా 23 ° నుండి 33 ° తూర్పుగా ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి 560 కిమీ (350 మైళ్ళు) పశ్చిమం నుండి తూర్పుకు 650 కిలోమీటర్లు (400 మైళ్ళు) మధ్య విస్తరించి ఉంటుంది.<ref name="statistics">{{cite web|url=http://landofancestors.com/travel/statistics/geography/235-coordinates-of-the-extreme-points-of-the-state-frontier.html|title=Coordinates of the extreme points of the state frontier. Main Geographic Characteristics of the Republic of Belarus|publisher=the Scientific and Production State Republican Unitary Enterprise "National Cadastre Agency" of the State Property Committee of the Republic of Belarus|year=2011|website=Land of Ancestors|accessdate=11 September 2013}}</ref>
ఇది భూపరివేష్టితమైనదిగా చదునైనదిగా మరియు చిత్తడి భూభాగం పెద్ద మార్గాలను కలిగి ఉంది.<ref name="ciageo">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html|title=Belarus – Geography|accessdate=7 November 2007|publisher=Central Intelligence Agency|year=2007|work=The World Factbook|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071114004238/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html|archivedate=14 November 2007|deadurl=no}}</ref>
{{cite web
|url=http://hdr.undp.org/en/reports/nationalreports/europethecis/belarus/belarus_2005_en.pdf|title= Belarus: Window of Opportunity (see Table 15, page 66)|publisher=United Nations|accessdate=22 September 2008|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081001230713/http://hdr.undp.org/en/reports/nationalreports/europethecis/belarus/belarus_2005_en.pdf|archivedate=1 October 2008|deadurl=no}}
పంక్తి 186:
బెలారస్లో అనేక ప్రవాహాలు మరియు 11,000 సరస్సులు ఉన్నాయి.<ref name="ciageo"/> దేశంలో మూడు ప్రధాన నదులు ప్రవహిస్తున్నాయి: నెమాన్, ప్రియాపట్ మరియు దినీపర్. నెమాన్ పడమటి వైపున బాల్టిక్ సముద్రం వైపు ప్రవహిస్తుంది మరియు ప్రీయట్ తూర్పువైపు దినీపర్కు ప్రవహిస్తుంది; ద్నీపర్ దక్షిణ దిశగా నల్ల సముద్రం వైపు ప్రవహిస్తుంది.<ref name="bell">{{cite book|last=Bell|first=Imogen|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Taylor & Francis|year=2002|page=132|isbn=1-85743-137-5}}</ref>
345 మీటర్లు (1,132 అడుగులు) ఎత్తులో డిజీర్జైన్కాయ హరా (డిజార్జిన్స్క్ హిల్) దేశంలో అత్యధిక ఎత్తైన ప్రాంతంగా భావించబడుతుంది.
సహజ వనరులు పీట్ డిపాజిట్లు చిన్న పరిమాణంలో చమురు మరియు సహజ వాయువు, గ్రానైట్, డోలమైట్ (సున్నపురాయి), మార్ల్, సుద్ద, ఇసుక, కంకర మరియు మట్టి ఉన్నాయి. <ref name="ciageo"/>పొరుగున ఉన్న [[ఉక్రెయిన్]] 1986 చెర్నోబిల్ అణు విపత్తు నుండి 70% రేడియోధార్మికత బెలారసియన్ భూభాగంలోకి ప్రవేశించింది. బెలారసియన్ భూభాగంలో (ప్రధానంగా వ్యవసాయ భూములను మరియు ఆగ్నేయ ప్రాంతాల్లోని అడవులు) ఐదవ భాగం ప్రాంతంలో రేడియేషన్ ఫాల్ ఔట్ ద్వారా ప్రభావితమైంది.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4485003.stm|publisher=BBC News|title=Belarus cursed by Chernobyl|first=Sarah|last=Rainsford|date=26 April 2005|accessdate=26 March 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060424152147/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4485003.stm| archivedate= 24 April 2006|deadurl=no}}</ref> ఐక్యరాజ్యసమితి మరియు ఇతర సంస్థలు ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో రేడియేషన్ స్థాయిని తగ్గించటాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. ప్రత్యేకించి సీసియం బైండర్లు మరియు రాప్సీడ్ సాగును ఉపయోగించడం ద్వారా, సీసియం-137 మట్టి స్థాయిలను తగ్గించడానికి ఉద్దేశించినవి.<ref name="uncher">{{cite web|url=http://chernobyl.undp.org/english/belarus.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20080506084709/http://chernobyl.undp.org/english/belarus.html| archivedate=6 May 2008| publisher=United Nations|title=The United Nations and Chernobyl – The Republic of Belarus|year=2004|accessdate=4 October 2007}}</ref><ref name="iaea">{{cite news|first=Marilyn|last=Smith|title=Ecological reservation in Belarus fosters new approaches to soil remediation|publisher=International Atomic Energy Agency|url=http://tc.iaea.org/tcweb/news_archive/Chernobyl/ecoreserve/default.asp|accessdate=19 December 2007}}</ref>
బెలారస్కుబ్ఐదు దేశాల సరిహద్దులు ఉన్నాయి: ఉత్తరసరిహద్దున [[లాట్వియా]], వాయువ్యసరిహద్దులో [[లిథువేనియా]], పశ్చిమసరిహద్దులో [[పోలాండ్]], ఉత్తర మరియు తూర్పుసరిహద్దున [[రష్యా]] మరియు దక్షిణసరిహద్దులో [[ఉక్రెయిన్]] ఉన్నాయి. 1995 మరియు 1996 లో ఒప్పందాలలో బెలారస్ సరిహద్దులను లాట్వియా మరియు లిథువేనియా మరియు బెలారస్ లతో విభజించారు. 1997 లో బెలారస్-ఉక్రెయిన్ సరిహద్దును 1997
{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;"
పంక్తి 226:
<ref name="byexports">{{cite web|url=http://countrystudies.us/belarus/36.htm|title=Belarus – Exports|accessdate=4 November 2007|year=1994|author=Library of Congress|work=Country Studies}}</ref>ఆర్ధికంగా బెలారస్ సి.ఐ.ఎస్. యురేషియా ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ మరియు రష్యాతో యూనియన్లో పాల్గొంది.
అయితే 1990 లలో పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి వ్యాపార భాగస్వాముల నుండి దిగుమతి, పెట్టుబడి, మరియు బెలారసియన్ ఉత్పత్తులకు డిమాండ్ తగ్గుదల కారణంగా పడిపోయింది.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/belarus/30.htm|title=Belarus – Industry|accessdate=8 October 2007|year=1995|work=Country Studies|publisher=Library of Congress}}</ref> జి.డి.పి. 1996 నుండి మాత్రమే పెరగడం ప్రారంభమైంది;<ref name="bybriefwb06">{{cite web|url=http://lnweb18.worldbank.org/eca/eca.nsf/2656afe00bc5f02185256d5d005dae97/8ec2dc1ef03aed3e85256d5d0067dc90?OpenDocument|title=Belarus – Country Brief 2003|accessdate=9 November 2007|year=2006|author=World Bank|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071210182026/http://lnweb18.worldbank.org/ECA/eca.nsf/2656afe00bc5f02185256d5d005dae97/8ec2dc1ef03aed3e85256d5d0067dc90?OpenDocument|archivedate=10 December 2007|deadurl=no}}</ref>దేశం
<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bDx0Ak4xnOQC&pg=PA328&dq=Belarus+GDP+1996 |title=Transition: The First Decade}}</ref> 2006 లో జి.డి.పి. మొత్తం $ 83.1 బిలియన్ల అ.డా.తలసరి
2006 లో బెలారస్ అతి పెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామి [[రష్యా]] మొత్తం వర్తకంలో సగ భాగాన్ని కలిగి ఉండి యూరోపియన్ యూనియన్ తరువాత అతిపెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామిగా విదేశీ వాణిజ్యంలో మూడింట ఒక వంతుకు భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది.<ref name="tradestats">[http://www.government.by/en/eng_analytics11.html Foreign trade in goods and services in Belarus up by 11.5% in January–October, Council of Ministers] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090104060950/http://www.government.by/en/eng_analytics11.html |date=4 January 2009 }}</ref><ref name="eutrade"/> 2015 నాటికి బెలారసియన్ ఎగుమతి వస్తువులలో 38% రష్యాకు వెళ్లి, 56% దిగుమతి చేసుకున్న వస్తువులు రష్యా నుండి వస్తాయి. <ref name="econstats"/>
పంక్తి 237:
<ref name="econstats"/> 2005 లో దాదాపుగా పావు జనాభా పారిశ్రామిక కర్మాగారాలలో పనిచేస్తున్నారు. వ్యవసాయం,తయారీ అమ్మకాలు, వ్యాపార వస్తువులు మరియు విద్యలో ఉపాధి ఎక్కువగా లభిస్తుంది. ప్రభుత్వ గణాంకాల ప్రకారం నిరుద్యోగం రేటు 2005 లో 1.5%. 6,79,000 మంది నిరుద్యోగులైన బెలారుషియన్లు ఉన్నారు. వీరిలో మూడింట రెండు వంతు మంది మహిళలు ఉన్నారు. 2003 నుండి నిరుద్యోగం రేటు తగ్గుముఖం పడుతోంది. 1995 లో గణాంకాలు తొలిసారిగా సంకలనం చేయబడినప్పటి నుంచి మొత్తం ఉపాధి రేటు అత్యధికం అయింది.<ref name="econstats"/>
2016 జూలై 1 వరకు బెలారస్ కరెన్సీ బెలారస్ రూబుల్ (బి.వై.ఆర్.). సోవియట్ రూబుల్ స్థానంలో 1992 మేలో బెలారస్ కరెన్సీ ప్రవేశపెట్టబడింది. బెలారస్ రిపబ్లిక్ మొదటి నాణేలు 1996
ఒక కొత్త కరెన్సీ, కొత్త బెలారెల్ రూబుల్ <ref name="currency-iso.org">{{cite web|url=http://www.currency-iso.org/dam/downloads/dl_currency_iso_amendment_161.docx |format=DOC |title=ISO 4217 AMENDMENT NUMBER 161 |website=Currency-iso.org |accessdate=31 March 2016}}</ref> 2016 జూలైలో ప్రవేశపెట్టబడింది. ఇది 1: 10,000 (10,000 పాత రూబిళ్లు = 1 కొత్త రూబుల్) రేటుతో బెలూన్ రూబుల్ స్థానంలో ఉంది. 1 జూలై నుండి
బెలారస్ బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ రెండు స్థాయిలను కలిగి ఉంది: సెంట్రల్ బ్యాంక్ (నేషనల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ బెలారస్) మరియు 25 వాణిజ్య బ్యాంకులు.<ref>{{cite web|url=http://www.heritage.org/research/features/index/country.cfm?id=Belarus|title=Heritage Foundation's Index of Economic Freedom – Belarus|accessdate=18 March 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070223175533/http://www.heritage.org/research/features/index/country.cfm?id=Belarus|archivedate=23 February 2007|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> 2011 మే 23 న బెలారస్ రూబుల్ యునైటెడ్ స్టేట్స్ డాలర్లో 56% క్షీణించింది. నల్లధనంకూడా కోలుకోలేదు. మరియు
<gallery>
Belarus 952.3 Tractor in Bucharest 2011.jpg|''[[Belarus (tractor)|Belarus]]'' tractor
పంక్తి 251:
అనేక ఇతర తూర్పు యూరోపియన్ దేశాల వలె బెలారస్ జనాభా పెరుగుదల క్షీణిదశ మొదలైంది.2007 లో బెలారస్ జనాభా 0.41% క్షీణించింది, దాని ఫలదీకరణ రేటు 1.22, <ref name="demographics">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html|title=CIA World Factbook (2007) – Belarus – People|accessdate=7 November 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071114004238/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html|archivedate= 14 November 2007|deadurl=no}}</ref> బాగా భర్తీ రేటు కంటే తక్కువగా ఉంది. దాని నికర వలస రేటు 1,000 కు +0.38 ఉంది. బెలారస్
30-34 యొక్క మధ్యస్థ వయస్సు 2050 నాటికి 60 నుండి 64 వరకు పెరుగుతుందని అంచనా వేయబడింది.2050 నాటికి సంతానోత్పత్తి వయసు 30-40 నుండి 60-64 చేరవచ్చని అంచనా వేస్తున్నారు.<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/population/international/data/idb/informationGateway.php|title=International Programs: International Data Base|accessdate=9 February 2017|publisher=U.S. Census Bureau|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170208114205/http://www.census.gov/population/international/data/idb/informationGateway.php|archivedate=8 February 2017|df=dmy-all}}</ref>
బెలారస్లో ఒక మహిళకు 0.87 మంది పురుషుల నిష్పత్తిలో ఉన్నారు.<ref name="demographics"/> సగటు ఆయుర్ధాయం 72.15 సంవత్సరాలు. (పురుషులకు 66.53 సంవత్సరాలు మరియు మహిళలకు 78.1 సంవత్సరాలు).<ref name="demographics"/> 15 మరియు అంత కంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న బెలారుషియన్లలో 99% మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name="demographics"/>
పంక్తి 278:
బెలారస్ క్యాథలిక్ అల్పసంఖ్యాక ప్రజలు దేశంలోని పశ్చిమ భాగంలో కేంద్రీకృతమై ఉన్నారు. ప్రత్యేకించి హ్రోడ్నా, బెలారస్ పౌరులు, పోలిష్ పౌరులు, లిథువేనియన్ అల్పసంఖ్యాక ప్రజలు ఉన్నారు.<ref name="Belarus – Religion">{{cite web|url=http://countrystudies.us/belarus/20.htm|title=Belarus – Religion|publisher=countrystudies.us}}</ref> బెలారుషియన్-వాటికన్ సంబంధాల గురించి ప్రసార మాధ్యమాలు ఒక ప్రకటనలో అధ్యక్షుడు లుకాషేన్కో మాటలలో " ఆర్థడాక్స్ మరియు కాథలిక్ విశ్వాసులు " మా దేశంలో రెండు ప్రధాన మతాలు" అని పేర్కొన్నారు.<ref>{{cite web|url=http://news.belta.by/en/news/president?id=363517|title=Belarus, Roman Catholic Church may ink cooperation agreement – President|publisher=News.belta.by|date=25 April 2009|accessdate=4 October 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120326123631/http://news.belta.by/en/news/president?id=363517|archivedate=26 March 2012|df=dmy-all}}</ref>
బెలారస్ ఒకప్పుడు ఐరోపా యూదుల ప్రధాన కేంద్రంగా ఉంది. జనాభాలో 10% మంది యూదులుగా ఉన్నారు. కానీ 20 వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుంచి హోలోకాస్ట్ బహిష్కరణ, వలసల ద్వారా యూదుల సంఖ్య తగ్గింది. తద్వారా ఇది చాలా తక్కువ అల్పసంఖ్యాక వర్గంగా (1%) ఒక శాతం కంటే తక్కువగా ఉంది.<ref>Minsk Jewish Campus [http://www.meod.by/en/belarus-info/jewish-belarus.html Jewish Belarus] {{webarchive|url=https://archive.is/20130824171216/http://www.meod.by/en/belarus-info/jewish-belarus.html|date=24 August 2013}}; retrieved {{Nowrap|9 July}} 2007.</ref> 15,000 పైగా ఉన్న లిప్కా టాటార్స్ ప్రధానంగా ముస్లింలు ఉన్నారు. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 16 ప్రకారం
== బయటి లింకులు ==
|