చాకలి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

ట్యాగులు: చరవాణి సవరింపు ముబైల్ యాప్ ద్వారా దిద్దుబాటు Android app edit
ట్యాగులు: చరవాణి సవరింపు ముబైల్ యాప్ ద్వారా దిద్దుబాటు Android app edit
పంక్తి 9:
రాగి సన్నత్‌ : మాచయ్యల దగ్గర పూర్వం రాజులు ఇచ్చిన రాగి సన్నత్‌ ఉంటుంది. రాజులు లేక పాలకులు తమ ఇలాఖాలోని గ్రామాలలోని వివిధ కులాలను ఆశ్రయించడానికి ఉప కులాల వారికి (ఆయాకులాలపై ఆధారపడ్డ కులాలవారికి) ఉన్న హక్కును తెలియజేస్తూ రాసి ఇచ్చిన రాగి శాసనాన్ని సన్నత్‌ అంటారు. గ్రామంలోకి ప్రవేశించిన వెంటనే చాకలి కులపెద్దను కలిసి ఈ రాగి సన్నత్‌ అతనికి చూపించి త్యాగం ఖరారు చేసుకుంటారు. తరువాత కులపెద్దలు ఒక చాపలో ఉత్తరం లేదా తూర్పు వైపు ముఖం ఉండే విధంగా కూర్చుని రాగి సన్నత్‌ పైన కుడి చేయి ఉంచగా మాచయ్య వారికి బొట్టు పెట్టి, దీవనార్తి పెడతాడు. ఈ విధంగా అందరు కులపెద్దలకూ చేస్తాడు మాచయ్య. త్యాగం అంటే మాచయ్యకు హక్కు కింద చాకలి వారు ఇచ్చే డబ్బు లేదా ధాన్యం.
కథ మొదలు పెట్టే ముందు స్నానం చేసి శుచిగా రంగస్థలం వద్దకు వచ్చి ముందు ఊదుబత్తులు ముట్టించి కొబ్బరి కాయ కొడతారు. ప్రేక్షకులకు కుంకుమ బొట్లు పెడతారు. తరువాత ఓంకార్‌ విరాట్‌ తో కథ ప్రారంభిస్తారు. ఓంకార్‌ విరాట్‌ సృష్టి కర్త. భూమి ఆకాశం చిమ్మచీకట్లలో ఉన్నపుడు ఓంకారి విరాట్‌ మిణుగురు పురుగుగా అవతరిస్తాడు. ఈయనకు ఎడమవైపుగా ఆది మహాశక్తి వెయ్యి హస్తాలతో వెయ్యి ఆయుధాలతో నిలబడి ఉండగా కుడివైపున ఆది బసవేశ్వరుడు ఉంటాడు. ఈ విధంగా ప్రారంభమైన శివపురాణంకు సంబంధించిన కథలు ఒక క్రమపద్ధతిలో చెప్పబడుతుంటాయి. వీరి కథలు వినడానికి చాకలివారే కాదు అన్ని కులాల వారు వీలును బట్టి వస్తుంటారు. కథ చెప్పడం పూర్తయిన తర్వాత మంగళహారతిలో ప్రేక్షకులు డబ్బులు వేసి మాచయ్యల వద్ద దీవెన పొందుతారు.
 
==గతంలో చాకలి వృత్తి==
గతంలో చాకలి వారు పల్లెల్లో రెండు మూడు పల్లెలకు కలిసి ఒక చాకలి కుంటుంబం ఉండేది. వారు ప్రతి రోజు, ప్రతి ఇంటికి వెళ్ళి, మాసిన బట్టలను మూట గట్టి గాడిదలపైన వేసుకొని దగ్గర్లోని చెరువుకో, వాగులు, వంకలకో వెళ్ళి అక్కడ బట్టలన్నీ ఉతికి సాయంకాలానికి ఎవరి బట్టలను వారి ఇళ్ళకు చేర్చేవారు. ఎవరి బట్టలను వారికే ఇచ్చేవారు. ఏ మాత్రం పొరబాటు జరిగేది కాదు. అందుకే ''చదివినోడికన్నా చాకలోడు మిన్న '' అనే సామెత వాడుకలోకి వచ్చింది. మధ్యాహ్నం ఒక చాకలి ఇల్లిల్లు తిరిగి అన్నం, కూర ఒక బుట్టలో వేయించుకుని వెళ్ళేవారు. అదే విధంగా రాత్రికి కూడా ప్రతి ఇంటివారు చాకలికి కొంత అన్నం, కూర వేయాలి. వారు అన్నాన్ని సేకరించడానికి ఒక బుట్ట, కూరలకు ఒక గిన్నె వెంట తెచ్చుకునేవారు. ఇంటివారు ఒక్కొరకం కూరలు ఆ గిన్నెలోనే వేసేవారు. అవి అన్ని కలిసి పోయేవి. ఆకారణంగానే .... అనేక రకాల రుచులు కలిగిన కూరను ''ఇది చాకలి కూర లాగ ఉన్నదే '' అని అంటుంటారు. ఆవిధంగా పుట్టింది ఈ సామెత.
 
ఇది పల్లెల్లో చాల ప్రధానమైన వృత్తి. '''చాకలి''' లేనిదే పల్లెల్లో సాంప్రదాయమైన పనులు చాల జరగవు. వారిది ముఖ్యమైన పని అందరి బట్టలను వుతికి తేవడం. మధ్యాహ్నం ఒకరు వచ్చి ప్రతి ఇంటి వద్ద కొంత అన్నం కూర తికుని వెళ్లి తింటారు. అలాగే రాత్రికి కూడా కొంత అన్నం పెట్టాలి. వూరి వారి బట్టలి అన్ని కలిపి వున్నా సాయంత్రానికి ఎవరి ఇంటి బట్టలు వారివి వేరు చేసి వారి వారికిస్తారు. బట్టలను వారు అంత బాగా గుర్తు పట్టగలరు. అందుకే ''[[చదివిన వాడికన్న చాకలి మిన్న]]'' అన్న నానుడి పుట్టింది. వారు బట్టలను వుతికే ముందు కొన్ని బట్టలను [[ఉబ్బ]] కెస్తారు, [[ఉబ్బ]] అంటే మూడు పెద్ద మట్టి కుండలను త్రికోణాకారంలో పెద్ద పొయ్యి మీద పెట్టి వాటి చుట్టూ మట్టితో దిమ్మ కడ్తారు. ఆ కుండల మూతులు మాత్రమే కనిపిస్తుంటాయి. వాటిల్లో సగం వరకు నీళ్లు పోసి, ఆమూడు కుండల మీద ఉబ్బకు వేయాల్సిన బట్టలను [[సౌడు]] నీళ్లతో తడిపి చుట్టలు చుట్టలుగా రెండు మూడు అడుగులఎత్తు వరకు అమర్చుతారు. తర్వాత అ బట్టల కుప్పకు ఒక పెద్ద బట్టను కప్పుతారు. ఇప్పుడు కుండల క్రింద మంట పెడ్తారు. కుండలలోని నీరు ఆవిరై అది పైనున్న బట్టలన్నింటికి వ్యాపిస్తుంది. అలా ఒక గంట ఆవిరి పట్టాక వాటిని తీసి నీళ్లలో వుతుకుతారు. అప్పుడు ఆ బట్టలు వాటికి వున్న మురికి వదిలి చాల తెల్లగా వస్తాయి. వీటిలో రంగు బట్టలు వేయరు. ఎందు కంటే ఒకదాని రంగు మరొక దానికి అంటు తుంది.
[[''సౌడు'']] అనగా సౌడు భూములలో పైకి తేలిన ఉప్పటి నున్నటి మట్టి. బట్టలు ఉతికినందుకు చాకలికి ఫలితానికి ఒక సారి 'మేర ' ఇవ్వాలి [[మేర]] అంటే ఐదు బళ్ళ వడ్లు. అలాగే వరికోతలప్పుడు అందరి పని వాళ్లతో బాటు '''చాకలి'''కి కూడా ఒక [[మోపు]] వరిని కూడా వదిలి పెట్టాలి. దాన్ని చాకలి ఇంటికి తీసుకెళ్లి నూర్చు కుంటాడు. పెళ్ళి పత్రికలు రాకముందు పెళ్ళి పిలుపులకు చాకలినే పంపే వారు. తమలపాకులు, వక్కలు ఇచ్చి ప్రతి ఇంటికి వేరె వూర్లో వున్న బంధువులకు చెప్పిరమ్మని చాకలిని పంపేవారు. స్వంత గాళ్లు పిలిచిన పిలిపు కంటే చాకలి పిలుపుకే గౌరవం.... మర్యాద.... సాంప్రదాయ కూడ. ఏశుభ కార్యానికైనా వక్క ఆకు ఇచ్చి పిలిస్తేనె అది మర్యాద. లేకుంటే అయిష్టంగా పిలిచినట్లె భావించే వారు. ఆ సందర్భంగా పుట్టినదే ఈ నానుడి: ''నాకేమైనా వక్క ఆకు ఇచ్చి పిలిచారా నేను రావడానికి?'' అదేవిధంగా పిల్లలు పుట్టినపుడు పురుడుకు వూరివారి నందరిని చాకలే పిలవాలి నీళ్లు పోయడానికి. చాకలే ముందు నీళ్లు పోయాలి. ఆడ పిల్లలు సమర్థాడి నప్పుడు వారి వంటి పైనున్న బట్టలు చాకలికే చెందుతాయి. ఇది పల్లేల్లో ఒకనాటి సంప్రదాయము. దీనిని బట్టే ఒక సామెత పుట్టింది. అదేమంటే...... ''సరదాకి సమర్థాడితె చాకలి వచ్చి చీరపట్టు కెళ్లిందట ''. వివరణ: ఒక ఆడపిల్ల సరదాకి సమర్తైనట్లు అపద్దం చెప్పి ఎలా వుంటుందో చూడాలనుకున్నది. ఆ వేడుక ఎలా వున్నా చాకలి వచ్చి సాంప్రదాయం ప్రకారము ఆ ఆడపిల్ల ఒంటిపైనున్న బట్టలన్నీ తీసుకెళ్ళి పోయిందట. ఈ సామెతలో..... సరదాకి కూడా అబద్ధం ఆడ కూడదనే సందేశం ఉంది. ఆడ పిల్లలు సమర్తాడినప్పుడు విషయాన్ని వూరి వారందరికి చాకలితో చెప్పి పంపుతారు. . ఎవరైనా ప్రయాణమై వెళుతున్నప్పుడు చాకలి ఎదురు పడితే సుభ శుభ చూచకంగా బావించేవారు.
 
==సామాజిక పాత్ర==
"https://te.wikipedia.org/wiki/చాకలి" నుండి వెలికితీశారు