|
== పేరు వెనుక చరిత్ర. ==
[[File:NagarjunaSagarDam.JPG|thumb|Nagarjunsagar dam|alt=]]
దీని పేరు రెండు తెలుగు పదాల నుండి వచ్చింది. నల్ల ("నలుపు"), ("కొండ") అనే పదాల కలయక ఏర్పడింది. నల్గొండ గతంలో నీలగిరి గా పిలవబడింది.పేరుకు తగినట్టుగానే పట్టణ పరిధిలో నలుపు వర్ణంగల కొండ ఉంది. బహమనీ సామ్రాజ్యం కాలంలో దీనిని నల్లగొండగా మార్చారు.<ref>{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=zXBB1nZYoLIC&pg=PA158&dq=hyderabad+nalgonda&ei=GUolS6qpO4GQkASH0ZDiCw&cd=7#v=onepage&q=hyderabad%20nalgonda&f=false|title=Hyderabad State - Ghulam Yazdani - Google Books|date=1923|accessdate=2014-07-30|work=Books.google.co.in|publisher=Atlantic Publishers & Distributors}}</ref> ఆ తరువాత నిజాంల పాలనలో (అధికారిక ఉపయోగానికి) ఈ పేరును నల్గొండగా మార్చారు.
== గణాంక వివరాలు ==
[[File:LateefSahebDargaNalgonda.jpg|thumb|Lateef Ullah Shah Quadri Darga, Nalgonda|alt=]]
2011 భారతదేశ జనాభా లెక్కల ప్రకారం, నల్గొండలో 135,163 మంది జనాభా ఉన్నారు. వీరిలో పురుషులు 51%, మహిళలు 49% ఉన్నారు.నల్గొండ సగటు అక్షరాస్యతా రేటు 87.08%, జాతీయ సగటు 59.5% కంటే ఎక్కువగా ఉంది. పురుషుల అక్షరాస్యత 92.23%, మహిళల అక్షరాస్యత 81.92%.11% జనాభా 6 సంవత్సరాల వయసు కంటే తక్కువ జనాభా 11% మంది ఉన్నారు.
==చరిత్ర==
[[File:Inscription on the death of Rani Rudrama in Chandupalta-1289 AD.jpg|thumb|Inscription on the death of Rani Rudrama Devi in Chandupalta 1289 AD <ref>http://namasthetelangaana.com/Telangana/rani-rudrama-died-in-chandu-patla-1-2-434197.aspx#.VLnc83u6-nl</ref> చందుపట్లలో రాణిరుద్రమ తుదిశ్వాస]]
[[Image:Panagal.JPG|thumb|right|View from Udaya Sagaram Tank]]
నల్గొండ లేదా నీలగిరి పురాతన కాలం నుండి నివాస స్థలం.పాత సిటీ సెంటర్ లో ఒక అశోక స్తంభం ఉంది. కాకతీయుల కాలంలో పానగల్లు గ్రామం నగర కేంద్రంగా ఉండేది.ఇక్కడ 11,12 వ శతాబ్దానికి చెందిన రెండు వేర్వేరు ఆలయ ప్రాంగణాలలో ఒక పురాతన చారిత్రాత్మక ఆలయం 'పచ్చల సోమేశ్వర దేవాలయం' ఉంది. ఆ అలయం నిర్మాణాత్మక అద్భుతాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. రామాయణం, మహాభారత దృశ్యాలు దేవాలయ గోడలు మీద మనోహరమైన శిల్పాలుగా చెక్కబడినవి.ఆ దృశ్యాలు శిల్పుల యొక్క అద్భుతమైన నైపుణ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.
పచ్చల సోమేశ్వరాలయం నుండి ఒక కి మీ దూరంలో మరొక దేవాలయం 'ఛాయా సోమేశ్వరాలయం' ఉంది.ఈ ఆలయాన్ని "త్రికూటా ఆలయం" అని కూడా పిలుస్తారు. అద్బుతమైన కట్టడం.ఈ దేవాలయం ప్రత్యేకత మహా శివరాత్రికి ఇక్కడ విశేషమైన ప్రత్యేక పూజ కార్యక్రమాలు నిర్వహించబడతాయి.చాయ సోమేశ్వర దేవాలయం, వెంకటేశ్వర దేవాలయం సున్నితమైన, అత్యంత సుందరమైన పురాతన ప్రసిద్ధ ఆలయాలు.
నల్గొండ లేదా నీలగిరి పురాతన కాలం నుండి నివాస స్థలం.పాత సిటీ సెంటర్ లో ఒక అశోక స్తంభం ఉంది. కాకతీయుల కాలంలో పానగల్లు గ్రామం నగర కేంద్రంగా ఉండేది.ఇక్కడ 11,12 వ శతాబ్దానికి చెందిన రెండు వేర్వేరు ఆలయ ప్రాంగణాలలో ఉన్న ఒక పురాతన చారిత్రాత్మక ఆలయం 'పచ్చల సోమేశ్వర దేవాలయం' ఉంది.ఆ అలయం నిర్మాణాత్మక అద్భుతాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది.రామాయణం, మహాభారత దృశ్యాలు దేవాలయ గోడలు మీద మనోహరమైన శిల్పాలుగా చెక్కబడినవి.ఆ దృశ్యాలు శిల్పుల యొక్క అద్భుతమైన నైపుణ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.
పచ్చల సోమేశ్వరాలయం నుండి ఒక కి మీ దూరంలో మరొక దేవాలయం 'ఛాయా సోమేశ్వరాలయం' ఉంది.ఈ ఆలయాన్ని "త్రికూటా ఆలయం" అని కూడా పిలుస్తారు.అద్బుతమైన కట్టడం.ఈ దేవాలయం ప్రత్యేకత మహా శివరాత్రికి ఇక్కడ ప్రత్యేకమైన విశేషమైన పూజ కార్యక్రమాలు నిర్వహించబడుతాయి.చాయ సోమేశ్వర దేవాలయం, వెంకటేశ్వర దేవాలయం సున్నితమైన, అత్యంత సుందరమైన పురాతన ప్రసిద్ధ ఆలయాలు. పచ్చ ఎముస్వర టెంపుల్ శిల్పం సమర్థత మరియు అత్యంత నైపుణ్యంతో చెక్కిన స్తంభాలు కళాకారులు 'నైపుణ్యం అలాగే భక్తిని ప్రదర్శిస్తాయి. ఈ దేవాలయాన్ని ఎర్నాల్డ్ సోమేశ్వర దేవాలయం అని పిలుస్తారు ఎందుకంటే ఇది ఒక పచ్చని పవిత్రమైనది, ఇది మొత్తం ఆలయంను రాత్రి మరియు రాత్రి నుండి ప్రతిబింబించే కాంతితో నిండి ఉంది. శివ భగవానుడు, పార్వతి గర్భగుడితో ట్రైకూట వాస్తు శిల్ప శైలిని అనుసరిస్తుంది, స్కంద యొక్క ప్రధాన భవంతి ప్రధాన పుణ్యక్షేత్రంగా ఉంచుతారు. కొంతమంది ఆలయం వారి గుడిసెలను లేదా గృహాలకు దూరంగా దొరికిన కొన్ని రాతి శిల్పాలను దొంగిలించి అనేక మంది గ్రామస్తులతో శిధిలావస్థలో ఉంది. ఏదేమైనా, పురావస్తు సమాజం భారత దేవాలయాన్ని కాపాడటానికి ప్రయత్నించింది, దాని ఆలయం దాని స్తంభాలతో చెప్పుకోదగినది.
అదేవిధంగా చయ సోమేశ్వర దేవాలయం ఒక శిల్పకళ అద్భుతం, ఇక్కడ రోజు లేదా రాత్రిలో ఎప్పుడైనా నీడ కాలమ్ ఏమాత్రం మార్పు లేకుండా ఏకకాలంలో శివుడిపై కనిపిస్తుంది. అంతేకాకుండా, ఆలయం యొక్క ప్రధాన దేవత ఎప్పుడూ సరస్సుగా ఉన్న సమీప సరస్సు నుండి పనగల్ చెరువు అని పిలువబడుతుంది. దేవాలయం చల్లని పరిసరాలతో నిండినట్లుగా నిర్మించిన మొత్తం నిర్మాణం మరియు నీటిని సర్దుబాటు చేయడం. సరస్సు కూడా దాని మూలం ఇవ్వడంతో సిలాశనతో చాలా పురాతనమైనది. రాతి శిల్పాల యొక్క ప్రధాన ఆసక్తికరమైన లక్షణం దానిలోని స్క్రిప్టు దాని పురాతన మూలాన్ని సూచించే బ్రహ్మి లిపి.
Nalgonda or Nilagiri is a place of residence from ancient times. In the old city center, there is an Ashoka pillar. The panagal village was the city center in Kakatiya period where exquisite and highly artful temple of emerald someswara, Chaya someswara temple, and a Venkateswara temple are found. The sculpture of emerald someswara temple is par excellence and highly skillfully carved pillars demonstrate the artisans' mastery as well as devotion. It is said that the temple is called emerald someswara temple because it was endowed with an emerald, which filled the entire temple with light reflected from it in day and night. Its structure follows ''trikuta'' architecture style with main sanctum of [[Shiva]] and sanctum of Parvati placed opposite, and sanctorum of Skanda placed on the right of main sanctum. The temple for some time was in ruins with many villagers pilfering some of the stone carvings, carting away to their huts or residences. Archaeological society of India, however, later on tried to protect the temple with a fence, and the temple stands in its glory with its pillars intact.
నీలగిరి రెండు కొండలకి కూడా దక్కింది, అక్కడ ఒక అనారోగ్యంతో ఒక కోట ఉంది, మరియు ఒక గుడి ఉన్న గ్రానైట్ యొక్క మరొక కొండ. ఈ ప్రక్కన ఉన్న ఒక కొండ మీద సున్నితమైన ఉపరితలం ఉన్న పెద్ద రాతితో నిర్మించారు. ఈ కొండకు మరో ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, చిన్న ప్రదేశంలో నీటిని పెద్ద జలాశయం కలిగి ఉంది, మరొక వైపున రాక్ యొక్క ఖాళీని లోపల చిన్నదిగా ఉంచుతారు. సంవత్సరం అన్ని సార్లు అది అంచు నిండి ఉంటుంది.
Similarly the Chaya someswara temple is an architectural wonder, where any time in day or night a column of shadow is seen exactly on the deity Shiva without any change throughout the year. Also, the temple's main deity always rests in water skillfully drawn from a nearby lake called panagal cheruvu. The whole construction and water circulating arrangement is as thought the deity is endowed with cool environs. The lake is also said to be very old with a silasashana giving its origin. Main interesting feature of the stone carvings is that the script on it is Brahmi script, indicating its very ancient origin.
కోటతో ఉన్న ఈ కొండను కపూరరా (కుటుంబ నివాస) గుత్తా అని పిలుస్తారు, ఈ కొండ అన్ని వైపులా చాలా నిటారుగా ఉన్నందున పాలకులు తమ కుటుంబాలను సురక్షితంగా ఉంచారని సూచించారు. చాలాకాలం నివాసితులకు నీటిని సరఫరా చేయాలంటే ఈ కోటలో చాలా లోతైన బావి ఉంది.
Nilagiri is also endowed with two hills, where on one ill there is a fort, and another hill of huge rock of granite where a temple is seen. This hill on its one side has a huge rock of smooth surface embellished with rectangular indentures for help walking on it to reach the temple. Another interesting feature of this hill is there is large reservoir of water inside a hollow of the rock on another side with small opening to be seen as if water is stored by some one in a pot of giant size. At all times of the year it is filled to the brim.
పాలియోథిక్ ఏజ్
The hill with the fort is called Kapurala (family residential) gutta, indicating that the families of the rulers were kept safe as this hill is very steep on all sides. This fort also has a very deep well as if to supply water for the residents for a long time.
ఈ సమయంలో, అనుకూలమైన పరిమాణం మరియు ఆకారం యొక్క హార్డ్ రాళ్లు చిప్పింగ్ ద్వారా ప్రజలు ఆయుధాలు మరియు ఆయుధాలను రూపొందించారు. ఈ లక్షణం ఎల్లోహెమ్మెర్లో స్లోన్ రకం యొక్క ఐసిఫైనల్ పాలియోలిథిక్ ఇన్స్టాలేషన్స్ కనుగొన్నది.
===Paleolithic Age===
During this period, people fashioned tools and weapons by chipping hard stones of convenient size and shape. This feature is testified by the findings of unifacial Paleolithic implements of the Sloan type at [[Yellowhammer]].
నియోలిథిక్ యుగం
===Neolithic Age===
Traces of Neolithic culture were found at Chota Yelupu, where sling stones and other objects of interest were unearthed. The existence of Megalithic culture was revealed by the discovery of innumerable burials at various places like Tipparti, Nakrekal, Nalgonda.
నియోలితిక్ సంస్కృతి యొక్క జాడలు చోటా యెల్లు వద్ద కనుగొనబడ్డాయి, ఇక్కడ స్లింగ్ రాళ్ళు మరియు ఇతర ఆసక్తి వస్తువులు వెలుగులోకి వచ్చాయి. టిప్పార్తి, నక్రెకల్, నల్గొండ వంటి అనేక ప్రదేశాలలో అసంఖ్యాకంగా ఖననం చేసేవారిని కనుగొన్న కారణంగా మెగాలిథిక్ సంస్కృతి యొక్క ఉనికి బయటపడింది.
===Mauryas and Satavahanas (230 BC – 218 BC)===
The political history of the district commences with the [[Mauryas]]. Mauryas, during the reign of [[Ashoka]] the Great, held their sway over this region. Later the region came under the overlordship of the [[Satavahanas]], who ruled between 230 BC and 218 BC. It was during this period that the region established trade contacts with the [[Roman empire]].
మౌర్యులు మరియు శాతవాహనులు (230 BC - 218 BC)
===Ikshvakus (227–306)===
The [[Ikshvaku]]s attained control over the region. During this period, [[Saka]]s and tled in the region. [[Buddhism]] flourished during this period. Iksvakus are one of the greatest dynasties ever ruled.
జిల్లా యొక్క రాజకీయ చరిత్ర మౌర్యులతో మొదలవుతుంది. మౌర్యులు, అశోకా ది గ్రేట్ పాలనలో, ఈ ప్రాంతంపై వారి స్వేతిని నిర్వహించారు. తరువాత ఈ ప్రాంతం శాతవాహనుల యొక్క అధికారంలోకి వచ్చింది, వీరు క్రీ.పూ. 230 మరియు క్రీ.పూ. 218 ల మధ్య పాలించారు. ఈ సమయంలో ఈ ప్రాంతం రోమన్ సామ్రాజ్యంతో వాణిజ్య సంబంధాలు ఏర్పడింది.
===Pallavas ===
[[దస్త్రం:YSR State arch museum - unfinished jain stupa of nalgonda.jpg|thumbnail|నల్గొండలో లభించిన 12వ శతాబ్దికి చెందిన అసంపూర్తి జైన ఫలకం]]
After the Ikshvakus, [[Pallava]]s and [[Yadavas of Devagiri|Yadavas]] fought for supremacy over the region. Luck favoured the Ikshvakus in the form of [[Samudragupta]]'s invasion of the South.
'''Rashtrakutas'''
ఇక్షాకుకస్ (227-306)
A major portion of the district appears to have passed from the [[Chalukya]]s of [[Badami]] to the [[Rashtrakuta]]s. Rashtrakutas fell in 973 and gave room to the Chalukyas of [[Basavakalyan|Kalyani]]. The sway of the Chalukyas continued until the end of the 12th century.
ఇక్షశ్రీ ప్రాంతం ఈ ప్రాంతంలో నియంత్రణ సాధించింది. ఈ కాలంలో, సగాస్ మరియు ఈ ప్రాంతంలో తిప్పారు. ఈ కాలంలో బౌద్ధమతం వృద్ధి చెందింది. Iksvakus ఎప్పుడూ పాలించిన గొప్ప రాజవంశాలు ఒకటి.
===Medieval period===
The district passed under the control of the Kakatiyas from the western Chalukyas. During [[Prataparudra]]'s time, the kingdom was annexed to the [[Tughluq]] empire in 1323. During [[Muhammad bin Tughluq]]'s period, [[Musunuri]] chief [[Kapayanayaka]] ceded a part of Nalgonda to [[Ala-ud-din Hasan Bahman Shah]]. During [[Ahmad Shah I]]'s period the region was annexed to [[Bahmani]] kingdom. Jalal Khan in 1455 declared himself king at Nalgonda, but it was a short-lived affair. The region was brought back to the Bahmani kingdom.
Pallavas
'''Qutubshahi'''
ఇక్ష్వకస్ తరువాత, పల్లవులు మరియు యాదవులు ఈ ప్రాంతంపై ఆధిపత్యం కోసం పోరాడారు. దక్షిణాన సముద్రాగుప్త యొక్క దాడి రూపంలో లక్ష్క్ ను ఇశ్రవాకుకు ఇష్టపడ్డాడు. రాష్ట్రకూటులు
During the time of the Bahmani Sultan [[Shihabud-din Mahmun]] Sultan [[Muhammad Quli Qutb Shah|Quli]] was appointed as [[tarafdar]] of [[Telangana]] region of present-day [[Telangana]] state. From him the region was taken by his son Jamshid. Later the district remained under the control of [[Qutub Shahi]]s until 1687.
జిల్లాలోని ఒక పెద్ద భాగం బాదామికి చెందిన చాళుక్యుల నుండి రాష్ట్రాకుటాస్ వరకు వెళ్ళింది. 973 లో రాష్ట్రాకుటాస్ పడిపోయింది, కళ్యాణిలోని చాళుక్యులకు గది ఇచ్చాడు. 12 వ శతాబ్దం చివరి వరకు చాళుక్యుల స్వేగం కొనసాగింది.
===Modern period: Mughals and Asaf Jahis===
[[Qamar-ud-din Khan, Asaf Jah I|Nizam-ul-Mulk]] ([[Asaf Jah I]]) defeated [[Mubasiz Khan]] at [[Shaker Khere]] in [[Berar Subah|Berar]] and ruled the [[Deccan]] in an autonomous capacity. This district, like the other districts of Telangana, passed under the [[Asaf Jahi]]s and remained under them for a period of nearly two hundred and twenty-five years.
మధ్యయుగ కాలం
==Economy==
Nalgonda district is a major producer of cement in Telangana due to the availability of lime stone across the borders of Nalgonda district and neighboring Guntur district. there are large number of cement industries.
పశ్చిమ చాళుక్యుల నుండి కాకతీయాల నియంత్రణలో ఈ జిల్లా ఉత్తీర్ణమైంది. ప్రతాపరుద్ర సమయంలో, సామ్రాజ్యం 1323 లో తుగ్లక్ సామ్రాజ్యంతో అనుసంధానించబడింది. ముహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ కాలంలో, ముసునూరి చీఫ్ కాప్పాయణాయగా నల్గొండలో భాగంగా అల్లా ఉద్దీన్ దీన్ హసన్ బహన్ షాకు అంకితం చేశారు. అహ్మద్ షా మొదటి కాలంలో ఈ ప్రాంతాన్ని బహ్మానీ రాజ్యంలో చేర్చారు. 1455 లో జలాల్ ఖాన్ తనను తాను నల్గొండలో రాజుగా ప్రకటించుకున్నాడు, కానీ అది స్వల్ప-కాలిక వ్యవహారం. ఈ ప్రాంతం తిరిగి బహ్మనీ రాజ్యంలోకి తీసుకురాబడింది.
==Transport==
[[File:LateefSahebDargaNalgonda.jpg|250px|thumb|right|Lateef Ullah Shah Quadri Darga, Nalgonda]]
Qutubshahi
Nalgonda is a major railway station on the [[Guntur]]-[[Secunderabad]] line. It falls under the [[Guntur division]] of [[South Central Railway]]. 10 pairs of express trains halt here which connect the town to [[Howrah]], [[Chennai]], [[Thiruvananthapuram]], [[Vishakapatnam]], [[Tirupati (city)|Tirupati]], [[Quilon]], [[Vijayawada]], [[Guntur]], [[Tenali]], [[Repalle-Palnaadu]], [[Bhavnagar]], [[Kakinada]] and [[Hyderabad, Telangana|Hyderabad]].
బహమాని సుల్తాన్ షిహబ్ద్-దిన్ మహ్మున్ సుల్తాన్ కులీ సమయంలో ప్రస్తుత తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని తెలంగాణ ప్రాంతంలో తారాఫదర్గా నియమితులయ్యారు. అతని నుండి ఈ ప్రాంతం అతని కుమారుడు జమ్షీద్ చేత తీసుకోబడింది. తరువాత 1687 వరకు కుతుబ్ షాహిస్ నియంత్రణలో ఉంది.
And There is Local train Facility 2 times From [[Kachiguda (Secundrabad)]]'''←->'''Nalgonda'''←->'''[[Miryalguda]]
The place is well connected to state capital by road as well as rail. Many buses operate between the town and Hyderabad daily run by state govt. National Highway 65 passes through Nalgonda dist from Hyderabad to Vijayawada via Choutuppal, Chityal, Narketpally, Nakrekal, Suryapet and [[Kodad]].
ఆధునిక కాలం: మొఘలులు మరియు అసఫ్ జాహిస్
==Places of interest==
* Two Hills in the Town (due to which the name Nalgonda) have got enormous potential to trekking adventures.
* [[Lateef Saheb Dargah]] is located over the hill. Every year Exhibition (Mela) locally called as 'Urus' takes place. One more hill Kapurala gutta is also present within the Town.
* [[Yadagiri Gutta]]: Yadagiri Gutta, which is the most devotional place in Nalgonda is located near Bhuvanagiri Town. It is close to Hyderabad, the capital city and the APSRTC runs many buses to the temple town from Mahatma Gandhi Bus Station. The temple draws huge crowds, especially during vacations and on weekends. This is the Place of worship of Lord [[Laxmi Narasimha Swami]].
[[File:NagarjunaSagarDam.JPG|250px|thumb|right|Nagarjunsagar dam]]
* [[Nagarjuna Sagar]]: [[Masonry dam|World's largest masonry dam]] This is famous Dam in south India with 26 gates and a Hydroelectric plant. The place also hosts waterfalls called 'Ethipothala' and Gowthama Buddha Museum.
* [[Bhuvanangiri Fort]]: Bhuvanangiri Fort was built by Tribhuvanamalla Vikramaditya VI on an isolated rock. The Bala Hisar or citadel on the top of the hill gives a bird's eye view of the neighbouring area. The fort is associated with the herioc queen Rudramadevi and her grandson Prataparudra's rule.
* Mattapalli: One of the famous devotional places in A.P is also in Nalgonda dist.
* [[Chandupatla]] a village 24 km towards East from District headquarters Nalgonda. There are several ancient temples built under the reigon of the Kakatiya and before. The historians, writers and people of Chandupatla village, where an inscription <ref>http://www.thehindu.com/news/national/telangana/govt-urged-to-observe-death-anniversary-of-rani-rudrama-devi/article6618762.ece</ref> that confirmed the exact death date of great Kakatiya ruler Rani Rudrama Devi was found few years ago. Until the inscription was found in 1994 at Chandupatla that confirmed the death date of Rudrama Devi as 1289 AD, November 27, there was no proof available on the death of the first Hindu woman emperor of India. The inscription was installed very close to the village tank by a soldier of Rudrama Devi’s army Puvvula Mummadi, who is believed to be a native of Chandupatla. The inscription also says the Chief of Army of Rudrama Devi, Mallikarjuna Nayakudu, was killed on the same day, but there was no mention of the reason and the place of her death [[File:Inscription on the death of Rani Rudrama in Chandupalta-1289 AD.jpg|thumb|Inscription on the death of Rani Rudrama Devi in Chandupalta 1289 AD <ref>http://namasthetelangaana.com/Telangana/rani-rudrama-died-in-chandu-patla-1-2-434197.aspx#.VLnc83u6-nl</ref> చందుపట్లలో రాణిరుద్రమ తుదిశ్వాస]]
* [[Kolanupaka Temple]]: The Jain Shrine at Kolanupaka village, near Aler town is more than 2000 years old. This holy temple has three holy idols of Lord Adinath, Lord Neminath and Lord Mahaveera and 21 other "Theerthankaras". It is very recently renovated by more than 150 artisans from Gujarat and Rajasthan.
* [[Nandikonda]]: A small village on the banks of the [[Krishna River]] where several Buddhist structures like monasteries and pillared halls were unearthed and preserved in a museum of the [[Central Archeological Department]].
* పానగల్ లేదా పానగల్లు: ఇది నల్గొండ పట్టణానికి సమీపములోనున్న ఒక గ్రామము. ఈ ప్రాంతము కాకతీయులు, రెడ్డి రాజులు, వెలమ రాజుల పాలనలో వుండేది. ఇక్కడ ఒక పురావస్తు ప్రదర్శన శాలకలదు. ఇందులో అనేక పురాతన వస్తువులు బద్రపరిచి ప్రదర్శనకు పెట్టారు.
* [[Panagal, Nalgonda district|Panagal]] or Panagallu: A village near Nalgonda. There are several ancient temples built under the reign of the Kakatiya, Reddy and Velama kings. There is an archeological museum which has several interesting artifacts.
* Vaadapalli: This is famous for its bridge and also called 'Triveni sangamam'(Confluence) where three rivers Godavari, Krishna and Musi meet.
* Nagulapahad '''(''' Narayanagudem/Dubbagudem''' ):''' This village is about 18 km South of Suryapet, on banks of the Musi river, famous for its temples. There are two Ancient temples (Trilingeswara Aalayam '''(Shivalayam)''' and Veerabhadreswara Aalayam) in this village, founded by the "Reddy Rajas" in the Kakatiya's era...They got the amazing art and beautiful sculptures carved on the black stone....These two temples are similar to the Warangal's "Thousand pillar temple"...and Pillalamarri Temple. These templeas are famous for Every year SHIVARATHRI ''''Jatara'''' too.
నిజాం-ఉల్-ముల్క్ (అస్సాఫ్ జాహ్ I) బెబార్లోని షేకర్ కొరేలో ముబాసిజ్ ఖాన్ను ఓడించి, స్వతంత్ర సామర్థ్యంతో డెక్కన్ను పాలించారు. ఈ జిల్లా, తెలంగాణలోని ఇతర జిల్లాల వలె, అస్సాఫ్ జహీస్ ఆధీనంలో ఉంది మరియు దాదాపు రెండు వందల ఇరవై అయిదు సంవత్సరాల వ్యవధిలో వారి కింద ఉంది.
[[Image:Panagal.JPG|thumb|right|View from Udaya Sagaram Tank]]
ఎకానమీ
===Education===
As being district headquarters Nalgonda serves as a hub for primary and secondary education for surrounding villages . Nalgonda has many primary and upper primary schools which offers in Telugu Urdu and English as medium of instruction, St. Alphonsus's High School being one among them. Many schools operate with basic amenities. Recent awareness in parents is forcing the school managements to improve their infrastructure.
నల్గొండ జిల్లా మరియు పొరుగున ఉన్న గుంటూరు జిల్లా సరిహద్దులలో సున్నపురాయి లభ్యత వల్ల నల్లగొండ జిల్లా సిమెంట్ యొక్క ప్రధాన ఉత్పత్తిదారు. అక్కడ అత్యధిక సంఖ్యలో సిమెంట్ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి
Some schools in old city area like, Millat High School, Rahmat-e-Allam,Dar-ul-uloom Meer Bagh Colony,Fatima niswaan do offer Urdu as medium of instruction for existing Muslim community. Kendriya Vidyalaya recently established.
రవాణా
Nalgonda district has Engineering and Medical colleges and vocational colleges.
గుంటూరు-సికింద్రాబాద్ లైన్ లో నల్గొండ ప్రధాన రైల్వే స్టేషన్. ఇది దక్షిణ మధ్య రైల్వే గుంటూరు డివిజెన్ పరిధిలోకి వస్తుంది. హురా, చెన్నై, తిరువనంతపురం, విశాఖపట్నం, తిరుపతి, క్విలాన్, విజయవాడ, గుంటూరు, తెనాలి, రిపల్లె-పల్నాడు, భావ్నగర్, కాకినాడ మరియు హైదరాబాద్ లతో అనుసంధానించే 10 జతల ఎక్స్ప్రెస్ రైళ్ళు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
'''Mahatma Gandhi University''' is the only university in Nalgonda.
There are also professional colleges for engineering, pharmacy and science providing education in different fields.
స్థానిక రైలు సదుపాయం 2 సార్లు కచిగూడ నుండి (సెకండ్రాబాద్) ← -> నల్గొండ ← -> మిర్యాలగుడు ఈ ప్రదేశం రహదారి మరియు రైలు మార్గాల ద్వారా రాష్ట్ర రాజధానికి అనుసంధానించబడి ఉంది. అనేక ప్రభుత్వ బస్సులు పట్టణం మరియు హైదరాబాద్ మధ్య రాష్ట్ర ప్రభుత్వము నడుపుతున్నాయి. జాతీయ రహదారి 65 నల్గొండ నుండి హైదరాబాదు నుండి విజయవాడ వరకు చౌపుప్పల్, చిట్టిల్, నార్కేపల్లి, నక్రెకల్, సూర్యపెట్ మరియు కొడాడ్ ద్వారా వెళుతుంది.[[దస్త్రం:YSR State arch museum - unfinished jain stupa of nalgonda.jpg|thumbnail|నల్గొండలో లభించిన 12వ శతాబ్దికి చెందిన అసంపూర్తి జైన ఫలకం|alt=]]
'''Engineering and Pharmacy colleges'''
* Mona Engineering College (Muslim minority college)
* Venkateshwara Institute of Pharmaceutical Sciences
* Nalanda College of Pharmacy
* Swami Ramananda Tirtha Institute of Pharmaceutical Sciences
* Nalgonda Engineering College
* Ramananda Tirtha Engineering College
* Swami Ramananda Tirtha Institute of Science and Technology
* Kamineni Medical college and hispital.
* ఆసక్తి ఉన్న ప్రాంతాలు టౌన్ లోని రెండు కొండలు (నల్గొండ అనే పేరు వలన) ట్రెక్కింగ్ సాహసాలకు అపారమైన సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. లతీఫ్ సాహెబ్ దర్గా కొండపై ఉంది. ప్రతి సంవత్సరం ఎగ్జిబిషన్ (మేళా) స్థానికంగా 'ఉర్సు' గా పిలువబడుతుంది. ఒక కొండ కేబ్రోగాల గుట్ట కూడా పట్టణం లోపల ఉంది. యడగిరి గుత్తా: నల్గొండలో అత్యంత భక్తి ప్రదేశమైన యడగిరి గుత్తా భువనగిరి పట్టణంలో ఉంది. ఇది హైదరాబాద్కు దగ్గరగా ఉంది, రాజధాని నగరం మరియు APSRTC మహాత్మా గాంధీ బస్ స్టేషన్ నుండి ఆలయ పట్టణంలో అనేక బస్సులను నడుపుతుంది. ఈ ఆలయం భారీ సంఖ్యలో ముఖ్యంగా సెలవులలో మరియు వారాంతాలలో జరుగుతుంది. ఇది లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి ప్రార్థనా స్థలం
There are many schools and colleges in the city which has state government operated education institutions nearly
*Nagarguna Govt. Degree college. accredited with A grade by NAAC. web: http://ngcnalgonda.org/
నాగార్జున సాగర్: ప్రపంచంలో అతి పెద్ద రాతి ఆనకట్ట. ఇది దక్షిణ భారతదేశంలో 26 గేట్లు, హైడ్రోఎలెక్ట్రిక్ ప్లాంట్తో ప్రసిద్ధి చెందినది. ఈ ప్రదేశం 'ఎతిపోతాల' మరియు గౌతమ బుద్ధ మ్యూజియం అనే జలపాతాలను కూడా నిర్వహిస్తుంది.
*Govt.High School(DIET),B.T.S Nalgonda
*Govt. Junior College for Girls, Nalgonda
భువనగిరి కోట: భువనగిరి కోట త్రిభువనమాల్లా విక్రమాదిత్య VI ఒక ఒంటరి రాతిపై నిర్మించారు. కొండపై ఉన్న బాలా హిసార్ లేదా సిటాడెల్ పొరుగు ప్రాంతం యొక్క పక్షి యొక్క కంటి దృశ్యాన్ని అందిస్తుంది. ఈ కోట హెరియోక్ రాణి రుద్రమదేవి మరియు ఆమె మనవడు ప్రతాపరుద్రుల పాలనతో సంబంధం కలిగి ఉంది.
*Govt. Boys Junior college / Komati Reddy Pratheek Memorial Government Junior College For Boys, Nalgonda
*Govt Polytechnic College, Nalgonda
మట్టపల్లి: ఎ.పి.లో ప్రసిద్ధ భక్తి ప్రదేశాలలో ఒకటి నల్గొండలో కూడా ఉంది.
*Govt college for women, Ramgiri, accredited with B++ ngrade by NAAC.
జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం నల్గొండ నుండి తూర్పు వైపు 24 కిలోమీటర్ల చంద్పుత్ల గ్రామం. కాకాటియా మరియు ముందున్న పునర్జన్మలో నిర్మించిన అనేక పురాతన దేవాలయాలు ఉన్నాయి. చంద్పుత్ల గ్రామం యొక్క చరిత్రకారులు, రచయితలు మరియు ప్రజలు, ఇక్కడ గొప్ప కాకిటి పాలకుడు రాణి రుద్రమదేవి యొక్క ఖచ్చితమైన మరణ తేదీని నిర్ధారించిన శాసనం కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం కనుగొనబడింది. నవంబర్ 27, 1289 గా రుద్రమదేవి మరణం తేదీని ధృవీకరించిన చంద్పుత్ల వద్ద 1994 లో ఈ శిలాశాసనం కనుగొనబడినది, భారతదేశపు మొట్టమొదటి హిందూ మహిళ చక్రవర్తి మరణం మీద ఎలాంటి ఆధారాలు లేవు. ఈ శాసనం గ్రామపు తొట్టెకి సమీపంలో రుద్రమదేవి సైనికు చెందిన పవూవులా ముమ్మడి సైనికుడిగా ఉంది, ఆయన చంద్పుత్ల స్థానికంగా నమ్ముతారు. ఈ శిలాశాసనం కూడా రుద్రమదేవి సైన్యం యొక్క చీఫ్, మల్లికార్జున నాయకుడు, అదే రోజున చంపబడ్డాడు, అయితే ఆమె మరణానికి కారణం మరియు ప్రస్తావనే లేదని
కోలనూపక దేవాలయం: అలనార్ పట్టణానికి సమీపంలో కలనపక గ్రామంలోని జైన్ పుణ్యక్షేత్రం 2000 సంవత్సరాలకు పైగా ఉంది. ఈ పవిత్ర ఆలయం లో ఆదినాధ్, లార్డ్ నేమినాథ్ మరియు లార్డ్ మహావీర మరియు 21 ఇతర "తీర్థంకరాలు" యొక్క మూడు పవిత్ర విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ఇటీవలే గుజరాత్, రాజస్థాన్ నుండి 150 కన్నా ఎక్కువ కళాకారులు పునర్నిర్మించారు.
నందికొండ: కృష్ణా నది ఒడ్డున ఒక చిన్న గ్రామం సెంట్రల్ ఆర్కియాలజికల్ డిపార్ట్మెంట్ యొక్క మ్యూజియంలో త్రవ్వకాలు మరియు స్తంభాల మందిరాలు వంటి బౌద్ధ నిర్మాణాలు.
* కోలనూపక దేవాలయం: అలనార్ పట్టణానికి సమీపంలో కలనపక గ్రామంలోని జైన్ పుణ్యక్షేత్రం 2000 సంవత్సరాలకు పైగా ఉంది. ఈ పవిత్ర ఆలయం లో ఆదినాధ్, లార్డ్ నేమినాథ్ మరియు లార్డ్ మహావీర మరియు 21 ఇతర "తీర్థంకరాలు" యొక్క మూడు పవిత్ర విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ఇటీవలే గుజరాత్, రాజస్థాన్ నుండి 150 కన్నా ఎక్కువ కళాకారులు పునర్నిర్మించారు. పానాగల్ లేదా పనగల్లు: ఇది నల్గొండ పట్టణానికి సమీపంలోనున్న ఒక గ్రామము. ఈ ప్రాంతము కాటితీయులు, రెడ్డి రాజులు, వెలమ రాజులు పాలనలో వుండేది. ఇక్కడ ఒక పురావస్తు ప్రదర్శన శాలకులదు. ఇందులో చాలా పురాతన వస్తువులు బద్రపచి ప్రదర్శనా పెట్టారు. పనగల్ లేదా పనగల్లు: నల్గొండ సమీపంలోని ఒక గ్రామం. కాకతీయ, రెడ్డి మరియు వెలామా రాజుల పాలనలో నిర్మించిన అనేక పురాతన దేవాలయాలు ఉన్నాయి. అనేక ఆసక్తికరమైన కళాఖండాలు కలిగిన ఒక పురావస్తు మ్యూజియం ఉంది. వాదపల్లి: ఈ వంతెనకు ప్రసిద్ధి చెందింది. త్రివేణి సంగమం అని కూడా పిలుస్తారు. ఇక్కడ గోదావరి, కృష్ణ మరియు ముసీ కలిసే మూడు నదులు కలవు. నాగాలపహాద్ (నారాయణగూడెం / డబ్బాగూడెం): ఈ గ్రామం సూర్యపేటలో 18 కిలోమీటర్ల దక్షిణాన ముసీ నది ఒడ్డున ఉన్నది. ఈ గ్రామంలో రెండు ప్రాచీన దేవాలయాలు (త్రిలింగేశ్వర ఆలయం (శివాలయం) మరియు వీరభద్రేశ్వర ఆలయం) ఉన్నాయి, ఇవి కాకటి యుగంలో "రెడ్డి రాజాస్" స్థాపించబడ్డాయి ... నల్ల రాతి మీద చెక్కబడిన అద్భుతమైన కళలు మరియు అందమైన శిల్పాలు ఉన్నాయి. ఈ రెండు దేవాలయాలు వరంగల్ యొక్క "వెయ్యి స్తంభాల ఆలయం" మరియు పిళ్ళల ఆలయ దేవాలయం లాంటివి. ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి 'జతారా'కు కూడా ఈ ఆలయాలు ప్రసిద్ధి చెందాయి.
* ఉదయ సాగరం ట్యాంక్ నుండి వీక్షించండి చదువు జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయంగా ఉన్న నల్గొండ పరిసర గ్రామాలకు ప్రాధమిక మరియు ఉన్నత విద్య కోసం కేంద్రంగా ఉంది. నల్గొండలో అనేక ప్రాధమిక మరియు ఉన్నత ప్రాధమిక పాఠశాలలు ఉన్నాయి, ఇవి తెలుగు ఉర్దూ మరియు ఆంగ్లంలో బోధన మాధ్యమంగా ఉన్నాయి, వాటిలో సెయింట్ అల్ఫాన్సిస్ హైస్కూల్ ఒకటి. అనేక పాఠశాలలు ప్రాథమిక సదుపాయాలతో పనిచేస్తాయి. తల్లిదండ్రులలో ఇటీవలి అవగాహన పాఠశాల యాజమాన్యాలు తమ అవస్థాపనను మెరుగుపర్చడానికి బలవంతంగా ఉంది. మురత్ హై స్కూల్, రహ్మాత్-ఎ-అలమ్, దర్-ఉల్-ఉలమ్ మీర్ బాగ్ కాలనీ, ఫాతిమా నిస్వాన్ వంటి పాత నగరంలోని కొన్ని పాఠశాలలు ప్రస్తుతం ఉన్న ముస్లిం సమాజానికి బోధన మాధ్యమంగా ఉర్దూను అందిస్తున్నాయి. కేంద్రీయ విద్యాలయ ఇటీవల స్థాపించబడింది. నల్గొండ జిల్లాలో ఇంజనీరింగ్ మరియు మెడికల్ కళాశాలలు మరియు వృత్తి కళాశాలలు ఉన్నాయి. మహాత్మా గాంధీ విశ్వవిద్యాలయం నల్గొండలో ఏకైక విశ్వవిద్యాలయం. ఇంజనీరింగ్, ఫార్మసీ మరియు విజ్ఞాన శాస్త్రాలకు వివిధ రంగాలలో విద్యను అందించే వృత్తిపరమైన కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ మరియు ఫార్మసీ కళాశాలలు మోనా ఇంజనీరింగ్ కళాశాల (ముస్లిం మైనారిటీ కళాశాల) వెంకటేశ్వర ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫార్మాస్యూటికల్ సైన్సెస్ నలంద కాలేజ్ ఆఫ్ ఫార్మసీ స్వామి రామానంద తీర్థ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫార్మాస్యూటికల్ సైన్సెస్ నల్గొండ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల రామానంద తీర్థ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల స్వామి రామానంద తీర్థ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ కమీనిని మెడికల్ కాలేజీ మరియు హిజ్పిటల్. నగరంలో అనేక పాఠశాలలు మరియు కళాశాలలు ఉన్నాయి, ఇవి రాష్ట్ర ప్రభుత్వ విద్యా సంస్థలను కలిగి ఉన్నాయి నాగర్గున ప్రభుత్వం. డిగ్రీ కళాశాల. NAAC ద్వారా ఒక గ్రేడ్తో గుర్తింపు పొందింది. వెబ్: <nowiki>http://ngcnalgonda.org/</nowiki> Govt.High స్కూల్ (DIET), B.T. నల్గొండ Govt. జూనియర్ కాలేజ్ ఫర్ గర్ల్స్, నల్గొండ Govt. బాయ్స్ జూనియర్ కళాశాల / కొమటి రెడ్డి ప్రతీవ్ మెమోరియల్ గవర్నమెంట్ జూనియర్ కాలేజ్ ఫర్ బాయ్స్, నల్గొండ ప్రభుత్వ పాలిటెక్నిక్ కాలేజ్, నల్గొండ మహిళల ప్రభుత్వ కళాశాల, రాంగిరి, NAAC చే B ++ ngrade తో గుర్తింపు పొందింది.
== మూలాలు ==
{{commons category}}
{{Reflist}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{commons category}}
*[http://cdma.telangana.gov.in/Nalgonda/ Nalgonda Municipality]
*[http://www.nalgondadistrict.org/ Nalgonda District Information Portal]
{{నల్గొండ మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[Category:Cities and towns in Nalgnda district]]
| 