|
=== జలావరణం ===
[[దస్త్రం:Earth elevation histogram 2.svg|thumbnail|300px|Elevation histogram of the surface of the Earth. Approximately 71% of the Earth's surface is covered with water. ]]
భూసౌర గ్రహంపైనవ్యవస్థలోని గ్రహాల్లో భూమిపై మాత్రమే నీరు ఉంది, అందుకే దానిని "నీలి గ్రహం"అని అంటారు. మిగతామహా ఏసముద్రాలు గ్రహాలమాత్రమే పైన నీరు లేదు. భూమి యొక్క జలావరణం ఎక్కువ సముద్రాలతో ఉంది. ఇది అన్ని నీటి ప్రదేశాలను కలిగి ఉందికాకుండా, ఉదాహరణకుఖండాతర్గత సముద్రాలూసముద్రాలు, నదులు, కాలువలుసరస్సుల్లోని నీళ్ళు, మరియు భూమి లోపలి నీటినిలోపల 2, 000 మీ అడుగులోలోతు వరకూ ఉన్న భూగర్భ జలం కూడా కలిగిజలావరణంలో ఉందిభాగమే. నీటిలో అత్యంత లోతైన ప్రదేశం పసిఫిక్ మహా సముద్రంలో మారియానా ట్రెంచ్ వద్ద ఉన్న ఛాలెంజర్ డీప్ ఆఫ్ మారియానా [[ట్రెంచ్]]. దీని లోతు −1010, 911.4 మీటర్లు. <ref group="note">1995 లో వెసెల్ '' [[Kaikō|కైకో]] '' తీసుకున్న ఈ కొలమానాన్ని ఈ రోజు వరకు కూడా చాల ఖచ్చితమైన కొలమానంగా నమ్ముతారు. ఇంకా వివరాల కోసం [[Challenger Deep|ఛాలెంజర్ డీప్]] ఆర్టికల్ చూడండి.</ref><ref>{{cite web | title=7,000 m Class Remotely Operated Vehicle ''KAIKO 7000'' | url=http://www.jamstec.go.jp/e/about/equipment/ships/kaiko7000.html
| publisher=Japan Agency for Marine-Earth Science and Technology (JAMSTEC) | accessdate=2008-06-07}}</ref> మహా సముద్రాల సగటు లోతు 3,800 మీటర్లు. ఇది భూమ్మీద ఉన్న ఖండాల సగటు ఎత్తు కన్నా నలుగు రెట్లు ఎక్కువ. <ref name="sverdrup" />
మహా సముద్రాల ద్రవ్యరాశి 1.35 {{e|18}} మెట్రిక్ టన్ వరకు ఉండచ్చు, అది మొత్తంఇది భూమి మొత్తం బరువులో 1/4400 వ వంతు. మహా సముద్రాల విస్తీర్ణం 36.18 కోట్ల కి.మీ<sup>2</sup>, సగటు లోతు 3,682 మీ., ఘనపరిమాణం 138.6 కోట్ల కి.మీ.<sup>3</sup>. సముద్రాల్లోని నీటిని మొత్తం భూమి అంతా సమానంగా పరిస్తే, నీటి లోతు 2.7 - 2.8 కి.మీ. వుంటుంది. <ref group="note">భూమి యొక్క సముద్ర మొత్తం సాంద్రత 1.4{{e|9}} కిలో మీటర్లు<sup>3</sup>.భూమి యొక్క మొత్తం వైశాల్యం 5.1{{e|8}} చదరపు కిలో మీటర్లు.కాబట్టి, సగటు లోతు రెండు నిష్పత్తిలో వుంటుంది.లేదా 2.7 కి.మీ ,ఇది మొదటి దగ్గర విలువ.</ref>
భూమ్మీది నీటిలో 97.5% కన్నా ఎక్కువ ఉప్పునీరే. మిగతా 2.5% మాత్రమే మంచి నీరు. మంచినీటిలో 68.7% వరకూ మంచుగడ్ద రూపంలో ఉంది. <ref>{{cite web | author = Igor A. Shiklomanov ''et al.''
| accessdate=2006-08-10 }}</ref>
భూమిపై ఉన్న జీవావరణం వాతావరణాన్ని మార్చేసింది. జరిగే270 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం కిరణ జన్యు సంయోగ క్రియ 270 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం మొదలయిందిమొదలైంది. దీని వల్ల నత్రజని, ఆక్సిజనులతో కూడిన నేటి వాతావరణం ఏర్పడింది. దీనితో, ఆక్సిజను వలన వృద్దిచెందే జీవులు ఆవిర్భవించాయి. ఓజోన్ పొర కూడా ఏర్పడటానికి కూడా పరోక్షంగా ఇదే కారణం. ఈ ఓజోన్ పొర అతి[[అతినీలలోహిత నీల లోహితవికిరణాలు|అతినీలలోహిత కిరణాలను]] (అల్ట్రా వయొలెట్) అడ్డుకుని జీవ వృద్ధికి తోడ్పడింది. వాతావరణానికి సంబందించిన ఇతర ప్రక్రియలలో ముఖ్యమైనవి - నీటి ఆవిరిని రవాణా చేయటం, ఉపయోగ కరమైన వాయువులను అందుబాటులో ఉంచడం, భూమిపైకి వచ్చే చిన్న చిన్న ఉల్కలను భూమిని తాకక ముందే వాతావరణంలో మండించడంమండించెయ్యడం, ఉష్ణోగ్రతను నియంత్రించడం మొదలైనవి. <ref name="atmosphere">{{cite web | author=Staff | date = 2003-10-08 | url = http://www.nasa.gov/audience/forstudents/9-12/features/912_liftoff_atm.html | title = Earth's Atmosphere | publisher = NASA | accessdate = 2007-03-21 }}</ref> ఈ ఆఖరి ప్రక్రియని గ్రీన్ హౌస్ ప్రభావం అని అంటారు: వాతావరణంలో ఉన్న పరమాణువులు భూమిలో ఉన్న ఉష్ణ శక్తిని గ్రహించి వాతావరణ ఉష్ణోగ్రతను పెంచునుపెంచుతాయి. వాతావరణంలో ఆవిరి, కార్బన్ డియక్సైడ్, మీథేన్, ఓజోన్ అనేవిలు ప్రధానమైన గ్రీన్ హౌస్ వాయువులు అని అంటారు. ఈ విధంగా వేడిని గ్రహించి ఉంచక పోతే వాతావరణంలోవాతావరణపు సగటు ఉష్ణోగ్రత ప్రస్తుతమున్న +15°C కాకుండా −18 °C వద్దకువరకు తగ్గిపోయి, ప్రస్తుతమున్న తగ్గిజీవజాలం జీవములాంటిది ఉండకపోయేది. <ref name="Pidwirny2006">{{cite web|last=Pidwirny|first=Michael|year=2006|url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7h.html|title=Fundamentals of Physical Geography|edition=2nd Edition|publisher=PhysicalGeography.net|accessdate=2007-03-19}}</ref>
==== వాతావరణం, శీతోష్ణ స్థితి ====
భూమి యొక్క వాతావరణానికి ఒక కచ్చితమైన సరిహద్దు లేదు. ఎత్తుకు వెళ్లేకొద్దీ అది పల్చబడుతూ అంతరిక్షంలోకి వెళ్ళేటప్పటికి పూర్తిగా అదృశ్యమౌతుంది. వాతావరణం యొక్క బరువులో సుమారు మూడు వంతులు మొదటి 11 కి.మీ. లోనే వ్యాపించి ఉంటుంది. అన్నిటి కంటే కింద ఉన్న పొరను ట్రోపోస్ఫియర్ అని అంటారు. సౌర శక్తి కారణంగా ఈ పొర, దాని కింద ఉన్న భూ ఉపరితలమూ వేడెక్కుతాయి. ఆ వేడికి గాలి వ్యాకోచిస్తుంది. తక్కువ సాంద్రత కలిగిన ఈ వేడి గాలి పైకి పోయి, ఎక్కువ సాంద్రత కలిగిన చల్లటి గాలి కిందికి దిగుతుంది. దీని వల్ల వాతావరణంలో గాలులు ఏర్పడి శీతోష్ణ స్థితిలో మార్పులు కలుగజేస్తాయి. <ref name="moran2005">{{cite web | last=Moran | first=Joseph M. | year=2005 | url=http://www.nasa.gov/worldbook/weather_worldbook.html | title=Weather | work=World Book Online Reference Center | publisher=NASA/World Book, Inc. | accessdate=2007-03-17 }}</ref>
వాతావరణంలో ఏర్పడే గాలుల్లో ప్రధానమైనవి - భూ మధ్య రేఖ వద్ద 30° అక్షరేఖఅక్షాంశాల (లాటిట్యుడ్)మధ్య క్రిందివిస్తరించిన ప్రాంతమంతావాణిజ్య 'పవనాలు (ట్రేడ్ విండ్స్' మరియు), 30° - 60° అక్షరేఖలఅక్షాంశాల మధ్య ప్రాంతంప్రాంతంలో వీచే పడమటి గాలులు వీచును.<ref name="berger2002">{{cite web
<ref name="berger2002">{{cite web
| last = Berger | first = Wolfgang H. | year=2002
| url = http://earthguide.ucsd.edu/virtualmuseum/climatechange1/cc1syllabus.shtml
| title = The Earth's Climate System
| publisher = University of California, San Diego
| accessdate = 2007-03-24 }}</ref> మహా సముద్రాలసముద్రపు గాలులు కూడా వాతావరణాన్ని నిర్దేశిస్తాయి. ముఖ్యంగా థర్మోహలిన్థర్మోహాలైన్ సర్కులేషన్ అనే ప్రక్రియ ద్వారా వాతావరణంలోభూమధ్య రేఖ వాడిప్రాంతం భూవద్దనున్న మధ్యరేఖఉష్ణశక్తిని నుండిధ్రువాల ధ్రువలకువద్దకు చేరునుచేరుస్తాయి. <ref>{{cite web
| first=Stefan | last=Rahmstorf | year=2003
| url =http://www.pik-potsdam.de/~stefan/thc_fact_sheet.html
| 