హైదరాబాదు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

}}

 

 

 

== చరిత్ర ==

 

=== భారత స్వాతంత్ర్యం అనంతరం ===

{{infobox mapframe|zoom=10 |frame-width=512|frame-height=400}}

హైదరాబాదు దాదాపు [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రము మధ్య ప్రాంతములో ఉంది. ఇది [[దక్కను పీఠభూమి]]పై సముద్రమట్టము నుండి 541 మీ. (1776 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది. సుమారుగా ఈ నగర వైశాల్యం 260 చ.కి.మీ. (100 చ.మైళ్ళు).

 

{{India census population

|1951=1085722

నగర పరిపాలన [[హైదరాబాద్ మహానగర పాలక సంస్థ]] చే నిర్వహించబడుతుంది దీనికి అధిపతి మేయరు అయినప్పటికీ కార్యనిర్వాహక అధికారాలు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నియమించే నగరపాలక కమిషనరు అనబడే ఒక ఐఏఎస్ అధికారి చేతిలో ఉంటాయి. నగర త్రాగునీటి సౌకర్యం, రోడ్లు, డ్రైనేజీ నిర్వహణ, చెత్త తొలిగించుట, వీధిదీపముల ఏర్పాటు, మౌలిక వసతులకు బాధ్యత ఈ సంస్థదే. నగరం 150 వార్డులుగా విభజింపబడి ఉంది. ఒక్కో వార్డుకు ఒక కార్పొరేటరు ఎన్నికై కార్పొరేషనులో తన వార్డుకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాడు. నగరప్రాంతం మొత్తం తెలంగాణ 31 జిల్లాల్లో ఒకటి - అదే హైదరాబాదు జిల్లా. ఆస్తుల దస్తావేజులు, రెవిన్యూ సమీకరణకు జిల్లా కలెక్టరు బాధ్యుడు. హైదరాబాదు జిల్లాలో ఎన్నికల నిర్వహణ బాధ్యత కూడా కలెక్టరుదే.

 

 

== కొత్త మాస్టర్‌ ప్లాన్‌ ==

== రవాణా వ్యవస్థ ==

=== రోడ్డు రవాణా ===

హైదరాబాదు దేశంలోని చాలా నగరాలతో రోడ్డుద్వారా అనుసంధానమై ఉంది. వాటిలో [[బెంగళూరు]], [[ముంబాయి]], [[పూణె]], [[నాగ్‌పూర్]], [[విజయవాడ]], [[వరంగల్]], [[గుంటూరు]] మరియు కర్నూలు చెపుకోతగ్గవి. ముఖ్యంగా తెలంగాణాలోని అన్ని పట్టణాలకు ఇక్కడి నుండి రోడ్లు ఉన్నాయి. జాతీయ రోడ్లయిన [[జాతీయ రహదారి 44 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 44]], [[జాతీయ రహదారి 163 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 163]] మరియు [[జాతీయ రహదారి 65 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 65]] నగరంలో నుంచే వెళ్తుంటాయి.

 

 

హైదరాబాదు నగరంలో ప్రయాణ అవసరాలకు తెలంగాణా రోడ్డు రవాణా సంస్థ <ref>[http://tsrtc.gov.in/ తెలంగాణ రోడ్డు రవాణా సంస్థ వెబ్సైట్]</ref>, లెక్కకు మిక్కిలి సిటీ బస్సులను నడుపుతుంది. ఇక్కడ ఉన్న [[మహత్మా గాంధీ]] బస్ స్టేషను 72 ప్లాట్ఫారాలతో ఆసియాలోకెల్లా అతిపెద్ద బస్‌స్టేషనుగా పేరు సంపాదించింది. బస్సులేకాక నగరం నలుమూలలకు తీసుకు వెళ్ళే ఆటోలు ఇక్కడ ఇంకో ప్రధాన రవాణా సాధనం.

 

=== రైలు రవాణా ===

హైదరాబాదుకు జంటనగరమైన [[సికింద్రాబాదు]]లో [[దక్షిణమధ్య రైల్వే]] ముఖ్యకార్యాలయం ఉంది. ఇక్కడి నుండి దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాలకు రైలు సౌకర్యం ఉంటుంది. <ref>{{cite web|title=History |url=http://www.scr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,283 |publisher=[[Indian Railways]] |accessdate=23 May 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160108223043/http://www.scr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0%2C1%2C283 |archivedate=8 January 2016 |df=dmy-all }}</ref>

# [[నాంపల్లి రైల్వేస్టేషను]] (హైదరాబాదు దక్కన్)

# [[కాచిగూడ రైల్వేస్టేషను]]

;నగరంలో ఇతర రైల్వేస్టేషన్లు

 

;సబర్బన్ రైల్వే

 

=== విమానయానం ===

 

హైదరాబాదులోని [[బేగంపేట]] విమానాశ్రయము ప్రత్యేక విమానాల (రక్షణ మరియు ఇతరాలు) కొరకు మాత్రమే పనిచేస్తుంది.

 

విద్య పరంగా హైదరాబాదు [[దక్షిణ భారతం]]లో ప్రముఖ కేంద్రం.

ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ పాఠశాలలు చాలావరకు సిబిఎస్ఇ విద్యాపద్ధతి పాటిస్తాయి. మూడింట రెండు వంతులు విద్యార్ధులు ప్రైవేట్ సంస్థలలో వున్నారు.<ref name="TNYT_School">{{cite news|title=Many of India's poor turn to private schools|url=https://www.nytimes.com/2011/12/31/world/asia/for-indias-poor-private-schools-help-fill-a-growing-demand.html|last1=Bajaj|first1=Vikas|last2=Yardley|first2=Jim|newspaper=[[The New York Times]]|date=30 December 2011|accessdate=10 June 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120401181603/http://www.nytimes.com/2011/12/31/world/asia/for-indias-poor-private-schools-help-fill-a-growing-demand.html|archivedate=1 April 2012|df=dmy-all}}</ref> బోధనా మాధ్యమాలు ఇంగ్లిషు, హిందీ, తెలుగు, ఉర్దూ.<ref>{{cite news|title=Centre extends 40-cr aid to Urdu schools|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Centre-extends-40-cr-aid-to-Urdu-schools/articleshow/2211395.cms?referral=PM|newspaper=The Times of India|date=27 February 2002|accessdate=9 July 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150911190425/http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Centre-extends-40-cr-aid-to-Urdu-schools/articleshow/2211395.cms?referral=PM|archivedate=11 September 2015|df=dmy-all}}</ref> సంస్థని బట్టి, విద్యార్ధులు సెకండరీ స్కూల్ సర్టిఫికేట్ పరీక్ష రాస్తారు. <ref name="ssc">{{cite news|title=SSC results: girls score higher percentage|date=22 May 2011|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/article2040014.ece|newspaper=The Hindu|accessdate=9 September 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131110234109/http://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/article2040014.ece|archivedate=10 November 2013|df=dmy-all}}</ref> లేక ఐసిఎస్ఇ(ICSE) రాస్తారు. సెకండరీ మాధ్యమిక విద్య పూర్తయిన తర్వాత, జూనియర్ కళాశాలలో ఉన్నత మాధ్యమిక విద్యకొరకు చేరుతారు. ఇంజనీరింగ్ వృత్తి విద్య కొరకు ప్రవేశ పరీక్ష (ఎమ్సెట్) (EAMCET) రాసి [[జవహర్లాల్ నెహ్రూ టెక్నాలాజికల్ విశ్వవిద్యాలయం, ]] (JNTUH) లేక ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం(OU) అనుబంధం గల కళాశాలలలో చేరతారు. <ref name="ouwebsite">{{cite web|title=Vice chancellor's speech about Osmania university|url=http://www.osmania.ac.in/AboutUsVCSpeech.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071112105013/http://www.osmania.ac.in/AboutUsVCSpeech.htm|archivedate=12 November 2007|publisher=Osmania University|accessdate=15 November 2007}}</ref><ref>{{cite web|title=EAMCET 2013|url=http://www.apeamcet.org/pdfs/AMBOOKLET.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140701081320/http://www.apeamcet.org/pdfs/AMBOOKLET.pdf|archivedate=1 July 2014|publisher=Andhra Pradesh State Council of Higher Education|year=2013|accessdate=10 August 2013}}</ref>

 

 

== వాణిజ్య వ్యవస్థ ==

 

ప్రపంచంలోనే అతిపెద్దదైన చలన చిత్ర నిర్మాణ కేంద్రమైన రామోజీ ఫిలిం సిటీ ఇక్కడే ఉంది. రెండు వేల ఎకరాల సువిశాల ప్రదేశంలో ఈ కేంద్రాన్ని [[1996]]లో నిర్మించారు<ref name=ramoji>[http://ramojifilmcity.com/flash/film/About_Ramoji.html రామోజి ఫిలిం సిటీ వెబ్‌సైటు] నుండి 28/10/2006న సేకరించబడినది.</ref>. అంతే కాదు ఆరు వందల లొకేషన్లను కల్పించే ఈ చలన చిత్ర నిర్మాణ కేంద్రం అతిపెద్ద చలన చిత్ర నిర్మాణ కేంద్రంగా గిన్నీసు బుక్కులో స్థానం కూడా సంపాదించింది.<ref name=ramojiGuiness>[http://www.guinnessworldrecords.com/records/science_and_technology/structures/largest_film_studio.aspx గిన్నీసు బుక్కులో] అతిపెద్ద సినీ నిర్మాణ కేంద్రంగా రామోజీ ఫిలిం సిటీ స్థానము, 28/10/2006న సేకరించబడినది.</ref>

 

హైదరాబాదులోనే స్థాపించబోయే మరికొన్ని ముఖ్యమయిన ప్రాజెక్టుల వివరాలు

* '''రాజీవ్ గాంధీ నానో టెక్ సిలికాన్ ఇండియా పార్కు''' :- దీనిని [[శంషాబాదు]]లో నిర్మింప తలపెట్టిన కొత్త అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయానికి దగ్గరలో నిర్మిస్తున్నారు. దీనిని 350-ఎకరాలలో (మొదటి దశ 50 ఎకరాలు) నిర్మించాలని తలపెట్టారు. ఈ ప్రాజెక్టు వలన ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో సుమారు 250 కోట్ల (మొదటి దశలో 60 కోట్లు)అమెరికన్ డాలర్ల పెట్టుబడులు వస్తాయని అంచానా వేస్తున్నారు.<ref name=nanopark>[http://www.apit.gov.in/nanotechpark.html ఏపి ప్రభుత్వ సైటు] నుండి 28/10/2006న సేకరించబడినది.</ref>

 

 

=== ఐటి రంగము ===

 

== సంస్కృతి ==

=== వైవిధ్యత===

{{main|హైదరాబాదు సంస్కృతి}}

[[హిందువులు]], [[ముస్లిములు]], [[క్రైస్తవులు]] వంటి వివిధ మతాల ప్రజలు హైదరాబాదులో పెద్దసంఖ్యలో ఉన్నారు. [[సిక్కులు]] కూడా చెప్పుకోదగ్గ సంఖ్యలో ఉన్నారు. హైదరాబాదీయులు [[తెలుగు]], [[ఉర్దూ]], [[హిందీ]], [[ఇంగ్లీషు]] భాషలు మాట్లాడుతారు. హిందువులు, క్రైస్తవులు [[తెలుగు]], ముస్లిములు [[ఉర్దూ]] మాట్లాడినప్పటికీ అధికశాతం ప్రజలు రెండు భాషలూ మాట్లాడగలిగి ఉంటారు. రాష్ట్రంలోని వివిధ ప్రాంతాల ప్రజలు హైదరాబాదులో స్థిరపడటంతో అన్ని రకాల యాసల తెలుగూ ఇక్కడ వినిపిస్తుంది. అయితే ప్రధానంగా తెలంగాణా యాస ఎక్కువగా వినిపిస్తుంది. ఇక్కడి హిందీ, ఉర్దూ కూడా దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాల వాటికంటే భిన్నమైన యాస కలిగి ఉంటాయి. హిందువులు, ముస్లిములు అన్నదమ్ముల కలిసి మెలిసి ఉంతరు

 

* ఓషన్ పార్కు,[[మౌంట్ ఓపేరా]] వంటి థీమ్ పార్కులు ఉన్నాయి.

* [[రామోజీ ఫిల్మ్ సిటీ]]

* లుంబిని పార్కు-హైదరాబాదు నగరంలోని ఒక ఉద్యానవనం. ఇది [[హుస్సేన్ సాగర్]] ఒడ్డున, సచివాలయం ఎదురుగా ఉంది. ఇక్కడ నుండి బుద్దవిగ్రహం దగ్గరకు బోటులో వెళ్ళవచ్చు ఇంకా వివిధ రకాలయిన బోటులుపై షికారు చేయవచ్చు. లేజర్ షో ప్రత్యేక ఆకర్షణగా నిలుస్తుంది

* [[శిల్పారామం]]

* [[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి బొటానికల్ గార్డెన్స్]]

 

===చిత్రమాల===

దస్త్రం:Iskconhyd.jpg|హైదరాబాదులోని ఇస్కాన్ దేవాలయ గోపురం

దస్త్రం:LNYParkESI.jpg|లక్ష్మీనారాయణ యాదవ్ పార్కు

దస్త్రం:DSC00290.JPG|ప్రజా ఉద్యానవనం (పబ్లిక్ గార్డెన్)

దస్త్రం:Makka and charminar.JPG|మక్కామశీదు నుండి కనబడే చార్మినార్

దస్త్రం:Osmania hospital.JPG|ఉస్మానియా వైద్యశాల

దస్త్రం:Makka.JPG|మక్కా మసీదు

దస్త్రం:Bigbazaar.jpg|హైదరాబాదు అబిడ్స్ లోని బిగ్ బజార్

</gallery>

 

==మూలాలు==

{{reflist|2}}

 

== బయటి లింకులు ==

* [http://web.archive.org/web/20070220222419/http://www.ourmch.com/newimages/hyderabad.gif హైదరాబాదు నగర పటము (2007 నాటిది)]

* [http://web.archive.org/web/20051203154422/http://www.spaceimaging.com/quicklook/cities/_big/geo_India_Hyderabad_big.jpg హైదరాబాదు ఉపగ్రహ చిత్రం (2005 నాటిది,చాలాపెద్ద ఫైలు)]