వికీపీడియా

చోళ సామ్రాజ్యం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
పంక్తి 44:
చోళ సామ్రాజ్యం 10,11,12 శతాబ్దంలో చాలా ఉచ్ఛస్థితిని పొందింది. [[మొదటి రాజరాజ చోళుడు]] మరియు అతని కుమారుడు [[రాజేంద్ర చోళుడు]] కాలంలో చోళ సామ్రాజ్యం [[ఆసియా ఖండం]]లోనే సైనికంగా, ఆర్థికంగా, సాంస్కృతికంగా చాలా అభివృద్ధి పొందింది. చోళ సామ్రాజ్యం దక్షిణాన [[మాల్దీవులు]] నుండి ఉత్తరాన ఇప్పటి [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]|లోని [[గోదావరి]] పరీవాహక ప్రాంతం వరకు విస్తరించింది. [[రాజరాజ చోళ]] భారతదేశంలోని దక్షిణ ద్వీపకల్ప భాగాన్ని, [[శ్రీలంక]]లోని కొన్ని భాగాలు, [[మాల్దీవులు]]కి తమ సామ్రాజ్యాన్ని విస్తరించారు. [[రాజేంద్ర చోళ]] ఉత్తర భారతదేశం మీద విజయ యాత్ర చేసి [[పాటలీపుత్రం]]ని పరిపాలిస్తున్న పాల రాజు మహిపాలుడిని జయించాడు. తరువాత "మలయా ద్వీపసమూహం" (''మలయ్ ఆర్కిపెలగో'') వరకు కూడా చోళ రాజులు జైత్ర యాత్రలు జరిపారు. 12 వ శతాబ్దంకి [[పాండ్య రాజులు]], 13వ శతాబ్ధానికి [[హోయసల సామ్రాజ్యం|హోయసల రాజులు]] వారి వారి సామ్రాజ్యాలు స్థాపించడంతో చోళుల ఆధిపత్యం క్షీణించింది.
==ప్రారంభం==
చోళులను చోడా అని కూడా పిలుస్తారు.{{sfnp|Prasad|1988|p=120|ps=}} వారి మూలానికి సంబంధించి చాలా తక్కువ సమాచారం అందుబాటులో ఉంది. పురాతన తమిళ సాహిత్యంలో, శాసనాలలో పేర్కొన్నట్లు దాని ప్రాచీనత స్పష్టంగా తెలుస్తుంది. తరువాత మధ్యయుగ చోళులు కూడా సుదీర్ఘమైన, పురాతన వంశానికి చెందినవారుగా పేర్కొనబడ్డారు. ప్రారంభ సంగం సాహిత్యంలోని ప్రస్తావనలు (క్రీ.శ. 150 CE)చోళుల గురించి ప్రస్తావించబడింది.{{efn|The age of Sangam is established through the correlation between the evidence on foreign trade found in the poems and the writings by ancient Greek and Romans such as ''Periplus''. [[K.A. Nilakanta Sastri]], ''A History of Cyril and Lulu Charles'', p 106}} రాజవంశం తొలి రాజులు క్రీ.శ. 100 కంటే పూర్వం ఉన్నట్లు సూచిస్తున్నాయి. క్రీస్తుపూర్వం 3 వ శతాబ్దానికి చెందిన అశోకుడి శాసనాలు చోళలను దక్షిణాదిలో ఉన్న పొరుగు దేశాలలో ఒకటిగా పేర్కొన్నారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/ashoka.html|title=KING ASHOKA: His Edicts and His Times|website=www.cs.colostate.edu|access-date=2018-10-07}}</ref>
 
సాధారణంగా ప్రజాభిప్రాయంలో పాలక కుటుంబం ప్రాచీనత చోళ, చేరా, పాండ్య ఒకేలా భావించబడుతుంది. పరిమెలాజగరు ఇలా అన్నాడు: "పురాతన వంశీయులు (చోళులు, పాండ్యాలు, చేరాల వంటివి) ఉన్న ప్రజల స్వచ్ఛంద సంస్థ వారి శక్తి క్షీణించినప్పటికీ సదా ఉదారంగా ఉంటాయి". సాధారణంగా చోళులకు కిల్లి (கிள்ளி), వల్లవను (வளவன்), సెంబియాను (செம்பியன்) సెన్నీ వంటి పేర్లు ఇప్పటికీ వాడుకలో ఉన్నాయి.<ref>{{cite book|title=History and Culture of the Tamils: From Prehistoric Times to the President's Rule|author=Raju Kalidos|publisher=Vijay Publications, 1976|page=43}}</ref> కిల్లి బహుశా తమిళ కిళ్ (கிள்) నుండి వచ్చింది. అంటే త్రవ్వడం లేదా విడదీయడం. త్రవ్వినవాడు లేదా భూమి కార్మికుడు ఆలోచనను తెలియజేస్తుంది. ఈ పదం తరచుగా నేడున్కిల్లి, నలన్కిల్లి వంటి ప్రారంభ చోళ పేర్లలో ఇది అంతర్భాగంగా ఏర్పడుతుంది. కాని తరువాతి కాలంలో ఇది దాదాపుగా ఉపయోగం నుండి తప్పుకుంటుంది. వల్లవన్ చాలావరకు "వళం" (வளம்) తో అనుసంధానించబడి ఉంది. సంతానోత్పత్తి, సారవంతమైన దేశం యజమాని లేదా పాలకుడు. సెంబియాను సాధారణంగా షిబి వంశస్థుడు అని అర్ధం - ఒక పురాణ వీరుడు, ప్రారంభ చోళ పురాణాలలో పావురాన్ని రక్షించడంలో ఆత్మబలిదానం చేయడం. బౌద్ధమతం జాతక కథలలో సిబి జాతక అంశాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.{{sfnp|Sastri|1984|pp=19-20|ps=}} తమిళ నిఘంటువులో చోళ అంటే సోజి లేదా సాయి అంటే పాండ్యా లేదా పాత దేశం తరహాలో కొత్తగా ఏర్పడిన రాజ్యాన్ని సూచిస్తుంది.<ref>Archaeological News
A. L. Frothingham, Jr. ''The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts'', Vol. 4, No. 1 (Mar., 1998), pp. 69–125</ref> ''Cenni''తమిళంలో inసెన్నీ Tamilఅంటే means ''Head''తల.▼
 
The Cholas are also known as the ''Choda''.{{sfnp|Prasad|1988|p=120|ps=}} There is very little information available in regarding their origin. Its antiquity is evident from the mentions in [[Sangam literature|ancient Tamil literature]] and in inscriptions. Later [[medieval Cholas]] also claimed a long and ancient lineage. Mentions in the early [[Sangam period|Sangam]] literature (c. 150 CE){{efn|The age of Sangam is established through the correlation between the evidence on foreign trade found in the poems and the writings by ancient Greek and Romans such as ''Periplus''. [[K.A. Nilakanta Sastri]], ''A History of Cyril and Lulu Charles'', p 106}} indicate that the earliest kings of the dynasty antedated 100 CE. Cholas were mentioned in Ashokan Edicts of 3rd Century BCE as one of the neighboring countries existing in the South.<ref>{{Cite web|url=http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/ashoka.html|title=KING ASHOKA: His Edicts and His Times|website=www.cs.colostate.edu|access-date=2018-10-07}}</ref>
 
A commonly held view is that ''Chola'' is, like ''[[Chera dynasty|Chera]]'' and ''[[Pandyan dynasty|Pandya]]'', the name of the ruling family or clan of immemorial antiquity. The annotator [[Parimelazhagar]] said: "The charity of people with ancient lineage (such as the Cholas, the Pandyas and the Cheras) are forever generous in spite of their reduced means". Other names in common use for the Cholas are ''Killi'' (கிள்ளி), ''Valavan'' (வளவன்), ''Sembiyan'' (செம்பியன்) and ''Cenni''.<ref>{{cite book|title=History and Culture of the Tamils: From Prehistoric Times to the President's Rule|author=Raju Kalidos|publisher=Vijay Publications, 1976|page=43}}</ref> ''Killi'' perhaps comes from the Tamil ''kil'' (கிள்) meaning dig or cleave and conveys the idea of a digger or a worker of the land. This word often forms an integral part of early Chola names like [[Nedunkilli]], [[Nalankilli]] and so on, but almost drops out of use in later times. ''Valavan'' is most probably connected with "''valam''" (வளம்)&nbsp;– fertility and means owner or ruler of a fertile country. ''Sembiyan'' is generally taken to mean a descendant of [[Shibi (king)|Shibi]]&nbsp;– a legendary hero whose self-sacrifice in saving a dove from the pursuit of a falcon figures among the early Chola legends and forms the subject matter of the [[Sibi Jataka]] among the [[Jataka]] stories of [[Buddhism]].{{sfnp|Sastri|1984|pp=19-20|ps=}} In Tamil lexicon ''Chola'' means ''Soazhi'' or ''Saei'' denoting a newly formed kingdom, in the lines of ''Pandya'' or the old country.<ref>Archaeological News
▲A. L. Frothingham, Jr. ''The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts'', Vol. 4, No. 1 (Mar., 1998), pp. 69–125</ref> ''Cenni'' in Tamil means ''Head''.
 
There is very little written evidence available of the Cholas prior to the 7th century. Historic records exist thereafter, including inscriptions on temples. During the past 150 years, historians have gleaned significant knowledge on the subject from a variety of sources such as ancient Tamil Sangam literature, oral traditions, religious texts, temple and [[Copper-plate grant|copperplate inscriptions]]. The main source for the available information of the early Cholas is the early Tamil literature of the Sangam Period.{{efn|The period covered by the Sangam poetry is likely to extend not longer than five or six generations.{{sfnp|Sastri|1984|p=3|ps=}}}} There are also brief notices on the Chola country and its towns, ports and commerce furnished by the ''[[Periplus of the Erythraean Sea]]'' (''Periplus Maris Erythraei''), and in the slightly later work of the geographer [[Ptolemy]]. ''[[Mahavamsa]]'', a [[Buddhist]] text written down during the 5th century CE, recounts a number of conflicts between the inhabitants of [[Ceylon]] and Cholas in the 1st century BCE.<ref>Columbia Chronologies of Asian History and Culture by John Bowman p.401</ref> Cholas are mentioned in the [[Pillars of Ashoka]] (inscribed 273 BCE–232 BCE) inscriptions, where they are mentioned among the kingdoms which, though not subject to Ashoka, were on friendly terms with him.{{efn|The Ashokan inscriptions speak of the Cholas in plural, implying that, in his time, there were more than one Chola.{{sfnp|Sastri|1984|p=20|ps=}}}}
"https://te.wikipedia.org/wiki/చోళ_సామ్రాజ్యం" నుండి వెలికితీశారు