హోమో ఎరెక్టస్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి Chaduvari, పేజీ హోమో ఎరెక్టసు ను హోమో ఎరెక్టస్ కు తరలించారు: సరైన పేరు
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 2:
{{italic title}}
{{Speciesbox
| taxon = Homoహోమో erectusఎరెక్టస్
| image = Homme de Tautavel 01-08.jpg
| image_upright = 0.7
పంక్తి 24:
[[దస్త్రం:Homo erectus new.JPG|thumb|upright=0.9|right|Forensic reconstruction of an adult male ''Homo erectus''.<ref>Reconstruction by W. Schnaubelt & N. Kieser (Atelier ''Wild Life Art''), 2006, Westfälisches Museum für Archäologie, Herne, Germany.</ref>]]
 
హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ (అంటే 'నిటారుగా ఉన్న మనిషి') అనేది ప్లీస్టోసీను[[ప్లీస్టోసీన్]] భౌగోళిక యుగంలో చాలా కాలం వరకు నివసించిన పురాతన మానవుల జాతి. దీని మొట్టమొదటి శిలాజ సాక్ష్యంఆధారం 1.818 మిలియన్లలక్షల సంవత్సరాల క్రితం ([[జార్జియా]]లోని దమానిసిలో 1991 లో కనుగొనబడింది).<ref>{{cite book |last1=Haviland |first1=William A. |last2=Walrath |first2=Dana |last3=Prins |first3=Harald E.L. |authorlink3=Harald E. L. Prins |last4=McBride |first4=Bunny |year=2007 |title=Evolution and Prehistory: The Human Challenge |url=https://books.google.com/books?id=LfYirloa_rUC&pg=PA162 |edition=8th |location=Belmont, CA |publisher=[[Cengage Learning|Thomson Wadsworth]] |page=162 |isbn=978-0-495-38190-7}}</ref>
 
హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వర్గీకరణ, పూర్వీకులు, సంతతికి సంబంధించిన చర్చ, ముఖ్యంగా హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ రెండు ప్రధాన స్థానాలతో కొనసాగుతోంది:
 
1) హెచ్.హోమో ఎరెక్టస్ హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ వలె ఉంటుంది. తద్వారా హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్‌, హోమో పూర్వీకుడు, హోమో నియాండర్తాలెన్సిసునియాండర్తాలెన్సిస్, హోమో డెనిసోవా, [[హోమో సేపియన్స్|హోమో సేపియన్ల]] వంటి తరువాతి హోమినిదులకు ప్రత్యక్ష పూర్వీకుడు; లేదా
 
2) వాస్తవానికి ఇవి ఆఫ్రికన్ హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుకుఎర్గాస్టర్‌కు భిన్నమైన ఆసియా జాతి లేదా ఉపజాతులు.<ref>Klein, R. (1999). ''The Human Career: Human Biological and Cultural Origins''. Chicago: University of Chicago Press, {{ISBN|0226439631}}.</ref> కొంతమంది పాలియోఆంత్రోపాలజిస్టులు హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టర్‌ఉను ఒక రకంగా భావిస్తారు. అనగా హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ "ఆఫ్రికన్" రకం; ఆసియా జాతులలో "హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సెన్సు స్ట్రిక్టో" (ఖచ్చితమైన భావం) ఉన్నాయి. "హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సెన్సు లాటో" (బ్రాడు సెన్సు) అనే లేబుల్సు ఆసియా, ఆఫ్రికా జనాభాను కలిగి ఉన్న గొప్ప జాతులను సూచిస్తున్నాయి.<ref>{{cite journal|author=Antón, S.C. |year=2003|title=Natural history of Homo erectus|journal= Am. J. Phys. Anthropol.|volume=122|pages=126–170|doi=10.1002/ajpa.10399|pmid=14666536|quote=By the 1980s, the growing numbers of ''H. erectus'' specimens, particularly in Africa, led to the realization that Asian ''H. erectus'' (''H. erectus sensu stricto''), once thought so primitive, was in fact more derived than its African counterparts. These morphological differences were interpreted by some as evidence that more than one species might be included in ''H. erectus sensu lato'' (e.g., Stringer, 1984; Andrews, 1984; Tattersall, 1986; Wood, 1984, 1991a, b; Schwartz and Tattersall, 2000) ... Unlike the European lineage, in my opinion, the taxonomic issues surrounding Asian vs. African H. erectus are more intractable. The issue was most pointedly addressed with the naming of H. ergaster on the basis of the type mandible KNM-ER 992, but also including the partial skeleton and isolated teeth of KNM-ER 803 among other Koobi Fora remains (Groves and Mazak, 1975). Recently, this specific name was applied to most early African and Georgian H. erectus in recognition of the less-derived nature of these remains vis à vis conditions in Asian H. erectus (see Wood, 1991a, p. 268; Gabunia et al., 2000a). At least portions of the paratype of H. ergaster (e.g., KNM-ER 1805) are not included in most current conceptions of that taxon. The ''H. ergaster'' question remains famously unresolved (e.g., Stringer, 1984; Tattersall, 1986; Wood, 1991a, 1994; Rightmire, 1998b; Gabunia et al., 2000a; Schwartz and Tattersall, 2000), in no small part because the original diagnosis provided no comparison with the Asian fossil record}}</ref><ref>{{Cite journal |vauthors=Suwa G, Asfaw B, Haile-Selassie Y, White T, Katoh S, WoldeGabriel G, Hart W, Nakaya H, Beyene Y | doi = 10.1537/ase.061203 | title = Early Pleistocene Homo erectus fossils from Konso, southern Ethiopia | journal = Anthropological Science | volume = 115 | issue = 2 | pages = 133–151 | year = 2007 | pmid = | pmc = }}</ref>
 
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ చివరికి ఆఫ్రికా, ఐరోపా, ఆసియాలో పరిధిలో అంతరించిపోయింది. కానీ ఉత్పన్నమైన జాతులు అభివృద్ధి చెందాయి. ముఖ్యంగా [[హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్‌]]. కాలక్రమానుసారం అది అదృశ్యమయ్యే సమయం వివాదాస్పదంగా ఉంది. 1950 లో ప్రతిపాదించబడిన జాతుల పేరు జావా మ్యానుమ్యాన్ టైప్ స్పెసిమెనుగా (ఇప్పుడు H. e. ఎరెక్టసుఎరెక్టస్) నిర్వచిస్తుంది. అప్పటి నుండి, హోమో ప్రతిపాదిత జాతుల సంఖ్యను తగ్గించే పాలియో ఆంత్రోపాలజీలో ఒక ధోరణి ఉంది. హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ నుండి హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ హోమ వంటి ప్రారంభ (దిగువ పాలియోలిథికు) రూపాలన్నిరూపాలన్నీ ఉద్భవించాయి. ప్రారంభ హెచ్.హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ కంటే భిన్నంగా ఉంది. (ఆఫ్రికాలో దీనిని హెచ్.హోమో రోడెసియెన్సిసు అని కూడా పిలుస్తారు).<ref name=Kaifu2005/> ఈ విస్తృత కోణంలో 3,00,000 సంవత్సరాల క్రితం హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ స్థానాన్ని హెచ్.హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ భర్తీచేసి 70,000 సంవత్సరాల క్రితం జావాలో మనుగడ సాగించారు.<ref name="extinction">''[[Homo erectus soloensis]]'', found in [[Java (island)|Java]], is considered the latest known survival of ''H. erectus''.
Formerly dated to as late as 50,000 to 40,000 years ago, a 2011 study pushed back the date of its extinction of ''H. e. soloensis'' to 75,000 years ago at the latest.
Indriati E, Swisher CC III, Lepre C, Quinn RL, Suriyanto RA, et al. 2011 The Age of the 20 Meter Solo River Terrace, Java, Indonesia and the Survival of Homo erectus in Asia.[http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0021562 PLoS ONE 6(6): e21562.] {{doi|10.1371/journal.pone.0021562}}.
</ref>2013 లో పదనిర్మాణపరంగా విభిన్నమైన " డ్మనిసి పుర్రె 5 " ఆవిష్కరణ హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ శిలాజాల పేర్లను మార్చే సిద్ధాంతధోరణిని బలోపేతం చేసింది.<ref>[http://www.nature.com/news/skull-suggests-three-early-human-species-were-one-1.13972 Skull suggests three early human species were one : Nature News & Comment]</ref> అందువలన హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ ఇప్పుడు హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పేరు అంగీకరించబడిన పరిధిలో ఉంది. హెచ్.హోమో రుడోల్ఫెన్సిసురుడోల్ఫెన్సిస్‌, హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ (ప్రత్యామ్నాయంగా ప్రారంభ హోమో కాకుండా ఆస్ట్రాలోపిథెకసు చివరి రూపాలుగా సూచించబడింది) కూడా ప్రారంభ జాతులుగా పరిగణించబడాలని సూచించబడింది. హెచ్.హోమో ఎరెక్టస్.<ref name=dmanisiskull5>{{cite journal |title=A Complete Skull from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo |author=David Lordkipanidze, Marcia S. Ponce de Leòn, Ann Margvelashvili, Yoel Rak, G. Philip Rightmire, Abesalom Vekua, Christoph P.E. Zollikofer |journal=Science |date=18 October 2013 |volume= 342 |issue= 6156 |pages= 326–331 |doi= 10.1126/science.1238484 |pmid=24136960 |bibcode=2013Sci...342..326L }}</ref><ref name=National_Geographic>{{cite news |last=Switek |first=Brian |date=17 October 2013 |title= Beautiful Skull Spurs Debate on Human History |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2013/10/131017-skull-human-origins-dmanisi-georgia-erectus/ |newspaper= National Geographic |accessdate=22 September 2014 }}</ref>
 
==పరిశోధన ==
డచ్చి అనాటమిస్టు యూజీను డుబోయిసు డార్విను పరిణామ సిద్ధాంతంతో ప్రేరేపించబడి దానిని మానవాళికి వర్తింపజేసాడు. 1886 లో ఆసియా (డార్విను ఆఫ్రికను మూలం సిద్ధాంతం ఉన్నప్పటికీ) మానవ పూర్వీకుడిని కనుగొనటానికి బయలుదేరాడు. 1891-92లో అతని బృందం మొదట డచ్చి ఈస్టు ఇండీసు (ఇప్పుడు ఇండోనేషియా) లోని జావా ద్వీపంలో ఒక దంతం, తరువాత ఒక పుర్రె పైభాగం చివరికి మానవ శిలాజ ఎముకను కనుగొన్నాడు. తూర్పు జావాలోని ట్రినిలు వద్ద సోలో నది ఒడ్డున త్రవ్వబడిన (1893) శిలాజం ముందుగా చింపాంజీల జాతికిచెందిన ఆంత్రోపోపిథెకసు ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ అని కేటాయించాడు. తరువాత సంవత్సరం ఈ జాతులను పిథెకాంత్రోపసు ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ( 1868 లో ఎర్నెస్టు హేకెలు మానవులు జాతి, శిలాజ కోతుల మధ్య వ్యూహాత్మక సంబంధానికి ఈ పేరు పెట్టాడు) - గ్రీకు నుండి (పాథకోసు, "కోతి"), (ఆంథ్రోపోస్, "మానవ") - సూచించిన ప్రతిపాదన ఆధారంగా ఈ ఎముక " హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ " బైపెడల్ (ద్విపాద జీవి) జీవికి సంబంధించిందని పేర్కొన్నాడు.
 
డుబోయిసు నాయకత్వంలో నిర్వహించిన పరిశోధనా యాత్రలో 1891 హోమో-జాతుల (లేదా ఏదైనా హోమినిదు జాతుల) మొదటి శిలాజం కనుగొనబడింది. ఇండోనేషియాకు చెందిన జావా శిలాజం ప్రజా ఆసక్తిని రేకెత్తించింది. ప్రముఖ పత్రికలు దీనిని జావా మ్యానుమ్యాన్ అని పిలిచాయి; అతని శిలాజ పరివర్తన రూపం-మనుషులు, అమానవీయ కోతుల మధ్య "తప్పిపోయిన లింకు" అని పిలవబడే డుబోయిసు వాదనను కొద్దిమంది శాస్త్రవేత్తలు అంగీకరించారు.{{Sfn|Swisher|Curtis|Lewin|2000|p=70}}
 
[[దస్త్రం:Ficha del homo georgicus. Museo Arqueológico Nacional de España.jpg|thumb|left| Poster of homo georgicus. [[National Archaeological Museum of Spain]].]]
 
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ అద్భుతమైన ఆవిష్కరణలు చాలావరకు చైనాలోని జౌకౌడియను లోని పీకింగు మ్యానుమ్యాన్ ప్రాంతం అని పిలువబడే జౌకౌడియను ప్రాజెక్టు జరిగాయి. ఈ ప్రాంతాన్ని మొట్టమొదట 1921 లో జోహను గున్నారు అండర్సను కనుగొన్నాడు.<ref name="doorKnock1">{{cite news | title = The First Knock at the Door| url = | format = | work = | publisher = Peking Man Site Museum | pages = | page = | date = | accessdate = | quote = In the summer of 1921, Dr. J.G. Andersson and his companions discovered this richly fossiliferous deposit through the local quarry men's guide. During examination he was surprised to notice some fragments of white quartz in tabus, a mineral normally foreign in that locality. The significance of this occurrence immediately suggested itself to him and turning to his companions, he exclaimed dramatically "Here is primitive man, now all we have to do is find him!"}}</ref> 1921 లో ఇక్కడ తవ్వకాలు సాగించి రెండు మానవ దంతాలను కనుగొన్నారు.<ref name="doorKnock2">{{cite news | title = The First Knock at the Door| url = | format = | work = | publisher = Peking Man Site Museum | pages = | page = | date = | accessdate = | quote = For some weeks in this summer and a longer period in 1923 Dr. Otto Zdansky carried on excavations of this cave site. He accumulated an extensive collection of fossil material, including two Homo erectus teeth that were recognized in 1926. So, the cave home of Peking Man was opened to the world.}}</ref> దిగువ మోలారు ప్రాంతంలో డేవిడ్సను బ్లాక్ ప్రారంభ వివరణ (1921) (దీనికి ఆయన సినాంట్రోపసు పెకినెన్సిసు అని పేరు పెట్టారు)లో సరికొత్త జాతికి శిలాజాలు లభించాయి.<ref>from ''sino-'', a combining form of the Greek Σίνα "China", and the Latinate ''pekinensis'', "of Peking"</ref> ఇది విస్తృతంగా ప్రచారం చేయబడి ఆసక్తిని ప్రేరేపించింది. విస్తృతమైన త్రవ్వకాల తరువాత 40 మందికి పైగా వ్యక్తుల నుండి 200 మానవ శిలాజాలను మొత్తం ఐదు పూర్తి స్థాయి పుర్రెలను కనుగొన్నారు.<ref name="historyMus5">{{cite news | title = Review of the History | url = | format = | work = | publisher = Peking Man Site Museum | pages = | page = | date = | accessdate = | quote = During 1927–1937, abundant human and animal fossils as well as artefact were found at Peking Man Site, it made the site to be the most productive one of the Homo erectus sites of the same age all over the world. Other localities in the vicinity were also excavated almost at the same time.}}</ref>పాలియోంటోలాజికా సినికా (సిరీస్ డి) పత్రికలో ప్రచురించబడిన అనేక మోనోగ్రాఫ్లలో ఫ్రాంజు వీడెన్‌రిచు ఈ విషయం సంబంధిత వివరణాత్మక వర్ణనను అందించాడు.
 
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో భద్రతాభద్రత కోసం చైనా నుండి అక్రమంగా రవాణా చేసే ప్రయత్నంలో దాదాపు అన్ని అసలు నమూనాలు పోయాయి; ఏది ఏమయినప్పటికీ న్యూయార్కు నగరంలోని అమెరికా మ్యూజియం ఆఫ్ నేచురలు హిస్టరీ, బీజింగ్లోని ఇన్స్టిట్యూటు ఆఫ్ వెర్టిబ్రేటు పాలియోంటాలజీ అండ్ పాలియో ఆంత్రోపాలజీలో వీడెన్‌రిచి తయారు చేసిన ప్రామాణికమైన నమూనాలు విశ్వసించతగిన సాక్ష్యంగా పరిగణించబడ్డాయి.
 
జావా మ్యాన్, పెకింగు మ్యాన్ మధ్య సారూప్యతలు 1950 లో ఎర్నస్టు మేయరును హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ రెండింటి పేరు మార్చడానికి దారితీసింది.
 
20 వ శతాబ్దంలో మానవ శాస్త్రంలో హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పాత్ర గురించి మానవ శాస్త్రవేత్తలు చర్చించారు. శతాబ్దం ప్రారంభంలో జావా, జౌకౌడియన్లలో కనుగొన్న ఆధునిక మానవులు మొదట ఆసియాలో ఉద్భవించారనే నమ్మకం విస్తృతంగా ఆమోదించబడింది. కొంతమంది ప్రకృతి శాస్త్రవేత్తలు-వారిలో ప్రముఖమైన చార్లెసు డార్విను-మానవుల తొలి పూర్వీకులు ఆఫ్రికన్ అని సిద్ధాంతీకరించారు: మానవుల దగ్గరి బంధువులైన అభివృద్ధి చెందిన చింపాంజీలు, గొరిల్లాలు ఆఫ్రికాలో మాత్రమే ఉన్నాయని డార్విను అభిప్రాయపడ్డారు.<ref>{{cite book|last=Darwin|first = Charles R.|title=The Descent of Man and Selection in Relation to Sex|publisher=John Murray|year=1871|isbn=978-0-8014-2085-6}}</ref>
 
==ఆరంభం ==
[[దస్త్రం:Carte hachereaux.jpg|thumb|upright=1.5|Map of the distribution of Middle Pleistocene ([[Acheulean]]) [[Cleaver (tool)|cleaver]] finds]]
 
ఆస్ట్రాలోపిథెసినా నుండి 3 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం తూర్పు ఆఫ్రికాలో హోమో జాతి ఉత్పన్నంపరిణామం జరిగిందిచెందింది. 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి జాతులైన హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్‌, హోమో రుడోల్ఫెన్సిసురుడోల్ఫెన్సిస్ హోమోలో చేర్చడం కొంతవరకు వివాదాస్పదంగా ఉంది.<ref>{{cite magazine|url=https://www.newscientist.com/article/dn27079-oldest-known-member-of-human-family-found-in-ethiopia.html |title=Oldest known member of human family found in Ethiopia |magazine=[[New Scientist]] |date=4 March 2015 |accessdate=2015-03-07}}</ref>2 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం తరువాత హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ గణనీయమైన కాలం వరకు హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టసుతోఎరెక్టస్‌తో) కలిసి ఉన్నట్లు కనబడుతున్నందున ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ నేరుగా హబిలిసు నుండి వచ్చిందని ప్రతిపాదించబడింది.<ref>{{cite journal|title=Implications of new early ''Homo'' fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya|author1=F. Spoor |author2=M.G. Leakey |author3=P.N. Gathogo |author4=F.H. Brown |author5=S.C. Antón |author6=I. McDougall |author7=C. Kiarie |author8=F.K. Manthi |author9=L.N. Leakey |journal=Nature|issue= 7154|pages= 688–691|date=9 August 2007|doi=10.1038/nature05986|volume=448|pmid=17687323|bibcode=2007Natur.448..688S }} "A partial maxilla assigned to H. habilis reliably demonstrates that this species survived until later than previously recognized, making an anagenetic relationship with H. erectus unlikely. [...] these two early taxa were living broadly sympatrically in the same lake basin for almost half a million years."</ref>
 
సుమారు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఉద్భవించింది. ఆఫ్రికా, పశ్చిమ ఆసియాలో 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి శిలాజాలు కనుగొనబడ్డాయి. కాబట్టి హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఆఫ్రికాలో ఉద్భవించిందా లేదా ఆసియాలో ఉద్భవించిందా అనేది అస్పష్టంగా ఉంది. ఫెర్రింగు అభిప్రాయం ఆధారంగా (2011) ఇది పశ్చిమ ఆసియాకు చేరుకున్న హెచ్.హోమో హబిలిస్హ్యాబిలిస్ అని ప్రారంభ హెచ్.హోమో ఎరెక్టస్ అక్కడ అభివృద్ధి చెందిందని సూచిస్తున్నాడు. ప్రారంభ హెచ్.హోమో ఎరెక్టస్ అప్పుడు పశ్చిమ ఆసియా నుండి, తూర్పు ఆసియా (పెకింగు మ్యాన్) ఆగ్నేయాసియా (జావా మ్యాన్), ఆఫ్రికా (హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌), ఐరోపా (టౌటవెల్ మ్యాన్) గా విస్తరించారు.<ref>{{Cite journal | last1 = Ferring | first1 = R. | last2 = Oms | first2 = O. | last3 = Agusti | first3 = J. | last4 = Berna | first4 = F. | last5 = Nioradze | first5 = M. | last6 = Shelia | first6 = T. | last7 = Tappen | first7 = M. | last8 = Vekua | first8 = A. | last9 = Zhvania | first9 = D. | last10 = Lordkipanidze | first10 = D. | doi = 10.1073/pnas.1106638108 | title = Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85-1.78 Ma | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences | volume = 108 | issue = 26 | pages = 10432–10436 | year = 2011 | pmid = 21646521| pmc = 3127884| bibcode = 2011PNAS..10810432F }}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.quascirev.2010.04.012|date=June 2011 |last1=Augusti |first1=Jordi |last2=Lordkipanidze |first2=David |title=How "African" was the early human dispersal out of Africa?|volume=30|issue=11–12 |pages=1338–1342 |journal=Quaternary Science Reviews|bibcode=2011QSRv...30.1338A }}</ref>
 
===ఆఫ్రికా{{anchor|Homo_ergaster}}===
[[దస్త్రం:Homo ergaster.jpg|thumb|upright| [[KNM-ER 3733]] (1.6 Mya, discovered 1975 at [[Koobi Fora]], [[Kenya]])]]
1950 వ దశకంలో పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు జాన్ టి. రాబిన్సను, రాబర్టు బ్రూం టెలాంత్రోపసు కాపెన్సిసు అని పేరు పెట్టారు;<ref name="Robinson1953">{{cite journal |author=Robinson JT |title=The nature of Telanthropus capensis |journal=Nature |volume=171 |issue=4340 |pages=33 |date=January 1953 |pmid=13025468 |doi=10.1038/171033a0|bibcode=1953Natur.171...33R }}</ref> రాబిన్సను 1949 లో దక్షిణాఫ్రికాలోని స్వర్టుక్రాంసులో దవడ భాగాన్ని కనుగొన్నారు. తరువాత సిమోనెట్టా దీనిని హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు తిరిగి నియమించాలని ప్రతిపాదించాడు, రాబిన్సను అంగీకరించాడు.<ref name="Grine2009">{{cite book | title = The First Humans: Origin and Early Evolution of the Genus Homo |author1=Frederick E. Grine |author2=John G. Fleagle |author3=Richard E. Leakey | date = 1 Jun 2009 | publisher = Springer | page = 7 | chapter = Chapter 2: ''Homo habilis'' – A Premature Discovery: Remember by One of Its Founding Fathers, 42 Years Later}}</ref>
 
1950 ల నుండి తూర్పు ఆఫ్రికాలో నిర్వహించబడిన అనేక అన్వేషణలు హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌, హెచ్.హోమో హబిలిసులకుహ్యాబిలిస్‌లకు అనేక వందల సహస్రాబ్దాలుగా సహజీవనాన్ని సాగించాయని సూచించాయి. ఇవి సాధారణ పూర్వీకుల నుండి వేర్వేరు వంశాలను సూచిస్తాయని ధృవీకరించడానికి; అనగా వారి మధ్య పూర్వీకుల సంబంధం లేదు. కానీ క్లాడోజెనెటికు ఇది ఇక్కడ సూచిస్తుంది. హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ ఉప సమూహ జనాభా హెచ్హోమో లేదా హెచ్.హోమో -గ్రూప్ జనాభా. చివరికి కొత్త జాతులు హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ (హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సెన్సు లాటో) గా అభివృద్ధి చెందుతుంది.<ref>{{cite journal|title=Implications of new early ''Homo'' fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya|author1=F. Spoor |author2=M.G. Leakey |author3=P.N. Gathogo |author4=F.H. Brown |author5=S.C. Antón |author6=I. McDougall |author7=C. Kiarie |author8=F.K. Manthi |author9=L.N. Leakey |journal=Nature|issue= 7154|pages= 688–691|date=2007-08-09|doi=10.1038/nature05986|volume=448|pmid=17687323|bibcode=2007Natur.448..688S }} "A partial maxilla assigned to H. habilis reliably demonstrates that this species survived until later than previously recognized, making an anagenetic relationship with H. erectus unlikely"</ref>
 
1961 లో వైవెసు కాపెన్సు ఉత్తర [[చాద్|చాదు]]లో ఒక పుర్రెను కనుగొన్నాడు. అతను ఉత్తర ఆఫ్రికాలో కనుగొన్న తొలి శిలాజ మానవుడిగా భావించినందుకు త్చాంత్రోపసు ఉక్సోరిసు అనే పేరు పెట్టాడు.<ref name=Kalb76>{{cite book | last = Kalb| first = Jon E| title =Adventures in the Bone Trade: The Race to Discover Human Ancestors in Ethiopia's Afar Depression| publisher =Springer | year = 2001 | page = 76| isbn =978-0-387-98742-2 |url=https://books.google.com/?id=SiWispLhG1UC&printsec=frontcover |accessdate=2010-12-02}}</ref> ఒకప్పుడు హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ నమూనాగా పరిగణించబడినప్పటికీ,<ref name=Cornevin>{{cite book | last = Cornevin| first = Robert| title =Histoire de l'Afrique | publisher =Payotte | year = 1967| page = 440 | isbn = 978-2-228-11470-7}}</ref> టి. ఉక్సోరిసు హెచ్.హోమో ఎరెక్టసులోకిఎరెక్టస్‌లోకి తీసుకోబడింది. అయితే ఇది ఇకపై చెల్లుబాటు టాక్సానుగా పరిగణించబడదు.<ref name=Kalb76/><ref>{{cite web | title = Mikko's Phylogeny Archive | url = http://www.fmnh.helsinki.fi/users/haaramo/Metazoa/Deuterostoma/Chordata/Synapsida/Eutheria/Primates/Hominoidea/Homo_erectus.htm | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070106024346/http://www.fmnh.helsinki.fi/users/haaramo/Metazoa/Deuterostoma/Chordata/Synapsida/Eutheria/Primates/Hominoidea/Homo_erectus.htm | archivedate = 2007-01-06 | work=Finnish Museum of Natural History, University of Helsinki}}</ref> శిలాజం " గాలుల కారణం వేగంగా కదిలే ఇసుకతో చాలా క్షీణించిందని ఇది ఆస్ట్రాలోపితు ఆదిమ రకం హోమినిదు రూపాన్ని అనుకరిస్తుంది" అని నివేదించబడింది.<ref name=Wood2002>{{Cite journal |date=11 July 2002 |author=Wood, Bernard |title=Palaeoanthropology: Hominid revelations from Chad | journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume= 418 |issue= 6894 |pages= 133–135 |doi= 10.1038/418133a |pmid=12110870 | url=http://www.fhuce.edu.uy/antrop/cursos/abiol/links/Artics/wood%202002.pdf | archive-url=https://web.archive.org/web/20110717090936/http://www.fhuce.edu.uy/antrop/cursos/abiol/links/Artics/wood%202002.pdf | dead-url=yes | archive-date=17 July 2011 |accessdate=2 December 2010|bibcode=2002Natur.418..133W }}</ref> 1973 లోనే మైఖేలు సర్వెంటు పిహెచ్‌డిలో సమర్పించిన స్ట్రాటిగ్రఫీ, పాలియోంటాలజీ, సి 14 డేటింగు ప్రకారం ఇది బహుశా 10,000 సంవత్సరాల వయస్సు మాత్రమే ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.
<ref>Servant 1983, pp. 462–464.</ref>
 
పంక్తి 72:
[[దస్త్రం:Homo Georgicus IMG 2921.JPG|thumb|upright|[[Dmanisi skull 3]] (fossils skull D2700 and jaw D2735, two of several found in [[Dmanisi]] in the [[Georgia (country)|Georgian]] [[Transcaucasus]])]]
[[దస్త్రం:MEH Homo georgicus 29-04-2012 11-35-22 2372x3863.JPG|thumb|upright|Reconstruction of ''Homo georgicus'' based on [[Dmanisi skull 3|D2700]], by [[Élisabeth Daynès]], [[Museo de la Evolución Humana]], Burgos, Spain.]]
జార్జియాలోని దమానిసిలో కనిపించే శిలాజ పుర్రెలు, దవడలకు కేటాయించిన ఉపజాతి పేరు హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జార్జికసు. ఇది మొదట ప్రత్యేక జాతిగా ప్రతిపాదించబడింది. ఇప్పుడు ఇది హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుగాఎరెక్టస్‌గా వర్గీకరించబడింది.<ref>{{cite journal |doi=10.1126/science.1072953 |pmid=12098694 |year=2002 |vauthors=Vekua A, Lordkipanidze D, Rightmire GP, Agusti J, Ferring R, Maisuradze G, Mouskhelishvili A, Nioradze M, De Leon MP, Tappen M, Tvalchrelidze M, Zollikofer C |title=A new skull of early ''Homo'' from Dmanisi, Georgia |volume=297 |issue=5578 |pages=85–89 |journal=Science|bibcode=2002Sci...297...85V }}</ref><ref name=nature06134>{{Cite journal |vauthors=Lordkipanidze D, Jashashvili T, Vekua A, Ponce de León MS, Zollikofer CP, Rightmire GP, Pontzer H, Ferring R, Oms O, Tappen M, Bukhsianidze M, Agusti J, Kahlke R, Kiladze G, Martinez-Navarro B, Mouskhelishvili A, Nioradze M, Rook L | title = Postcranial evidence from early ''Homo'' from Dmanisi, Georgia | doi = 10.1038/nature06134 | journal = Nature |url=http://www.mediadesk.uzh.ch/assets/downloads/Dmanisi_press_release.pdf| volume = 449 | issue = 7160 | pages = 305–310 | year = 2007 | pmid = 17882214| pmc = | bibcode = 2007Natur.449..305L }}</ref><ref>{{Cite journal
| last1 = Lordkipanidze | first1 = D.
| last2 = Vekua | first2 = A.
పంక్తి 97:
ఈ ప్రాంతాన్ని 1991 లో జార్జియను శాస్త్రవేత్త డేవిడు లార్డ్కిపానిడ్జు కనుగొన్నారు. 2005 నుండి "పూర్తి" పుర్రెతో సహా 1991 నుండి ఐదు పుర్రెలు త్రవ్వబడ్డాయి. దమానిసి వద్ద త్రవ్వకాలలో కత్తిరించడం, కోయడం కొరకు 73 రాతి పనిముట్లు, గుర్తించబడని జంతుజాలానికి 34 ఎముక శకలాలు లభించాయి.<ref name="doi10.1073/pnas.1106638108">{{Cite journal | last1 = Ferring | first1 = R. | last2 = Oms | first2 = O. | last3 = Agusti | first3 = J. | last4 = Berna | first4 = F. | last5 = Nioradze | first5 = M. | last6 = Shelia | first6 = T. | last7 = Tappen | first7 = M. | last8 = Vekua | first8 = A. | last9 = Zhvania | first9 = D. | last10 = Lordkipanidze | first10 = D. | doi = 10.1073/pnas.1106638108 | title = Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85–1.78 Ma | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences | volume = 108 | issue = 26 | pages = 10432–10436 | year = 2011 | pmid = 21646521| pmc = 3127884| bibcode = 2011PNAS..10810432F }}</ref>
 
డొమానిసి కనుగొన్న కొత్త జాతికి వారి ప్రాధమిక అంచనా తరువాత కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు హోమో జార్జికసు అని పేరు పెట్టడానికి ఒప్పించారు. వారు దీనిని ఆఫ్రికా హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ వారసుడిగా, ఆసియా హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు పూర్వీకుడిగా పేర్కొన్నారు. అయినప్పటికీ ఈ వర్గీకరణకు మద్దతు లభించ లేదు. శిలాజానికి బదులుగా హోమో ఎరెక్టెసుకు చెందిన విభిన్న ఉప సమూహంగా నియమించబడింది.<ref>{{cite journal|url=ftp://ftp.soest.hawaii.edu/engels/Stanley/Textbook_update/Science_300/Gibbons-03b.pdf |title=A Shrunken Head for African ''Homo erectus'' |doi=10.1126/science.300.5621.893a|year=2003|last1=Gibbons|first1=A.|journal=Science|volume=300|issue=5621|pages=893a–893|pmid=12738831}}</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Tattersall | first1 = I. | last2 = Schwartz | first2 = J.H. | doi = 10.1146/annurev.earth.031208.100202 | title = Evolution of the GenusHomo | journal = Annual Review of Earth and Planetary Sciences | volume = 37 | issue = 1 | pages = 67–92 | year = 2009 | pmid = | pmc = | bibcode = 2009AREPS..37...67T }}</ref><ref>{{Cite journal
| last1 = Rightmire | first1 = G.P.
| last2 = Lordkipanidze | first2 = D.
పంక్తి 134:
| pmid = 10807567
| bibcode = 2000Sci...288.1019G }}</ref>
శిలాజ అస్థిపంజరాలు దాని పుర్రె, ఎగువ శరీరంలో ప్రాచీనమైన జాతిని కలిగి ఉంటాయి. కానీ అభివృద్ధి చెందిన వెన్నెముక, తక్కువ అవయవాలతో మునుపటి పాదనిర్మాణ శాస్త్రం కంటే ఎక్కువ చైతన్యాన్ని సూచిస్తాయి.<ref name="Bower, Bruce 275–276">{{cite journal|doi=10.2307/4019325|title=Evolutionary back story: Thoroughly modern spine supported human ancestor|author=Bower, Bruce|journal=Science News|volume =169|issue =18| pages =275–276|date= 3 May 2006 |jstor=4019325}}</ref> ఇది ఇప్పుడు ప్రత్యేక జాతి కాదని భావించబడింది. కానీ హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ మధ్య హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు మారిన తరువాత దశను సూచిస్తుంది; ఇది 1.8 మై వద్ద నాటిది.<ref name=nature06134/><ref>{{cite news |first=John Noble |last=Wilford |authorlink=John Noble Wilford |date=19 September 2007 |title=New Fossils Offer Glimpse of Human Ancestors |url=https://www.nytimes.com/2007/09/19/science/19cnd-fossil.html |work=[[The New York Times]] |accessdate=9 September 2009}}</ref> ఈ సమావేశంలో అతిపెద్ద ప్లీస్టోసీనుప్లీస్టోసీన్ హోమో మాండబుల్సు (D2600), అతిచిన్న లోయర్ ప్లీస్టోసీనుప్లీస్టోసీన్ మాండబుల్సు (డి211) దాదాపు పూర్తి ఉప-వయోజన (డి2735), దంతాలు లేని నమూనా డి3444 / డి3900 ఉన్నాయి.<ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.jhevol.2008.02.003 |pmid=18394678 |year=2008 |last1=Rightmire |first1=G. Philip |last2=Van Arsdale |first2=Adam P. |last3=Lordkipanidze |first3=David |authorlink3=David Lordkipanidze |title=Variation in the mandibles from Dmanisi, Georgia |volume=54 |issue=6 |pages=904–908 |journal=Journal of Human Evolution}}</ref>
 
రెండు పుర్రెలు - డి 2700 మెదడు వాల్యూం 600 క్యూబికు సెంటీమీటర్లు (37 క్యూబిక్ అంచెలు), డి4500 లేదా డామంసి పుర్రె 5, మెదడు వాల్యూం సుమారు 546 సెంటీమీటర్లు-ప్లీస్టోసీనుప్లీస్టోసీన్ కాలం నుండి రెండు చిన్న, అత్యంత ప్రాచీనమైన హోమినిదు పుర్రెలుగా భావించబడుతున్నాయి.<ref name=dmanisiskull5/> ఈ పుర్రెలలోని వైవిధ్యాన్ని ఆధునిక మానవులలో, చింపాంజీల నమూనా సమూహంలోని వైవిధ్యాలతో పోల్చారు. దమానిసి పుర్రెలలోని వైవిధ్యాలు ఆధునిక ప్రజలలో, చింపాంజీలలో కనిపించే వాటి కంటే గొప్పవి కాదని పరిశోధకులు కనుగొన్నారు. హోమో రుడోల్ఫెన్సిసురుడోల్ఫెన్సిస్‌, హోమో గౌటెన్జెన్సిసు, హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టర, హెచ్.హోమో హబిలిసుతోహ్యాబిలిస్‌తో సహా వాటిలో పెద్ద పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం ఆధారంగా వేర్వేరు జాతులుగా వర్గీకరించబడిన మునుపటి శిలాజ అన్వేషణలచేత (హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వలె ) బహుశా తిరిగి వర్గీకరించబడాలని ఈ పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.<ref>{{cite news |title= Skull of Homo erectus throws story of human evolution into disarray |url= https://www.theguardian.com/science/2013/oct/17/skull-homo-erectus-human-evolution |author=Ian Sample |work= The Guardian |date= 17 October 2013 }}</ref>
 
====తూర్పు మరియు, ఆగ్నేయ ఆసియా ====
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ తూర్పు, ఆగ్నేయాసియాలో సుమారు 0.7 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం ధృవీకరించబడింది. ఇది 1 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే ముందు ప్రారంభంలో ఉనికిలో ఉన్నవి అని భావించారు; 2018 లో కనుగొనబడిన షాంగ్చెను నుండి రాతి పనిముట్లు 2 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే పాతవిగా పేర్కొనబడ్డాయి.<ref>{{Cite journal|author1=Zhu Zhaoyu ({{lang|zh-Hans|朱照宇}})|last2=Dennell|first2=Robin|author3=Huang Weiwen ({{lang|zh-Hans|黄慰文}})|author4=Wu Yi ({{lang|zh-Hans|吴翼}})|author5=Qiu Shifan ({{lang|zh-Hans|邱世藩}})|author6=Yang Shixia ({{lang|zh-Hans|杨石霞}})|author7=Rao Zhiguo ({{lang|zh-Hans|饶志国}})|author8=Hou Yamei ({{lang|zh-Hans|侯亚梅}})|author9=Xie Jiubing ({{lang|zh-Hans|谢久兵}})|author10=Han Jiangwei ({{lang|zh-Hans|韩江伟}})|author11=Ouyang Tingping ({{lang|zh-Hans|欧阳婷萍}})|year=2018|title=Hominin occupation of the Chinese Loess Plateau since about 2.1 million years ago|journal=Nature|volume=559|issue=7715|pages=608–612|doi=10.1038/s41586-018-0299-4|pmid=29995848|issn=0028-0836|bibcode=2018Natur.559..608Z}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Barras|first=Colin|year=2018|title=Tools from China are oldest hint of human lineage outside Africa|url=https://www.nature.com/articles/d41586-018-05696-8|journal=Nature|doi=10.1038/d41586-018-05696-8|issn=0028-0836}}</ref>
 
మెగాన్త్రోపసు జావాలో కనుగొనబడిన శిలాజాల సమూహాన్ని సూచిస్తుంది. ఇవి 1.4 - 0.9 మధ్య కాలం నాటివి. ఇవి తాత్కాలికంగా హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సమూహానికి చెందినవిగా చేయబడ్డాయి. ఈ పదం విస్తార అర్థంలో "ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన ప్రారంభ హోమో హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు చెందినది.<ref name=Kaifu2005>Kaifu, Y., et al. (2005). "Taxonomic affinities and evolutionary history of the Early Pleistocene hominids of Java: dentognathic evidence". ''Am. J. Phys. Anthropol.'' 128: 709–726.</ref> అయినప్పటికీ పాత సాహిత్యం ఈ శిలాజాలను హోమో వెలుపల ఉన్నట్లు పేర్కొన్నది.<ref>Krantz, G.S. (1975). "An explanation for the diastema of Javan erectus Skull IV". In: Paleoanthropology, Morphology and Paleoecology. La Hague: Mouton, 361–372.</ref>
 
1891/2 లో జావా ద్వీపంలో కనుగొనబడిన జావా మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌, హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జాతి నమూనా), 1.0–0.7 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం నాటిది. చైనాలోని షాన్క్సీ ప్రొవింసులోని లాంటియను కౌంటీలో 1963 లో కనుగొనబడిన లాంటియను మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. లాంటియెన్సిస్) జావా మ్యాన్‌కు సమకాలీనమైనది.
మెగాన్త్రోపసు జావాలో కనుగొనబడిన శిలాజాల సమూహాన్ని సూచిస్తుంది. ఇవి 1.4 - 0.9 మధ్య కాలం నాటివి. ఇవి తాత్కాలికంగా హెచ్. ఎరెక్టసు సమూహానికి చెందినవిగా చేయబడ్డాయి. ఈ పదం విస్తార అర్థంలో "ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన ప్రారంభ హోమో హెచ్. ఎరెక్టసుకు చెందినది.<ref name=Kaifu2005>Kaifu, Y., et al. (2005). "Taxonomic affinities and evolutionary history of the Early Pleistocene hominids of Java: dentognathic evidence". ''Am. J. Phys. Anthropol.'' 128: 709–726.</ref> అయినప్పటికీ పాత సాహిత్యం ఈ శిలాజాలను హోమో వెలుపల ఉన్నట్లు పేర్కొన్నది.<ref>Krantz, G.S. (1975). "An explanation for the diastema of Javan erectus Skull IV". In: Paleoanthropology, Morphology and Paleoecology. La Hague: Mouton, 361–372.</ref>
 
పెకింగుపెకింగ్ మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. పెకినెన్సిసుపెకినెన్సిస్) ను, 1923-27లో చైనాలోని బీజింగుబీజింగ్ సమీపంలోని జౌకౌడియను (చౌ కౌ-టియను) వద్ద కనుగొనబడిందికనుగొన్నారు. ఇది సుమారు 07.755 లక్షల సంవత్సరాల మ్యాకిందటి కాలానికి చెందినది.<ref>{{cite news |title='Peking Man' older than thought |work=BBC News |author=Paul Rincon |date=11 March 2009 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7937351.stm |accessdate=22 May 2010}}</ref> కొత్త 26Al / 10Be డేటింగు పద్ధతి ప్రకారం వారు 6,80,000–7,80,000 సంవత్సరాల కాలానికి చెందినదనిచెందినవారని సూచిస్తుందితెలుస్తోంది.<ref>{{cite journal |doi=10.1038/nature07741 |date=March 2009 |author1=Shen, G |author2=Gao, X |author3=Gao, B |author4=Granger, De |title=Age of Zhoukoudian ''Homo erectus'' determined with (26)Al/(10)Be burial dating |volume=458 |issue=7235 |pages=198–200 |issn=0028-0836 |pmid=19279636 |journal=Nature |bibcode=2009Natur.458..198S}}</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7937351.stm |work=BBC News |title='Peking Man' older than thought |date=11 March 2009 |accessdate=22 May 2010}}</ref> 1965 లో చైనాలోని యునాన్లోని యువాన్మౌ కౌంటీలో కనుగొనబడిన యువాన్మౌ మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. యువాన్మౌయెన్సిసుయువాన్మౌయెన్సిస్), పెకింగుపెకింగ్ మ్యాన్ మాదిరిగానే ఉండవచ్చు (కాని తేదీలు 1.7 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినదిగా ప్రతిపాదించబడ్డాయి).<ref name="Qian_et_al_1991">Qian F, Li Q, Wu P, Yuan S, Xing R, Chen H, and Zhang H (1991). [http://www.nau.edu/~qsp/will_downs/100.pdf Lower Pleistocene, Yuanmou Formation: Quaternary Geology and Paleoanthropology of Yuanmou], Yunnan, China. Beijing: Science Press, pp. 17–50</ref>
1891/2 లో జావా ద్వీపంలో కనుగొనబడిన జావా మ్యాన్ (హెచ్.ఇ. ఎరెక్టసు, హెచ్. ఎరెక్టసు జాతి నమూనా), 1.0–0.7 మ్యా నాటిది. చైనాలోని షాన్క్సీ ప్రొవింసులోని లాంటియను కౌంటీలో 1963 లో కనుగొనబడిన లాంటియను మ్యాన్ (హెచ్. ఇ. లాంటియెన్సిస్) జావా మ్యాన్‌కు సమకాలీనమైనది.
 
1993 లో నాన్జింగు సమీపంలోని టాంగ్షాను కొండల మీద ఉన్న హులు గుహలో నాన్జింగు మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. నాన్కినెన్సిసు) కనుగొనబడింది. ఇది సుమారు 0.6 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినది.<ref>{{cite journal|author1=W. Rukang |author2=L. Xingxue |url= http://www.paleoanthro.org/static/journal/content/PA200305023.pdf |title=Homo erectus from Nanjing |journal=PaleoAnthropology |year=2003}}</ref><ref>{{cite journal|author1=J. Zhao |author2=K. Hu |author3=K.D. Collerson |author4=H. Xu |url=https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/29/1/27/191935 |title=Thermal ionisation mass spectrometry U-series dating of a hominid site near Nanjing, China |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170908201549/https://gsw.silverchair-cdn.com/gsw/Content_public/Journal/geology/29/1/10.1130_0091-7613(2001)029_0027_TIMSUS_2.0.CO;2/2/i0091-7613-29-1-27.pdf?Expires=1504972113&Signature=IKfOQsVBNkt0eWbM9HZvfwid3SXXSelaOhkpcrMZNpG7Z4i5eYMsC4r3OgGpN9HiXkQ1I~LLf1Kno67IjkGE6pnI2r4WR420jHgJl3077VRs6j~wEC7YJXRXM2Z6yfpO6B8SPqdO9nZMBY1mvQV2T314r7ZHKI1-MlK5XEa2vvskd8KPQ-wHD2AzQNP7vwTW6B0-y0cYAiZUOKWA4lQLGYiJVdRzfgLYpZFH23TrWnh9a9LUJL2T-9HxpJXC2EIIC3O87pq3-xDo~N9gClqNC16RI4QpdkCIqZG21B5sIcXw-StzSlSJVulapc7y~DEPrb8HTJ1BUNQBI6m3UCWHog__&Key-Pair-Id=APKAIUCZBIA4LVPAVW3Q |archivedate=2017-09-08 |journal=Geology |volume=29 |pages=27 |year=2001|doi=10.1130/0091-7613(2001)029<0027:TIMSUS>2.0.CO;2 }}</ref>
 
సోలో నది జావాలోని 1931/1933 మధ్య కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్ (హెచ్.హోమో ఇ. సోలోయెన్సిస్) అనిశ్చిత వయస్సు 0.25 - 0.075 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం మధ్య నాటిది (చివరిగా కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్‌ ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ లక్షణాలను (ముఖ్యంగా పెద్ద కపాల సామర్థ్యం) ఉన్నప్పటికీ).<ref>{{cite web|url= http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html |title=Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution |date=5 July 2011 |publisher=Terra Daily |accessdate=2019-04-22}}</ref>
పెకింగు మ్యాన్ (హెచ్. ఇ. పెకినెన్సిసు), 1923-27లో చైనాలోని బీజింగు సమీపంలోని జౌకౌడియను (చౌ కౌ-టియను) వద్ద కనుగొనబడింది. ఇది సుమారు 0.75 మ్యా కాలానికి చెందినది.<ref>{{cite news |title='Peking Man' older than thought |work=BBC News |author=Paul Rincon |date=11 March 2009 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7937351.stm |accessdate=22 May 2010}}</ref> కొత్త 26Al / 10Be డేటింగు వారు 6,80,000–7,80,000 సంవత్సరాల కాలానికి చెందినదని సూచిస్తుంది.<ref>{{cite journal |doi=10.1038/nature07741 |date=March 2009 |author1=Shen, G |author2=Gao, X |author3=Gao, B |author4=Granger, De |title=Age of Zhoukoudian ''Homo erectus'' determined with (26)Al/(10)Be burial dating |volume=458 |issue=7235 |pages=198–200 |issn=0028-0836 |pmid=19279636 |journal=Nature |bibcode=2009Natur.458..198S}}</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7937351.stm |work=BBC News |title='Peking Man' older than thought |date=11 March 2009 |accessdate=22 May 2010}}</ref> 1965 లో చైనాలోని యునాన్లోని యువాన్మౌ కౌంటీలో కనుగొనబడిన యువాన్మౌ మ్యాన్ (హెచ్. ఇ. యువాన్మౌయెన్సిసు), పెకింగు మ్యాన్ మాదిరిగానే ఉండవచ్చు (కాని తేదీలు 1.7 మ్యా కాలానికి చెందినదిగా ప్రతిపాదించబడ్డాయి).<ref name="Qian_et_al_1991">Qian F, Li Q, Wu P, Yuan S, Xing R, Chen H, and Zhang H (1991). [http://www.nau.edu/~qsp/will_downs/100.pdf Lower Pleistocene, Yuanmou Formation: Quaternary Geology and Paleoanthropology of Yuanmou], Yunnan, China. Beijing: Science Press, pp. 17–50</ref>
 
1993 లో నాన్జింగు సమీపంలోని టాంగ్షాను కొండల మీద ఉన్న హులు గుహలో నాన్జింగు మ్యాన్ (హెచ్. ఇ. నాన్కినెన్సిసు) కనుగొనబడింది. ఇది సుమారు 0.6 మ్యా కాలానికి చెందినది.<ref>{{cite journal|author1=W. Rukang |author2=L. Xingxue |url= http://www.paleoanthro.org/static/journal/content/PA200305023.pdf |title=Homo erectus from Nanjing |journal=PaleoAnthropology |year=2003}}</ref><ref>{{cite journal|author1=J. Zhao |author2=K. Hu |author3=K.D. Collerson |author4=H. Xu |url=https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/29/1/27/191935 |title=Thermal ionisation mass spectrometry U-series dating of a hominid site near Nanjing, China |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170908201549/https://gsw.silverchair-cdn.com/gsw/Content_public/Journal/geology/29/1/10.1130_0091-7613(2001)029_0027_TIMSUS_2.0.CO;2/2/i0091-7613-29-1-27.pdf?Expires=1504972113&Signature=IKfOQsVBNkt0eWbM9HZvfwid3SXXSelaOhkpcrMZNpG7Z4i5eYMsC4r3OgGpN9HiXkQ1I~LLf1Kno67IjkGE6pnI2r4WR420jHgJl3077VRs6j~wEC7YJXRXM2Z6yfpO6B8SPqdO9nZMBY1mvQV2T314r7ZHKI1-MlK5XEa2vvskd8KPQ-wHD2AzQNP7vwTW6B0-y0cYAiZUOKWA4lQLGYiJVdRzfgLYpZFH23TrWnh9a9LUJL2T-9HxpJXC2EIIC3O87pq3-xDo~N9gClqNC16RI4QpdkCIqZG21B5sIcXw-StzSlSJVulapc7y~DEPrb8HTJ1BUNQBI6m3UCWHog__&Key-Pair-Id=APKAIUCZBIA4LVPAVW3Q |archivedate=2017-09-08 |journal=Geology |volume=29 |pages=27 |year=2001|doi=10.1130/0091-7613(2001)029<0027:TIMSUS>2.0.CO;2 }}</ref>
 
సోలో నది జావాలోని 1931/1933 మధ్య కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్ (హెచ్. ఇ. సోలోయెన్సిస్) అనిశ్చిత వయస్సు 0.25 - 0.075 మ్యా మధ్య నాటిది (చివరిగా కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్‌ ఎరెక్టసు లక్షణాలను (ముఖ్యంగా పెద్ద కపాల సామర్థ్యం) ఉన్నప్పటికీ).<ref>{{cite web|url= http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html |title=Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution |date=5 July 2011 |publisher=Terra Daily |accessdate=2019-04-22}}</ref>
 
====ఐరోపా====
ఐరోపా పురాతన మానవులను చివరి హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుతోఎరెక్టస్‌తో సమకాలీన హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ అనే ప్రత్యేక జాతుల పేరుతో హోమో నియాండర్తాలెన్సిసునియాండర్తాలెన్సిస్ పూర్వీకుడిగా జాబితా చేయడం సంప్రదాయంగా ఉంది. హెచ్.హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ శిలాజాలు 600 కా(మొదటి మౌర్ మాండబులు) గా నమోదు చేయబడ్డాయి. పురాతన పూర్తి పుర్రెలు "టౌటవెలు మ్యాన్" (హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ టాటావెలెన్సిసు), సి. 450 కా, అటాపుర్కా పుర్రె ("మిగ్యులిను"), సి. 430 కా కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఐరోపాలో స్పెయిన్లోని అటాపుర్కా పర్వతాలు సిమా డెల్ ఎలిఫాంటే ప్రాంతం వద్ద కనుగొనబడిన పురాతన మానవ శిలాజాలు సి. 1.2 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఇది "బాయ్ ఆఫ్ గ్రాన్ డోలినా" పుర్రె శకలాలు 0.9 మై నాటిదిగా భావించబడుతుంది. ఇది హోమో పూర్వీకుడిగా వర్గీకరించబడింది. జర్మనీలోని తురింగియాలోని బిల్జింగ్సులెబెను ప్రాంతం వద్ద కనిపించిన పుర్రె శకలాలను " హెచ్.హోమో ఇ. బిల్జింగ్సులెబెను " గా వర్గీకరించబడింది.
 
అయినప్పటికీ 2008 లో ఫ్రాంసులోని లెజిగ్నన్-లా-కోబేలో కనుగొనబడిన 1.6 మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతిపనిముట్లు ఐరోపాలో మానవ ఉనికికి పరోక్ష ఆధారాలు ఉన్నాయి.<ref name="anthropology1">{{cite web|last=Jones |first=Tim |url=http://anthropology.net/2009/12/16/lithic-assemblage-dated-to-1-57-million-years-found-at-lezignan-la-cebe-southern-france/ |title=Lithic Assemblage Dated to 1.57 Million Years Found at Lézignan-la-Cébe, Southern France « |publisher=Anthropology.net |accessdate=21 June 2012|date=2009-12-17 }}</ref>ఫ్రాంసు లోని చిల్హాకు, హాటు-లోయిరు మెంటనుకు సమీపంలో ఉన్న గ్రోట్టే డు వల్లోనెటు కనుగొనబడిన రాతి పనిముట్లు కనుగొనబడ్డాయి. గ్రేటు బ్రిటన్లో మొదటి మ్యామిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతి పనిముట్లు మానవ ఉనికిని సూచిస్తున్నాయి. నార్ఫోక్లోని హ్యాపీస్‌బర్గు సమీపంలో శిలాజ పాదముద్రలు కనుగొనబడ్డాయి.<ref>{{cite news|last=Moore|first=Matthew|title=Norfolk earliest known settlement in northern Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/science/science-news/7877299/Norfolk-earliest-known-settlement-in-northern-Europe.html|accessdate=8 July 2010|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=8 July 2010 | location=London}}</ref><ref>{{cite news|last=Ghosh|first=Pallab|title=Humans' early arrival in Britain|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/science_and_environment/10531419.stm|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 July 2010 | date=7 July 2010}}</ref>
 
==టాక్సోనమీ==
Line 170 ⟶ 168:
| footer=
}}
పాలియోంత్రోపాలజిస్టులు హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ ప్రత్యేక జాతులుగా వర్గీకరించడం గురించి చర్చ కొనసాగిస్తున్నారు. ఒక ఆలోచనా విధానం ఆధారంగా కొంతమంది పరిశోధకులు హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ ఆఫ్రికా పూర్వీకుడైన హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్ ఖచ్ఛితమైన పూర్వీకుడని భావిస్తున్నారు. అదనంగా వారు ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఆఫ్రికా నుండి వెలుపలకు పయనించి ఆసియా చేరుకుని అనేక ఉపశాఖల ఆవిర్భావానికి మూలంగా మారిందని ప్రతిపాదించారు.<ref>{{cite book|last=Tattersall|first=Ian and Jeffrey Schwartz|title=Extinct Humans|year=2001|isbn=978-0-8133-3482-0|place=Boulder, Colorado|publisher= Westview/Perseus}}</ref><!--------->
హెచ్.హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ నుండి హెచ్.హోమో ఎరెక్టసునుఎరెక్టస్‌ను వేరుచేసే లక్షణాలలో ఒకటి దంతాలలో పరిమాణంలో సంభవించిన వ్యత్యాసం. హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు పెద్ద దంతాలు ఉండగా హెచ్.హోమో సేపియన్లకు చిన్న దంతాలు ఉన్నాయి.{{Citation needed|date=January 2010}}
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పెద్ద దంతాలను కలిగి ఉండటానికి ఒక సిద్ధాంతం ఏమిటంటే హెచ్.హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ వంటి వండిన మాంసానికి బదులుగా పచ్చి మాంసాన్ని తినడం.
 
పై సిద్ధాంతం పరీక్షించడానికి " ఎర్నెస్టు మేయరు " జీవ జాతుల నిర్వచనం ఉపయోగపడదని కొందరు పట్టుబట్టారు-అంటే రెండు జాతులు ఒకే విధంగా పరిగణించబడవచ్చు. ప్రత్యామ్నాయంగా హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌, హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ నమూనాల మధ్య కపాల స్వరూపశాస్త్రం వైవిధ్యం పరిమాణాన్ని జీవన ప్రైమేట్ల జనాభాలో (అంటే, ఇలాంటి భౌగోళిక పంపిణీ లేదా దగ్గరి పరిణామ సంబంధాలలో ఒకటి) ఒకే వైవిధ్యంతో పోల్చవచ్చు. అంటే: ఎంచుకున్న జనాభాలో హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌, హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ మధ్య వ్యత్యాసం ఎక్కువగా ఉంటే: ఉదాహరణకు మకాక్సు అభిప్రాయం ఆధారంగా హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌, హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ జాతులను రెండు వేర్వేరు జాతులుగా పరిగణించవచ్చు.
 
{{multiple image
Line 187 ⟶ 185:
| footer=
}}
క్షేత్ర అధ్యయనం విశ్లేషణ, పోలికలకు అనువైన (అనగా, జీవన) నమూనాను కనుగొనడం చాలా ముఖ్యం; తగిన జాతుల జీవన నమూనా జనాభాను ఎంచుకోవడం కష్టం. (ఉదాహరణకు, హెచ్.హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ ప్రపంచ జనాభాలో పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం చిన్నది, <ref name="Java Man"/>కాబట్టి మన స్వంత జాతుల వైవిధ్యం నమ్మదగిన పోలిక కాకపోవచ్చు. జార్జియాలోని డమానిసిలో దొరికిన శిలాజాలు మొదట ప్రత్యేకమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి (కాని దగ్గరి సంబంధం). కానీ తరువాతి నమూనాలు వాటి వైవిధ్యాన్ని హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పరిధిలో ఉన్నట్లు చూపించాయి. అవి ఇప్పుడువాటినిప్పుడు హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జార్జికసుజార్జికస్ అని వర్గీకరించబడ్డాయివర్గీకరించారు.) 2009 లో కెన్యాలో కొత్త ఫుట్ ట్రాక్‌లు (పాద ముద్రలు)ముద్రలను కనుగొనబడ్డాయికనుగొన్నారు. బ్రిటనులోని బౌర్నుమౌత్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన మాథ్యూ బెన్నెటుబెన్నెట్, అతని సైన్సు సహోద్యోగులు, హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పాదం " మడమ నుండి బొటనవేలు " ముద్ర అని ధ్రువీకరించారు. వీరు దాని స్వంత పూర్వీకుల ఆస్ట్రాలోపిథెసిను లాంటి పద్ధతిలో కాకుండా ఆధునిక మానవుడిలా నడుస్తున్నారు.<ref>{{cite journal|title=A footprint in the sands of time|url=http://www.economist.com/node/13176789|journal=The Economist|accessdate=22 December 2017|date=2009-02-26}}</ref>
 
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ శిలాజాలు హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ కంటే కపాల సామర్థ్యాన్ని అధికంగా చూపుతాయి (డ్మనిసి నమూనాలు విలక్షణంగా చిన్న కపాలాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ): తొలి శిలాజాలు 850 సెం.మీ.ల కపాల సామర్థ్యాన్ని చూపుతాయి. తరువాత జావాను నమూనాలు 1100 సెం.మీ.<ref name="Java Man">Swisher, Carl Celso III; Curtis, Garniss H. and Lewin, Roger (2002) ''Java Man'', Abacus, {{ISBN|0-349-11473-0}}.</ref> హెచ్.హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ .; ఫ్రంటలు ఎముక తక్కువ వాలుగా ఉంటుంది. దంత ఆర్కేడు ఆస్ట్రాలోపిథెసిన్సు కంటే చిన్నది; ఆస్ట్రోలోపిథెసిన్సు లేదా హెచ్.హోమో హబిలిసుహ్యాబిలిస్ కంటే ముఖం ఎక్కువ ఆర్థోగ్నాటికు (తక్కువ ప్రోట్రూసివు), పెద్ద నుదురు-చీలికలు, తక్కువ ప్రముఖ జైగోమాటా (చెంప ఎముకలు). ప్రారంభ హోమినిన్లు సుమారు 1.79 మీ (5 అడుగులు 10 అంగుళాలు)<ref name = Bryson>{{cite book |author=Bryson, Bill |title=A Short History of Nearly Everything: Special Illustrated Edition |publisher=Doubleday Canada |location=Toronto |year= 2005|isbn=978-0-385-66198-0}}</ref>— ఆధునిక పురుషులలో కేవలం 17% పొడవుగా ఉంది.<ref name = Khanna>{{cite book |author=Khanna, Dev Raj |title=Human Evolution |publisher=Discovery Publishing House |year= 2004|page=195 |isbn=978-8171417759|url=https://books.google.com/books?id=aTxkAcdYgu0C&pg=PA195 |quote=African H. erectus, with a mean stature of 170 cm, would be in the tallest 17 percent of modern populations, even if we make comparisons only with males |accessdate=30 March 2013 }}</ref>— అసాధారణంగా సన్నగా ఉండే పొడవాటి చేతులు, కాళ్ళతో ఉన్నారు.<ref name = Roylance>{{cite news |title=A Kid Tall For His Age |author=Roylance, Frank D. Roylance |url=http://articles.baltimoresun.com/1994-02-06/news/1994037060_1_erectus-skeleton-neanderthal |newspaper=Baltimore Sun |quote=Clearly this population of early people were tall, and fit. Their long bones were very strong. We believe their activity level was much higher than we can imagine today. We can hardly find Olympic athletes with the stature of these people |date=6 February 1994 |accessdate=30 March 2013}}</ref>
 
[[దస్త్రం:Human arm bones diagram.svg|thumb|ఆధునిక మానవ భుజం ఎముకల రేఖాచిత్రం]]
 
విసరడం హోమో జాతిలో ప్రారంభ వేట - రక్షణ కోసం అలవర్చుకున్న ఒక ముఖ్యమైన పనితీరు ఉండవచ్చు. హోమో పరిణామ సమయంలో ఈ జాతిలో విసిరే పనితీరు గత శరీరంలోని అనేక శరీరనిర్మాణ మార్పులతో ముడిపడి ఉంది. వివిధ శిలాజాలు, అస్థిపంజర కొలతలు పూర్వం ఉన్న భుజం ఆకృతీకరణలో సంభవించిన మార్పులు ఆధునిక మానవుల భుజనిర్మాణ ధోరణి ఏర్పాటుకు సాధ్యమవుతాయి.<ref name=":4">Roach, & Richmond. (2015). "Clavicle length, throwing performance and the reconstruction of the Homo erectus shoulder". ''Journal of Human Evolution'', 80(C), 107–113.</ref> ప్రారంభ హోమో జాతుల విసిరే సామర్థ్యం, వేట ప్రవర్తన ఈ రెండు వేర్వేరు ధోరణులు. ఏదేమైనా క్లావికిలు పొడవు (క్లావిక్యులోహమరలు రేషియో) కొరకు సాధారణంగా ఉపయోగించే కొలపరిమాణం మొండెం మీద భుజం స్థానాన్ని ఖచ్చితంగా అంచనా వేయదని కనుగొనబడింది. అలాగే క్లావికిలు పొడవు, విసిరే పనితీరు మధ్య ఎటువంటి సంబంధం కనుగొనబడలేదు. ఈ కొత్త సాక్ష్యం హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ శిలాజ క్లావికిల్సు ఆధునిక మానవ వైవిధ్యాలకు సమానమైనవని నిర్ధారిస్తుంది. <ref name=":4" />ఇది హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ భుజం నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది. అతివేగంగా విసిరే సామర్థ్యం దాదాపు రెండు మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటిదని ఇది సూచిస్తుంది.<ref name=":4" />
 
హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ లోని లైంగిక డైమోర్ఫిజం-మగవారు ఆడవారి కంటే 25% పెద్దగా ఉంటారు. హెచ్.హోమో సేపియన్లలో చూసిన దానికంటే కొంచెం ఎక్కువ. కానీ అంతకుముందు ఆస్ట్రాలోపిథెకసు జాతి కంటే తక్కువ. మానవ శరీరధర్మశాస్త్రం పరిణామానికి సంబంధించి 1984 లో రిచర్డు లీకీ, కమోయా కిమెయు కెన్యాలోని తుర్కానా సరస్సు సమీపంలో "తుర్కనా బాయ్" (హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌) అస్థిపంజరం కనుగొనబడింది-ఇది ఇప్పటివరకు కనుగొనబడిన పూర్తి హోమినిదు అస్థిపంజరాలలో ఇది ఒకటి అనడానికి చాలా దోహదపడింది.
 
స్ట్రింగరు (2003, 2012), రీడ్, (2004) ఇతరులు హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ (హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌) సహా మునుపటి జాతుల హోమో జాతుల నుండి హోమో సేపియన్ల పరిణామాన్ని వివరించడానికి స్కీమాటికు గ్రాఫ్-మోడళ్లను తయారు చేశారు. కుడివైపు గ్రాఫ్‌లు చూడండి. నీలం ప్రాంతాలు ఒక నిర్దిష్ట సమయం, ప్రదేశంలో (అంటే ప్రాంతం) ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హోమినిదు జాతుల ఉనికిని సూచిస్తాయి. ఇతర వివరణలు జాతుల వర్గీకరణ, భౌగోళిక పంపిణీలో విభిన్నంగా ఉంటాయి.<ref name="Stringer 2012 33–35"/><!-----><ref name="ncbi.nlm.nih.gov"/>
 
స్ట్రింగరు (ఎగువ గ్రాఫ్-మోడల్ చూడండి) హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఉనికిని మానవ పరిణామం తాత్కాలిక, భౌగోళిక అభివృద్ధిలో ఆధిపత్యం చేస్తుందని వివరించాడు. వీరు ఆఫ్రికా, యురేషియా అంతటా దాదాపు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాలు విస్తృతంగా సంచరించినట్లు భావించారు. చివరికి హెచ్.హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హెచ్.హోమో రోడెసియెన్సిసు)గా పరిణామం చెందింది. తరువాత ఇది హెచ్.హోమో సేపియన్లుగా పరిణామం చెందింది. రీడ్ వివరణ హోమో ఎర్గాస్టరునుఎర్గాస్టర్‌ను హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పూర్వీకుడిగా చూపిస్తుంది; అది ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌, లేదా వైవిద్యమైన ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌, లేదా ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌, ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సంకరజాతి అని ఇది ప్రాచీన, తరువాత ఆధునిక మానవులుగా పరిణామం చెంది తరువాత ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన జాతులుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.
 
రెండు నమూనాలు ఆసియా రకపు హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఇటీవల అంతరించిపోతున్నట్లు చూపిస్తున్నాయి. రెండు నమూనాలు జాతుల సమ్మేళనాన్ని సూచిస్తాయి: ప్రారంభ ఆధునిక మానవులు ఆఫ్రికా నుండి ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో వ్యాపించి, హెచ్.హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హెచ్.హోమో రోడెసియెన్సిసు) నియాండర్తలు, డెనిసోవాన్సు, అలాగే తెలియని పురాతన ఆఫ్రికా హోమినిదులతో కలిసి అనేక సంకరజాతులును సృష్టించారు. నియాండర్తలు ఉమిశ్రమ సిద్ధాంతాన్ని చూడండి.<ref name="Whitfield, John">{{cite journal |title= Lovers not fighters|journal= Scientific American |volume= 298|issue= 3|pages= 20–21|author= Whitfield, John |date= 18 February 2008|bibcode= 2008SciAm.298c..20W|doi= 10.1038/scientificamerican0308-20}}</ref>
 
== నివాస ప్రాంతం ==
== Habitat ==
There has been evidence of ''H. erectus'' inhabiting a cave in Zhoukoudian, China.<ref name=":0" /> This evidence consisted of remains, stones, charred animal bones, collections of seeds, and possibly ancient hearths and charcoal.<ref name=":0" /> Although this does not prove that ''H. erectus'' lived in caves, it does show that ''H. erectus'' spent periods of time in caves of Zhoukoudian. Remains of ''H. erectus'' have more consistently been found in lake beds and in stream sediments.<ref name=":0" /> This suggest that ''H. erectus'' also lived in open encampments near streams and lakes.
 
==ప్రవర్తన ==
===ఉపకరణాల ఉపయోగం===
[[దస్త్రం:Canto tallado 2-Guelmim-Es Semara.jpg|thumb|ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఓల్డోవాను సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వారసత్వంగా పొంది 1.7 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభించి అచ్యులియను పరిశ్రమలో దాన్నిని ఉపయోగించి కనిపిస్తోంది.<ref>{{cite journal |last1=Richards |first1=M. P. |title=A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence |journal=European Journal of Clinical Nutrition |date=December 2002 |volume=56 |issue=12 |pages=1270–1278 |doi=10.1038/sj.ejcn.1601646 |language=en |issn=1476-5640}}</ref>]]
[[దస్త్రం:Bifaz cordiforme.jpg|thumb|" హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ " తో సంబంధం కలిగి అకోయులియనులో సాధారణంగా కనిపించే కార్డిఫార్ము బైఫేసు " హోమో హైడెల్బెర్గెన్సిసుహైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ " వంటి జాతుల నుండి ఆవిర్భవించింది]]
 
చరిత్రపూర్వ పాలియోలిథికు యుగం (పాత రాతి యుగం) మానవ చరిత్ర 2.6 మిలియన్లు - 10,000 సంవత్సరాల క్రితం మద్యకాలం నాటిది;<ref name=Thoth&Schick>Toth, Nicholas; Schick, Kathy (2007). {{cite book|title=Handbook of Paleoanthropology | doi=10.1007/978-3-540-33761-4_64 | journal=Handbook of Paleoanthropology|pages=1943–1963|year=2007 |last1=Toth |first1=Nicholas |last2=Schick |first2=Kathy |isbn=978-3-540-32474-4 }} In Henke, H.C. Winfried; Hardt, Thorolf; Tatersall, Ian. ''Handbook of Paleoanthropology''. Volume 3. Berlin; Heidelberg; New York: Springer-Verlag. p. 1944. (Print: {{ISBN|978-3-540-32474-4}} Online: {{ISBN|978-3-540-33761-4}})</ref> అందువలన ఇది భౌగోళిక సమయం ప్లీస్టోసీనుప్లీస్టోసీన్ యుగానికి దగ్గరగా ఉంటుంది. ఇది 2.58 మిలియన్ల నుండి 11,700 సంవత్సరాల క్రితం.<ref>{{cite web|url=http://www.ucmp.berkeley.edu/quaternary/pleistocene.php|title=The Pleistocene Epoch|publisher=University of California Museum of Paleontology|accessdate=22 August 2014}}</ref> ప్రారంభ మానవ పరిణామం ప్రారంభం ఆదిమ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, సాధన సంస్కృతి ప్రారంభ ఆవిష్కరణలకు చేరుకుంటుంది. హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ మొట్టమొదటిసారిగా ఉడికించటానికి అగ్నిని, రాతితో చేతి గొడ్డలిని తయారు చేసి ఉపయోగించారు.{{citation needed|date=March 2017}}
 
తులనాత్మకంగా ఆదిమ సాధనాలను ఉపయోగించిన ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ కంటే హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ విభిన్నమైన అధునాతన రాతి ఉపకరణాలను ఉపయోగించారు. దీనికి కారణం హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టర్ ఓల్డోవాన్ టెక్నాలజీని ముందుగా రూపొందించి ఉపయోగించాడు. తరువాత సాంకేతికతను అచెయులియనుగా అభివృద్ధి చేశాడు.<ref>{{cite book |author1=Beck, Roger B. |author2=Black, Linda |author3=Krieger, Larry S. |author4=Naylor, Phillip C. |author5=Shabaka, Dahia Ibo | title = World History: Patterns of Interaction | publisher = McDougal Littell | year = 1999 | location = Evanston, IL |isbn = 978-0-395-87274-1 }}</ref> అక్యూలియను సాధనాల వాడకం ca. 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభం అయింది.<ref>The Earth Institute. (2011-09-01). [http://www.earth.columbia.edu/articles/view/2839 Humans Shaped Stone Axes 1.8 Million Years Ago, Study Says]. Columbia University. Accessed 5 January 2012.</ref> హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వంశావళి 200,000 సంవత్సరాల ముందు ఆఫ్రికాలో అకీయులియను పరిశ్రమ ఆవిష్కరణ చేయబడింది. అప్పుడు హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఆసియా వలస వారసులు అచెయులియను సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించలేదని భావించవచ్చు. మహాసముద్రాలతో సహా జలాశయాలను ప్రయాణించడానికి తెప్పలను ఉపయోగించిన మొట్టమొదటి మానవుడు ఆసియా హెచ్.హోమో ఎరెక్టస్ అని సూచించబడింది.<ref>{{cite journal | title = Paleoanthropology: Ancient Island Tools Suggest Homo erectus Was a Seafarer | journal = Science | volume = 279 | issue = 5357 | pages = 1635–1637 | date = 13 March 1998 | author = Gibbons, Ann | doi = 10.1126/science.279.5357.1635}}</ref> టర్కీలో కనుగొనబడిన పురాతన రాతి ఉపకరణం సుమారు 1.2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం పశ్చిమ ఆసియా నుండి ఐరోపాకు అనాటోలియను గేట్వే గుండా హోమినిదులు వెళ్ళాయని వెల్లడించింది-ఇంతకుముందు అనుకున్నదానికంటే చాలా ముందుగానే.<ref name=Gediz>[https://www.sciencedaily.com/releases/2014/12/141223084139.htm Oldest stone tool ever found in Turkey discovered] by the University of Royal Holloway London and published in ScienceDaily on December 23, 2014</ref>
 
===అగ్ని ఉపయోగం===
తూర్పు ఆఫ్రికా ప్రాంతాలలో బారింగో సరసు సమీపంలో ఉన్న చెసోవాంజా, కూబి ఫోరా, కెన్యాలోని ఒలోర్జెసైలీ, ప్రారంభ మానవులు అగ్నిని ఉపయోగించిన ఆధారాలను చూపుతాయి. చెసోవాంజా వద్ద పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు 1.42 M.Y.A నాటి అగ్నితో-గట్టిపడిన బంకమట్టి శకలాలు కనుగొన్నారు.<ref name="James">{{cite journal|last=James|first=Steven R.|date=February 1989|title=Hominid Use of Fire in the Lower and Middle Pleistocene: A Review of the Evidence|journal=Current Anthropology|url=http://faculty.ksu.edu.sa/archaeology/Publications/Hearths/Hominid%20Use%20of%20Fire%20in%20the%20Lower%20and%20Middle%20Pleistocene.pdf|volume=30|issue=1|pages=1–26|doi=10.1086/203705|accessdate=2012-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20151212084645/http://faculty.ksu.edu.sa/archaeology/Publications/Hearths/Hominid%20Use%20of%20Fire%20in%20the%20Lower%20and%20Middle%20Pleistocene.pdf|archive-date=12 December 2015|dead-url=yes|df=dmy-all}}</ref> విశ్లేషణ ఆధారంగా దానిని గట్టిపరచడానికి బంకమట్టిని 400 ° సెం (752 ° ఫా) కు వేడి చేయాలి. కూబి ఫోరాలో రెండు ప్రాంతాలు హోమో ఎరెక్టసులుఎరెక్టస్‌లు 1.5 M.Y.A. వద్ద అగ్నిని నియంత్రించినట్లు ఆధారాలు చూపిస్తాయి. అవక్షేపం ఎర్రబడటానికి పదార్థాన్ని 200-400 డిగ్రీల సెల్సియసు (392-752 డిగ్రీల ఫారెన్‌హీట్) కు వేడి చేయడం అవసరం.<ref name="James" /> కెన్యాలోని ఒలోర్జెసిలీలోని ఒక ప్రాంతం వద్ద "పొయ్యి లాంటి కొలిమ్" వద్ద కొన్ని సూక్ష్మమైన బొగ్గులు కనుగొనబడ్డాయి. కాని అది సహజ బ్రష్ మంటల వల్ల సంభవించవచ్చు.<ref name="James"/>
 
[[ఇథియోపియా]]లోని గడేబులో కాలిపోయిన వెల్డెడు టఫ్ శకలాలు కనిపించాయి. హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌-సృష్టించిన అచెయులియను కళాఖండాలతో పాటు; స్థానిక అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాలు రాళ్ళను తిరిగి కాల్చడం జరిగి ఉండవచ్చు.<ref name="James"/> మిడిలు ఆవాషుఆవాష్ నదీలోయలలో ఎర్రటి బంకమట్టి కోను ఆకారపు మాంద్యం కనుగొనబడింది. ఇవి 200 ° సెం (392 ° ఫా) లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రతల ద్వారా మాత్రమే సృష్టించబడతాయి. ఈ లక్షణాలు చెట్టు స్టంపులు కాలిపోతాయని భావిస్తారు. అంటే అగ్ని నివాస స్థలం నుండి దూరంగా ఉంటుంది. <ref name="James"/> ఆవాషుఆవాష్ లోయలో కాలిన రాళ్ళు కనిపిస్తాయి. కాని సహజంగా కాలిపోయిన (అగ్నిపర్వత) వెల్డెడు టఫ్ కూడా ఈ ప్రాంతంలో కనిపిస్తుంది.
 
ఇజ్రాయెల్‌లోని నాట్ యాకోవు వంతెన వద్ద ఉన్న ఒక ప్రాంతం 7,90,000 - 690,000 సంవత్సరాల క్రితం హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ లేదా హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ మంటలనునిప్పుపై నియంత్రించినట్లుపట్టు ఆధారాలుసాధించినట్లు చూపించినట్లుఆధారాలున్నట్లు నివేదించబడిందిచెప్పారు;<ref name="Rincon">{{cite news|first=Paul|last=Rincon|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3670017.stm | title=Early human fire skills revealed|work=[[BBC News]]|date=29 April 2004|accessdate=2007-11-12}}</ref> ఇప్పటి వరకు ఈ వాదనవాదనను విస్తృతంగా ఆమోదించబడిందిఆమోదించారు. హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ 2,50,000 సంవత్సరాల కిందట అగ్నిని నియంత్రిస్తున్నట్లునియంత్రించినట్లు కొన్ని ఆధారాలు కనుగొనబడ్డాయికనుగొన్నారు. హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ 5,00,000 సంవత్సరాల క్రితం వారి ఆహారాన్ని వండినట్లువండుకున్నట్లు ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి.<ref name="pollard">{{Cite book|title = Worlds Together, Worlds Apart|last = Pollard|first = Elizabeth|publisher = Norton|year = 2015|isbn = 978-0-393-92207-3|location = New York|pages = 13}}</ref> దక్షిణాఫ్రికాలోని వండరు వర్కు గుహ నుండి కాలిపోయిన ఎముక శకలాలు, మొక్కల బూడిద పునఃవిశ్లేషణ 1 M.Y.A తరువాత అక్కడ అగ్నిని మానవ నియంత్రణ చేసారన్న సిద్ధాంతానికి మద్దతుగా పేర్కొంది.<ref name=Pringle2012>{{citation|date=2 April 2012 |author=Pringle, Heather |title=Quest for Fire Began Earlier Than Thought |journal=ScienceNOW |url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2012/04/quest-for-fire-began-earlier-tha.html?ref=em |archive-url=https://archive.is/20130415203914/http://news.sciencemag.org/sciencenow/2012/04/quest-for-fire-began-earlier-tha.html?ref=em |dead-url=yes |archive-date=15 April 2013 |accessdate=2012-04-04 }}</ref>
<ref name="pollard">{{Cite book|title = Worlds Together, Worlds Apart|last = Pollard|first = Elizabeth|publisher = Norton|year = 2015|isbn = 978-0-393-92207-3|location = New York|pages = 13}}</ref> దక్షిణాఫ్రికాలోని వండరు వర్కు గుహ నుండి కాలిపోయిన ఎముక శకలాలు, మొక్కల బూడిద పునఃవిశ్లేషణ 1 M.Y.A తరువాత అక్కడ అగ్నిని మానవ నియంత్రణ చేసారన్న సిద్ధాంతానికి మద్దతుగా పేర్కొంది.<ref name=Pringle2012>{{citation|date=2 April 2012 |author=Pringle, Heather |title=Quest for Fire Began Earlier Than Thought |journal=ScienceNOW |url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2012/04/quest-for-fire-began-earlier-tha.html?ref=em |archive-url=https://archive.is/20130415203914/http://news.sciencemag.org/sciencenow/2012/04/quest-for-fire-began-earlier-tha.html?ref=em |dead-url=yes |archive-date=15 April 2013 |accessdate=2012-04-04 }}</ref>
 
హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వారి ఆహారాన్ని వండినట్లు పురావస్తు ఆధారాలు ఉన్నాయి.<ref name="pollard"/>
 
=== పురాతత్వ త్రవ్వకాలు మరియు, మతం ===
[[దస్త్రం:Homo Erectus shell with geometric incisions circa 500,000 BP, Naturalis Biodiversity Center, Netherlands (with detail).jpg|thumb|upright=2|''[[Homo Erectus]]'' shell with geometric incisions, circa 500,000 BP, has been claimed as the [[History of art|first known work of art]]. From [[Trinil]], [[Java]]. Now in the [[Naturalis Biodiversity Center]], [[Netherlands]].<ref name="Nature Article">{{cite journal |last1=Callaway |first1=Ewen |title=Homo erectus made world's oldest doodle 500,000 years ago |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2014.16477 |url=https://www.nature.com/news/homo-erectus-made-world-s-oldest-doodle-500-000-years-ago-1.16477 |language=en|year=2014 }}</ref><ref name=""NS">{{cite journal |url=https://www.newscientist.com/article/mg22429983.200-shell-art-made-300000-years-before-humans-evolved.html |title=Shell 'art' made 300,000 years before humans evolved |journal=[[New Scientist]] |first=Catherine |last=Brahic |date=3 December 2014 |access-date=29 September 2018}}</ref>]]
 
త్రవ్వడం ఆధునిక జ్ఞానం, ప్రవర్తనను సూచిస్తుందని గతంలో భావించారు.<ref name=":1">Joordens, Josephine C.A., et al. “Homo Erectus at Trinil on Java Used Shells for Tool Production and Engraving.” ''Nature'', vol. 518, no. 7538, Feb. 2015, pp. 228–231.</ref> 1891 లో యూజీను డుబోయిసు కనుగొన్న డుబోయిసు సేకరణలో రేఖాగణిత చెక్కడం కలిగిన షెల్ కనుగొనబడింది.<ref>Dubois, E. Das geologische Alter der Kendeng-oder Trinil-fauna. Tijdschr. Kon. Ned. Aardr. Gen. 25, 1235–1270 (1908).</ref><ref name=":1" /><ref>Dubois, E. Pithecanthropus Erectus, Eine Menschena ¨hnliche U ¨bergangsformaus Java (Landesdruckerei, 1894).</ref> షెల్ చెక్కడం గరిష్ట వయస్సు 0.5460 ± .10 మిలియన్ల సంవత్సరాలు, కనిష్ట వయస్సు 0.4360 ± .05 మిలియన్ల సంవత్సరాల ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. ఇది హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఉన్న సమయంలోనే తయారు చేయబడింది. ఇది పురాతన రేఖాగణిత చెక్కడం.<ref name=":1" /><ref>Henshilwood, C.S., d’Errico, F. & Watts, I. "Engraved ochres from the Middle Stone Age levels at Blombos Cave, South Africa". J.Hum. Evol. 57, 27–47 (2009).</ref><ref>d’Errico, F., Garcı ´aMoreno, R.& Rifkin, R.F. "Technological, elemental and colorimetric analysis of an engraved ochre fragment from the Middle Stone Age levels of Klasies River Cave 1, South Africa". J.Archaeol.Sci. 39, 942–952 (2012).</ref> చెక్కిన నమూనాలు ఆసియా హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జ్ఞానం న్యూరోమోటరు నియంత్రణలో ఒక భాగమని ఇది చూపిస్తుంది.<ref name=":1" />
 
హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ మధ్య మతం గురించి చాలా తక్కువ ఆధారాలు ఉన్నప్పటికీ వీరికి మతంతో సంబంధం ఉండడానికి అవకాశం ఉంది.
<ref>http://www.originsnet.org/mindold.html</ref> కాల వ్యవధి కారణంగా చాలా మతపరమైన కళాఖండాలు మనుగడలో ఉండవు; ఏది ఏమయినప్పటికీ వారి వారసులు, హోమో నలేడి, హోమో నియాండర్తాలెన్సిసునియాండర్తాలెన్సిస్ (సేపియన్లు) మతపరమైన లేదా మతానికి పూర్వం ప్రవర్తన కలిగి ఉన్నందున ఈ జాతికి కూడా ఇది సాధ్యమే.{{Citation needed|date=May 2019}}
 
===సంఘం===
రిచర్డ్ లీకీ వంటి మానవ శాస్త్రవేత్తలు హోమో ఎరెక్టసునుఎరెక్టస్‌ను బహుశా వేట-సేకరణ సమాజంలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు. ఆస్ట్రేలియాపిథెకసు లాంటి జాతుల కంటే అధికంగా ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ఆధునిక మానవుల మాదిరిగా సామాజికంగా జీవనం సాగించారని నమ్ముతారు. అదేవిధంగా అభివృద్ధి చెందిన కపాల సామర్థ్యం ఉన్న కారణంగా శిలాజాలతో అప్పుడప్పుడు మరింత అధునాతన సాధనాలు లభిస్తూ ఉంటుంది.
 
1984 లో తుర్కనా బాలుడు శిలాజానికి (హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టర్) కనుగొనబడిన హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ లాంటి శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం ఉన్నప్పటికీ, ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ ఆధునిక మానవ సంషించడానికి అవసరమైన శబ్దాలను ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉండకపోవచ్చు. ఆధునిక మానవ భాష పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన ప్రోటో-భాష రూపొందించి వీరు సంభాషించబడవచ్చు కాని వీరు చింపాంజీలు ఉపయోగించే అశాబ్దిక సమాచార మార్పిడి కంటే భాషాభివృద్ధి చెంది ఉన్నారు.<ref>{{cite book |last=Ruhlen| first= Merritt|title=The origin of language: tracing the evolution of the mother tongue |publisher=Wiley |location=New York |year=1994 |isbn=978-0-471-58426-1}}</ref> [[జార్జియా]]లో లభించిన డామింసి హెచ్.హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌) శభ్దాక్షరాలు (తుర్కానా బాలుని కంటే దాదాపు 1,50,000 సంవత్సరాల పూర్వీకుడు)ఉపయోగ సామర్ధ్యత ఈ సిద్ధాంతాన్ని సవాలు చేస్తుంది.<ref name="Bower, Bruce 275–276"/> మెదడు పరిమాణం చిత్రసంకేత భాషను ఉపయోగించారని భావిస్తున్నారు.<ref>{{cite book|title=Origins Reconsidered| first= Richard |last= Leakey|year=1992|publisher=Anchor|pages=257–258|isbn=978-0-385-41264-3}}</ref>
 
ఆధునిక వేట-సేకరణ పరస్పర అనుబంధ-సమాజాల మాదిరిగానే చిన్న సుపరిచితమైన పరస్పర అనుబంధ-సమాజాలలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు హెచ్.హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్‌.<ref>{{cite book |last=Boehm| first=Christopher |title=Hierarchy in the forest: the evolution of egalitarian behavior |publisher=Harvard University Press |location=Cambridge |year=1999|isbn=978-0-674-39031-7|url=https://books.google.com/books?id=ljxS8gUlgqgC&pg=PA198 |page=198}}</ref> సమన్వయ సమూహాలలో వేటాడే సంక్లిష్టమైన సాధనాలను ఉపయోగించిన మొదటి హోమినిదు జాతులుగా వీరిని భావిస్తారు. వారు బలహీనమైన సహచరులను సంరక్షణ చేసారని భావిస్తున్నారు. బట్టలు ధరించి, గిన్నెలు, పాత్రలు వంటి సాధనాలను కలిగి ఉన్నారా అనేది స్పష్టంగా తెలియదు. అయినప్పటికీ వారు ఆసియా, ఐరోపాలోని శీతల ప్రాంతాలకు వలస వెళ్ళినప్పుడు వారితో ఉపకరణాలు, ఆహారం, నీటిని తీసుకువెళ్ళాల్సిన అవసరం ఉంది.{{Citation needed|date=January 2010}}
 
==వంశానుగత సంతతి మరియు, ఉపజాతులు ==
దీర్ఘకాలిక హోమో జాతులు 1-2 మిలియను సంవత్సరాలకు పైగా బహుశా ఉన్నాయి; దీనికి విరుద్ధంగా హోమో సేపియన్సుసేపియన్స్ పావు మిలియను సంవత్సరాల క్రితం ఉద్భవించాయి. హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ దాని ఖచ్ఛితమైన అర్థంలో పరిశీలిస్తే (ఆసియా జాతిని మాత్రమే సూచిస్తుంది) ఇది హెచ్.హోమో సేపియన్లకు పూర్వీకులదా లేదా తరువాత ఏదైనా మానవ సంభాషిత జాతికి చెందినదా అన్నదాని మీద ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు.
===''హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ ''===
* ''[[:en:Bilzingsleben (Paleolithic site)#Human remains|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ బిల్జింగ్స్లెబెనెసిస్]]'' (0.37 మా)
* ''[[:en:Homo erectus erectus]]'' (జవా మాన్, 1.6–0.5 మా)
* ''[[:en:Homo ergaster|హోమో ఎరెక్టసు ఎర్గాస్టరుఎరెక్టస్]]'' ఎర్గాస్టర్ (1.9–1.4 మా)
* ''[[:en:Homo erectus georgicus|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జార్జికసుజార్జికస్]]'' (1.8–1.6 మా)
* ''[[:en:Homo erectus heidelbergensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ హెయిడర్జంసిసుహెయిడర్జంసిస్]]'' (0.7–0.3 Ma), now mostly treated as a derived species, ''H. heidelbergensis''.<ref>
The paleontology institute at [[Heidelberg University]], where the type specimen is kept since 1908,
as late as 2010 still classified it as ''Homo erectus heidelbergensis''. This was reportedly changed to ''Homo heidelbergensis'', accepting the categorization as separate species, in 2015.
{{cite web |url=http://www.geow.uni-heidelberg.de/einrichtungen/museum/homo.html |title=Homo heidelbergensis <!--Hierzu zählte noch im Jahr 2010 auch das Geologisch-Paläontologische Institut der Universität Heidelberg, das den Unterkiefer seit 1908 verwahrt und ihn als ''Homo erectus heidelbergensis'' auswies. Inzwischen wird er jedoch auch in Heidelberg als ''Homo heidelbergensis'' bezeichnet, --> | publisher= Sammlung des Instituts für Geowissenschaften |date= |accessdate=November 29, 2015}}</ref>
* ''[[:en:Homo erectus lantianensis|హోమో]]'' (లాంటియను మాన్, 1.6 మా)
* ''[[:en:Homo erectus nankinensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ నాంకినెసెసునాంకినెసెస్]]'' (నాంజింగు, 0.6 మా)
* ''[[:en:Homo erectus palaeojavanicus|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పాలియోజావానికసుపాలియోజావానిక]]<nowiki/>స్'' (మెగాంథ్రొపసు, 1.4–0.9 మా)
* ''[[:en:Homo erectus pekinensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ పెకినెసిసుపెకినెసిస్]]'' (పెకింగు మాన్, 0.7 మా)
* ''[[:en:Homo erectus soloensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ సోలొయెంసిసుసోలొయెంసిస్]]'' (సోలో మాన్), 0.25–0.075 Ma)<ref>long assumed to have lived on Java at least as late as about 50,000 years ago but re-dated in 2011 to a much older age.[http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution], 5 July 2011.</ref>
* ''[[:en:Homo erectus tautavelensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ టౌటావెలెంసిసుటౌటావెలెంసిస్]]'' (టౌటావెల్ మాన్, 0.45 మా)
* ''[[:en:Homo erectus yuanmouensis|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ యుయాన్మౌయెంసిసుయుయాన్మౌయెంసిస్]]'' (యుయాన్మౌ మాన్)" వూషన్ మాన్ " హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వుషనెంసిసు " గా ప్రతిపాదించబడినప్పటికీ ప్రస్తుతం శిలాజశాస్త్రానుసారం " నాన్ హోమోనిదు " వానరంగా భావించబడుతుంది.<ref name="Ciochon">Ciochon RL. (2009). "The mystery ape of Pleistocene Asia. ''Nature''. 459: 910–911. {{doi|10.1038/459910a}}.</ref>
 
===సంబంధిత జాతులు===
అనేక [[:en:archaic humans|ఆర్చియాక్ మానవులు]], హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్ లేక హెచ్.హోమో సపియన్లు వంటి [[:en:Human subspecies|మానవ ఉపజాతులు]]గా గుర్తించినట్లు ఖచ్ఛితమైన సాక్ష్యాధారాలు లేవు.
* ఆఫ్రికా " హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు.
** ''[[:en:Homo ergaster|హోమో ఎర్గాస్టరు]]'' ఎర్గాస్టర్ ("ఆఫ్రికా ''హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్‌''")
** ''[[:en:Homo naledi|హోమో నలెడి]]'' ( ''హెచ్.హోమో ఇ.నలెడి'')
* యురేషియా " హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు:
** ''[[:en:Homo antecessor|హోమో అంటెసెస్సరు]]అంటెసెస్సర్'' ( ''హెచ్.హోమో ఇ. అంటెసెసరుఅంటెసెసర్'')
** ''హోమో హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్'' ( ''హోమో ఇ. హెయిబర్జెంసిస్ '')
** ''[[:en:Homo heidelbergensis|హోమోడెల్బర్జెంసిసు]]'' ( ''హెచ్.ఇ. హెయిబర్జెంసిసు '')
** ''[[:en:Homo cepranensis|హోమో సెప్రానెసిసు]]సెప్రానెసిస్'' (''హెచ్.హోమో ఇ. సెప్రానెనిసిసు)''
* ''[[:en:Homo floresiensis|హోమో ఫ్లొరెసియెంసిసు]]ఫ్లొరెసియెంసిస్'' <ref>There was long-standing uncertainty whether ''H. floresiensis'' should be considered close to ''H. erectus'', close to ''H. sapiens'', or an altogether separate species.
In 2017, it was suggested on morphological grounds that ''H. floresiensis'' is a sister species to either ''H. habilis'' or to a minimally ''habilis''-''erectus''-''ergaster''-''sapiens'' [[clade]], and its line much more ancient than Homo erectus itself.
{{cite journal |last1= Argue |first1= Debbie |last2= Groves |first2=Colin P. |date= 21 April 2017 |title= The affinities of Homo floresiensis based on phylogenetic analyses of cranial, dental, and postcranial characters |journal= Journal of Human Evolution |volume= 107 |pages= 107–133 |doi= 10.1016/j.jhevol.2017.02.006 |pmid= 28438318 }}</ref>
* ''[[:en:Homo sapiens|హోమో సపియన్లు]]సేపియన్'' కండిడేటెసుకాండిడేట్లు.
** ''[[:en:Neanderthal|హోమో నియాండర్థలెంసిసు]]నియాండర్తలెన్సిస్'' (''హెచ్.హోమో ఎస్.నియాండర్థలెంసిసు'')
** ''[[:en:Denisovan|Homo denisova]]'' (''హెచ్.హోమో ఎస్. డెనిసోవా లేక హోమో ఎస్.పి. " అల్టై ", హోమో సపియన్లు, ఉపజాతులు. డెంసోవా)''
** ''[[:en:Homo rhodesiensis|హోమో రోడెసియంసిసు]]'' ( ''హెచ్.హోమో ఎస్. రోడెంసిసు'')
** ''[[:en:Homo heidelbergensis|హెయిడెల్బర్జెంసిసు]]'' (''హెచ్.హోమో ఎస్. హెల్డెబర్జెంసిసు'')
** ''[[:en:Homo sapiens idaltu|హోమో సపియన్లు ఇడాల్టు]]''
** 1982 లో [[మద్యప్రదేశ్]]లో కనుగొనబడిన నర్మదా శిలాజం,([[భారతదేశం]]) ముందుగా హెచ్.ఎరెక్టసుహోమో ఎరెక్టస్‌గా (హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ నర్మడెంసిసునర్మడెన్సిస్) గుర్తించబడిభావించి, తరువాత " హెచ్.సపియన్లుగాహోమో సేపియన్స్‌గా గుర్తించారు.<ref>
Kenneth A.R. Kennedy Arun Sonakia John Chiment K.K. Verma, "Is the Narmada hominid an Indian Homo erectus?", ''American Journal of Physical Anthropology'' 86.4 (December 1991), 475–496, {{doi|10.1002/ajpa.1330860404}}.</ref>
 
==శిలాజాలు==
చైనాలోని జౌకౌడియను గుహ దిగువ గుహ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ముఖ్యమైన పురావస్తు ప్రదేశాలలో ఒకటి.<ref name=":2">Zanolli, Clément, et al. “Inner Tooth Morphology of Homo Erectus from Zhoukoudian. New Evidence from an Old Collection Housed at Uppsala University, Sweden.” ''Journal of Human Evolution'', vol. 116, Mar. 2018, pp. 1–13.</ref> 45 హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ వ్యక్తుల అవశేషాలు కనుగొనబడ్డాయి. ఇక్కడ వేలాది ఉపకరణాలు స్వాధీనం చేసుకున్నాయి.<ref name=":2" /> 1951 లో చైనాలో తిరిగి కనుగొనబడిన రెండు పోస్టుక్రానియలు అంశాలలో 'డ్రాగన్ బోన్ హిల్' నుండి 4 మానవ దంతాలు మినహా మిగిలినవి 2 వ ప్రపంచ యుద్ధంలో ఈ అవశేషాలు చాలా వరకు పోయాయి.<ref name=":2" />
 
కొత్త ఆధారాలు హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు ఇంతకుముందు అనుకున్నట్లుగా ప్రత్యేకంగా మందపాటి ఎముకలు లేవని చూపించాయి.<ref name=":3">Copes, Lynn E., and William H. Kimbel. “Cranial Vault Thickness in Primates: Homo Erectus Does Not Have Uniquely Thick Vault Bones.” ''Journal of Human Evolution'', vol. 90, Jan. 2016, pp. 120–134.</ref> ఆసియా లేదా ఆఫ్రికా హోమో ఎరెక్టసుకుఎరెక్టస్‌కు ప్రత్యేకంగా పెద్ద ఎముకలు లేవని పరీక్షలో తేలింది.<ref name=":3" />
[[దస్త్రం:Homo erectus KNM ER 3733.jpg|thumb|హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్. 3733 పుర్రె]]
=== ప్రత్యేక శిలాజాలు ===
కొన్ని " హోమో ఎరెక్టదు " శిలాజాలు:
Line 289 ⟶ 287:
* చైనా (పెకింగు మాన్):లాంటియన్ (గాంగ్వాంగ్లింగు, చెంజియావి), యంక్సియను, జౌకౌడియన్, నాంజ్ంగ్, హెక్సియన్.
* కెన్యా:" కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్, కె.ఎన్.ఎం ఇ.ఆర్. 3733.
 
[[దస్త్రం:Homo erectus KNM ER 3733.jpg|thumb|హోమో ఎరెక్టసు కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్. 3733 పుర్రె]]
* వియత్నాం: ఉత్తరం, థాం ఖుయాను<ref>{{cite journal |vauthors=Ciochon R, Long VT, Larick R, etal |title=Dated co-occurrence of Homo erectus and Gigantopithecus from Tham Khuyen Cave, Vietnam |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=93 |issue=7 |pages=3016–3020 |date=April 1996 |pmid=8610161 |pmc=39753 |doi=10.1073/pnas.93.7.3016|bibcode=1996PNAS...93.3016C }}</ref> హోయా బింహు{{citation needed|date=October 2013}}
* జార్జియా రిపబ్లిక్కు: డామంసి సేకరణ (హోమో ఎరెక్టసుఎరెక్టస్ జార్జికసు)
* ఇథియోపియా: డాకా కల్వారియా.
* ఎరిత్రియా:బుయియా క్రానియం (హెచ్హోమో ఎర్గాస్టరుఎర్గాస్టర్‌)<ref>{{cite web|url= http://archive.archaeology.org/9809/newsbriefs/eritrea.html| title= New Skull from Eritrea| volume= 51 |number= 5| date= September–October 1998| first= Angela M.H. |last= Schuster| work= Archaeology| accessdate= 3 October 2015}}</ref>
* డెనిజ్లి ప్రొవింసు, టర్కీ: కొకాబసు శిలాజం.<ref>{{cite journal |vauthors=Kappelman J, Alçiçek MC, Kazanci N, Schultz M, Ozkul M, Sen S |title=First Homo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=135 |issue=1 |pages=110–116 |date=January 2008 |pmid=18067194 |doi=10.1002/ajpa.20739}}</ref>
 
Line 306 ⟶ 304:
 
==ఇవి కూడా చూడండి==
* ''[[:en:Anthropopithecus|ఆంథ్రోపాపిథికసు]]''
* [[:en:Kozarnika|కొజార్నికా]]
 
'''General:'''
* [[:en:List of fossil sites|శిలాజ ప్రదేశాల జాబితా]] ''(నేరుగా అనుసంధానించబడింది)''
* [[:en:List of human evolution fossils|మానవ పరిణామ శిలాజాలు]] ''(చిత్రాలతో)''
 
== మూలాలు ==
"https://te.wikipedia.org/wiki/హోమో_ఎరెక్టస్" నుండి వెలికితీశారు