తేజస్ (యుద్ధ విమానం): కూర్పుల మధ్య తేడాలు

"మరియు" ల తీసివేత
చి AWB తో మూస మార్పు, typos fixed: 25 నవంబర్ 2003 → 2003 నవంబర్ 25 (13), అక్టోబర్‌ → అక్టోబరు (2), నవంబర్ → నవంబరు (5), డిసెంబర
పంక్తి 3:
|}<span data-segmentid="60" class="cx-segment">'''తేజస్''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] అభివృద్ధి చేసి, తయారు చేసిన యుద్ధ విమానం.  డెల్టా వింగ్ కలిగి, ఒకే ఇంజనుతో పనిచేసే తేజస్, మల్టీరోల్ లైట్ కాంబాట్ యుద్ధ విమానం. దీనిని భారత ఏరోనాటికల్ డెవలప్‌మెంట్ ఏజెన్సీ (ఎడిఎ), హిందూస్తాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ (హెచ్‌ఏఎల్) లు రూపొందించాయి. దీని ప్రధాన వినియోగదారులు [[భారత వైమానిక దళం]], [[భారత నావికా దళం|భారత నావికాదళాలు]].</span> <span data-segmentid="69" class="cx-segment">పాతవై, వయసు పైబడుతున్న మిగ్ -21 యుద్ధ విమానాల స్థానాన్ని పూరించేందుకు, 1980 లలో మొదలుపెట్టిన లైట్ కంబాట్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ (ఎల్‌సిఎ) కార్యక్రమం నుండి రూపుదిద్దుకున్న విమానమే తేజస్.</span>  <span data-segmentid="71" class="cx-segment">2003 లో, ఈ యుద్ధవిమానానికి కి అధికారికంగా "తేజస్" అని పేరు పెట్టారు. <ref>{{Cite news|url=http://news.indiainfo.com/2003/08/21/21lca.html|title=LCA first prototype vehicle to fly next month|date=21 August 2003|access-date=30 June 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927110114/http://news.indiainfo.com/2003/08/21/21lca.html|archive-date=27 September 2011}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="72" class="cx-segment">తేజస్ తోక లేని సంయుక్త డెల్టా-వింగ్ కాన్ఫిగరేషన్‌ను, ఒకే డోర్సల్ ఫిన్‌తో కలిగి ఉంది.</span> <span data-segmentid="74" class="cx-segment">ఇది సాంప్రదాయ వింగ్ డిజైన్ల కంటే మెరుగైన [[దాడి కోణం|హై-ఆల్ఫా]] పనితీరును అందిస్తుంది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.tejas.gov.in/technology/compound_delta_wing.html|title=Compund Delta Wing – Technology – Tejas – India's Light Combat Aircraft|accessdate=25 February 2019}}</ref></span> <span data-segmentid="76" class="cx-segment">దీని వింగ్ రూట్ లీడింగ్ ఎడ్జ్ 50 డిగ్రీల స్వీప్, బాహ్య వింగ్ లీడింగ్ ఎడ్జ్ 62.5 డిగ్రీల స్వీప్, వెనుక ఉన్న అంచు నాలుగు డిగ్రీల ఫార్వర్డ్ స్వీప్ కలిగి ఉంది.</span> <span data-segmentid="77" class="cx-segment">ఇది రిలాక్స్డ్ స్టాటిక్ స్టెబిలిటీ, ఫ్లై-బై-వైర్ ఫ్లైట్ కంట్రోల్ సిస్టమ్, మల్టీ-మోడ్ రాడార్, ఇంటిగ్రేటెడ్ డిజిటల్ ఏవియానిక్స్ సిస్టమ్, మిశ్రమ పదార్థ నిర్మాణాలు వంటి సాంకేతికతలను తేజస్‌లో సమకూర్చారు.</span> <span data-segmentid="80" class="cx-segment">ఇది సమకాలీన సూపర్‌సోనిక్ పోరాట విమానాల తరగతిలో అతిచిన్నది, అత్యంత తేలికైనదీతేలికైనది. <ref name="djournal">{{వెబ్ మూలము|title=Light Combat Aircraft (LCA)|url=http://www.defencejournal.com/jun99/lca.htm|accessdate=1 July 2014}}</ref> <ref name="RDP">{{వెబ్ మూలము|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=102728|title=Republic Day Parade 2014 – A Curtain Raiser|accessdate=27 January 2014}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="81" class="cx-segment">HAL HF-24 మారుత్ తరువాత హిందుస్తాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ (HAL) అభివృద్ధి చేసిన రెండవ సూపర్సోనిక్ ఫైటర్ తేజస్.</span> <span data-segmentid="83" class="cx-segment">2016 నాటికి, తేజస్ మార్క్ 1 భారత వైమానిక దళం (ఐఎఎఫ్) కోసం ఉత్పత్తి జరుగుతూ ఉంది. భారత వైమానిక దళం  (ఐఎన్) కోసం నావికాదళ తేజస్‌పై విమాన పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి.</span> <span data-segmentid="84" class="cx-segment">భారత వాయుసేన కోసం 200 సింగిల్-సీట్ యుద్ధ విమానాలు, 20 రెండూ సీట్ల శిక్షణ విమానాలూ అవసరమనై అంచనా వేసారు. నావికాదళానికి కనీసం 40 సింగిల్-సీట్ ఫైటర్లు అవసరమనై అంచనా.</span> వాయుసేనలో <span data-segmentid="85" class="cx-segment">మొదటి తేజస్ యూనిట్ - నం. 45 స్క్వాడ్రన్ IAF ''ఫ్లయింగ్ డాగర్స్ -'' 2016 జూలై 1 న రెండు తేజస్‌లతో ఏర్పడింది.</span> <span data-segmentid="87" class="cx-segment">ప్రారంభంలో [[బెంగుళూరు|బెంగళూరులో ఉన్న]] 45 స్క్వాడ్రన్‌ను తరువాత తమిళనాడులోని సూలూరు వద్ద ఉన్న తన  స్థావరానికి మార్చారు. <ref name=":6">{{వెబ్ మూలము|url=http://www.financialexpress.com/photos/business-gallery/302851/tejas-iaf-induction-light-combat-aircraft-hal-lca-indian-air-force/2/|title=Tejas: IAF inducts HAL's 'Made in India' Light Combat Aircraft – 10 special facts about the LCA|accessdate=1 July 2016}}</ref> <ref name="Tejas Sulur">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/coimbatore/tejas-begins-operations-from-sulur-station/articleshow/64835197.cms|title=Tejas begins operations from Sulur station|date=3 July 2018|work=The Times of India|publisher=The Times Group}}</ref></span> <span data-segmentid="89" class="cx-segment">2016 నాటికి, తేజస్ లో ఉన్న స్వదేశీ వస్తువులు - విలువ ప్రకారం 59.7%, సంఖ్య ప్రకారం 75.5% అని రక్షణ శాఖ సహాయ మంత్రి [[సుభాష రామరావ్ భామరే|సుభాష్ భామ్రే]] పార్లమెంటుకు నివేదించాడు. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/indigenous-content-of-tejas-59-7-by-value-75-5-by-numbers-4383036/|title=Indigenous content of Tejas 59.7% by value & 75.5% by numbers|accessdate=9 December 2017}}</ref></span>
పంక్తి 15:
<span data-segmentid="101" class="cx-segment">సమర్ధంగా పనిచేసే ఒక ఇంజన్ను వాడి, హిందూస్తాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ (హెచ్ఏఎల్) ఒక యుద్ధ విమానాన్ని రూపొందించి, అభివృద్ధి చేయాలని ఏరోనాటిక్స్ కమిటీ సిఫారసు చేయగా 1969 లో భారత ప్రభుత్వం దాన్ని ఆమోదించింది.</span> <span data-segmentid="102" class="cx-segment">''మారుత్‌ను'' పోలి ఉండే 'టాక్టికల్ ఎయిర్ సపోర్ట్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్'  ఆధారంగా <ref>Chatterjee, K. [http://www.bharat-rakshak.com/IAF/History/Aircraft/Marut1.html "Hindustan Fighter HF-24 Marut; Part I: Building India's Jet Fighter."] bharat-rakshak.com. Retrieved 23 August 2006. {{Webarchive}}</ref> 1975 లో HAL నమూనా రూపకల్పన అధ్యయనాన్ని పూర్తి చేసింది. కానీ సమర్ధంగా పనిచేసే "ఇంజన్ను" ఓ విదేశం నుండి సేకరించడం కుదరనందు వలన, ఆ ప్రాజెక్టు ఆగిపోయింది. దీంతో సెకండరీ ఎయిర్ సపోర్ట్ కలిగిన ఒక ఎయిర్ఇం సుపీరియారిటీ యుద్ధ విమానం పొందాలనే IAF కోరిక, కోరిక గానే ఉండిపోయింది. <ref name="htejfa">{{Cite news|url=http://www.tejas.gov.in/featured_articles/air_marshal_msd_wollen/page01.html|title=The Light Combat Aircraft Story by Air Marshal MSD Wollen|access-date=9 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017225533/http://www.tejas.gov.in/featured_articles/air_marshal_msd_wollen/page01.html|archive-date=17 October 2013}} First published in Indian Aviation, Opening Show report, Aero India 2001.</ref></span>
 
<span data-segmentid="103" class="cx-segment">1983 లో, స్వదేశీ యుద్ధ విమానం అవసరాన్ని రెండు ప్రాధమికప్రాథమిక ప్రయోజనాలను ఆశించి IAF గ్రహించింది.</span> <span data-segmentid="104" class="cx-segment">1970 ల నుండి IAF విమానాల్లో ప్రధానమైనదిగా ఉన్న  మిగ్ -21 లు ముసలివైపోవడంతో వాటి స్థానాన్ని భర్తీ చేయడమనే ప్రధానమైన లక్ష్యం ఎలాగూ ఉంది.</span> <span data-segmentid="105" class="cx-segment">"దీర్ఘకాలిక రీ-ఎక్విప్మెంట్ ప్లాన్ 1981", 1990 ల మధ్య నాటికి మిగ్ -21 లు తమ జీవితాల ముగింపుకు చేరుకోబోతున్నాయని, 1995 నాటికి, IAF వద్ద దాని అవసరాల్లో 40 శాతం విమానాలు మాత్రమే ఉంటాయనీ పేర్కొంది. <ref name="globalsecurity">[http://www.globalsecurity.org/military/world/india/lca.htm "Tejas Light Combat Aircraft (LCA)."] ''Global Security'', 2012. Retrieved 29 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="106" class="cx-segment">LCA కార్యక్రమపు రెండో ప్రధాన లక్ష్యం భారతదేశ దేశీయ ఏరోస్పేస్ పరిశ్రమ యావత్తునూ ప్రగతి బాట పట్టించడం. <ref>Iyer, Sukumar R. [http://www.bharat-rakshak.com/MONITOR/ISSUE3-5/sukumar.html "LCA: Impact on Indian Defense."] ''Bharat Rakshak Monitor'', March–April 2001. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="108" class="cx-segment">ఏరోస్పేస్ "స్వావలంబన" కార్యక్రమం విలువ కేవలం ఒక విమానం ఉత్పత్తికే పరిమితం కాదు, అత్యున్నత సాంకేతిక సమర్ధతతో కూడిన ఉత్పత్తులను  తయారు చేసే ఒక పరిశ్రమనే స్థానికంగా తయారు చెయ్యడం. <ref>[https://web.archive.org/web/20090307014828/http://vayuaerospace.in/Selected_articles/Vayu%20special/remembrance.htm "Remembrance of Aeronautical Matters Past."] ''Vayu Aerospace & Defence Review,'' 2004. Retrieved 7 March 2009.</ref></span>
 
<span data-segmentid="111" class="cx-segment">1984 లో, భారత ప్రభుత్వం ఎల్‌సిఎ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించడానికి ఏరోనాటికల్ డెవలప్‌మెంట్ ఏజెన్సీ (ఎడిఎ) ను స్థాపించింది.</span> <span data-segmentid="112" class="cx-segment">తేజస్ తరచుగా హిందూస్తాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ (హెచ్ఏఎల్) యొక్క ఉత్పత్తిగా వర్ణించబడుతున్నప్పటికీ, దాని అభివృద్ధికి బాధ్యత ADA తో పాటు 100 కి పైగా రక్షణ ప్రయోగశాలలు, పారిశ్రామిక సంస్థలు, విద్యాసంస్థల జాతీయ కన్సార్టియం ది. HAL ఈ ప్రజెక్టులో ప్రధాన కాంట్రాక్టర్. <ref name="DRDO-LCA">[https://web.archive.org/web/20090410024936/http://drdo.org/products/lca.htm "Light Combat Aircraft (LCA) Test-Flown Successfully."] ''DRDO'', January 2001. Retrieved 29 May 2012.</ref></span> <span data-segmentid="113" class="cx-segment">LCA కోసం "స్వావలంబన" సాధించాల్సిన లక్ష్యాలలో మూడు అత్యంత అధునాతన వ్యవస్థలు ఉన్నాయి: ఫ్లై-బై-వైర్ (FBW) ఫ్లైట్ కంట్రోల్ సిస్టమ్ (FCS), మల్టీ-మోడ్ పల్స్-డాప్లర్ రాడార్, ఆఫ్టర్ బర్నరు కలిగిన టర్బోఫాన్ ఇంజిన్. <ref name="Reddy2002">Reddy, C. Manmohan. [https://web.archive.org/web/20090317030448/http://www.hinduonnet.com/thehindu/biz/2002/09/16/stories/2002091600190300.htm "LCA economics."] ''The Hindu'', 16 September 2002. Retrieved 29 May 2012.</ref></span>
పంక్తి 21:
=== <span data-segmentid="124" class="cx-segment">LCA కార్యక్రమం</span> ===
[[దస్త్రం:HAL_tejas,_F-16,_Eurofighter_Typhoon.jpg|thumb|<span data-segmentid="125" class="cx-segment">[[ఏరో ఇండియా]] 2009 లో [[జనరల్ డైనమిక్స్ ఎఫ్ -16 ఫైటింగ్ ఫాల్కన్|ఎఫ్ -16 ఫైటింగ్ ఫాల్కన్]] (సెంటర్), [[యూరోఫైటర్ టైఫూన్]] (టాప్) పక్కన తేజస్.</span>]]
<span data-segmentid="129" class="cx-segment">భారతదేశంలో మౌలిక సదుపాయాలు, సౌకర్యాలు, సాంకేతికతలు చాలా ప్రాంతాలలో తగినంతగా అభివృద్ధి చెందాయనీ, ఈ ప్రాజెక్టును దేశీయంగా చేపట్టవచ్చనీ 1989 మే లోమేలో ఏర్పాటు చేసిన సమీక్ష కమిటీ చెప్పింది. <ref name="genesis">{{వెబ్ మూలము|title=LCA Tejas History: Genesis|url=http://www.tejas.gov.in/history/genesis.html|publisher=tejas.gov.in|accessdate=1 July 2014}}</ref></span> <span data-segmentid="130" class="cx-segment">రెండు-దశల పూర్తి స్థాయి ఇంజనీరింగ్ అభివృద్ధి (FSED) ప్రక్రియను ఎంచుకున్నారు. <ref name="globalsecurity" /> <ref name="genesis" /></span> <span data-segmentid="131" class="cx-segment">1990 లో, మెరుగైన విన్యాసాల కోసం రిలాక్స్డ్ స్టాటిక్ స్టెబిలిటీ (RSS) తో, ఒక చిన్న, తోకలేని, డెల్టా రెక్కల విమానపు డిజైన్ను ఖరారు చేసారు. <ref name="djournal" /> <ref>{{వెబ్ మూలము|title=India's Light Combat Aircraft|url=http://www.employmentnews.gov.in/India-light-combat-aircraft.pdf|publisher=employmentnews.gov.in|accessdate=1 July 2014}}</ref> <ref name="genesis" /></span>
 
<span data-segmentid="134" class="cx-segment">1993 ఏప్రిల్ 1 న మొదటి దశ ప్రారంభమైంది. <ref name="globalsecurity" /> కోట హరినారాయణ అసలు ప్రోగ్రాం డైరెక్టరు, తేజస్ కార్యక్రమానికి చీఫ్ డిజైనర్. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/HAL-Tejas-LCA-inducted-into-Indian-Air-Force/articleshow/53001736.cms|title=Times of India: HAL Tejas supersonic fighter jets inducted into Indian Air Force|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701071654/http://timesofindia.indiatimes.com/india/HAL-Tejas-LCA-inducted-into-Indian-Air-Force/articleshow/53001736.cms|archive-date=1 July 2016}}</ref></span> <span data-segmentid="134" class="cx-segment">"ప్రూఫ్ ఆఫ్ కాన్సెప్ట్ " పై దృష్టి పెట్టారు. ఈ దశలో టిడి -1, టిడి -2 అనే రెండు సాంకేతికత ప్రదర్శన విమానాల  డిజైన్, అభివృద్ధి, పరీక్ష (డిడిటి) లక్ష్యాలు.</span> <span data-segmentid="136" class="cx-segment">దీని తరువాత రెండు [[ప్రోటోటైప్]] వాహనాలను (పివి -1, పివి -2) ఉత్పత్తి చేస్తారు., టిడి -1 2001 జనవరి 4 న మొదటిసారి ఎగిరింది. <ref name="genesis" /></span> <span data-segmentid="138" class="cx-segment">2004 మార్చిలో  FSED కార్యక్రమపు తొలిదశ విజయవంతంగా  పూర్తయింది. ఈ దశకు 2,188 కోట్లు ఖర్చైంది. <ref name="globalsecurity" /></span>
పంక్తి 35:
<span data-segmentid="164" class="cx-segment">2002 మధ్య నాటికి, ప్రాజెక్టులో పెద్ద ఎత్తున జాప్యం, వ్యయంలో పెరుగుదల జరిగినట్లు MMR నివేదించింది.</span> <span data-segmentid="165" class="cx-segment">2005 ప్రారంభంలో, రెండు ప్రాథమిక అంశాలైన గాల్లో నుండి గాల్లోకి లుక్-అప్, లుక్-డౌన్ మోడ్‌లను మాత్రమే విజయవంతంగా పరీక్షించినట్లు నిర్ధారించారు.</span> <span data-segmentid="166" class="cx-segment">2006 మే లో, పరీక్షిస్తున్న అనేక మోడ్‌ల పనితీరు "అంచనాలను అందుకోలేదు" అని వెల్లడించారు. <ref>Mudur, Nirad. [http://www.icast.org.in/news/2006/may06/may01va.html "Glitches in LCA radar."] ''Vijay Times'', 1 May 2006. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="167" class="cx-segment">తత్ఫలితంగా, క్లిష్టమైన పరీక్షలను నిలిపివేసి, ADA ఆయుధ డెలివరీ పాడ్‌తో మాత్రమే ఆయుధ పరీక్షలను చేయాలని నిర్దేశించారు.</span> <span data-segmentid="168" class="cx-segment">పరీక్ష నివేదికల ప్రకారం, రాడార్, ఎల్‌ఆర్‌డిఇ వారి  అడ్వాన్స్‌డ్ సిగ్నల్ ప్రాసెసర్ మాడ్యూల్ (ఎస్‌పిఎం) మధ్య తీవ్రమైన పరస్పర అననుకూలత సమస్య ఉంది.</span> తయారుగా ఉండే (<span data-segmentid="169" class="cx-segment">ఆఫ్-ది-షెల్ఫ్) విదేశీ రాడార్ కొనుగోలు చెయ్యాలా అనే విషయాన్ని పరిశీలించారు. <ref name="Aroor" /> <ref>{{వెబ్ మూలము|title=AESA Programme For Tejas Scans For Development Partner|url=http://www.indian-military.org/news-archives/indian-air-force-news/437-aesa-programme-for-tejas-scans-for-development-partner.html|publisher=indian-military.org|accessdate=30 June 2014}}</ref> <ref name="hindu_lca_2052">Sharma, Ravi. [http://www.hindu.com/2008/10/03/stories/2008100356310900.htm "LCA to be fitted with Israeli multi-mode radar."] ''The Hindu'', (Chennai, India), 3 October 2008. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="170" class="cx-segment">కొత్త యుద్ధ విమానాలను రూపొందించడానికి, నిర్మించడానికీ అవసరమైనవిగా ADA కార్యక్రమ ప్రారంభంలో గుర్తించిన ఐదు క్లిష్టమైన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలలో, రెండు విజయవంతమయ్యాయి: కార్బన్-ఫైబర్ మిశ్రమ (CFC) నిర్మాణాల అభివృద్ధి, తయారీ ఒకటి, ఆధునిక గాజు కాక్‌పిట్ రెండోది.</span> <span data-segmentid="172" class="cx-segment">3-D లామినేటెడ్ మిశ్రమ మూలకాల రూపకల్పన కోసం ADA తన ఇంటిగ్రేటెడ్ ఆటోమేటెడ్ సాఫ్ట్‌వేర్‌లో లాభదాయకమైన వాణిజ్య అవకాశాలు కూడా ఉన్నాయి. (దీని లైసెన్సులు [[ఎయిర్‌బస్]], [[ఇన్ఫోసిస్]] రెండింటికీ ఇచ్చింది). <ref name="Reddy2002" /></span> <span data-segmentid="175" class="cx-segment">2008 నాటికి, LCA లోని 70% భాగాలు భారతదేశంలో తయారవుతున్నాయి. దిగుమతి చేసుకున్న భాగాలపై ఆధారపడటం కాలక్రమేణా క్రమంగా తగ్గుతుందని పేర్కొన్నారు.</span> <span data-segmentid="176" class="cx-segment">అయితే, మిగతా మూడు కీలక సాంకేతిక కార్యక్రమాల్లో సమస్యలు ఎదురయ్యాయి. <ref>[http://www.hindu.com/2008/08/04/stories/2008080452510500.htm "Indigenous production of LCA soon."] ''The Hindu'', (Chennai, India), 4 August 2008. Retrieved 29 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="177" class="cx-segment">ఉదాహరణకు, ఉద్దేశించిన ఇంజిన్, GTRE GTX-35VS కావేరి, స్థానంలో <ref>Jane's All The World's Aircraft 1986–1987, John W.R. Taylor, Jane's Publishing Company Limited, {{ISBN|0 7106 0835 7}}, p. 893</ref> విదేశీ ఇంజిన్, [[జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ ఎఫ్ 404|జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ F404]] ను వాడాల్సి వచ్చింది</span>
 
<span data-segmentid="182" class="cx-segment">2016 ఫిబ్రవరి 26 న, రక్షణ మంత్రి [[మనోహర్ పారికర్]] [[లోక్‌సభ|లోక్‌సభలో]] మాట్లాడుతూ, ఆ సంవత్సరం భారత వైమానిక దళం 3–4 తేజస్ (ఐఓసి వెర్షన్) లను స్వీకరిస్తుందని, 8 సంవత్సరాల కాలంలో మొత్తం 8 తేజస్ స్క్వాడ్రన్లను నెలకొల్పుతుందనీ చెప్పాడు.</span> <span data-segmentid="185" class="cx-segment">"ఏడాదికి 16 విమానాలను ఉత్పత్తి చేయగలిగేలా HAL కు రెండో తయారీ లైన్ను ఆమోదించే పనిలో కూడా ఉన్నాం" అని ఆయన అన్నాడు. <ref>{{Cite news|url=http://m.economictimes.com/news/defence/iaf-to-induct-8-squadrons-tejas-in-8-years-manohar-parrikar/articleshow/51155948.cms|title=IAF to induct 8 squadrons 'Tejas' in 8 years: Manohar Parrikar|date=26 February 2016|work=The Economic Times|access-date=28 February 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309180408/http://m.economictimes.com/news/defence/iaf-to-induct-8-squadrons-tejas-in-8-years-manohar-parrikar/articleshow/51155948.cms|archive-date=9 March 2016}}</ref></span> <span data-segmentid="186" class="cx-segment">ఇంతకుముందు కొనుగోలు చేయడానికి నిర్ణయించిన 40 విమానాల సంఖ్యను మూడు రెట్లు పెంచుతూ, 123 (ఆరు స్క్వాడ్రన్) తేజస్ మార్క్ 1 విమానాలను ఆర్డర్ చేయాలని వైమానిక దళం  యోచిస్తోందని  2015 అక్టోబర్‌లోఅక్టోబరులో ఐఎఎఫ్ ఎయిర్ చీఫ్ మార్షల్ అరుప్ రాహా ధృవీకరించాడుధ్రువీకరించాడు.</span> <span data-segmentid="187" class="cx-segment">ఆ 83 అదనపు తేజస్‌లు అప్‌గ్రేడ్ చేసిన మార్క్ 1 ఎ వెర్షన్‌గా ఉండాలని ఆదేశించినట్లు తరువాత ప్రకటించారు. <ref name="hindustantimes.com" /></span> <span data-segmentid="188" class="cx-segment">₹ 50,025 కోట్ల  వ్యయంతో ఐఎఎఫ్ కోసం 83 తేజాస్‌లను సమకూర్చుకునేందుకు 2016 నవంబరు 7 న, పారికర్  ఆమోదం తెలిపాడు. <ref name="launch_squadron">{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> <span data-segmentid="189" class="cx-segment">ఒక్కో తేజస్ ధర ₹ 250- ₹ 275 కోట్లుగా బేరం చేసాక, 2019 చివరి నాటికి వాటి ఆర్డరును విడుదల చెయ్యాలని భావిస్తున్నారు.</span> <span data-segmentid="190" class="cx-segment">ప్రతి సంవత్సరం కనీసం ఒక స్క్వాడ్రన్ (16+) విమానాలను ఉత్పత్తి చేసేలా 2020 మార్చి నాటికి సామర్థ్యాన్ని విస్తరించాలని HAL భావిస్తోంది. <ref name="Exporting the Tejas; Yay or Nay">{{Cite news|url=https://medium.com/@astonmartin7/exporting-the-tejas-yay-or-nay-f57e8fc80c95|title=Exporting the Tejas; Yay or Nay?|date=5 May 2019}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="191" class="cx-segment">2018 లో, HAL, ఏరోనాటికల్ డెవలప్‌మెంట్ ఏజెన్సీ (ADA) నాణ్యమైన తేజస్ మార్క్ 2 ను సకాలంలో అందించగలిగితే, మొత్తం 324 తేజస్ విమానాలను (అన్ని వెర్షన్లనూ కలిపి) తీసుకునేందుకు IAF అధికారికంగా కట్టుబడింది. <ref name="auto4" /></span>
పంక్తి 48:
<span data-segmentid="203" class="cx-segment">2008 జూన్ 16 న, LSP-2 మొదటిసారి ఎగిరింది. <ref name="timeline" /> తరువాత 2009 నవంబరులో శిక్షణా విమానం తొలిసారి ఎగిరింది. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> 2010 <span data-segmentid="204" class="cx-segment">ఏప్రిల్ 23న, [[Elta|ఎల్టా]] EL / M-2032 మల్టీ-మోడ్ రాడారు హైబ్రిడ్ వెర్షన్‌తో LSP-3 ఎగిరింది; <ref name="timeline" /> <ref name="aviationweek.com">{{వెబ్ మూలము}}</ref> 2010 జూన్ లో, LSP-4 IAF ఇనిషియల్ ఆపరేటింగ్ క్లియరెన్స్ (IOC) కాన్ఫిగరేషన్‌లో తొలిసారి ఎగిరింది. <ref name="timeline" /> <ref name="toi_lsp4">[http://timesofindia.indiatimes.com/india/First-flight-of-Tejas-aircraft-LSP-4-takes-off/articleshow/6004370.cms "First flight of Tejas aircraft LSP-4."] ''The Times of India'', 2 June 2010. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="207" class="cx-segment">2010 జూన్  నాటికి, తేజస్ ఆయుధ వ్యవస్థను, సెన్సార్‌లనూ అమర్చిన IOC కాన్ఫిగరేషన్‌లో రెండవ దశ వేడి వాతావరణ పరీక్షలను పూర్తి చేసింది. <ref name="dna_hwt_tejas">[http://www.dnaindia.com/india/report_light-combat-aircraft-tejas-undergoes-second-phase-of-hot-weather-trials_1394923 "Light combat aircraft Tejas undergoes second phase of hot weather trails."] ''Daily News and Analysis''. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="208" class="cx-segment">సముద్ర పరీక్షలు కూడా జరిగాయి. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> <span data-segmentid="209" class="cx-segment">2010 నవంబరు 19 న, IOC ప్రామాణిక పరికరాలతో LSP-5 వైమానిక పరీక్షలను ప్రారంభించింది. <ref>[http://www.deccanherald.com/content/114224/tejas-debut-flight-operational-configuration.html "Tejas debut flight operational configuration."] ''Deccan Herald'', 19 November 2010. Retrieved 15 February 2011. {{Webarchive}}</ref></span>
[[దస్త్రం:HAL_Tejas_NP-1_takes-off_from_the_Shore_Based_Test_Facility_at_INS_Hansa,_Goa.JPG|alt=|ఎడమ|thumb|<span data-segmentid="210" class="cx-segment">[[షోర్ బేస్డ్ టెస్ట్ సౌకర్యం|షోర్ బేస్డ్ టెస్ట్ ఫెసిలిటీ]], [[INS హన్సా|ఐఎన్ఎస్ హన్సా]] నుండి బయలుదేరుతున్న తేజస్ ఎన్‌పి -1</span> ]]
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="213" class="cx-segment">భారత వైమానిక దళం, నావికాదళాల కోసం యుద్ధ విమానాల ఉత్పత్తిని ప్రారంభించడానికి 2009 డిసెంబరులో ప్రభుత్వం 8,000 కోట్లు మంజూరు చేసింది.</span> <span data-segmentid="214" class="cx-segment">భారత నావికాదళానికి 50 తేజస్ విమానాల అవసరం ఉంది. మొదటి ప్రోటోటైప్, ఎన్‌పి -1 జూలై 2010 లో తయారైంది. <ref name="dnaindia1">Krishnan M., Anantha. [http://www.dnaindia.com/bangalore/report_indian-navy-fastens-its-seatbelt-for-light-combat-aircraft-tejas_1400112 "Indian Navy fastens its seatbelt for Light Combat Aircraft Tejas."] ''Daily News and Analysis'', 23 June 2010. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="215" class="cx-segment">రక్షణ సముపార్జన ప్రణాళికను క్లియర్ చేసిన తరువాత, 20 అదనపు తేజస్ విమానాల కోసం ఐఎఎఫ్ ఆర్డరిచ్చింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|title=Air force to get 20 more Tejas fighter aircraft, says Antony|url=http://www.livemint.com/2010/07/06211749/Air-force-to-get-20-more-Tejas.html?atype=tp|date=7 July 2010|publisher=livemint.com|accessdate=30 June 2014}}</ref></span> <span data-segmentid="216" class="cx-segment">ఐఎన్‌ఎస్ హన్సాలోని ఎస్‌బిటిఎఫ్‌లో 2014 డిసెంబర్‌లోడిసెంబరులో ఎల్‌సిఎ నేవీ విజయవంతంగా స్కీ-జంప్ పరీక్షలను నిర్వహించింది.</span> <span data-segmentid="219" class="cx-segment">నేవీ రకంలో దనికి ప్రత్యేకించిన ఫ్లైట్ కంట్రోల్ లా మోడ్‌ను ఉంది.</span> <span data-segmentid="220" class="cx-segment">ఇది హ్యాండ్స్-ఫ్రీ టేకాఫ్‌ను నియంత్రిస్తుంది. ర్యాంప్ విమానాన్ని పైకి విమాన మార్గంలో లాంచ్ చేస్తుంది కాబట్టి, ఇది పైలట్ పనిభారాన్ని తగ్గిస్తుంది, . <ref>{{వెబ్ మూలము|title=LCA Navy all set for ski-jump trials at SBTF Goa|url=http://defenceradar.com/2014/12/08/lca-navy-all-set-for-ski-jump-trials-at-sbtf-goa/|date=8 December 2014}}</ref> <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=113845|title=Print Release|publisher=}}</ref></span>
 
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="221" class="cx-segment">నవంబర్నవంబరు 2010 లో, తేజాస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 1 పరిమిత సిరీస్ ఉత్పత్తి (ఎల్ఎస్పి) విమానాల కోసం నిర్దేశించిన రిలాక్స్డ్ ఎయిర్ స్టాఫ్ అవసరాలకు తగినట్లుగా లేదని తెలిసింది.</span> <span data-segmentid="222" class="cx-segment">అవసరాలకు తగినట్లుగా లేని అంశాలు - శక్తి నిష్పత్తి బరువు నిష్పత్తి, స్థిరమైన మలుపు రేటు, తక్కువ ఎత్తులో గరిష్టగరిష్ఠ వేగం, AoA పరిధి, ఆయుధ పంపిణీ ప్రొఫైల్స్; లోపాల స్థాయి ఎంత అనేది రహస్యం. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> <span data-segmentid="223" class="cx-segment">2012 మార్చి 9 న, LSP-7 HAL విమానాశ్రయం నుండి తొలి సారి ఎగిరింది. <ref name="timeline" /></span> <span data-segmentid="224" class="cx-segment">నావల్ LCA 2012 ఏప్రిల్ 27 న, దాదాపుగా, తయారైన రెండు సంవత్సరాల తరువాత, మొదటి సారి ఎగిరింది. <ref name="First flight">Kumar, Chethan. [http://www.deccanherald.com/content/244815/lca-naval-variants-first-flight.html "LCA naval variant's first flight on Friday."] ''Deccan Herald'', 25 April 2012. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="225" class="cx-segment">2011 సెప్టెంబరులో, రాజస్థాన్ లోని పోఖ్రాన్‌లో బాంబు దాడులతో సహా ఆయుధ పరీక్షలు ప్రారంభమయ్యాయి. తరువాత గోవాలో క్షిపణి పరీక్షలు జరిగాయి. <ref>Anandan, S. [http://www.thehindu.com/news/national/article2470918.ece "Key Tejas weapon trials begin in Jaisalmer."] ''The Hindu'' (Kochi, India), 20 September 2011. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="226" class="cx-segment">2012 జూన్ 27 న, మూడు తేజస్ (ఎల్‌ఎస్‌పి 2, 3, 5) విమానాలు [[రాజస్థాన్]] ఎడారిలో 1,000 పౌండ్ల బరువైన ఖచ్చితమైనకచ్చితమైన లేజర్-గైడెడ్ బాంబులను, గైడింగు లేని బాంబులనూ ఉపయోగించి పరీక్షించారు. <ref>{{Citation}}</ref></span> <span data-segmentid="228" class="cx-segment">2012 జూలై నాటికి తేజస్ 1,941 వైమానిక పరీక్షలను పూర్తి చేసింది. <ref name="ADA_news">{{వెబ్ మూలము|title=Flight Test News|url=http://www.ada.gov.in/archives.htm|publisher=Aeronautical Development Agency|accessdate=30 June 2014}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="229" class="cx-segment">2012 ద్వితీయార్థంలో, కొత్త పైలట్ హెల్మెట్ లలో తలెత్తిన తీవ్రమైన భద్రతా సమస్య కారణంగా తేజస్‌ను మూడు నెలల పాటు ఆపేసారు. ఇది ఎజెక్షన్ సీటు కంటే పైకి పొడుచుకు వచ్చింది.</span> <span data-segmentid="230" class="cx-segment">ఎజెక్షన్ సమయంలో, క్యానోపీ  విడుదలయ్యే ముందే హెల్మెట్ దానికి గుద్దుకుంటుందనే ఆందోళన కలిగించింది.</span> <span data-segmentid="231" class="cx-segment">ఎజెక్షన్ వ్యవస్థను సవరించిన తరువాత 2012 నవంబరులో వైమానిక పరీక్షలు తిరిగి ప్రారంభమయ్యాయి. <ref>Shukla, Ajai. [http://www.business-standard.com/article/economy-policy/after-three-months-on-ground-combat-aircraft-tejas-resumes-test-flight-112112702031_1.html "After three months on ground, combat aircraft Tejas resumes test flight."] ''Business Standard'', 27 November 2012. Retrieved 29 November 2012. {{Webarchive}}</ref></span> 2013 <span data-segmentid="232" class="cx-segment">మార్చి 31 న <span data-segmentid="233" class="cx-segment">విమానాశ్రయం నుండి</span> LSP 8 చేసిన తొలి వైమానిక పరీక్ష విజయవంతమైంది. <ref name="TejasLSP8">[http://newindianexpress.com/cities/bangalore/article1525259.ece "Tejas LSP-8 makes its maiden flight."] ''The New Indian Express'', 1 April 2013. Retrieved 1 April 2013. {{Webarchive}}</ref> ఈ కార్యక్రమం 2013 నవంబరు 27 నాటికి 2,418 పరీక్షలను పూర్తి చేసింది. <ref name="ADA_news" /> <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> <span data-segmentid="234" class="cx-segment">2014 నవంబరు 8 న, పివి -6 (కెహెచ్-టి 2010) అనే శిక్షణ విమానం తన మొదటి టెస్ట్ ఫ్లైట్‌ను పూర్తి చేసింది. <ref name="defenceradar.com">{{వెబ్ మూలము}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="235" class="cx-segment">మొత్తం 35 ప్రధాన ఏవియానిక్స్ భాగాలు, లైన్-రీప్లేసబుల్ యూనిట్ల (ఎల్‌ఆర్‌యు) లో, మూడు మాత్రమే విదేశీ వ్యవస్థలను కలిగి ఉన్నాయి. <ref name="db16j">[http://www.domain-b.com/aero/mil_avi/mil_aircraft/20110110_operational_oneView.html "Tejas LCA exports likely after operational induction."] Domain-b.com. Retrieved 16 January 2013. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="238" class="cx-segment">ఇవి, సెక్స్టాంట్ (ఫ్రాన్స్), [[ఎల్బిట్ సిస్టమ్స్|ఎల్బిట్]] (ఇజ్రాయెల్) వారి మల్టీ-ఫంక్షన్ డిస్ప్లేలు (MFD లు), <ref name="frontier">{{Cite news|url=http://frontierindia.net/light-combat-aircraft-tejas-testing|title=Light Combat Aircraft-Tejas Testing|date=24 August 2007|work=Frontier India|access-date=10 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20151220092934/http://frontierindia.net/light-combat-aircraft-tejas-testing/|archive-date=20 December 2015}}</ref> ఎల్బిట్ చేసిన హెల్మెట్-మౌంటెడ్ డిస్ప్లే, సైట్ (HMDS) క్యూయింగ్ వ్యవస్థ, <ref name="frontier" />, [[రాఫెల్ ఆయుధ అభివృద్ధి అథారిటీ|రాఫెల్]] (ఇజ్రాయిల్) సరఫరా చేసిన లేజర్ పాడ్. <ref name="DID_LCA_Tejas">{{వెబ్ మూలము|url=https://www.defenseindustrydaily.com/india-lca-tejas-by-2010-but-foreign-help-sought-with-engine-01901/|title=LCA Tejas: An Indian Fighter – With Foreign Help|date=13 August 2013|work=Defense Industry Daily|accessdate=30 June 2014}}</ref></span> <span data-segmentid="242" class="cx-segment">ప్రొడక్షను విమానాలలో భారతీయ సరఫరాదారులు తయారుచేసే ఎంఎఫ్‌డిలు ఉంటాయని భావిస్తున్నారు.</span> <span data-segmentid="243" class="cx-segment">పరికరాల్లోని కొన్ని ముఖ్యమైన వస్తువులు (మార్టిన్-బేకర్ ఎజెక్షన్ సీటు వంటివి) దిగుమతి చేసుకున్నారు. <ref name="db16j" /></span> <span data-segmentid="244" class="cx-segment">1998 మే లోమేలో అణ్వాయుధ పరీక్షల తరువాత భారతదేశంపై విధించిన ఆంక్షల పర్యవసానంగా, మొదట దిగుమతి చేసుకోవాలని అనుకున్న అనేక వస్తువులను దేశీయంగా అభివృద్ధి చేసారు; ఈ ఆంక్షలు LCA ఎదుర్కొంటున్న దీర్ఘ జాప్యానికి ఆజ్యం పోసాయి. <ref name="db16j" /></span>
 
<span data-segmentid="245" class="cx-segment">అధిక వేగాన్ని తేజస్ సంబాళిస్తున్న విధానాన్ని భారతీయ టెస్ట్ పైలట్లు అభినందించారు. తేజస్ IAF యొక్క అత్యంత "పైలట్ ఫ్రెండ్లీ" ఫైటర్ అని వారు చెప్పారు. <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/opinion/main-article/how-good-is-tejas-723481.html|title=TOPINION {{!}} How good is Tejas?|date=16 March 2019|work=Indian Defence Research Wing|access-date=6 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/economy-policy/the-tejas-fighter-s-role-in-war-113122800734_1.html|title=The Tejas fighter's role in war|date=28 December 2013|work=BUsiness Standard|access-date=6 September 2019}}</ref></span> <span data-segmentid="246" class="cx-segment">భారతీయ వైమానిక దళపు 45 స్క్వాడ్రన్ "ది ఫ్లయింగ్ డాగర్స్" కు చెందిన కమాండింగ్ ఆఫీసర్, గ్రూప్ కెప్టెన్ సమ్రాత్ ధంఖర్, తేజస్ గురించి మాట్లాడుతూ, పైలట్ ఇన్‌పుట్‌లకు ఇది చాలా బాగా స్పందిస్తోందనీ, దానితో గరిష్టగరిష్ఠ స్థాయిలో పనిచేయించేందుకు ఫలానా  వేగంతోనే వెళ్ళాల్సిన అవసరం కలగ లేదనీ చెప్పాడు. <ref>{{Cite news|url=https://www.flightglobal.com/news/articles/analysis-how-lima-deployment-marked-new-high-for-in-457001/|title=How Lima Deployment Marked New High For India's Tejas|date=5 April 2019|work=FlightGlobal|access-date=6 September 2019}}</ref></span>
[[దస్త్రం:LCA_(N)_MK1_undertaking_maiden_Take-Off_from_INS_Vikramaditya_(2).jpg|alt=|thumb|<span data-segmentid="247" class="cx-segment">2020 జనవరి 12 న [[INS విక్రమాదిత్య|ఐఎన్ఎస్ విక్రమాదిత్య]] విమాన వాహక నౌక నుండి మొట్ట మొదటి సారి టేకాఫ్ తీసుకుంటున్న నావల్ తేజస్</span> ]]
<span data-segmentid="249" class="cx-segment">రెండు సీట్ల నావికా రకపు తేజస్ 2019 సెప్టెంబరు 13 న గోవాలోని షోర్ బేస్డ్ టెస్ట్ ఫెసిలిటీ (ఎస్బిటిఎఫ్) వద్ద మొట్ట మొదటి అరెస్టెడ్ ల్యాండింగ్‌ను విజయవంతంగా పూర్తి చేసింది.</span> <span data-segmentid="251" class="cx-segment">SBTF లో విమానం అనేక విజయవంతమైన పరీక్షలను పూర్తి చేసిన తర్వాత, ఇది విమాన వాహక నౌక [[INS విక్రమాదిత్య|INS విక్రమాదిత్యపై]] ల్యాండింగ్‌ను ప్రదర్శిస్తుంది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.newindianexpress.com/nation/2019/sep/13/watch--naval-lca-tejas-clears-key-test-makes-first-ever-arrested-landing-2033108.html|title=Naval LCA Tejas clears key test, makes first-ever arrested landing|accessdate=13 September 2019}}</ref> <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://swarajyamag.com/insta/watch-naval-tejas-lca-achieves-breakthrough-completes-maiden-arrested-landing-necessary-for-aircraft-carrier-deployment|title=Naval Tejas LCA Achieves Breakthrough, Completes Maiden Arrested Landing Necessary For Aircraft Carrier Deployment|accessdate=13 September 2019}}</ref></span>
పంక్తి 74:
<span data-segmentid="277" class="cx-segment">ఈ మార్పులన్నీ IOC-II వచ్చిన 15 నెలల్లో పూర్తవుతాయని త్లుత భావించారు గానీ వాస్తవికంగా దానికంటే చాలా ఎక్కువ సమయం పట్టింది. <ref name="bs9d13">{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/companies/tejas-lca-sprints-towards-iaf-s-frontline-squadron-113120900025_1.html|title=Tejas LCA sprints towards IAF's frontline squadron|date=9 December 2013|work=Business Standard|access-date=10 December 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213112954/http://www.business-standard.com/article/companies/tejas-lca-sprints-towards-iaf-s-frontline-squadron-113120900025_1.html|archive-date=13 December 2013}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/nation/Tejas-Needs-to-Cross-6-Milestones-in-15-Months/2013/12/19/article1953330.ece|title=Tejas Needs to Cross 6 Milestones in 15 Months|date=19 December 2013|work=The New Indian Express|access-date=19 December 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131223031837/http://www.newindianexpress.com/nation/Tejas-Needs-to-Cross-6-Milestones-in-15-Months/2013/12/19/article1953330.ece|archive-date=23 December 2013}}</ref></span>
[[దస్త్రం:Tejas_Aerobatics.webm|thumb|<span data-segmentid="278" class="cx-segment">ఏరో ఇండియా 2015 లో తేజస్</span>]]
<span data-segmentid="280" class="cx-segment">ఫైనల్ ఆపరేషనల్ క్లియరెన్స్ (ఎఫ్ఓసి) పరీక్షలు 2013 డిసెంబరు లోడిసెంబరులో ప్రారంభమయ్యాయి. తేజస్ ఫ్లైట్-లైన్ లోని మూడు విమానాలు అధునాతన ఆయుధ పరీక్షలను విజయవంతంగా పూర్తి చేశాయి.</span> <span data-segmentid="281" class="cx-segment">ఈ ప్రయోగాలు జామ్‌నగర్‌లో జరిగాయి.</span> <span data-segmentid="282" class="cx-segment">విమానంలో కొత్త ఆయుధాలను అమర్చారు. <ref name="newindianexpress.com">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/nation/Advanced-Weapon-Trials-of-Tejas-Fighter-Completed/2014/05/29/article2250943.ece|title=Advanced Weapon Trials of Tejas Fighter Completed|date=29 May 2014|work=New Indian Express|access-date=30 June 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140601035012/http://www.newindianexpress.com/nation/Advanced-Weapon-Trials-of-Tejas-Fighter-Completed/2014/05/29/article2250943.ece|archive-date=1 June 2014}}</ref></span> <span data-segmentid="283" class="cx-segment">ఎఫ్‌ఓసిలో భాగంగా, ఈ విమానం బెంగళూరు, గ్వాలియర్‌లలో అన్ని వాతావరణ పరీక్షల కోసం సిద్ధం చేసారు.</span> <span data-segmentid="284" class="cx-segment">2011 జనవరిలో తొలి పరీక్ష చేసిన తేజస్, 2013</span> <span data-segmentid="284" class="cx-segment">డిసెంబర</span><span data-segmentid="283" class="cx-segment">ు</span> <span data-segmentid="284" class="cx-segment">నాటికి, 1,750 గంటలకు పైగా</span><span data-segmentid="283" class="cx-segment">,</span> <span data-segmentid="284" class="cx-segment">2,587 సోర్టీలను పూర్తి చేసింది. <ref name="newindianexpress.com" /></span> <span data-segmentid="285" class="cx-segment">2014 జూలైలో, పరీక్ష కోసం ఆరు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ విమానాలు అవసరమవడంతో FOC ని వాయిదా వేసారు. అప్పటికి ఒకటి మాత్రమే ఉత్పత్తి అయింది. <ref>{{Cite news|url=http://www.defensenews.com/article/20140720/DEFREG03/307200009|title=India's 20-Year Late LCA Faces Fresh Delays|last=RAGHUVANSHI|first=VIVEK|date=20 July 2014|access-date=20 July 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160405024001/http://www.defenceaviation.com/2010/04/lca-tejas-finally-gets-radar.html|archive-date=5 April 2016|publisher=Gannett Government Media}}</ref></span> <span data-segmentid="286" class="cx-segment">2015 జనవరి 17న తేజస్ IOC-II అనుమతి పొందింది. <ref name="thehindu-31jul18">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/lca-clearance-may-take-time/article24557593.ece|title=LCA clearance may take time|last=Peri|first=Dinakar|date=31 July 2018|work=The Hindu}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="287" class="cx-segment">2016 ఫిబ్రవరిలో, ఎల్‌ఎస్‌పి -7 ఆయుధ ప్రయోగాల్లో భాగంగా జామ్‌నగర్‌లోని బిఎన్‌జి (బాలిస్టిక్ నాన్ గైడెడ్) మోడ్‌లో డెర్బీ బివిఆర్‌ఎమ్ క్షిపణిని పరీక్షించింది.</span> <span data-segmentid="289" class="cx-segment">ఈ ఆయుధ పరీక్షలు ఫైనల్ ఆపరేషనల్ క్లియరెన్సులో (FOC) భాగం.</span> <span data-segmentid="290" class="cx-segment">ఇది ఎల్‌ఎస్‌పి -7 చేసిన 169 వ వైమానిక పరీక్ష. దీనిని నేషనల్ ఫ్లైట్ టెస్ట్ సెంటర్‌కు చెందిన గ్రూప్ కెప్టెన్ రంగాచారి చేశాడు.</span> <span data-segmentid="291" class="cx-segment">ఈ విమానం ఎఫ్‌ఓసి ట్రయల్స్‌లో భాగంగా క్లోజ్ కంబాట్ మిస్సైల్ (సిసిఎం) పైథాన్ -5 ను కూడా కాల్చనుంది.</span> <span data-segmentid="293" class="cx-segment">బహ్రెయిన్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్ షో (BIAS-2016) లో LSP-4 తో పాటు LSP-7 కూడా పాల్గొంది. <ref>{{వెబ్ మూలము|title=Tejas fires Derby missile in Jamnagar|url=http://www.oneindia.com/india/tejas-fires-derby-missile-jamnagar-2004665.html}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="294" class="cx-segment">2017 మే 12 న తేజస్ రాడార్ గైడెడ్ మోడ్‌లో డెర్బీ ఎయిర్-టు-ఎయిర్ బివిఆర్ క్షిపణిని విడుదల చేయడం ద్వారా ఎయిర్-టు-ఎయిర్ బియాండ్ విజువల్ రేంజ్ (బివిఆర్) క్షిపణి ప్రయోగ సామర్థ్యాన్ని విజయవంతంగా ప్రదర్శించింది.</span> <span data-segmentid="295" class="cx-segment">క్షిపణి ప్రయోగం ప్రయోగానంతర లాక్-ఆన్‌ మోడ్‌లో జరిగింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.airforce-technology.com/news/newsindias-tejas-aircraft-conducts-test-firing-of-derby-air-to-air-bvr-missile-5813367|title=India's Tejas aircraft conducts test-firing of Derby air-to-air BVR missile|accessdate=15 May 2017}}</ref></span> <span data-segmentid="296" class="cx-segment">ఒడిశాలోని చండీపూర్ మధ్యంతర టెస్ట్ రేంజ్ వద్ద చేసిన ఈ పరీక్షలో క్షిపణి, గాల్లో చలనంలో ఉన్న లక్ష్యాన్ని సూదిమొన ఖచ్చితత్వంతోకచ్చితత్వంతో ఛేదించింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://indiatoday.intoday.in/story/tejas-successfully-test-fires-derby-air-to-air-beyond-visual-range-missile/1/952546.html|title=Tejas successfully test-fires derby air-to-air beyond visual range missile|accessdate=15 May 2017}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="297" class="cx-segment">భారత్‌కు అవసరమైన MRCA ను సరఫరా చేసేందుకు పోటీ పడుతున్న పెద్ద మీడియం పోరాట విమానాలతో పోల్చితే, తక్కువ ఫ్లైట్ ఎండ్యురెన్స్, చిన్న పేలోడ్ సామర్థ్యం, ఎక్కువ నిర్వహణా సమయం మొదలైన పరిమితులతో ఉన్న తేజస్, భారత సింగిల్ ఇంజిన్ ఫైటర్ కార్యక్రమానికి సరిపోదని భారత వైమానిక దళం ప్రభుత్వానికి ఒక నివేదిక ఇచ్చిందని 2017 నవంబరులో వార్తలు వచ్చాయి. తేజస్‌ను అప్‌గ్రేడ్ చేసినా, వాటికి ప్రత్యామ్నాయం కాబోదని కూడా వైమానిక దళం చెప్పింది. <ref>Sudhi Ranjan Sen. [http://indiatoday.intoday.in/story/tejas-indian-air-force-f-16-mig-21-fighter-planes-ajit-doval/1/1086425.html "Tejas far behind competitors, not enough to protect Indian skies: IAF"] {{Webarchive}}. [[ఇండియా టుడే|India Today]], 10 November 2017.</ref></span> <span data-segmentid="300" class="cx-segment">HAL ముఖ్య అధికారి ఈ విమర్శలను తిరస్కరించారు. తేజస్‌ ఒక ప్రపంచ స్థాయి ఫైటర్ జెట్ అని చెప్పాడు. దాని కోసం నిర్వచించిన పాత్రను తేజస్ సమర్ధవంతంగా నిర్వహించగలదు.</span>  <span data-segmentid="301" class="cx-segment">తేజస్ కనీస ఆయుష్షు 30 సంవత్సరాలు అని</span><span data-segmentid="300" class="cx-segment">,</span> <span data-segmentid="300" class="cx-segment">దాన్ని పొడిగించవచ్చని కూడా</span> <span data-segmentid="301" class="cx-segment">ఆయన పేర్కొన్నా</span><span data-segmentid="300" class="cx-segment">డు</span><span data-segmentid="301" class="cx-segment">. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://indianexpress.com/article/india/tejas-world-class-fighter-jet-plays-defined-role-hal-chief/|title=Tejas world-class fighter jet, plays defined role: HAL chief|date=19 November 2017|accessdate=9 December 2017}}</ref></span> <span data-segmentid="302" class="cx-segment">2017 నవంబరు 19 నాటికి ఐదు తేజస్‌లను హెచ్‌ఎల్ పంపిణీ చేసిందని, ఇవి 600 సార్లకు పైగా ఎగిరాయని హెచ్‌ఐఎల్ సిఎమ్‌డి టి సువర్ణరాజు కూడా చెప్పాడు. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://indianexpress.com/article/business/interview-with-hal-cmd-no-frozen-standard-of-preparation-of-lca-thats-where-delays-are-coming-4944113/|title=Interview with HAL CMD: 'No frozen standard of preparation of LCA… that's where delays are coming'|date=19 November 2017|accessdate=9 December 2017}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="303" class="cx-segment">2018 ఫిబ్రవరిలో, ఇంజను పనిచేస్తూ ఉండగా  ఇంధనం నింపే "హాట్ రీఫ్యూయలింగ్" చేసారు.</span> <span data-segmentid="304" class="cx-segment">హాట్ రీఫ్యూయలింగ్ సామర్ధ్యం తేజస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 1 ఎ  వశ్యకతల్లో ఒకటి. దీనివలన సోర్టీల మధ్య ఉండే టర్నరౌండ్ సమయాన్ని తగ్గుతుంది. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/hot-refueling-trial-of-lca-tejas-successful/articleshow/63097160.cms|title='Hot refueling' trial of LCA Tejas successful – Times of India|work=The Times of India|access-date=28 February 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180228001644/https://timesofindia.indiatimes.com/india/hot-refueling-trial-of-lca-tejas-successful/articleshow/63097160.cms|archive-date=28 February 2018}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="305" class="cx-segment">ఆగస్టు 2018 లో, నౌకా దళ రకపు తేజస్ [[గోవా]] లోని వేదికపై హుక్-అరెస్టర్‌ను పరీక్షించింది.</span><span data-segmentid="307" class="cx-segment">భారత రక్షణ మంత్రి, నిర్మలా సీతారామన్ నావికా దళ తేజస్ కార్యక్రమానికి మద్దతు ఇవ్వడం పరీక్షలను పునః ప్రారంభించడానికి దోహదపడింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/how-navys-forgotten-tejas-jet-is-readying-for-tests-on-aircraft-carrier-ins-vikramaditya-1894097|title=Back From Dead: Navy's Tejas Fighter Preps For Tests on Aircraft Carrier|last=Som|first=Vishnu|date=2 August 2018|work=NDTV|access-date=2 March 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/lca-tejas-makes-maiden-engagement-with-indigenous-arrester-hook/articleshow/65247454.cms|title=Naval version of Tejas undergoes successful tests|date=2 August 2018|work=The Economic Times|access-date=2 March 2019}}</ref></span>
 
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="308" class="cx-segment">2018 సెప్టెంబరులో, తేజస్ గాల్లోనే ఇంధనం నింపౌకునే పరీక్షలను విజయవంతంగా పూర్తి చేసింది. FOC పొందటానికి అవసరమైన కీలక అంశాల్లో ఇది ఒకటి. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/tejas-completes-key-midair-refueling-trial/articleshow/65754591.cms|title=Tejas completes key midair refueling trial|work=The Times of India|access-date=15 September 2018}}</ref></span> <span data-segmentid="309" class="cx-segment">ధృవీకరణధ్రువీకరణ ఇంకా ఇవ్వనప్పటికీ, 2019 జనవరిలో, FOC ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా తేజస్ ఉత్పత్తిని ప్రారంభించడానికి హెచ్‌ఏఎల్[[CEMILAC]] నుండి అనుమతి పొందింది. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/hal-gets-nod-to-produce-weaponised-version-of-lca-tejas/articleshow/67379924.cms|title=HAL gets nod to produce weaponised version of LCA Tejas|date=4 January 2019|work=The Economic Times|agency=Press Trust of India}}</ref></span>
 
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="311" class="cx-segment">2019 ఫిబ్రవరి 20 న, ఏరో ఇండియా 2019 సందర్భంగా, తేజస్‌కు అధికారికంగా ఫైనల్ ఆపరేషనల్ క్లియరెన్స్ (ఎఫ్‌ఓసి) లభించింది. <ref name="foc-achieved">{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/news/nation/2019/02/20/tejas-fighter-jet-gets-final-operational-clearance.html|title=Tejas officially given Final Operational Clearance|last=Krishnan|first=Anantha, M|date=20 February 2019|work=OnManorama}}</ref></span>
పంక్తి 93:
<span data-segmentid="313" class="cx-segment">2015 మే లో, మార్క్ 1 విమానం IAF అవసరాలను తీర్చలేదని కంప్ట్రోలర్ అండ్ ఆడిటర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియా (సిఎజి) విమర్శించింది. సమర్థవంతమైన రెండు సీట్ల శిక్షణ విమానం, ఎలక్ట్రానిక్ యుద్ధ సామర్థ్యాలు లేకపోవడం, రాడార్ హెచ్చరిక రిసీవర్, శత్రు క్షిపణి హెచ్చరిక వ్యవస్థల్లో సమర్ధత లేమి, బరువు, వ్యయం పెరుగుదల, పరిమిత అంతర్గత ఇంధన సామర్థ్యం, ఇంధన వ్యవస్థ రక్షణను పాటించకపోవడం, పైలట్ రక్షణ, తక్కువ శక్తి గల ఇంజను వంటి లోపాలను తన నివేదికలో ఎత్తిచూపింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.ndtv.com/india-news/governments-auditor-faults-tejas-light-combat-aircraft-project-says-it-fails-to-meet-air-forces-need-761618|title=Government Auditor Faults Tejas Light Combat Aircraft Project, Says it Fails to Meet Air Force's Needs|date=8 May 2015|work=NDTV.com|accessdate=13 May 2015}}</ref></span> <span data-segmentid="319" class="cx-segment">ఈ సమస్యలను చాలావరకు రాబోయే తాత్కాలిక అప్‌గ్రేడ్‌లో మార్క్ 1 ఎ లోను, తదుపరి అధునాతన మార్క్ 2 లోనూ పరిష్కరించాల్సి ఉంది.</span>
 
<span data-segmentid="320" class="cx-segment">CAG పై లోపాలను చూపించినప్పటికీ, 40 విమానాలను తీసుకోడానికి IAF అంగీకరించిందని వార్తలు వచ్చాయి.</span> <span data-segmentid="321" class="cx-segment">తేజస్ కార్యక్రమాన్ని కొనసాగించేందుకు, కొన్ని లోపాలతో తొలి విమనాలను స్వీకరించేందుకు IAF అంగీకరించింది. <ref>{{Cite news|url=http://www.ndtv.com/india-news/despite-flaws-india-to-induct-tejas-mark-1a-fighter-1224355|title=Despite Flaws, India to Induct Tejas Mark 1-A Fighter Aircraft|last=Sen|first=Sudhi Ranjan|date=30 September 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151001141228/http://www.ndtv.com/india-news/despite-flaws-india-to-induct-tejas-mark-1a-fighter-1224355|archive-date=1 October 2015|publisher=NDTV Convergence Limited}}</ref></span> <span data-segmentid="322" class="cx-segment">Mk 2 సిద్ధమయ్యే వరకు, తేజస్ Mk 1 ను తీసుకోమని IAF మొదట్లో చెప్పింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/IAF-insists-on-changes-to-Tejas/article15355169.ece|title=IAF insists on changes to Tejas|last=Sharma|first=Ravi|date=5 December 2008|work=The Hindu}}</ref></span> <span data-segmentid="323" class="cx-segment">మార్క్ 2 ఆలస్యం అయినందున ఈ లోగా మరింత అధునాతన తేజస్ Mk 1A వెర్షన్‌ను అందించేందుకు 2015 లో, ADA, DRDO, HAL లు ప్రతిపాదించాయి. <ref name="auto2">{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/economy-policy/with-tejas-mark-ii-years-away-hal-asks-air-force-to-buy-tejas-mark-1-a-115081201951_1.html|title=With Tejas Mark II years away, HAL asks air force to buy Tejas Mark 1-A|last=Shukla|first=Ajai|date=12 August 2015|work=Business Standard}}</ref> <ref name="auto3">{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/economy-policy/iaf-wants-aerial-refuelling-jammers-quick-turnaround-in-new-tejas-115102701594_1.html|title=IAF wants aerial refuelling, jammers, quick turnaround in new Tejas|last=Shukla|first=Ajai|date=27 October 2015|work=Business Standard}}</ref></span> <span data-segmentid="324" class="cx-segment">83 తేజస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 1 ఎ ల కోసం డిఫెన్స్ అక్విజిషన్ కౌన్సిల్ ఆమోదం పొందిన తరువాత, హెచ్ఎఎల్ 2016 డిసెంబరులో AESA రాడార్, ECM పాడ్ల కోసం గ్లోబల్ బిడ్లను ఆహ్వానించింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/081116/govt-clears-rs-82000-crore-for-new-tejas-aircraft-choppers-russian-tanks.html|title=Govt clears Rs 82,000 crore for new Tejas aircraft, choppers, Russian tanks|date=8 November 2016|work=Deccan Chronicle|agency=Press Trust of India}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.janes.com/article/66425/india-issues-global-tender-for-aesa-radar-and-ew-suites-to-equip-tejas-lca|title=India issues global tender for AESA radar and EW suites to equip Tejas LCA|last=Bedi|first=Rahul|date=20 December 2016|work=IHS Jane's Defence Weekly|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221144328/http://www.janes.com/article/66425/india-issues-global-tender-for-aesa-radar-and-ew-suites-to-equip-tejas-lca|archive-date=21 December 2016}}</ref></span> <span data-segmentid="325" class="cx-segment">ఎల్టా వారి [[EL / M-2052]] AESA రాడార్, EL / L-8222 ECM పాడ్‌ను HAL ఎంచుకున్నట్లు 2018 డిసెంబరులో తెలిసింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.janes.com/article/85107/india-selects-iai-elta-systems-radar-and-ew-suite-for-tejas-lca-mk-1a|title=India selects IAI/Elta Systems radar and EW suite for Tejas LCA Mk 1A|last=Bedi|first=Rahul|date=10 December 2018|work=Jane's Defence Weekly|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210180422/https://www.janes.com/article/85107/india-selects-iai-elta-systems-radar-and-ew-suite-for-tejas-lca-mk-1a|archive-date=10 December 2018}}</ref></span>
 
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="327" class="cx-segment">మార్క్ 1A లో మరొక ప్రధాన మెరుగుదల దాని మెరుగైన నిర్వహణా సమర్ధత. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/tejas-mark-1a-to-fly-by-2022-if-defence-ministry-issues-contract-this-year-119022101361_1.html|title=Tejas Mark 1A to fly by 2022, if defence ministry issues contract this year|date=22 February 2019|work=Business Standard|access-date=6 September 2019}}</ref> హాట్ రీఫ్యూయెలింగు, ఆకాశంలో ఇంధనం నింపడం - ఈ రెండూ ఇప్పటికే ప్రోటోటైప్‌లలో పరీక్షించారు కాబట్టి, అన్ని FOC ప్రమాణ తేజస్‌లలో ఇవి అందుబాటులో ఉంటాయి.</span>
పంక్తి 107:
== <span data-segmentid="505" class="cx-segment">ఆపరేషన్ చరిత్ర</span> ==
[[దస్త్రం:Two_HAL_Tejas_flying_in_formation.jpg|thumb|<span data-segmentid="506" class="cx-segment">2019 లో లాంగ్‌కావి ఇంటర్నేషనల్ మారిటైమ్ & ఏరోస్పేస్ ఎగ్జిబిషన్ (లిమా) లో చేరడానికి తేజస్ ఓ క్రమాకారంలో ఎగురుతున్నాయి</span>]]
<span data-segmentid="507" class="cx-segment">తేజస్ లతో కూడిన మొదటి స్క్వాడ్రన్ నిర్మాణం 2011 జూలైలో ప్రారంభమైంది.</span> <span data-segmentid="508" class="cx-segment">కోయంబత్తూరులోని సూలూరు వైమానిక దళ స్టేషన్‌కు తరలించడానికి ముందు, 2016 జూలై 1 న బెంగుళూరులో హెచ్‌ఏఎల్‌లోని ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ అండ్ సిస్టమ్స్ టెస్టింగ్ ఎస్టాబ్లిష్‌మెంట్ వద్ద నెలకొల్పిన నెం .45 స్క్వాడ్రన్ ఐఎఎఫ్ ''(ఫ్లయింగ్ డాగర్స్)'' తో తేజస్ వాయుసేనలో చేరింది. <ref>[http://www.deccanherald.com/content/175226/iaf-begins-establishing-first-lca.html "IAF begins establishing first LCA squadron."] ''Deccan Herald''. Retrieved 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="509" class="cx-segment">ప్రారంభంలో ఈ స్క్వాడ్రన్‌లో నాలుగు విమానాలుంటాయి.</span> <span data-segmentid="510" class="cx-segment">ఇప్పటికే రెండు అభివృద్ధి విమానాలతో సహా నాలుగు విమానాలను IAF</span> <span data-segmentid="509" class="cx-segment">వారి</span> <span data-segmentid="510" class="cx-segment">ఎయిర్క్రాఫ్ట్ & సిస్టమ్స్ టెస్టింగ్ ఎస్టాబ్లిష్మెంట్</span>  <span data-segmentid="510" class="cx-segment">అందుకుం</span><span data-segmentid="509" class="cx-segment">టుం</span><span data-segmentid="510" class="cx-segment">ది. <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Squadron-Formation-Still-a-Distant-Dream-for-Air-Force/2013/12/20/article1955175.ece|title=Squadron Formation Still a Distant Dream for Air Force|date=20 December 2013|work=The New Indian Express|access-date=20 December 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131223033415/http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Squadron-Formation-Still-a-Distant-Dream-for-Air-Force/2013/12/20/article1955175.ece|archive-date=23 December 2013}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="512" class="cx-segment">2024–25 నాటికి 123 తేజస్ విమానాలను భారత వైమానిక దళానికి అందజేయాలని ఆశిస్తున్నట్లు 2017 జూన్‌లో, హిందూస్తాన్ ఏరోనాటిక్స్  పేర్కొంది.</span> <span data-segmentid="513" class="cx-segment">విమానాల ఉత్పత్తిని వేగవంతం చేయడానికి HAL ముప్పేట దాడిని అవలంబిస్తుంది:.</span> <span data-segmentid="514" class="cx-segment">అదనంగా ఓ కొత్త అసెంబ్లీ లైన్‌ను నిర్మించడం, హాక్ అసెంబ్లీ లైన్‌ను తిరిగి ఉపయోగించుకోవడం, ప్రధాన విడిభాగాలను ప్రైవేటు రంగంలో తయారు చేయించడం ఈ ముప్పేట దాడిలో భాగాలు. <ref name="123_Tejas">{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/air-force-likely-to-get-123-lca-tejas-by-2024-25/article17532355.ece|title=Air Force likely to get 123 LCA Tejas by 2024–25|last=Peri|first=Dinakar|work=The Hindu|access-date=29 June 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170319165523/http://www.thehindu.com/news/national/air-force-likely-to-get-123-lca-tejas-by-2024-25/article17532355.ece|archive-date=19 March 2017}}</ref></span>
పంక్తి 113:
<span data-segmentid="515" class="cx-segment">2016 జనవరి 21 న బహ్రెయిన్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్ షోలో రెండు విమానాలు ప్రదర్శన చేయడంతో తేజస్ యుద్ధ విమానం అంతర్జాతీయంగా పరిచయమైంది. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span> <span data-segmentid="516" class="cx-segment">2016 నవంబరు 21 న తేజస్‌లను ఎగుమతి చేయడానికి భారత రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతిపాదించింది. అనేక స్నేహపూర్వక దేశాలతో ప్రాథమిక చర్చలు జరిగాయి. <ref>{{వెబ్ మూలము}}</ref></span>
 
<span data-segmentid="518" class="cx-segment">భారతదేశం యుఏఈ భారతదేశం మధ్య పెరుగుతున్న రక్షణ సంబంధాలలో భాగంగా 2018 అక్టోబర్‌లోఅక్టోబరులో భారత పర్యటన సందర్భంగా యుఎఇ విదేశాంగ, రక్షణ మంత్రి మహ్మద్ అహ్మద్ అల్ బోవార్డి అల్ ఫాలసీ కొన్ని చర్చలు జరిగాయి. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/uae-interested-in-hal-made-light-combat-aircraft-tejas/articleshow/66253936.cms|title=UAE 'interested' in HAL-made light combat aircraft Tejas|last=Gurung|first=Shaurya Karanbir|date=17 October 2018|work=The Economic Times}}</ref></span> <span data-segmentid="520" class="cx-segment">2019 జనవరిలో, రాయల్ మలేషియా వైమానిక దళం తేలికపాటి యుద్ధ విమాన అవసరాల కోసం తేజస్‌ను వాడే విషయమై సమాచారం కోసం హెచ్‌ఏఎల్‌కు ఒక అభ్యర్థనను జారీ చేసింది. <ref>{{Cite news|url=https://aviationweek.com/defense/malaysia-s-priorities-lcas-and-surveillance-drones|title=Malaysia’s Priorities: LCAs And Surveillance Drones|last=Abas|first=Marhalim|date=5 February 2019|work=Aviation Week & Space Technology|language=en|url-access=subscription}}</ref></span> <span data-segmentid="522" class="cx-segment">కాశ్మీర్‌పై భారత్‌తో విభేదాలు ఉన్నప్పటికీ తేజస్‌ను కొనుగోలు చేయడానికి 2019 నవంబరులో మలేషియా తన ఆసక్తిని ప్రకటించింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://asia.nikkei.com/Politics/Malaysia-considers-purchase-of-Indian-jet-fighters|title=Malaysia considers purchase of Indian jet fighters|work=Nikkei Asian Review}}</ref></span>
 
<nowiki> </nowiki><span data-segmentid="523" class="cx-segment">తేజస్, గగన్ శక్తి 2018, వాయు శక్తి 2019 వంటి అనేక సైనిక వ్యాయామాలలో పాల్గొంది. వాటి తరువాత, భారత వైమానిక దళ ఎయిర్ మార్షల్ బీరేందర్ సింగ్ ధనోవా దాని విశ్వసనీయతను, గాలి నుండి భూమికి పేలోడ్ డెలివరీ యొక్క ఖచ్చితత్వాన్నికచ్చితత్వాన్ని ప్రశంసించాడు. <ref>{{Cite news|url=https://www.asianage.com/india/all-india/210219/indias-1st-self-made-fighter-jet-lca-tejas-formally-joins-air-force.html|title=India's 1st self-made fighter jet, LCA Tejas, formally joins Air Force|date=21 February 2019|work=The Asian Age|url-access=subscription}}</ref></span> <span data-segmentid="525" class="cx-segment">45 స్క్వాడ్రన్ ట్రయల్స్ సమయంలో తేజస్, 1,500 కు పైగా సార్టీలు విజయవంతంగా ప్రయాణించింది.</span> <span data-segmentid="526" class="cx-segment">గగన్ శక్తి 2018 సందర్భంగా, ఎనిమిది తేజస్‌లను మోహరించారు. ఒక్కొక్కటీ రోజుకు అరు సార్టీలు ఎగిరింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/tejas-proves-its-mettle-in-biggest-indian-war-exercise-gagan-shakti-2018-118042500089_1.html|title=Tejas proves its mettle in biggest Indian war exercise Gagan Shakti 2018|date=25 April 2018|work=Business Standard|url-access=subscription}}</ref></span>
 
== <span data-segmentid="527" class="cx-segment">రకాలు</span> ==
పంక్తి 132:
; <span data-segmentid="536" class="cx-segment">ప్రోటోటైప్ వెహికల్స్ (పివి)</span>
 
* <span data-segmentid="537" class="cx-segment">'''పివి -1''' (కెహెచ్ 2003) - 252003 నవంబర్నవంబరు 200325</span>
 
* <span data-segmentid="538" class="cx-segment">'''పివి -2''' (కెహెచ్ 2004) - 12005 డిసెంబర్డిసెంబరు 20051</span>
 
* <span data-segmentid="539" class="cx-segment">'''పివి -3''' (కెహెచ్ 2005) - 12006 డిసెంబర్డిసెంబరు 20061.</span>
 
* <span data-segmentid="540" class="cx-segment">'''పివి -5''' (కెహెచ్-టి 2009) - 262009 నవంబర్నవంబరు 200926 - ఫైటర్ / ట్రైనర్ వేరియంట్</span>
 
* <span data-segmentid="541" class="cx-segment">'''పివి -6''' (కెహెచ్-టి 2010) - 82014 నవంబర్నవంబరు 20148 - ఫైటర్ / ట్రైనర్ వేరియంట్. <ref name="defenceradar.com" /></span>
 
; <span data-segmentid="542" class="cx-segment">నావల్ ప్రోటోటైప్స్ (NP)</span>
 
* <span data-segmentid="543" class="cx-segment">'''NP-1''' (KH-T3001) - క్యారియర్ కార్యకలాపాల కోసం రెండు-సీట్ల నావల్ వేరియంట్.</span> <span data-segmentid="544" class="cx-segment">జూలై 2010 లో ప్రారంభమైంది. <ref>[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=63054 "PIBNaval Version of Light Combat Aircraft Rolls out a Defining and Memorable Occasion for the Nation -Antony."] ''pib.nic.in.'' Retrieved: 30 May 2012. {{Webarchive}}</ref></span> <span data-segmentid="545" class="cx-segment">NP-1 272012 ఏప్రిల్ 201227 న మొదటి విమానంలో ప్రయాణించింది. <ref name="First flight" /></span>
 
* <span data-segmentid="546" class="cx-segment">'''NP-2''' (KH3002) - 72015 ఫిబ్రవరి 20157 న స్కై-జంప్ టేకాఫ్, [[STOBAR]] క్యారియర్‌లో అరెస్టు చేసిన ల్యాండింగ్‌తో మొదటి విమానం. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/maiden-flight-by-2nd-prototype-of-lca-tejas-naval-variant/articleshow/46156784.cms|title=Maiden flight by 2nd prototype of LCA Tejas' naval variant|date=7 February 2015|work=[[The Economic Times]]|access-date=7 February 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160405024001/http://www.defenceaviation.com/2010/04/lca-tejas-finally-gets-radar.html|archive-date=5 April 2016}}</ref></span>
 
; <span data-segmentid="548" class="cx-segment">పరిమిత సిరీస్ ఉత్పత్తి (ఎల్‌ఎస్‌పి) విమానం</span>
 
* <span data-segmentid="549" class="cx-segment">'''LSP-1''' (KH2011) - 252007 ఏప్రిల్ 200725.</span> <span data-segmentid="550" class="cx-segment">ఈ LCA F404-F2J3 ఇంజిన్‌తో పనిచేస్తుంది. <ref name="abh1">{{వెబ్ మూలము|title=India flies another Tejas|url=http://www.aviationweek.com/aw/blogs/defense/index.jsp?plckController=Blog&plckBlogPage=BlogViewPost&newspaperUserId=27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7&plckPostId=Blog%3A27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7Post%3Af5946a2e-922b-4a19-a48b-87f5c9bc65eb&plckScript=blogScript&plckElementId=blogDest|date=19 June 2008|work=Aviation Week & Space Technology|accessdate=30 June 2014}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="551" class="cx-segment">'''LSP-2''' (KH2012) - 162008 జూన్ 200816.</span> <span data-segmentid="552" class="cx-segment">F404-IN20 ఇంజిన్‌తో అమర్చిన మొదటి LCA ఇది. <ref name="abh1" /></span>
 
* <span data-segmentid="553" class="cx-segment">'''LSP-3''' (KH2013) - 232010 ఏప్రిల్ 201023.</span> <span data-segmentid="554" class="cx-segment">హైబ్రిడ్ MMR రాడార్ <ref name="aviationweek.com" /> కలిగి ఉన్న మొదటి విమానం, IOC ప్రమాణానికి దగ్గరగా ఉంటుంది.</span>
 
* <span data-segmentid="555" class="cx-segment">'''LSP-4''' (KH2014) - 22010 జూన్ 20102.</span> <span data-segmentid="556" class="cx-segment">కాన్ఫిగరేషన్‌తో ఉన్న మొదటి విమానం. [[భారత వైమానిక దళం|భారత వైమానిక దళానికి]] పంపబడుతుంది. <ref name="toi_lsp4" /></span> <span data-segmentid="558" class="cx-segment">హైబ్రిడ్ MMR తో పాటు, విమానం ప్రతిదాడి డిస్పెన్సింగ్ సిస్టమ్, మిత్ర-శత్రు గుర్తింపు ఎలక్ట్రానిక్ సిస్టమ్‌లతో ప్రయాణించింది. <ref name="bs_lsp_4">Shukla, Ajai. [http://www.business-standard.com/article/economy-policy/tejas-boosts-test-programme-110060500045_1.html "Tejas boosts test programme."] ''Business Standard''. Retrieved 22 November 2011. {{Webarchive}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="561" class="cx-segment">'''LSP-5''' (KH2015) - 192010 నవంబర్నవంబరు 201019.</span> <span data-segmentid="562" class="cx-segment">IOC ప్రమాణం, కాక్‌పిట్లో రాత్రి లైటింగ్, ఆటో పైలట్‌తో సహా అన్ని సెన్సార్‌లతో. <ref>{{వెబ్ మూలము|title=India To Fly Tejas LSP-5 Soon|url=http://www.aviationweek.com/aw/generic/story_generic.jsp?channel=defense&id=news/asd/2010/10/29/04.xml&headline=India%20To%20Fly%20Tejas%20LSP-5%20Soon|date=1 November 2010|work=Aviation Week & Space Technology|accessdate=30 June 2014}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="563" class="cx-segment">'''LSP-6''' - నిర్మించబడలేదు. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.cag.gov.in/sites/default/files/audit_report_files/Union_Performance_Defense_Design__Manufacture_Light_Combat%20Aircraft_17_2015_chapter_7.pdf|title=Union Performance Defense Design Manufacture Light Combat Aircraft|work=cag.gov.in|accessdate=15 May 2017}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="564" class="cx-segment">'''LSP-7''' (KH2017) - 92012 మార్చి 20129.</span> <span data-segmentid="565" class="cx-segment">APU తీసుకోవడం ఏరోడైనమిక్‌గా పున hap రూపకల్పన చేయబడింది.</span>
 
* <span data-segmentid="566" class="cx-segment">'''LSP-8''' (KH2018) - మొదటి విమాన విచారణ మార్చి 2013 లో పూర్తయింది.</span> <span data-segmentid="567" class="cx-segment">LSP 8 అనేది ఉత్పత్తికి వెళ్ళే వెర్షన్. <ref name="TejasLSP8" /></span>
పంక్తి 170:
* <span data-segmentid="573" class="cx-segment">'''తేజస్ మార్క్ 1 (ఎఫ్‌ఓసి ప్రమాణం)''' - ఫైనల్ ఆపరేషనల్ క్లియరెన్స్‌ పొందిన భారత వైమానిక దళానికి సింగిల్ సీట్ ఫైటరు.</span> <span data-segmentid="574" class="cx-segment">సాధారణ ఫ్లైట్ ఎన్వలప్ విస్తరణ, దాడి యొక్క కోణం, + 8.5</span> <span data-segmentid="573" class="cx-segment">జి</span> <span data-segmentid="574" class="cx-segment">పరిమితి, అలాగే గాలి నుండి గాలికి ఇంధనం నింపే ప్రోబ్, హ</span><span data-segmentid="573" class="cx-segment">ాట్</span> <span data-segmentid="573" class="cx-segment">ఈఫ్యూ</span><span data-segmentid="574" class="cx-segment">య</span><span data-segmentid="573" class="cx-segment">ెలింగు</span> <span data-segmentid="574" class="cx-segment">సామర్ధ్యంతో బివిఆర్ సామర్థ్యం ఉన్న మొత్తం 16 జెట్‌లు. <ref>{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/current-affairs/india-fighter-jet-lca-tejas-gets-final-operational-clearance-1550735106-1|title=India's fighter jet 'LCA Tejas' now fully combat-ready; gets Final Operational Clearance|date=21 February 2019|work=Jagranjosh}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="575" class="cx-segment">'''తేజస్ మార్క్ 1 నేవీ''' &nbsp; - ఎఫ్ 404 ఇంజన్లతో నడిచే సింగిల్ సీట్ ప్రోటోటైప్స్ (ఎన్‌పి 1 & ఎన్‌పి 2) ప్రారంభ పరీక్ష కోసం ఉపయోగిస్తారు.</span> <span data-segmentid="576" class="cx-segment">తేజస్ నావల్ వేరియంట్ గోవాలో పరీక్షను విజయవంతంగా పూర్తి చేసింది. ఈ సమయంలో షోర్ బేస్డ్ టెస్ట్ ఫెసిలిటీ నుండి షార్ట్ టేకాఫ్ (200 మీటర్లు) వేడి ఇంధనం నింపడంతో పాటు జరిగింది.</span> <span data-segmentid="577" class="cx-segment">విమాన వాహక నౌక నుండి విమాన పరీక్ష 2017 లో షెడ్యూల్ చేయబడింది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://wap.business-standard.com/article/current-affairs/naval-tejas-successfully-tested-in-goa-will-fly-off-aircraft-carrier-next-year-116051001050_1.html|title=Naval Tejas successfully tested in Goa, will fly off aircraft carrier next year|accessdate=11 May 2016}}</ref></span> <span data-segmentid="578" class="cx-segment">క్యారియర్ ఆపరేషన్ల కోసం ఉండాల్సిన దాని కంటే విమానం బరువు ఎక్కువ ఉందని 2016 డిసెంబర్‌లోడిసెంబరులో నేవీ పేర్కొంది. <ref name="indianexpress.com">{{వెబ్ మూలము|url=http://indianexpress.com/article/india/navy-rules-out-deploying-overweight-tejas-on-aircraft-carriers-4407349/|title=Navy rules out deploying 'overweight' Tejas on aircraft carriers|date=2 December 2016|accessdate=27 January 2017}}</ref></span> <span data-segmentid="579" class="cx-segment">2019 నాటికి, ఎంకే 1 కాన్ఫిగరేషన్‌లో 8 నావల్ తేజస్‌ల కోసం భారత నావికాదళం ఆర్డరిచ్చింది. ఇందులో 4 సింగిల్ సీట్ ఫైటర్లు, 4 రెండు సీట్ల శిక్షణ విమానాలూ ఉన్నాయి. <ref>{{Cite news|url=http://delhidefencereview.com/2019/10/15/a-detailed-look-at-the-design-evolution-of-indias-naval-lca-mk1-fighter/|title=A Detailed Look at the Design Evolution of India’s Naval-LCA Mk1 Fighter|last=Roy|first=Indranil|date=15 October 2019|work=delhidefencereview.com|access-date=4 November 2019|url-status=live|last2=Rane|first2=Nilesh}}</ref></span>
 
* <span data-segmentid="580" class="cx-segment">'''తేజస్ ట్రైనర్''' &nbsp; - భారత వైమానిక దళానికి రెండు సీట్ల శిక్షక విమానం.</span>
పంక్తి 180:
* <span data-segmentid="585" class="cx-segment">'''తేజస్ మార్క్-1ఎ''' - మార్క్ 2 ఉత్పత్తిలోకి వచ్చే వరకు అప్‌గ్రేడ్ చేసిన తేజస్ మార్క్ 1A ని ఉత్పత్తిని కొనసాగించడానికి స్టాప్-గ్యాప్‌గా 2015 లో, ADA, HAL  ప్రతిపాదించాయి. <ref name="auto2" /></span> <span data-segmentid="586" class="cx-segment">ఇందులో [[క్రియాశీల ఎలక్ట్రానిక్ స్కాన్ శ్రేణి|AESA]] రాడార్, గాల్లోనే ఇంధనం నింపే సామర్ధ్యం, బాహ్య [[ఎలక్ట్రానిక్ కౌంటర్మెజర్|ECM]] పాడ్, మెరుగైన ఏవియానిక్స్, ఏరోడైనమిక్స్, రాడార్ సంతకం, నిర్వహణ సౌలభ్యం మొదలైనవి ఉంటాయి. <ref name="auto3" /></span>
 
* <span data-segmentid="594" class="cx-segment">'''[[తేజస్ ఎంకే 2|తేజస్ మార్క్ 2]]''' &nbsp; - "మీడియం వెయిట్ ఫైటర్" అని కూడా పిలువబడే తేజస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 2 లో 98 kN థ్రస్ట్ కలిగిన, మరింత శక్తివంతమైన [[జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ ఎఫ్ 414|జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ ఎఫ్ 414-జిఇ-ఐఎన్ఎస్ 6]] ఇంజను ఉంటుంది. <ref name="Flightglobal.com" /> <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://www.geaviation.com/sites/default/files/datasheet-F414-Family.pdf|title=F414 turbofan engines}}</ref> <ref name="foc-achieved" /></span>
 
* <span data-segmentid="609" class="cx-segment">'''తేజస్ మార్క్ 2 నేవీ:'''  క్యారియర్ ఆపరేషన్ కోసం స్కీ-జంప్ టేకాఫ్, అరెస్టెడ్ ల్యాండింగ్‌తో సహా బలోపేతం చేసిన ఎయిర్‌ఫ్రేమ్, టెలిస్కోపిక్ ల్యాండింగ్ గేర్‌తో కూడిన రెండు సీట్ల, సింగిల్-సీట్ వేరియంట్లు ఉంటాయి. <ref>[https://www.news18.com/news/india/india-test-flies-naval-variant-of-lca-469185.html "India test flies naval variant of LCA"] ''news18.com'', 28 April 2012. Retrieved 26 February 2019. {{Webarchive}}</ref></span>
పంక్తి 186:
== <span data-segmentid="610" class="cx-segment">ఆపరేటర్స్</span> ==
 
* <span data-segmentid="611" class="cx-segment">[[భారత వైమానిక దళం|భారతీయ వైమానిక దళం]] - ఐఒసి కాన్ఫిగరేషన్‌లో 16 తేజస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 1 పంపిణీ చేసారు. రూ .8,800 కోట్ల విలువైన 40 తేజస్ ఎమ్‌కెఎమ్‌కే 1 ల కోసం ఆర్డరు ఇచ్చారు. వీటిలో ఐఓసి కాన్ఫిగరేషన్‌లో 16 సింగిల్-సీట్ విమానాలు, మరో 16 ఎఫ్‌ఓసి కాన్ఫిగరేషన్‌తోను, ఎనిమిది జంట సీట్ల శిక్షక విమానాలు ఉన్నాయి. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://theprint.in/defence/hal-needs-new-orders-to-prevent-complete-halt-of-production-after-2021-22/348108/|title=HAL needs new orders to prevent complete halt of production after 2021-22|accessdate=2020-02-07}}</ref></span> <span data-segmentid="613" class="cx-segment">MK 1A కాన్ఫిగరేషన్‌లో మరో 83 సింగిల్-సీట్ ఫైటర్లను, 10 జంట-సీట్ల శిక్షక విమానాలను 39000 కోట్ల రూపాయల  <ref>https://swarajyamag.com/insta/boost-for-indian-air-force-rs-39000-crore-deal-for-83-tejas-mark-1a-fighter-jets-signed-with-hal</ref> ఖర్చుతో IAF కోరింది. <ref>{{Cite news|url=http://www.janes.com/article/78227/india-s-lca-tejas-demonstrates-hot-refuelling-capability|title=India's LCA Tejas demonstrates hot refuelling capability|last=Dominguez|first=Gabriel|date=28 February 2018|work=IHS Jane's Defence Weekly|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180316215328/http://www.janes.com/article/78227/india-s-lca-tejas-demonstrates-hot-refuelling-capability|archive-date=16 March 2018}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/news/nation/2018/06/22/iaf-hal-tejas-impasse-end.html|title=IAF, HAL end impasse over Tejas trainers|last=Krishnan|first=Anantha, M|date=23 June 2018|work=OnManorama}}</ref></span> <span data-segmentid="614" class="cx-segment">2020 ఏప్రిల్ నాటికి అధికారిక ఉత్తర్వు ఇస్తారు. 2021 మార్చిలో 40 మార్క్ 1 ల డెలివరీ పూర్తయ్యాక, మార్చి 2023 లో  వీటి సరఫరా  ప్రారంభమవుతుంది. <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/working-on-rs-38-000-crore-deal-to-sell-83-jets-to-iaf-says-hal-chief/story-eci73OlZVo8LNOq07XekRI.html|title=Working on Rs 38,000-crore deal to sell 83 jets to IAF, says HAL chief|accessdate=2020-02-07}}</ref> <ref>{{వెబ్ మూలము|url=https://english.manoramaonline.com/news/nation/2020/01/07/hal-war-footing-tejas-variants-rollout.html|title=HAL on a war-footing to roll out 4 new Tejas variants in 3 months|accessdate=2020-02-15}}</ref></span>
** <span data-segmentid="615" class="cx-segment">సూలూరు ఎయిర్ ఫోర్స్ స్టేషన్</span>
*** <span data-segmentid="617" class="cx-segment">నం 45 స్క్వాడ్రన్ ( ''ఫ్లయింగ్ డాగర్స్'' ) <ref name="Tejas Sulur" /></span>
"https://te.wikipedia.org/wiki/తేజస్_(యుద్ధ_విమానం)" నుండి వెలికితీశారు