|
|footnote2 = Estimates explicitly take into account the effects of excess mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and sex than would otherwise be expected, as of July 2007.
}}
హోండురాస్ అనేదిమధ్య అమెరికా లోని ఒక గణతంత్ర రాజ్యం. దీనిని పూర్వం ''బ్రిటీష్ హోండురాస్'' (ఇప్పటి బెలీస్) నుండి భేదం సూచించటానికి '''స్పానిష్ హోండురాస్''' అని పిలిచేవారు.<ref>{{cite web|url=http://www.aboututila.com/UtilaInfo/William-Strong/AI-Environmental.htm |title=Archeological Investigations in the Bay Islands, Spanish Honduras |publisher=Aboututila.com |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> ఈ దేశానికి పశ్చిమంలో [[గౌతమాలా]], నైరుతిలో [[ఎల్ సాల్వడోర్]], ఆగ్నేయంలో [[నికరాగ్వా]], దక్షిణాన గల్ఫ్ ఆఫ్ ఫోన్సెకా వద్ద పసిఫిక్ మహాసముద్రం, మరియు ఉత్తరాన కరీబియన్ సముద్రానికి అతిపెద్ద ప్రవేశ మార్గంగా గల్ఫ్ ఆఫ్ హోండురాస్‌లను సరిహద్దులుగా కలిగి ఉంది.
అంచనాల ప్రకారం ఎనిమిది మిలియన్ల జనాభాతో 112,000చ.కిమీ స్థలపరిమాణం కలిగి ఉంది. దీని రాజధాని తెగుసిగల్ప.<ref>http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf</ref> దీని ఉత్తర భాగాలు పశ్చిమ కారిబియన్ ప్రాంత భాగంగా ఉన్నాయి.
== పేరు వెనుక చరిత్ర ==
* హిగురస్ – ఇది జికారో చెట్ల నుండి వచ్చే (సొరకాయ వంటి)కాయలను సూచిస్తుంది, వీటిలో చాలా హోండురాస్ యెక్క ఉత్తర తీరంలోని నీటిలో తేలుతూ కనిపించాయి.
* హోండురాస్ –అనగా స్పానిష్లో "లోతులు". [[కొలంబస్]] పారంపర్యంగా రాసిన దాని నుండి తెలుసుకొనబడినది సూచిస్తూ ''గ్రాసియాస్ అ డియాస్ క్యు హెమోస్ సాలిడో డే ఎసాస్ హోండురాస్'' (ఆంగ్ల అనువాదం: "మనము ఆ లోతుల నుండి బయటపడ్డాం ధన్యవాదాలు దేవుడా"), ఈశాన్య తీరంలో ఉన్నప్పుడు తెలిపాడు.<ref>{{cite web|url=http://www.honduras.com/history/ |title=Columbus's quote |publisher=Honduras.com |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> అయిననూ, విల్లియం డేవిడ్సన్ సూచిస్తూ కొలంబస్ సముద్రయానంలో యెక్క ప్రాథమిక వ్రాతప్రతులలో ఈ రకమైన ఉదహరింపు లేదని, మరియు అది నిజానికి ఒక శతాబ్దం తరువాత చూడబడిందని తెలిపారు.<ref>డేవిడ్సన్ దీనిని హీర్రేరలో కనుగొన్నారు. {{cite book |authorlink=Herrera y Tprdeso;;a. Antonia de |title=Historia General de los Hechos de los Castellanos |date=1945-47 |publisher=Editorial Guarania |location=Buernos Aires |volume=VI}},పుట 24</ref><ref name="Davidson2006">{{cite book |first=William |last=Davidson |title=Honduras, An Atlas of Historical Maps |publisher=Fundacion UNO, Colección Cultural de Centro America Serie Historica, no. 18 |location=Managua, Nicaragua |isbn=978-99924-53-47-6 |year=2006 |page=313}}</ref>
డేవిడ్సన్ ''హోండురస్'' మూలపదం ''ఫొన్‌డూరా'' అని భావించాడు. ఇది అస్టురియన్-లియెనెసే భాషలో పదానికి అర్థం ''ఓడలు నిలుపు స్థలం''అని తెలిపారు. దీనిని పదహారవ శతాబ్దం యెక్క రెండవ దశాబ్దంలో ఈ ప్రాంతంలో మొదటి మారుగా ఈపదం ట్రుజిల్లో అగాతం పేర్కొంటూ వాడబడినాయి. పదహారవ శతాబ్దం చివరలోనే ''హోండురాస్'' అనే పదాన్ని మొత్తం ప్రాంతానికి కొరకు ఉపయోగించారు. 1580 ముందువరకు, దేశం తూర్పు భూభాగాన్ని ''హోండురస్'' అని
[[దస్త్రం:CPN ST B 01.jpg|thumb|left|మయాన్ స్టెలే, కోపన్ వద్ద హాన్డురాన్ మాయన్ నాగరికత యెక్క చిహ్న సంకేతం.]]
పూరావస్తు శాస్త్రజ్ఞులు హోండురాస్‌కు బహుళ-ప్రాచీన పూర్వచరిత్ర ఉందని తెలియచెప్పారు. పశ్చిమ హోండురాస్లో గత చరిత్రతో సంబంధం ఉన్న ముఖ్య భాగం కోపన్ నగరం సమీపంలోసమీప ంలో ఉన్న మాయన్, ఇది [[గౌతమాలా]] సరిహద్దు వద్ద ఉంది. ఆ ప్రాంతంలో గ్రాంథిక కాలానికి ముందు సమయంలో (150–900) మయాన్ నగరం వృద్ధి చెందింది. ఈ నగరం అనేక చెక్కిన శాసనాలు మరియు, శిలలను కలిగి ఉంది. ఈ ప్రాచీన సామ్రాజ్యం " కుక్పి " అనే పేరుతో తొమ్మిదవ శతాబ్దం వరకు, ఉంది.
మయాన్ నాగరికత తొమ్మిదవ శతాబ్ద సమయంలో జనసంఖ్యాపరంగా క్షీణించడం ఆరభం అయినప్పటికీ ప్రజలు కనీసం 1200 వరకు ఈ నగరం పరిసరాలలో నివసించారనేదానికి ఆధారాలు ఉన్నాయి.<ref>పైన్, రిచర్డ్ మరియు, ఫ్రెటర్, ఆన్‌కోరిన్ 1996 "కోపాన్, హోండురాస్ పర్యావరణ మార్పులు మరియు, క్లాసిక్ మాయ పడిపోవటం " ''ప్రాచీన మెసోఅమెరికా'' 7:37–47 కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయ ప్రచురణ</ref> స్పానిష్ వారు హోండురాస్ వచ్చేనాటికి, ఒకప్పటి కోపన్ రాజధాని అడవిగా మారింది. ఇక్కడ నివసిస్తున్న చోర్టి ప్రజలు చోల్టియన్ భాషను మాట్లాడే సహచరులను వదిలి పశ్చిమ భాగానికి వెళ్లిపోయారు. మాయాలు-లేక లెంకాలు పశ్చిమ హోండురాస్లో అధికంగా ఉన్నారు.<ref>న్యూసన్, లిండా ది కాస్ట్ ఆఫ్ కాన్క్వెస్ట్: ఇండియన్ డిక్లైన్ ఇన్ హోండురాస్ అండర్ స్పానిష్ రూల్. డెల్‌ప్లైన్ లాటిన్ అమెరికన్ అధ్యయనాలు; No. 20, వెస్ట్‌వ్యూ ప్రెస్, బౌల్డర్</ref>
[[దస్త్రం:CPN Rosalila 01.jpg|thumb|left| కోపాన్ రుయ్నాస్ వస్తుప్రదర్శనలో రోసాలిలా గుడి]]
==== స్పెయిన్ ====
1502లో [[క్రిస్టోఫర్ కొలంబస్]] అతని నాల్గవ మరియు, ఆఖరి సముద్రయానంలో న్యూ వరల్డ్‌కు ప్రయాణం చేస్తున్నప్పుడు, హోండురాస్ సముద్రతీరంలోని బే ఐలాండ్స్ చేరాడు.<ref>{{cite web|url=http://honduras.com/history/ |title=Honduras History |publisher=Honduras.com |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> కొలంబస్ గుయ్మోరిటో లగూన్ ప్రాంతంలోని ట్రుజిలో పట్టణానికి చేరారు. స్పానిష్ కనుగొన్నతర్వాత, హోండురాస్ విస్తారమైన స్పెయిన్ సామ్రాజ్య భాగంగా కింగ్‌డమ్ ఆఫ్ గౌతమాలా లోని న్యూ వరల్డ్ లో ఉంది. ట్రుజిలో మరియు, గ్రాసియాలు పురాతన పట్టణాలుగా ఉన్నాయి. స్పానిష్ ఆ ప్రాంతాన్ని దాదాపుగా మూడు శతాబ్దాలు పరిపాలించింది.
స్పెయిన్ మిగిలిన సెంట్రల్ అమెరికా రాష్ట్రాలతో పాటు హోండురాస్‌కు 1821 సెప్టెంబరు 15న స్వాతంత్ర్యాన్ని మంజూరు చేసింది. తరువాత హొండూరాస్ 1822లో యునైటెడ్ సెంట్రల్ అమెరికన్ దేశాలు ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ అమెరికాలో చేరటానికి నిర్ణయించుకుంది. ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ అమెరికా 1838లో పతనమైపోయింది తరువాత దాని ఫలితంగా గణతంత్ర రాజ్యాలు స్వతంత్ర దేశాలు అయ్యాయి.
స్పానిష్‌లు హోండురాస్లో సెటిమెంట్ ఏర్పరుచుకోవడానికి వెండి త్రవ్వకాలు ప్రధాన కారణం అయ్యాయి.<ref>{{cite journal |last=Newson |first=Linda |title=Labour in the Colonial Mining Industry of Honduras |date=October 1982 |volume=39 |number=2 |journal=The Americas |publisher=The Academy of American Franciscan History |location=Philadelphia |page=185 |jstor=981334 |doi=10.2307/981334 |url=http://jstor.org/stable/981334 |issue=2}}</ref> అమెరికా-సొంతమైన న్యూ యార్క్ మరియు, హోండురాస్ రొసారియో మైనింగ్ కంపెనీ అత్యధికంగా బంగారం మరియు, వెండిని ఉత్పత్తి చేసేది కానీ అది 1954లో సాన్ జువన్సిటోలో త్రవ్వకాలను నిలిపివేసింది.
=== 20వ శతాబ్దం ===
పర్ల్ హార్బర్ మీద దాడి తరువాత, హోండురాస్ 1941 డిసెంబరు 8న అలైడ్ నేషన్స్‌లో చేరింది. ఇరవై-ఐదు ఇతర ప్రభుత్వాలతో కలిసి, హోండురాస్ 1942 జనవరి 1న ఐక్యరాజ్యసమితి ప్రకటన మీద సంతంకం చేసింది.1969లో, హోండురాస్ మరియు, [[ఎల్ సాల్వడోర్]] పోరాటాన్ని ఫుట్‌బాల్ యుద్ధంగా పిలిస్తారు.<ref name="FW">{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Wars of the World: Soccer War 1969 | date= | publisher= | url =http://www.onwar.com/aced/data/sierra/soccer1969.htm | work =OnWar.com | pages = | accessdate = 21 August 2007 | language = }}</ref> ఒస్వల్డో లోపేజ్ అరెలానో తరువాత ఈ రెండు దేశాల మధ్య సరిహద్దు ఉద్రిక్తతలు చోటుచేసుకున్నాయి, హోండురాస్ యెక్క మాజీ రాష్ట్రపతి ఒకరు ఆరోపిస్తూ ఆర్థిక వ్యవస్థ తిరోగమనమే అతిపెద్ద సంఖ్యలో ఎల్ సాల్వడోర్ వలసలకు కారణమని తెలిపారు. అప్పటినుంచి, ఈ రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలు పరుషతరమైనాయి మరియు, ప్రపంచ కప్ ఆరంభ స్థాయిలో మూడు-రౌండ్ల తొలగింపు ఆటలో ఎల్ సాల్వడోర్ హోండురాస్తో తలపడినప్పుడు తీవ్రతలు తగ్గాయి. ఉద్రిక్తతలు పెరిగి 1969 జూలై 14న సాల్వడోర్ సైనికులు హోండురాస్ మీద దాడిని ఆరంభించాయి. ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ అమెరికన్ స్టేట్స్ యుద్ధాన్ని ఆపటానికి రాజీ ఒప్పందం చేసింది. అది 20 జూలై నాటి నుండి అమలులోకి వచ్చి సాల్వడోర్ సైనిక దళాలను ఆగస్టు ఆరంభంలో తొలగించింది.<ref name="FW"/>
ఈ విభేదానికి ఉన్న కారణాలలో సరిహద్దు వివాదం మరియు, చట్టవిరుద్ధంగా అనేక వేలమంది సాల్వడోర్ వాసులు హోండురస్లో నివసించటం ఉన్నాయి. వారమంతా జరిగిన ఫుట్-బాల్ యుద్ధంలో, అనేక సాల్వడోరన్ కుటుంబాలను మరియు, కార్మికులను వెళ్ళగొట్టారు. ఎల్ సాల్వడోర్ సరిహద్దు సమస్య పరిష్కరానికి కొంతకాలం యుద్ధ విరమణకు ఒప్పుకుంది, కానీ హోండురాస్ తరిమివేసిన శరణార్ధుల కొరకు నష్టపరిహార ఖర్చులను చెల్లించింది.<ref name="FW"/>
[[దస్త్రం:Exterior Fuerte de Omoa Honduras.jpg|thumb|ఫోర్టలేజా డే సాన్ ఫెర్నాండో డే ఓమో అనే కోటను స్పానిష్ చేత నిర్మించబడింది, హోండురాస్ తీరాన్ని ఆంగ్ల సముద్ర దొంగల నుండి కాపాడటానికి నిర్మించారు.]]
హరికేన్ ఫిఫీ 18 మరియు, 1974 సెప్టెంబరు 19న హోండురాస్ ఉత్తర తీరాన్ని చేరినసమయంలో హొండూరాస్‌కు తీవ్రనష్టాన్ని కలిగింది.మెల్గర్ కాస్ట్రో (1975–78) మరియు, పాజ్ గార్సియా (1978–82) సంస్థలు హోండురాస్ ఇఫ్రాస్ట్రక్చర్ మరియు, టెలీకమ్యూనికేషన్స్ వ్యవస్థ అధిక భాగాన్ని నిర్మించాయి.<ref name="DOS-Honduras"/>
1979లో, ఈ దేశం తిరిగి ప్రజాపాలనలోకి మారింది.1980లో నూతన రాజ్యాంగం రూపొందించబడింది. 1981 నవంబర్‌న జనరల్ ఎన్నికలు జరిగాయి. నూతన రాజ్యాంగాన్ని 1982లో ఆమోదించారు. రాబర్టో సుజో పి.ఎల్.హెచ్ ప్రభుత్వం అధికారం చేపట్టింది. రాబర్టో సుజో దేశంయెక్క ఆర్థిక మాంద్యాన్ని ఎదుర్కొనటామని ఆర్థిక మరియు, సాంఘిక అభివృద్ధి లక్ష్యంగా ప్రచారంచేసి ఎన్నికలను గెలిచారు. రాష్ట్రపతి రాబర్టో సుజో సమున్నతమైన సాంఘిక మరియు, ఆర్థిక అభివృద్ధి పథకాలను ఆరంభించారు, దీనికి " అమెరికా డెవెలెప్మెంట్ ఎయిడ్" సహాయం అందిందింది. హోండురాస్ ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద పీస్ కార్ప్స్ మిషన్‌కు మరియు, అనేక ప్రభుత్వేతర అంతర్జాతీయ స్వచ్ఛంద సంస్థలకు ఆతిథ్యం ఇస్తుంది.<ref name="DOS-Honduras">{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/1922.htm|title=Background Note: Honduras|publisher=United States Department of State}}</ref>2014లో పీస్ కార్పొరేష స్వచ్ఛంద సంస్థ స్వచ్ఛంద సేవకులను తొలగించింది.
1980 ఆరంభంలో [[నికరాగ్వా]] ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడుతున్న కాంట్ర గొరిల్లాలకు మద్ధతుగా సంయుక్త రాష్ట్రాలు సైనికదళాలను హోండురాస్లో స్థిరంగా ఉంచింది. అలాగే హోండురాస్లో వాయుసేవలను మరియు, ఆధునిక ఓడరేవును అభివృద్ధి చేసింది. పొరుగు దేశాలలో జరిగిన రక్తసిక్తమైన అంతర్యుద్ధాల నుంచి ఇది తప్పించుకున్నప్పటికీ, హోండురాస్ సైనికదళం అనేక ముఖ్యమైన కిడ్నాపులు మరియు, బాంబుదాడులను ఎదుర్కొన్నది.<ref>{{cite web|url=http://www.novelguide.com/a/discover/exgi_0001_0001_0/exgi_0001_0001_0_00044.html|title=Cinchoneros Popular Liberation Movement}}</ref> సిన్చోనెరోస్ పాపులర్ లిబరేషన్ మూవ్మెంట్ వంటి మార్క్సిట్-లెనినిస్ట్ సైనికులు ఇంకా సైనికులు కాని అనేక మందికి వ్యతిరేకంగా పూర్తిస్థాయిలో ప్రచారాన్ని చేసారు. ఈ ఉద్యమస్థాయి వ్యతిరేకతను అణిచివేసే కార్యక్రమంలో ప్రభుత్వమద్దతుతో అధికారులు సాగించిన న్యాయసంబంధమైన మరణాల యెక్క CIA-సహకార ప్రచారం ఉంది, ఇందులో ముఖ్యంగా బటాలియన్ 316 ఉంది.<ref>[http://www.baltimoresun.com/news/local/bal-negroponte3a,0,3966794.story??track=sto-relcon "అ సర్వైవర్ టెల్స్ హర్ స్టొరీ"] ''baltimoresun.com'' , 15 జూన్ 1995. 8 జనవరి 2007న తిరిగి పొందబడింది.</ref>
1998లో, హరికేన్ మిచ్ వల్ల పెద్ద ఎత్తున మరియు, విస్తారంగా జరిగిన నష్టాన్ని గురించి మాజీ హోండురాన్ రాష్ట్రపతి కార్లొస్ రాబర్టో ఫ్లోర్స్ తెలుపుతూ ఇది దేశంలోని యాభైఏళ్ళ పురోగతిని తిరగతిప్పిందని చెప్పారు. మిచ్ దాదాపు 70% పంటలను మరియు, వారధులు ఇంకా ద్వితీయ శ్రేణి రహదారులతో సహా రవాణా అవస్థాపనలో 70–80%ను నాశనం చేసింది. దేశమంతటా, 33,000 ఇళ్లు నాశనమైనాయి, 50,000 దెబ్బతిన్నాయి, మరియు 5,000 మంది ప్రజలు మరణించారు, 12,000 మంది గాయపడ్డారు – అంచనా ప్రకారం మొత్తం నష్ఠం $3 బిలియన్ల USD ఉంది.<ref>[http://mitchnts1.cr.usgs.gov/country/honduras.html USGS హరికేన్ మిచ్]</ref>
2008లో హోండురాన్ వరదలు తీవ్రతంగా వచ్చాయి మరియు, దాని ఫలితంగా దేశంయెక్క సగం రోడ్లు దెబ్బతిన్నాయి లేదా పూర్తిగా నాశనం అయ్యాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.alertnet.org/db/blogs/40453/2008/09/29-182633-1.htm |title=Aid workers say Honduran floods worse than Hurricane Mitch |publisher=Alertnet.org |date=2008-10-29 |accessdate=2010-06-27}}</ref>
2009లో, రాష్ట్రపతి నుండి ప్రధాన చట్టసభకు అధికార బదిలీతో ఆకస్మిక విద్రోహం<ref name="General Assembly condemns coup in Honduras">{{cite web|url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=31314&Cr=honduras&Cr1 |title=General Assembly condemns coup in Honduras |publisher=Un.org |date=2009-06-30 |accessdate=2010-06-27}}</ref><ref name="OAS SUSPENDS MEMBERSHIP OF HONDURAS">{{cite web|url=http://www.oas.org/OASpage/press_releases/press_release.asp?sCodigo=E-219/09 |title=Oas Suspends Membership Of Honduras |publisher=Oas.org |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> తారస్థాయికి చేరింది.<ref name="New Honduran leader sworn in">{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8123513.stm |title=New Honduran leader sworn in |publisher=BBC News |date=2009-06-29 |accessdate=2010-06-27}}</ref>
ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్న దేశాలు ఈ చర్యను ఖండించాయి మరియు, నూతన ప్రభుత్వాన్ని గుర్తించటాన్ని తిరస్కరించాయి.
== రాజకీయాలు ==
హోండురాస్లో ఐదు నమోదుకాబడిన రాజకీయ పార్టీలు ఉన్నాయి: నేషనల్ పార్టీ (పార్టిదో నాసియోనల్ డే హోండురాస్: PNH); లిబరల్ పార్టీ (పార్టిదో లిబరల్ డే హోండురాస్: PLH); సోషల్ డెమోక్రాట్స్ (పార్టిదో ఇన్నోవాసియన్ వై యునిడాడ్-సోషల్ డెమోక్రటా: PINU-SD), సోషల్ క్రిస్టియన్స్ (పార్టిదో డెమోక్రటా-క్రిస్టియానో డే హోండురాస్: DCH); మరియు, డెమోక్రటిక్ యూనిఫికేషన్ (పార్టిదో యూనిఫికేషన్ డెమోక్రటిసియా: UD). PNH మరియు, PLH దశాబ్దాల కొద్దీ దేశాన్ని పాలించారు. గత సంవత్సరాలలో, హోండురస్లో ఐదుగురు లిబరల్ రాష్ట్రపతులు ఉన్నారు: వారు రాబర్టో సువోజో కోర్డోవా, జోస్ అజ్కోన డెల్ హొయా, కార్లొస్ రాబర్టో రీనా, కార్లొస్ రాబర్టో ఫ్లోర్స్ మరియు, మాన్యువెల్ జెలయా , మరియు ఇద్దరు నేషనలిస్టులు ఉన్నారు: వారు రాఫెల్ లెనార్డో కాల్లెజాస్ రొమేరో మరియు, రికార్డో మదురో. ఈ ఎన్నికలు పూర్తిగా వివాదస్పదాలతో నిండి ఉన్నాయి, ఇందులో అజ్కోనా పుట్టింది స్పెయిన్ లోనా కాదా, మరియు మదురో పనామాలో పుట్టింనందున అతను ఎన్నికలలో నిలబడగలడా లేదా అనే ప్రశ్నలు ఉన్నాయి.
1963లో, ప్రజాస్వామ్యంగా ఎన్నుకున్న రాష్ట్రపతి రామన్ విల్లెడా మొరలేస్‌కు వ్యతిరేకంగా సైనిక తిరుగుబాటు పెల్లుబికింది. ఈ సంఘటన సైనిక ప్రభుత్వాల యెక్క క్రమానికి నాంది పలికింది, వీరు అధికారాన్ని ఏ విధమైన అడ్డంకులు లేకుండా 1981వరకూ అధికారాన్ని కలిగి ఉన్నారు, సుజో కోర్డోవా (LPH) రాష్ట్రపతిగా ఎన్నిక కాబడినప్పుడు హోండురాస్ సైనిక అధికార పాలన నుండి మార్చబడింది.
1986లో, ఐదుగురు లిబరల్ సభ్యులు మరియు, నలుగురు నేషనలిస్ట్స్ సభ్యులు రాష్ట్రపతి పదవి కొరకు పోటీ చేశారు. ఏ ఒక్కరూ స్పష్టమైన ఆధిపత్యాన్ని పొందలేక పోవడంతో, అతి ప్రముఖంగా పిలవబడే "ఫార్ములా B"ను తయారుచేశారు మరియు, అజ్కోన డెల్ హొయో రాష్ట్రపతి అయ్యారు. 1990లో, కాల్లెజాస్ ఎన్నికలను "ల్లెగో ఎల్ మొమెంటో డెల్ కాంబియో" అనే నినాదంతో గెలిచారు(ఆంగ్లం: "మార్పు చేయవలసిన సమయం వచ్చింది"), ఇది ఎల్ సాల్వడోర్ యెక్క "ARENAs" రాజకీయ ప్రచారంతో సామీప్యం కలిగి ఉందని భారీగా విమర్శించారు.{{Citation needed|date=July 2009}} ఒకసారి కార్యాలయంలో, కాల్లెజాస్ రోమేరో పరపతి న్యాయవిరుద్ధమైన ఖ్యాతిని గడించింది, మరియు అనేక అపనిందలకు మరియు, ఆరోపణలకు అంశంగా అయ్యారు.{{Citation needed|date=July 2009}} ఫ్లోరెస్ ఫకుస్సే యెక్క శాసన సమయంలో [[హరికేన్ హిచ్]] దేశాన్ని తాకింది మరియు, దశాబ్దాల యెక్క ఆర్థిక వృద్ధి వారంకన్నా తక్కువ సమయంలో నాశనమైనది.{{Citation needed|date=July 2009}}
ప్రభుత్వ మంత్రివర్గాలు బడ్జట్ ప్రతిబంధకాల వల్ల వారి శాసనాలను అమలు చేయటంలో తరచుగా అసమర్థులు అవుతారు.{{Citation needed|date=July 2009}} రొడాల్ఫో పాస్టర్ ఫాస్కెల్లేతో చేసిన ఒక ముఖాముఖిలో, క్రీడల మరియు, సాంస్కృతిక మంత్రి మరియు, ముగ్గురు 'సూపర్ మంత్రులలో' ఒకరు ప్రజా సేవలకు సంబంధించిన మంత్రిత్వశాఖలను సమానపరుచుటలో బాధ్యత కలిగి ఉన్నారని (భద్రత మరియు, ఆర్థిక స్థితి మిగిలిన రెండుగా ఉన్నాయి), చెప్పినదానిని హోండురాస్ దిస్ వీక్లో 2006 జూలై 31న ప్రచురించబడింది, ఇంకనూ దాని గురించి తెలుపుతూ శాఖ యెక్క 94% ధనాన్ని అవినీతి మీద మరియు, కేవలం 6% శాసనం క్రింద ఉన్న కార్యకలాపాలకు మరియు, సంస్థలకు మద్ధతు ఇవ్వడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఆ మంత్రివర్గంలోని వేతనాలు అతిపెద్ద మొత్తంలో బడ్జట్ ఖర్చుగా గుర్తించబడింది.
రాష్ట్రపతి మదురో యెక్క పాలన టెలికమ్యూనికేషన్స్ రంగాన్ని "ప్రైవేటీకరణ" చేసింది, హాన్డురాన్ జనాభాకు ఈ సేవల యెక్క వేగవంతమైన విస్తరణను వృద్ధి చేయటానికి ఈ అడుగు తీసుకుంది. నవంబరు 2005 నాటికి, దాదాపు 10 ప్రైవేటు-రంగ టెలికమ్యూనికేషన్స్ సంస్థలు హాన్డురాన్ మార్కెట్లో ఉన్నాయి, ఇందులో రెండు మొబైల్ సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. 2007 మధ్యనాటికి, టెలి-కమ్యూనికేషన్స్ సమస్య అప్పుడు ఉన్న ప్రభుత్వాన్ని దెబ్బతీయటం కొనసాగించింది .<ref>[http://www.laprensa.hn/ediciones/2007/08/11/que_nadie_se_atreva_a_intentar_romper_el_orden_constitucional కె నాడీ సే అట్రేవ అ ఇంటన్టార్ రోమ్పెర్ ఎల్ ఆర్డెన్ కన్స్టిట్యుసినల్]{{dead link|date=June 2010}}</ref>
దేశం యెక్క ప్రధాన వార్తాపత్రికలలో లా ప్రెంస, ఎల్ హెరాల్డో, లా ట్రిబ్యూనా మరియు, డియారియో టీమ్పో ఉన్నాయి. అధికారిక వార్తాపత్రిక లా గసెటా.
రాష్ట్రపతి మరియు, సాధారణ ఎన్నికలు 2005 నవంబరు 27న జరిగాయి. లిబరల్ పార్టీ ఆఫ్ హోండురాస్ యెక్క మాన్యుల్ జెలయా (పార్టిడో లిబరల్ డే హోండురాస్: PLH) విజయం సాధించారు, నేషనల్ పార్టీ ఆఫ్ హోండురాస్ యెక్క పోర్ఫిరియో పేపే లోబో (పార్టిడో నాసియోనల్ డే హోండురాస్: PNH) రెండవ స్థానంలో నిలిచారు. PNH ఎన్నికల ఫలితాలను సవాలు చేసింది, మరియు లోబో సోసా 7 డిసెంబరు వరకు దీనికి ఒప్పుకోలేదు. డిసెంబరు అంతానికి, ప్రభుత్వం పూర్తి బాలట్ లెక్కింపును విడుదల చేసింది, దీనిలో అధికారిక విజయాన్ని జెలయాకు ఇవ్వబడింది. జెలయా హోండురాస్ యెక్క నూతన రాష్ట్రపతిగా 2006 జనవరి 27న పదవీస్వీకారం చేశారు.
జెలయా ఒక బద్ధుని-కాని జాతీయ సేకరణను హాన్డురాన్ ప్రజలను అడుగుతూ ఆలోచన లేకుండా జాతి విపత్తుకు దోహదం అయ్యారు: "మీరు ఒప్పుకుంటారా, నవంబర్ 2009 సాధారణ ఎన్నికలలో నాల్గవ బాలట్ జాతీయ రాజ్యాంగ
అసెంబ్లీని కలిగి ఉంటుందా, మరియు అది నూతన రాజకీయ నియోజకవర్గాన్ని ఆమోదిస్తుందా?"<ref>{{cite web|url=http://noticias.terra.com/articulos/act1690222/Zelaya_decide_iniciar_consulta_popular_para_reformar_Constitucion_de_Honduras |title=Zelaya decide iniciar consulta popular para reformar Constitución de Honduras - Terra |publisher=Noticias.terra.com |date=2009-03-24 |accessdate=2010-06-27}}</ref> ఈ సాధ్యపడే అసెంబ్లీలో ప్రతిపాదించిన రాజ్యాంగ సవరణల కాలపరిమితుల మీద ఉండకపోవచ్చు లేదా ఉండవచ్చు– ఎందుకంటే మిలిటరీ మరియు, సుప్రీం కోర్ట్ నిర్ణయించటం సాధ్యపడవచ్చు– మరియు, ఇతరమైనవి సంబంధం లేనివి మరియు, చట్టపరమైన రాజ్యాంగ సవరణలుగా ఉండవచ్చు.<ref>{{cite web|url=http://www.counterpunch.org/fox07312009.html |title=Michael Fox: "The Honduran coup as overture" |publisher=Counterpunch.org |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref>
=== 2009 హోండురాన్ రాజకీయ విపత్తు ===
జెలయా 2006లో ఆమోదం పొందిన లా ఆఫ్ సిటిజన్ పార్టిసిపేషన్ మీద అతని నిర్ణయాన్ని తీసుకొని ఆ సేకరణతో ముందుకు వెళ్ళటానికి నిశ్చయించుకున్నారు. జెలయా చట్టవిరుద్ధంగా మిలిటరీ కమాండ్ యెక్క ప్రధాన అధికారి జనరల్ రోమియో వాస్క్వజ్ వెలాస్క్వెజ్‌ని ఎన్నిక జరపలేదని తొలగించారు, కానీ సుప్రీం కోర్టు అతని స్థానాన్ని కలిగి ఉండాలని ఆదేశించింది. సుప్రీంకోర్టు తరువాత మిలిటరీని జెలయా చేసిన ప్రకటన కొరకు నిర్భంధించాలని ఆదేశించింది. సైనికదళం జెలయాను అతని ఇంటిలో 2009 జూన్ 28 తెల్లవారు జామున ఖైదు చేసింది, అదే రోజున నిర్ణయించిన ప్రకారం ఎన్నిక జరగవలసి ఉంది;<ref name="SMH-2009-06-29-first">{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/troops-oust-honduran-president-in-feared-coup-20090628-d1cf.html|title=Troops oust Honduran president in feared coup|first=Ana Fernandez|date=29 June 2009|publisher=Sydney Morning Herald|accessdate=29 June 2009}}</ref>
జెలయాను సాన్ జోస్, కోస్టా రికాకు తీసుకువెళ్ళేముందు తెగుసిగల్పా<ref name="BBC-28">{{cite news|publisher=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/8123126.stm|title=Honduran leader forced into exile|date=28 June 2009|accessdate=28 June 2009}}</ref> విమానకేంద్రంలో ఉంచారు.<ref name="CNN">{{cite news|publisher=CNN|url=http://edition.cnn.com/2009/WORLD/americas/06/28/honduras.president.arrested/index.html|title=Honduras president detained, sent to Costa Rica, official says|date=28 June 2009|accessdate=28 June 2009}}</ref> జెలయా అనేక సందర్భాలలో దేశంలోకి పునఃప్రవేశించాలని ప్రయత్నించారు. రాజ్యాంగం ప్రకారం, ఏ హాన్డురాన్ పౌరుడినైనా బహిష్కృతి చేయడమనేది చట్టవిరుద్ధం.<ref>హోండురాన్ రాజ్యాంగం యెక్క ఆర్టికల్ 102 http://www.హోండురాస్.com/honduras-constitution-english.html</ref> హాన్డురాన్ కాంగ్రెస్ యెక్క మాజీ అధ్యక్షుడు మరియు, జెలయా పార్టీలోని సభ్యుడు అయిన రాబర్టో మిచెలెట్టీ నేషనల్ కాంగ్రెస్ చేత ఆదివారం 28 జూన్‌న <ref name="WP-2009-06-28">{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/28/AR2009062801569.html|title=Honduran military ousts president ahead of vote|first=WILL WEISSERT and FREDDY CUEVAS|date=28 June 2009|publisher=The Washington Post|accessdate=28 June 2009}}</ref> 2010 జనవరి 27కి ముగిసే కాలానికి రాష్ట్రపతిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.<ref name="SMH-2009-06-29">{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/congress-names-new-interim-honduran-president-20090629-d1fb.html|title=Congress names new interim Honduran president|date=29 June 2009|publisher=The Sydney Morning Herald|accessdate=28 June 2009}}</ref>
ఆరంభంలో, ప్రపంచంలోని ఏ ఒక్క దేశమూ ఈ నూతన ప్రభుత్వాన్ని న్యాయమైనదిగా గుర్తించలేదు; UN సభ్యులందరూ జెలయా తొలగింపును ఆకస్మిక విద్రోహంగా ఖండించారు. కొంతమంది U.S. కాంగ్రెస్ రిపబ్లికన్ పార్టీ సభ్యులు నూతన ప్రభుత్వానికి మద్ధతును బహిరంగంగా ప్రకటించింది.<ref>{{cite web|author=By Rep. Dana Rohrabacher (R-Calif.) |url=http://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/58291-support-democracy-in-honduras-rep-dana-rohrabacher |title=Support democracy in Honduras (Rep. Dana Rohrabacher) - The Hill's Congress Blog |publisher=Thehill.com |date=2009-09-11 |accessdate=2010-06-27}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mikepence.house.gov/index.php?option=com_content&task=view&id=3695&Itemid=71 |title=Pence Condemns Obama Administration’S Policies In Honduras |publisher=Mikepence.house.gov |date=2009-11-29 |accessdate=2010-06-27}}</ref> 2009 సెప్టెంబరు 21న, జెలయా తిగిరి హోండురాస్ వచ్చారు మరియు, బ్రజిలియన్ రాయబారి కార్యాలయంలో ప్రవేశించారు. జెలయా యెక్క మద్ధతుదారులు రాయబారి కార్యాలయం చుట్టూ నిరసనను వ్యక్తం చేయగా ప్రభుత్వం రాయబారి కార్యాలయానికి వెళ్ళే అవసరమయ్యే సేవలను భంగపరిచి, పరిస్థితులను నియంత్రణలో ఉంచడానికి కర్ఫ్యూని అమలుచేసింది.
ఆ తరువాత రోజు, డిక్రీ PCM-M-016-2009లో, ఐదు రాజ్యాంగ హక్కులను తొలగించింది: వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ (ఆర్టికల్ 69), భావవ్యక్తీకరణ స్వేచ్ఛ (ఆర్టికల్ 72), ఉద్యమ స్వేచ్ఛ (ఆర్టికల్ 81), హబియస్ కార్పస్ (ఆర్టికల్ 84) మరియు, సంబంధ స్వేచ్ఛ మరియు, అసెంబ్లీ ఉన్నాయి.<ref name="elpais_PCMM016_what">{{cite news | first=Pablo | last=Ordaz | pages= | language =Spanish| title=Micheletti ordena el cierre de los medios de comunicación afines a Zelaya | date=28 September 2009 | publisher=[[El País]] | url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/Micheletti/ordena/cierre/medios/comunicacion/afines/Zelaya/elpepuint/20090928elpepuint_2/Tes |accessdate=19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keAXJ5C6 |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref><ref name="narco_PCMM016_details">{{cite web| last =Giordano| first =Al| authorlink =Al Giordano| coauthors =| title =Honduras Coup Leader Micheletti Decrees 45-Day Suspension of Constitution| work =| publisher =[[Narco News]]| date =27 September 2009 | url =http://narcosphere.narconews.com/thefield/3465/honduras-coup-leader-micheletti-decrees-45-day-suspension-constitution |format =| doi =| accessdate =19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keCJUMOB |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref> ఇది ఒక లెఫ్టిస్ట్ రేడియోను మరియు, టెలివిజన్‌ను మూసివేయించింది.<ref name="oas_PCMM016">{{cite web| last =| first =| authorlink =| coauthors =| title =The Office of the Special Rapporteur for Freedom of Expression condemns the suspension of guarantees in Honduras and the violations of the right to freedom of expression| work =| publisher =[[Organization of American States]]| date =29 September 2009| url =http://www.oas.org/OASpage/press_releases/press_release.asp?sCodigo=IACHR71/09 |format =| doi =| accessdate =19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keAWZI7N |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref> మానవహక్కులను నిషేధించే డిక్రీని అధికారికంగా 2009 అక్టోబరు 19న లా గసేటాలో రద్దుచేశారు.<ref name="reuters_PCMM016_rescinded">{{cite news | first=Mica | last=Rosenberg |coauthors =Gustavo Palencia| pages= | language =| title=Honduras de facto leader lifts ban on media, protests | date=19 October 2009 | publisher=Reuters | url=http://ca.reuters.com/article/topNews/idCATRE59I43L20091019?sp=true |accessdate=19 October 2009 |archiveurl=http://www.webcitation.org/5keB4J3xG |archivedate=19 October 2009 |deadurl=no}}</ref>
== శాఖలు మరియు, పురపాలకసంఘాలు ==
[[దస్త్రం:HondurasDivisions.png|thumb|right|250px|హోండురాస్ యెక్క ప్రణాళికా విభాగం]]
== భూగోళశాస్త్రం ==
[[దస్త్రం:Honduras rel 1985.jpg|thumb|హోండురాస్ చుట్టూ కారిబియన్ సముద్రం ఉంది (పైన), నికారాగువా, పసిఫిక్ మహాసముద్రం మీద ఉన్న గల్ఫ్, ఎల్ సాల్వడోర్ (దిగువ ఎడమ వైపు) మరియు, గుటమాలా (ఎడమవైపు).]]
హోండురాస్ ఉత్తర తీరంలో కారిబియన్ సముద్రం మరియు, గల్ఫ్ ఆఫ్ ఫొనెస్కా వెంట దక్షిణాన పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఉంది. నిమ్నభూములలో ఉష్ణమండలం నుండి పర్వతాలలో సమశీతోష్ణ, శీతోష్ణస్థితిగా ఉంటంది. మధ్య మరియు, దక్షిణ ప్రాంతాలు ఉత్తర తీరం కన్నా ఎక్కువ వేడిని మరియు, తక్కువ అర్ద్రతను కలిగి ఉంటాయి.
హోండురాస్ ప్రాంతంలో ప్రధానంగా పర్వతాలను కలిగి ఉంటుంది, కానీ తీరాల వెంట ఇరుకైన మైదానాలను కలిగి ఉంది, ఈశాన్యంలో అభివృద్ధి చెందని నిమ్నభూములలో " లా మస్కిటియా " అరణ్యం ఉంది, మరియు వాయువ్యాన అధిక జనాభా ఉన్న నిమ్నభూమి సులా లోయ ఉంది.లా మాస్కిటియాలో ప్రవహిస్తున్న కోకో నదీతీరంలో యునెస్కో ప్రపంచ-చారిత్రాత్మక స్థలం " రియో ప్లాటనో బయోస్ఫియర్ రిజర్వ్ " ఉంది. కోకోనది [[నికారగ్వా]] నుండి ఈ దేశాన్ని వేరు చేస్తుంది.
హొండూరాస్‌కు ఉత్తరదిశలో ఉన్న ఇస్లాస్ డే లా బహియా మరియు, స్వాన్ ద్వీపాలు హోండురాస్ భాగంగా ఉన్నాయి. మిస్టెరియోసా ఆనకట్ట మరియు, రోసారియో ఆనకట్ట ఉత్తర స్వాన్ ద్వీపాల నుంచి 130 నుండి 150 కీమీ (80–93 మై) దూరంలో ఉన్నాయి, ఇది హోండురాస్ యెక్క ఇ.ఇ.జెడ్ క్రింద వస్తుంది.
[[దస్త్రం:MontanasdelaSierradeAgalta Honduras.jpg|thumb|హోండురాన్ వర్షాధార అడవులు]]
సహజ వనరులలో [[చెట్లు]], [[బంగారం]], [[వెండి]], [[రాగి]], సీసం, [[జింకు]], [[ఇనుము]] [[ధాతువు]], వైట్‌మెటల్, [[బొగ్గు]], [[చేపలు]], [[రొయ్యలు]], మరియు జలవిద్యుచ్ఛక్తి ఉన్నాయి.
=== పర్యావరణం ===
ఈ ప్రాంతాన్ని జీవవైవిధ్యమైన ఉత్తమ ప్రదేశంగా భావించబడుతుంది ఎందుకంటే ఇక్కడ అనేక రకాల మొక్కలు మరియు, జంతు జాతులను కనుగొనవచ్చు. ఈ ప్రాంతంలోని ఇతర దేశాలలో లానే, హాన్డోరస్లో విస్తారమైన జీవసంబంధ వనరులు ఉన్నాయి. ఈ దేశంలో 6,000 జాతులకు పైగా నాళికా మొక్కలు ఉన్నాయి, వాటిలో 630 (ఇప్పటివరకూ వర్ణించిన దాని ప్రకారం) పెద్దపూలు గల మందు చెట్లు(ఆర్కిడ్లు) ఉన్నాయి; దాదాపు 250 నేలపై ప్రాకు జంతువులు మరియు, ఉభయచరాలు, 700కు పైగా పక్షి జాతులు, మరియు 110కి పైగా పాలిచ్చు జంతువులు ఉన్నాయి, వీటిలో సగం గబ్బిలాలు ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.hondurassilvestre.com |title=Honduran Biodiversity Database |publisher=Honduras Silvestre |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref>
లా మోస్కిటియా యెక్క ఈశాన్య ప్రాంతంలో రియో ప్లాటినో బయోస్ఫియర్ రిజర్వు ఉంది, ఈ వర్షాధార నిమ్నభూమి గొప్ప జీవ వైవిధ్యానికి ఇల్లు వంటిది. ఈ రిజర్వును 1982లోని యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల జాబితాలో జతచేయబడింది.
హోండురస్లో వర్షాధార అడవులు, మేఘాధార అడవులు (ఇవి సముద్ర మట్టం నుండి మూడువేల మీటర్ల ఎత్తుకు ఎదగగలవు), మాన్‌గ్రూవ్లు, సవన్నాలు మరియు, దేవదారు ఇంకా సిందూర వృక్ష పర్వత శ్రేణులతో ఉన్నాయి, మరియు మెసోమెరికన్ బారియర్ రీఫ్ సిస్టం ఉంది. బే ఐలాండ్లలో, బాటిల్‌నోస్ డాల్ఫిన్లు, మంటా రేస్, పారట్ ఫిష్, బ్లూ టాంగ్ మరియు, వేల్ షార్క్ యెక్క సేకరణలు ఉన్నాయి.
== ఆర్థికవ్యవస్థ ==
[[దస్త్రం:SanPedroSula.jpg|thumb|సాన్ పెడ్రో సులా యెక్క కేంద్రంలోని ప్రముఖ హోటల్ గ్రాన్ సులా in]]
ఆర్థికవ్యవస్థ మందగమనంలో వృద్ధిని సాధించింది, కానీ సంపద పంపిణీ అతితక్కువ వేతనాలతో ప్రతిముఖీకరణ కాబడి ఉంది. సగటు ఆర్థిక వృద్ధి గత ఐదు సంవత్సరాలుగా సంవత్సరానికి 7% ఉంది, ఇది లాటిన్ అమెరికాలో అత్యంత లాభదాయకమైన వృద్ధులలో ఒకటిగా ఉంది, కానీ జనాభాలో 50% సుమారు 3.7 మిలియన్ల మంది ఇంకనూ దారిద్రపు రేఖ దిగువునే ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/LACEXT/HONDURASEXTN/0,,contentMDK:21035522~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:295071,00.html |title=web.worldbank.org |publisher=web.worldbank.org |date= |accessdate=2010-06-27}}</ref> [[ప్రపంచ బ్యాంకు]] ప్రకారం, హోండురాస్ [[హైతి]] మరియు, [[నికరాగ్వా]] తరువాత పశ్చిమ అర్థగోళంలో మూడవ పేద దేశం. అంచనా ప్రకారం 1.2 మిలియన్ల ప్రజలకు పైగా నిరుద్యోగులుగా ఉన్నారు, దీనితో నిరుద్యోగపు రేటు 27.9% ఉంది.
హోండురాస్ [[ప్రపంచ బ్యాంకు]] చేత భారీగా ఋణగ్రస్తత ఉన్న పేద దేశాలలో ఒకటిగా ప్రకటించింది, మరియు అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి దీనిని 2005లో ఋణ మాఫీకి అర్హురాలిగా చేసింది.
ఎలక్ట్రిసిటీ సేవలు (ENEE) మరియు, ల్యాండ్-లైన్ టెలిఫోన్ సేవలు (HONDUTEL) h-flo లు ప్రభుత్వ ఏజన్సీలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి, తీవ్ర ఆర్థిక సమస్యలు ఉండటంవలన WENEE భారీ ఆర్థిక సహాయాలను పొందుతోంది. అయినప్పటికీ HONDUTEL గుత్తాధిపత్యాన్ని కలిగిలేదు, టెలికమ్యూనికేషన్ రంగం ప్రైవేటు-రంగ సంస్థలను 2005 డిసెంబరు 25న ఆరంభించింది; CAFTA యెక్క ఆరంభాన్ని ఆమోదించే పూర్వం ఇది చేయవలసి ఉంది. [[పెట్రోల్]] మీద ధరలను నియంత్రించారు, మరియు నిత్యావసర వస్తువుల కొరకు ఇతర తాత్కాలిక ధర నియంత్రణలను స్వల్పకాలాల కొరకు చట్టసభచే తరచుగా ఆమోదించబడినాయి.
బంగారం, వెండి, సీసం మరియు, జింకులను విదేశీ సంస్థల గనుల యజమానులచే ఉత్పత్తి చేయబడతాయి.<ref>డాన్ ఒవాన్సియా: సెంట్రల్ అమెరికాలో గనుల త్రవ్వకం http://magazine.mining.com/Issues/0901/MiningCentralAmerica.pdf</ref>
U.S. డాలర్‌కు విరుద్ధంగా అనేక సంవత్సరాలు లెంపిరా తిరోగమించి ఒక డాలర్‌కు 19 లెంపిరాలుగా నిలకడగా ఉంది. జూన్ 2008లో సంయుక్త రాష్ట్రాల డాలర్లు మరియు, హాన్డురాన్ లెంపిరాల మధ్య మారక రేటు 1 నుండి 18.85 ఉంది.
2005లో హోండురాస్ CAFTA మీద సంతకం చేసింది (సంయుక్త రాష్ట్రాలతో స్వేచ్ఛావ్యాపార ఒప్పందం). డిసెంబరు 2005లో, హోండురాస్ యెక్క ప్రధాన ఓడరేవు ప్యుర్టో కోర్టెస్‌ను U.S. కంటైనర్ సెక్యూరిటీ ఇనీషియేటిన్‌లో జతచేశారు.<ref>[http://www.cbp.gov/xp/cgov/border_security/international_activities/csi/ports_in_csi.xml CSI - CBP.govలో ఓడరేవులు]</ref>
2006 డిసెంబరు 7న, U.S. డిపార్ట్మెంట్స్ ఆఫ్ హోంల్యాండ్ సెక్యూరిటీ (DHS) మరియు, ఎనర్జీ (DOE) సెక్యూర్ ఫ్రైట్ ఇనీషియేటివ్ యెక్క మొదటి దశలను ప్రకటించింది, విదేశాలకు తీసుకువెళ్ళే న్యూక్లియర్ మరియు, రేడియోలాజికల్ వస్తువుల కంటైనర్లను పరీక్షించే U.S. సమాఖ్య ప్రభుత్వ సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడం ద్వారా ప్రస్తుతం ఉన్న ఓడరేవు భద్రత మీద అపూర్వమైన ప్రయత్నాన్ని నెలకొల్పడం మరియు, దేశంలోపలికి రాబడుతున్న కంటైనర్ల యెక్క ఆపదను సరిగ్గా అంచనా వేయడానికి చేయబడింది సెక్యూర్ ఫ్రైట్ యెక్క మొదటి దశ ప్రస్తుతం ఉన్న సాంకేతికత మరియు, ఆరు విదేశీ ఓడరేవులకు నిర్దారించిన న్యూక్లియర్ పరిశోధన ఉపకరణాల యెక్క కలయికతో సమాయుత్తపరచబడి ఉంటుంది: [[పాకిస్తాన్]] లోని కాసిం ఓడరేవు; హోండురాస్‌లోని పుయెర్టో కార్టెస్; బ్రిటన్ లోని సౌత్ అంప్టన్; [[ఒమన్]] లోని సలాలః; [[సింగపూర్]] ఓడరేవు; మరియు, కొరియాలోని బుసన్ ఓడరేవు వద్దనున్న గమ్మాన్ టెర్మినల్. 2007 ఆరంభం నాటినుండి, ఈ ఓడరేవుల నుండి వెళ్ళే కంటైనర్లు రేడియేషన్ మరియు, సమాచారాన్ని ఇచ్చే విపత్కర అంశాల కొరకు సంయుక్త రాష్ట్రాలకు వెళ్ళేముందు పరీక్షించబడుతున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.dhs.gov/xnews/releases/pr_1165520867989.shtm |title=DHS: DHS and DOE Launch Secure Freight Initiative |publisher=Dhs.gov |date=2006-12-07 |accessdate=2010-06-27}}</ref>
== జనాభా గణాంకాలు ==
CIA వరల్డ్ ఫాక్ట్ బుక్ ప్రకారం, హోండురాస్లో జనాభా 7.48 మిలియన్ల ఉంది; 90% జనాభా మేస్టిజో, 7% అమెరిన్డియన్, 2% నల్లజాతివారు మరియు, 1% శ్వేతజాతీయులు ఉన్నారు.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ho.html#People CIA - The World Factbook - హోండురాస్]</ref>
[[దస్త్రం:Copan.JPG|thumb|కోపన్ గ్రామం]]
హోండురాన్ జనాభాలో తొంభైశాతం మెస్టిజోలు<ref name="factbook"/> (అమెరిన్డియన్‌లు మరియు, ఐరోపా పూర్వీకుల మిశ్రమం). హోండురాన్ జనాభాలో దాదాపు 7% మంది గుర్తింపుపొందిన ఏడు దేశీయ సంఘాలలో ఒక దానిలో సభ్యులుగా ఉన్నారు. కాన్ఫెడెరేషన్ ఆఫ్ ఆటోచ్థోనస్ పీపుల్స్ ఆఫ్ హోండురాస్ (CONPAH) మరియు, హోండురాస్ ప్రభుత్వం ఏడు వేర్వేరు దేశీయ గ్రూపులను లెక్కించింది:
* చోర్టి, ఈ మాయన్ సమూహం గుటేమాలా సరిహద్దుతో వాయువ్యాన నివసిస్తున్నారు;
* గరిఫునా వారు అరవాకన్ భాష మాట్లాడతారు. వారు హోండురాస్ యెక్క కారిబియన్ తీరమంతటా, మరియు బే ఐలాండ్స్ లో నివసిస్తారు.
* పెచ్ లేదా పాయ భారతీయులు ఒలాంచో శాఖలోని చిన్న ప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు;
* తోలుపాన్, (జికాక్, "క్జికాక్", లేదా టోల్ అని కూడా పిలవబడతారు), యోరో ప్రాంతంలో మరియు, మోంటానా డే లా ఫ్లోర్ ఇంకా యోరో యెక్క ప్రాంత భాగాలలో నివసిస్తారు;
* లెంకా భారతీయులు వాళ్ళే మరియు, చోలుటెకా ప్రాంతాలలో నివసిస్తారు;
* మిస్కిటో భారతీయులు [[నికారాగ్వా]] సరిహద్దుతో ఈశాన్యాన నివసిస్తారు.
సమ్మేళనం మరియు, దేశీయ ప్రజల యెక్క ప్రతి ప్రత్యేక గ్రూపు మీద 1980ల నాటినుండి ఆది మానవుల యెక్క ఉన్నత జీవితానికి కృషి చేయబడింది. అయినప్పటికీ మార్పు అనేది సులభతరంకాదు, ఎందుకంటే ప్రజలు ఇంకనూ వివక్షత మరియు, దౌర్జన్యాన్ని ఎదుర్కుంటున్నారు{{Citation needed|date=July 2008}}.
దాదాపు 2% హోండురాస్ జనాభా నల్లజాతీయులు,<ref name="factbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ho.html|title=Honduras|publisher=CIA Factbook}}</ref> లేదా ఆఫ్రో-హాన్డోరాన్లు, మరియు వారు ప్రధానంగా దేశం యెక్క కారిబియన్ తీరప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు. అధికమంది బానిసల యెక్క సంతతి మరియు, పశ్చిమ భారతదేశ ద్వీపాల నుండి హోండురస్‌కు ఒడంబడికతో తీసుకురాబడిన పనివారు ఉన్నారు. ఇంకొక అతిపెద్ద గ్రూపు (ఈనాటికి 150,000 మంది ఉన్నారు) గరిఫునాలో ఆఫ్రో-కారిబ్ యెక్క సంతతివారు ఉన్నారు, వీరు సెయింట్ విన్సెంట్ ద్వీపం మీద బ్రిటీష్ ఆధిపత్యానికి వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు చేశారు మరియు, బలవంతంగా వీరు పద్దెనిమిదవ శతాబ్దంలో బెలిజే మరియు, హోండురాస్ కదిలి వెళ్ళారు. గరిఫునాలు హాన్డోరన్ ఉనికిని లౌవావాగు వంటి రంగస్థల ప్రదర్శనల ద్వారా ప్రదర్శిస్తారు{{Citation needed|date=July 2008}}.
హోండురాస్ ఒక ముఖ్యమైన పాలస్తీనియా సంఘాన్ని కలిగి ఉంది (వీరిలో చాలా వరకు క్రిస్టియన్ అరబ్లు ఉన్నారు).<ref>[http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200104/the.arabs.of.honduras.htm హోండురాస్ యెక్క అరబ్లు]. లారీ లక్స్‌నర్. ''సౌదీ అరంకో వరల్డ్.''</ref> పాలస్తీనియన్లు ఈ దేశానికి 19వ శతాబ్దం చివరలో మరియు, 20వ శతాబ్దం ఆఖరులో వచ్చారు, వీరంతటవీరే సాన్ పెడ్రో సులా నగరంలో స్థిరపడినారు. పాలస్తీనియన్ల సంఘం హోండురాస్ లో చక్కగా కలిసి పోయింది, ఇది వ్యాపారం, వాణిజ్యం, బ్యాంకింగ్, పరిశ్రమలు, మరియు రాజకీయాలలో ప్రముఖంగా ఉంది. ఇక్కడ ఇంకనూ తూర్పు ఆసియా సమాజం కూడా ఉంది, ఇందులో ముఖ్యంగా [[చైనా]] సంతతివారు మరియు, తగ్గుప్రమాణంలో జపనీయులు ఉన్నారు. కొరియన్లు, ర్యుక్యువన్లు, వియత్నమీయులు తక్కువ ప్రమాణంలో ఉన్నారు, ఎందుకంటే వీరంతా 1980లు మరియు, 1990లలో ఒప్పంద కార్మికులుగా హోండురాస్ తరలి వచ్చారు. అంచనాప్రకారం ఇక్కడ దాదాపు 1000 సుమోస్ (లేదా మయాంగ్నాస్) హోండురస్లో నివసిస్తున్నారు, వీరిలో చాలా వరకు కారిబియన్ తీరంలో నివసిస్తారు{{Citation needed|date=July 2008}}.
1975 నాటినుండి, హోండురాస్ నుండి వలసలు పుంజుకున్నాయి, ఎందుకంటే ఉద్యోగ-అన్వేషకులు మరియు, రాజకీయ కాందీశీకులు మంచి జీవితాన్ని వేరొక చోట కోరటం ఆరంభించారు. అయిననూ అనేక మంది హాన్డోరాన్లు బంధువులను [[నికారాగువా]], స్పెయిన్, మెక్సికో, [[ఎల్ సాల్వడోర్]] మరియు, కెనడాలలో కలిగి ఉన్నారు, విదేశాలలో నివసిస్తున్న హోండురాన్లు ఎక్కువగా సంయుక్త రాష్ట్రాలలో నివసిస్తున్నారు{{Citation needed|date=July 2008}}.
=== మతం ===
[[దస్త్రం:OscarKardinalRodriguez.jpg|thumb|upright|జాన్ పాల్ II యెక్క మరణం తరువాత కార్డినల్ ఆస్కార్ ఆండ్రూస్ రోడ్రిగ్ పోప్ అవ్వటానికి ఒక శక్తివంతమైన అభ్యర్థిగా ఉన్నారు.]]
హోండురాన్లు అధికంగా నామమాత్రంగా రోమన్ కాథలిక్కులుగా ఉన్నప్పటికీ, ఒక నివేదిక ప్రకారం రోమన్ కాథలిక్ చర్చిలలో సభ్యత్వం తగ్గిపోయి ప్రొటెస్టంట్ చర్చిలలో సభ్యత్వం పెరిగిపోయింది. ఇంటర్నేషనల్ రెలిజియస్ ఫ్రీడం రిపోర్ట్, 2008, సూచిస్తూ CID గాల్అప్ లెక్కింపులో 47% జనాభా వారిని వారు కాథలిక్లుగా, 36% మంది సువార్త ప్రొటెస్టంట్లుగా, మరియు 17% మంది ఏ సమాధానం ఇవ్వలేదు మరియు, వారిని "ఇతరుల" కోవకు చెందినవారుగా భావించారు. సంప్రదాయ కాథలిక్ చర్చి లెక్కింపులు చేసి 81% మంది (దేశ వ్యాప్తంగా 185 మతగురువు సంబంధిత ప్రాంతాలు ఉన్నాయి) కాథలిక్కులుగా అంచనావేయబడింది, ఇక్కడ చర్చి గురువు ప్రతి సంవత్సరం అతని క్రింద ఉన్న ప్రాంతంలోని క్రైస్తవ సంబంధ విషయాలను వ్రాయవలసి ఉంటుంది.<ref>అన్నారియో పోంటిఫిసియో, 2009.</ref><ref>''కాథలిక్ అల్మానాక్'' (హంటింగ్టన్, Ind.: సండే విజిటర్ పబ్లిషింగ్, 2008),312–13</ref>
సి.ఐ.ఎ. ఫాక్ట్ బుక్ లో 97% మంది కాథలిక్కులు మరియు, 3% మంది ప్రొటెస్టంట్లు ఉన్నారు.<ref>CIA వరల్డ్ ఫాక్ట్ బుక్, 2009</ref> ప్రతిచోటా ఉన్న సంఖ్యాశాస్త్ర వ్యత్యాసాల గురించి వ్యాఖ్యానిస్తూ, ప్యూ ఫోరం యెక్క జాన్ గ్రీన్ మతం మరియు, ప్రజా జీవితం గురించి సూచిస్తూ: "ఇది అది కానే కాదు ... సంఖ్యలు [వేరొకరి] అంకెల కన్నా ఖచ్చితంగా ఉన్నాయి ... కానీ ఎవరైనా గ్రూపును ఏ విధంగా ఊహించగలరు.<ref>జాన్ డార్ట్, "సర్వేలలో ప్రధాన స్రవంతిలోని వర్గాలు," ''క్రిస్టియన్ సెంచురీ'' , 16 జూన్ 2009, 13.</ref> తరచుగా ప్రజలు వారి "ఇంటి" చర్చిని వదలకుండా వేరే చర్చికి వెళతారు. ఉదాహరణకి USలో సువార్త అతిపెద్ద చర్చిలకు హాజరయ్యే అనేక మంది, ఒక చర్చి కన్నా అధికంగా హాజరు అవుతారు.<ref>అసోసియేటెడ్ ప్రెస్, 13 జూన్ 2009, అనేక వార్తా పత్రికలలో నివేదించారు</ref> ఈ బదిలీ మరియు, స్థితి బ్రజిల్లో చాలా సాధారణం, ఇక్కడ ఐదింటిలో రెండొంతుల మంది సువార్త సభలలో పెంచబడతారు, కానీ వారు ఇప్పుడు సువార్తలకు వెళ్ళకుండా కాథలిక్కులుగా మారవచ్చు మరియు, అనేక చర్చిలకు వెళ్ళవచ్చు, కానీ తరచుగా కాథలిక్కుగానే మిగిలి ఉంటారు.<ref>మారియా సెలి స్కాలోన్ మరియు, ఆండ్రూ గ్రీలే, "బ్రజిల్లోని కాథలిక్స్ మరియు, ప్రొటెస్టంట్స్," ''అమెరికా'' 18 ఆగష్టు 2003,14.</ref>
అనేక మంది ఎన్నికల విశ్లేషకుల సూచనప్రకారం అనేక సంవత్సరాల నుండి తీసుకున్న వార్షిక ఎన్నిక మతసంబంధ గణాంకాలను అందించటంలో ఉత్తమమైన పద్ధతిని మరియు, ఏ ఒక్క దేశంలో నైనా ఉన్న వ్యత్యాసాలను అందిస్తుందని తెలిపారు. ఇంకనూ, హోండురస్లో ఆంగ్లికాన్, ప్రెస్బిటేరియన్, మెథడిస్ట్, సెవెంత్-డే అడ్వెంటిస్ట, లుతెరాన్ మరియు, పెంతెకోస్తల్ చర్చిలు ఉన్నాయి, ఒక సమాచార ఆధారం ప్రకారం మొత్తంగా సువార్త సంబంధ ప్రొటెస్టంట్ చర్చిలు 36% జనాభాను కలిగి ఉందని తెలిపింది. ప్రొటెస్టంట్ పాఠశాలలు ఉన్నాయి. కాథలిక్ చర్తి మాత్రమే ఇప్పటికీ గుర్తింపు పొందిన "చర్చి"గా ఉంది, ఇది నిర్వహిస్తున్న అనేక పాఠశాలలు, ఆస్పత్రులు, మరియు మతసంబంధ సంస్థలలో కూడా వృద్ధి చెందుతోంది (ఇందులో దాని యెక్క సొంత వైద్య పాఠశాల ఉంది). దాని ప్రధాన గురువు, [[ఆస్కార్ ఆండ్రెస్ రోడ్రిజ్ మారడియగా, ప్రభుత్వం మరియు, ఇతర చర్చిలలో ఇంకనూ అతని సొంత చర్చిలో ప్రజాదరణను పొందారు. బౌద్ధమతం, యూదమతం, ఇస్లాం మతం, బహాయ్, రాస్టఫారి మరియు, దేశీయ రకాలను మరియు, మతాలను అవలంబించేవారు ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2008/108530.htm |title=International Religious Freedom Report 2008: Honduras |publisher=State.gov |date=2008-09-19 |accessdate=2010-06-27}}</ref>
=== ఆరోగ్యం ===
== సంస్కృతి ==
[[దస్త్రం:CatedraldeComayagua.jpg|thumb|కామయగు యెక్క కాథడ్రల్]]
హోండురాన్ యెక్క అత్యంత ప్రముఖ చిత్రకారుడు జోస్ ఆంటానియో వెలాస్క్వెజ్. ఇతర ముఖ్యమైన చిత్రకారులలో కార్లొస్ గారే, మరియు రోక్ జెలయా ఉన్నారు. హోండురాస్ యెక్క అత్యంత ప్రముఖ రచయితలలో ఫ్రోయ్లాన్ టుర్సియోస్ మరియు, రామన్ అమయ అమడోర్ ఉన్నారు. ఇతర రచయితలలో మార్కో ఆంటోనియో రోసా, రాబర్టో సోసా, లుసిలా గమేరో డే మెడినా, ఎడుర్డో బహ్ర్, అమంద కాస్ట్రో, జేవియర్ అబ్రిల్ ఎస్పినోజా, టియోఫిలో ట్రెజో, మరియు రాబర్టో క్వెసాడో ఉన్నారు. హోండురాస్ యెక్క ముఖ్య సంగీతకారులలో రాఫెల్ కొయెల్లో రామోస్, లిడియా హన్డల్, విక్టరియానో లోపేజ్, గుల్లెర్మో ఆండర్సన్, విక్టర్ డోనైర్, ఫ్రాన్సిస్కో కారంజా మరియు, కామిలో రివెరా గుఎవరా ఉన్నారు.
హోండురాన్లను తరచుగా ''కాట్రచో'' లేదా ''కాట్రచ'' (fem) అని స్పానిష్లో సూచిస్తారు. ఈ పదాన్ని నికారాగువన్లు కనుగొన్నారు మరియు, దీనిని స్పానిష్ హోండురాన్ జనరల్ ఫ్లోరెన్సియో క్సాట్రుచ్ చివరి పేరు నుండి తీసుకున్నారు, ఈయన 1857లో, హోండురాన్ సాయుధ బలగాలను ఉత్తర అమెరికా సాహసికుడు విలియం వాకర్ చేసిన దండయాత్ర ప్రయత్నానికి విరుద్ధంగా నడిపించారు. ఈ మారుపేరును అగౌరకరంగా కాకుండా సమ్మానంగా భావించబడింది. ఇక్కడ ప్రధాన భాష స్పానిష్, దీనిని ప్రాథమిక భాషగా సుమూరు 94% మంది మాట్లాడతారు. మైనారిటీ భాషలను 4% కన్నా తక్కువ మంది మాట్లాడతారు. ఇక్కడ అమెరిన్డియన్ భాషలు గరిఫునా, మిస్కిటో, మరియు పెచ్: హోండురాస్ సంజ్ఞా భాష కూడా ఉంది; మరియు, బే ఐలాండ్స్ తీరంలో ఆంగ్ల భాష మాట్లాడతారు.
''హోండురాస్ దిస్ వీక్'' అనేది ఆంగ్ల భాష యెక్క వారాంతపు వార్తాపత్రిక, దీనిని తెగుసిగల్పాలో పదిహేడు సంవత్సరాలు ప్రచురించారు. రొటాన్, ఉతిలా మరియు, గువనజాల ద్వీపాలలో, ''బే ఐలాండ్స్ వాయిస్'' అనేది 2003 నుండి నెలాంతర వార్తలకు మూలంగా ఉంది.
హోండురాన్ వంటలలో అధికంగా కొబ్బరిని తీపి మరియు, కారం వంటలలో ఇంకనూ సూప్లలో కూడా వాడతారు.
సాన్ పెడ్రో సులాలోని జోస్ ఫ్రాన్సిస్కో సేబి వేదిక సిర్కులో టెట్రాల్ సంపెడ్రానోకు కేంద్రంగా ఉంది (సాన్ పెడ్రో సులాకు రంగస్థల వేదిక)
=== ఉత్సవాలు ===
[[దస్త్రం:Saw dust carpet Comayagua Honduras (1).jpg|thumb|upright|కామయగు యెక్క రంపపు పొట్టు కార్పెట్లను ఈస్టర్ వేడుకలలో వాడతారు.]]
హోండురాస్ యెక్క జాతీయ సెలవు దినాలలో 15 సెప్టెంబరున హోండురాస్ స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం మరియు, 10 సెప్టెంబరున బాలల దినోత్సవం లేదా డియా డెల్ నినోను ఇళ్ళు, పాఠశాలలు మరియు, చర్చిలలో జరుపుకుంటారు; ఈ రోజున, పిల్లలు బహుమతులను క్రిస్టమస్ లేదా పుట్టిన రోజు వేడుకలలో లాగా పొందుతారు. ఇరుగుపొరుగు వారు వీధులను రంగులతో తీర్చిదిద్దుతారు. ఇతర సెలవు దినాలలో ఈస్టర్, మౌండీ గురువారం, గుడ్ ఫ్రైడే, డే ఆఫ్ ది సోల్జర్ (3 అక్ఠోబరు నాడు ఫ్రాన్సిస్కో మొరజాన్ పుట్టిన రోజును జరుపుకుంటారు), క్రిస్టమస్, ఎల్ దియా డే లెంపిరా{{dn}} 20 జూలైన,<ref>{{cite web|url=http://www.marrder.com/htw/jun99/ |title=Honduras This Week Online June 1999 |publisher=Marrder.com |date=1991-12-09 |accessdate=2010-06-27}}</ref> మరియు, నూతన సంవత్సర వేడుక ఉన్నాయి.
హోండురాస్ స్వాతంత్ర్య దినం వేడుకలు బాండుల యెక్క కవాతులతో తెల్లవారుజాము నుంచి ఆరంభమవుతాయి. ప్రతి బాండు వేర్వేరు రంగులను ధరిస్తుంది మరియు, చీర్ లీడర్లను కలిగి ఉంటుంది. ఫీస్టా కాట్రచ ఈ రోజునే జరుగుతుంది: ముఖ్యమైన హోండురాన్ ఆహారాలు [[బీన్స్]], తమలేలు, బలేడాస్, చిచార్రోన్‌తో కాస్సావ, మరియు టోర్టిల్లాలు అందచేయబడతాయి. క్రిస్టమస్ పండుగనాడు, రాత్రీ భోజనం చేయటానికి ప్రజలు వారి కుటుంబాలను మరియు, దగ్గర స్నేహితులను కలుసుకుంటారు, మరియు బహుమతులను అర్థరాత్రీ ఒకరికి ఒకరు ఇచ్చుకుంటారు. కొన్ని నగరాలలో అర్థరాత్రి సమయంలో మందుగుండు సామానులు కాల్చటం కనిపిస్తుంది మరియు, వినిపిస్తుంది. నూతన సంవత్సర పండుగనాడు ఆహారం మరియు, "కోహెట్లను", మందుగుండు సామాను మరియు, సంబరం చోటుచేసుకుంటాయి. పుట్టినరోజు పండుగలు కూడా ఘనంగా జరుపుకుంటారు, మరియు ఇందులో ప్రఖ్యాతి చెందిన “పినాటా”ను జొడిస్తారు, ఇందులో వేడుకకు ఆహ్వానించిన పిల్లల కొరకు కాండీలను మరియు, ఆశ్చర్యకరమైన బహుమతులను ఉంచుతారు.
లా ఫెరియా ఇసిడ్రాను లా సీబాలో మే అంతానికి జరుపుకుంటారు. లా సీబా అనే నగరం తూర్పు తీరంలో ఉంది. దీనిని సాధారణంగా "ది ఫ్రెండ్‌షిప్ కార్నివాల్" అని పిలుస్తారు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రజలు ఈ వారం రోజుల సంబరాలలో పాల్గొనటానికి వస్తారు. ప్రతి రాత్రి ఇరుగు పొరుగు ప్రాంతాలలో చిన్న ఉత్సవాలను(కార్నవాలిటో) జరుపుకుంటారు. చివరగా, శనివారంనాడు బ్రజిల్, న్యూ ఆర్లెయన్స్, జపాన్, జమైకా, బార్బడోస్ మరియు, అనేక దేశాల ప్రజలతో అతిపెద్ద సైనిక విన్యాసాన్ని ప్రదర్శనలతో మరియు, తేలిపోయే వస్తువులతో చేయబడుతుంది. ఈ ఉత్సవంలో మిల్క్ ఫెయిర్ కూడా ఉంటుంది, ఇక్కడ అనేక హోండురాన్లు వారి వ్యవసాయ ఉత్పత్తులను మరియు, జంతువులను ప్రదర్శిస్తారు.
== విద్య ==
హోండురస్లోని ఎలక్టిసిటీ రంగంలో సగభాగం ప్రైవేటు యాజమాన్యంలో ఉంది. మిగిలిన ఉత్పత్తి సామర్థ్యాన్ని ENEE అందిస్తుంది(''ఎంప్రేసా నాసియోనల్ డే ఎనర్జియా ఎలక్ట్రికా'' ).
ఈ రంగంలో ఉన్న ప్రధాన సవాళ్ళలో:
* ఈ రకమైన విదేశా పెట్టుబడులను అందించే చందాదారుల చేత అంగీకార నిధులు లేదా ఆర్థిక పరమైన ఆరోగ్య ప్రయోజనం లేకపోతే ఏ విధంగా ఆర్థిక పెట్టుబడుల ఉత్పత్తి మరియు, ప్రసారం జరుగుతుంది;
* ఏ విధంగా పన్నుల విధానాన్ని తిరిగి-సమతులనం చేయబడుతుంది, బకాయిలను మరియు, ఎలక్ట్రిసిటీ దొంగతనం వంటి వర్తక నష్టాలను తగ్గించడానికి-ప్రజలకు ఇబ్బంది కలుగకుండా జాగ్రత్తపడి చేయబడుతుంది; మరియు
* ఏ విధంగా రెండు అతిపెద్ద ఆనకట్టలను మరియు, సంబంధిత జల విద్యుచ్ఛక్తి ప్లాంటును నిర్మించే ప్రభుత్వ ఉద్దేశంతో పర్యావరణ ఆందోళనలు సమాధాన పరచబడతాయి.
* ఏ విధంగా పల్లె ప్రాంతాలకు మార్గాలను అభివృద్ధి చేయబడతాయి.
=== నీటి సరఫరా మరియు, పారిశుద్ధ్యం ===
హోండురస్లో నీటి సరఫరా మరియు, పారిశుద్ధ్యం పట్టణ ప్రాంతాల నుండి పల్లె ప్రాంతాలకు అధిక వ్యత్యాసాన్ని కలిగి ఉంటుంది. అధికభాగ జనాభా కేంద్రాలు సాధారణంగా నీటి వ్యవహార మరియు, పంపిణీ విధానాలు ఆధునీకరణ కాబడి ఉన్నాయి, అయిననూ, సరైన నిర్వహణ మరియు, వ్యవహార విధానం లేకపోవడంతో నీటి నాణ్యత సాధారణంగా హీనంగా ఉంటుంది. పల్లె ప్రాంతాలు సాధారణంగా ప్రాథమిక త్రాగునీటి జల విధానాలు పరిమితమైన జల వ్యవహారం కొరకు ఉంచబడతాయి. అనేక పట్టణ ప్రాంతాలు మురికినీటి సేకరణ కొరకు మురికినీటి కాలువల విధానాలు ఉంచబడ్డాయి, అయిననూ మురుగునీటి యెక్క సరైన నిర్వహణా విధానం తగినంతగా లేదు. పల్లె ప్రాంతాలలో, ఆరోగ్య రక్షణా సౌలభ్యాలు సాధారణంగా మరుగుదొడ్లకు మరియు, ప్రాథమిక సెప్టిక్ తొట్లకు పరిమితమై ఉంటుంది.
జల మరియు, పారిశుద్ధ్య సేవలు చారిత్రాత్మకంగా సర్వీసియో అటానమో డే అల్కాన్ టారిల్లాస్ వై అకెడక్టోస్ (SANAA) చేత అందించబడుతున్నాయి. 2003లో, ఒక నూతన "జల చట్టాన్ని" ఆమోదించింది, దీనిని జల సేవల యొక్క వికేంద్రీకరణగా పిలుస్తారు. 2003 చట్టంతో, స్థానిక సంఘాలు త్రాగునీటి మరియు, మురికి నీటి విధానాలను సొంతం చేసుకొని, నిర్వహించి, మరియు నియంత్రణ చేసే హక్కును బాధ్యతను కలిగి ఉన్నాయి. ఈ చట్ట అమలుతో, అనేక సమాజాలు ప్రాంతీయ వారీగా జల మరియు, పారిశుధ్య సమస్యలను చర్చించడానికి ఏకమయ్యారు.
హోండురస్లో అనేక జాతీయ మరియు, అంతర్జాతీయ ప్రభుత్వేతర సంస్థలు జల మరియు, పారిశుధ్య పధకాల మీద పనిచేసిన చరిత్ర కలిగి ఉంది. అంతర్జాతీయ సంఘాలలో రెడ్ క్రాస్, వాటర్ , రోటరీ క్లబ్, కాథలిక్ రిలీఫ్ సర్వీసెస్, వాటర్ ఫర్ పీపుల్, [http://www.ecologic.org ఎకలాజిక్ డెవలప్మెంట్ ఫండ్], CARE, CESO-SACO, [http://www.ewb-usa.org/project_search.php?country=Honduras ఇంజనీర్స్ విత్అవుట్ బోర్డర్స్ USA] మరియు, SHH ఉన్నాయి.
దానికి తోడూ, అనేక ప్రభుత్వ సంస్థలు పనిచేస్తున్న పధకాలలో: యురోపియన్ యూనియన్, USAID, ఆర్మీ కార్ప్స్ ఆఫ్ ఇంజనీర్స్, కోఆపరేషన్ అండాలుసియా, జపాన్ ప్రభుత్వం, మరియు అనేక ఇతర మైనవి ఉన్నాయి.
=== రవాణా ===
హోండురస్లోని రవాణాలో దిగువున ఉన్న అవస్థాపనను కలిగి ఉంది: 699 కీమీ రైల్వే రవాణా;<ref name="atbsvg">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ho.html#Trans CIA - ది వరల్డ్ ఫాక్ట్ బుక్- హోండురాస్]</ref> 13,603 కీమీ రోడ్డు రవాణా;<ref name="atbsvg"/> ఏడు రేవు పట్టణాలు మరియు, ఓడ రేవులను కలిగి ఉంది;{{Citation needed|date=December 2007}} మరియు, మొత్తం మీద 112 విమానాశ్రయాలను కలిగి ఉంది (12 చదును చేయబడినవి, 100 చదును చేయబడని).<ref name="atbsvg"/>
రవాణా రంగంలో విధాన బాధ్యత మినిస్ట్రీ ఆఫ్ పబ్లిక్ వర్క్స్, ట్రాన్స్పోర్ట్ అండ్ హౌసింగ్ చేతిలో ఉంటుంది. (SOPRTRAVI అనేది స్పానిష్ లిప్యాది ధ్వనితో పెట్టబడింది).
[[దస్త్రం:Brassavola digbiana.jpg|thumb|జాతీయ పుష్పం ఆర్చిడ్ (orquídea) రింకోలాలియా డిగ్బ్యాన.]]
[[దస్త్రం:Ara macao - two at Lowry Park Zoo.jpg|thumb|జాతీయ పక్షి, అరా మకావు]]
హోండురాస్ పతాకాన్ని మూడు సమానమైన గీతాలతో చేయబడింది, ఇందులో పైన ఉన్నది మరియు, దిగువున ఉన్నది నీలం రంగుతో పసిఫిక్ మహా సముద్రం మరియు, కారిబియన్ సముద్రాన్ని సూచిస్తాయి. మధ్యన ఉన్న గీత శ్వేత వర్ణంలో ఉంటుంది. ఇందులో ఐదు నీలి రంగు నక్షత్రాలు ఉంటాయి, ఇవి సెంట్రల్ అమెరికన్ యూనియన్ లోని ఐదు రాష్ట్రాలను సూచిస్తాయి. మధ్యన ఉన్న నక్షత్రం హోండురాస్ ను సూచిస్తుంది, ఇది సెంట్రల్ అమెరికన్ యూనియన్ మధ్యలో కేంద్రీకృతమై ఉంది.
దేశ బిరుదులను 1825లో స్థాపించారు. ఇది సమాన భుజములు గల ఒక త్రికోణం, అడుగున రెండు దుర్గాల మధ్య ఒక అగ్ని పర్వతం ఉంటుంది, దాని మీద ఒక ఇంద్రధనస్సు మరియు, సూర్యుడు ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది. త్రికోణం పెట్టబడిన ప్రదేశం రెండు సముద్రాలచే స్నానం చేయబడటాన్ని సూచిస్తుంది. దీని చుట్టూ దీర్ఘ వృత్తాకారంలో బంగారు రంగు అక్షరాలతో ఇలా వ్రాయబడి ఉంటుంది: "రిపబ్లిక్ ఆఫ్ హోండురాస్, ఫ్రీ, సావరిన్ అండ్ ఇండిపెండెంట్".
హోండురాస్ జాతీయ గీతం రాష్ట్రపతి మాన్యువెల్ బోనిల్లా ఆధ్వర్యంలో 1904లో నిర్వహించబడిన పోటీ ఫలితంగా ఏర్పడింది. చివరికి, కవి అగస్టో C. కోఎల్లో దేశ గీతాన్ని వ్రాయటాన్ని జర్మన్ స్వరకర్త కార్లస్ హార్ట్ లింగ్ సంగీతం వ్రాసి పాల్గొనటంతో ముగించారు. ఈ గీతాన్ని అధికారికంగా 1915 నవంబరు 15న, ఆల్బర్టో మెంబ్రేనో సమయంలో దీనిని అమలుపరచారు. ఈ గీతాన్ని ఒక బృందం మరియు, ఏడుగురు స్ట్రూన్డురన్లు స్వరపరచారు.
జాతీయ పుష్పం ప్రముఖమైన ఆర్చిడ్, ''రైనోకొలేలియా డిగ్బ్యాన'' (గతంలో దీనిని ''బ్రస్సావోల డిగ్బ్యాన'' అని పిలిచేవారు), గులాబీ స్థానంలో ఇది 1969 నాటి నుంచి వచ్చింది. జాతీయ పుష్ప మార్పిడి జనరల్ ఒస్వల్డో లోపేజ్ అరెలనో పరిపాలనలో జరిగింది, ఉత్తరువులో తెలుపబడినట్లు ''బ్రస్సావోల డిగ్బయానా'' "అనేది హోండురాస్ యొక్క ఒక దేశీయ మొక్క; ఈ పువ్వుకు అసాధారణమైన అందం, తేజం మరియు, వైవిధ్య లక్షణాలు ఉన్నాయి",అని భావించబడింది.
హోండురాస్ యొక్క జాతీయ వృక్షం హోండురాస్ దేవదారు వృక్షం (''పైనస్ కారిబియా'' వార్. ''హాండురెన్సిస్'' ). ఇంకనూ ఈ వృక్షం యొక్క వాడకాన్ని శాసనం చేయబడింది, దీనిని "చెట్లను నరికివేయడం ద్వారా లేదా అడవులకు మంటలు పెట్టడం ద్వారా సంభవించే అనవసర వినాశంను తొలగించడానికి" చేయబడింది.
== జానపద పాండిత్యం ==
పురాణాలు మరియు, దేవకాంతల కథలు హోండురాస్ సంస్కృతిలో ప్రధానమైనవి; ల్లువియా డే పెసెస్ (ఫిష్ రైన్) అనేది ఇందుకు ఒక ఉదాహరణ. El కాడెజో మరియు, లా సిగువనాబ(లా సుసియా) కూడా ప్రముఖమైనవి.
[[దస్త్రం:West Bay Beach -Roatan -Honduras-23May2009-g.jpg|thumb|right|రోటాన్ వద్ద వెస్ట్ బే సముద్ర తీరం]]
* ''హోండురాస్: ది మేకింగ్ ఆఫ్ అ బనానా రిపబ్లిక్'' ; అలిసన్ అకెర్
* ''హోండురాస్: స్టేట్ ఫర్ సేల్'' ; రిచర్డ్ లాపెర్, జేమ్స్ పైంటర్
* ''ఇన్‌సైడ్ హోండురాస్'' ; కెంట్ నార్స్‌వర్తి మరియు, టామ్ బెర్రీ
* ''లా మొస్కిటియా: సవన్నాలు, వర్షాధార అడవులు మరియు, తాబేలు వేటగాళ్ళ యెక్క నిఘంటువు'' ; డెరెక్ పారెంట్
* ''మూన్ హ్యాండ్‌బుక్స్: హోండురాస్'' ; క్రిస్టోఫర్ హంఫ్రే
* ''రీయింటర్ప్రెటింగ్ ది బనానా రిపబ్లిక్: హాన్డోరస్లోని ప్రాంతం మరియు, రాష్ట్రం, 1870-1972'' ; డారియో A. యురేక్
* ''సెవెన్ నేమ్స్ ఫర్ ది బెల్‌బర్డ్: కన్జర్వేషన్ జాగ్రఫీ ఇన్ హోండురాస్'' ; మార్క్ బోంట
* ''ఉలిస్సెస్ ట్రావెల్ గైడ్: హోండురాస్'' ; ఎరిక్ ఇలామొవిట్చ్
* [http://www.hondurastips.honduras.com/ హోండురాస్ టిప్స్ ట్రావెల్ ఇన్ఫో (ఇంగ్లీష్)]
* [http://hondurasweekly.com హోండురాస్ వార పత్రిక]
* [http://www.honduras.com హోండురాస్ మీద ప్రయాణ మరియు, పర్యాటక సమాచారం (ఇంగ్లీష్)]
* [http://www.missionlazarus.org హోండురాస్లో మానవతావాదుల సహాయం]
* [http://www.answers.com/topic/honduras Answers.com]
[[వర్గం:మాజీ స్పానిష్ కాలనీలు]]
[[వర్గం:స్పానిష్-మాట్లాడే దేశాలు]]
[[వర్గం:1821లో ఏర్పడిన రాష్ట్రాలు మరియు, ప్రాదేశిక ప్రాంతాలు]]
| 