జైపూర్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0 ట్యాగు: విశేషణాలున్న పాఠ్యం |
K.Venkataramana (చర్చ | రచనలు) చి clean up, replaced: , మరియు → , ట్యాగులు: AutoWikiBrowser విశేషణాలున్న పాఠ్యం |
||
పంక్తి 1:
{{Infobox settlement
| name = Jaipur
Line 68 ⟶ 67:
}}
}}
'''జైపూర్''' ( / dʒ aɪ p ʊər / ( [[null|link=| ఈ ధ్వని గురించి
జైపూర్ను 1727 లో [[రాజపుత్రులు|రాజ్పుట్]] పాలకుడు [[మహారాజా జైసింగ్ II|జై సింగ్ II]],
జైపూర్ భారతదేశం లో పర్యాటక మరియు పశ్చిమ భాగంగా గోల్డెన్ ట్రయాంగిల్ పాటు పర్యాటక సర్క్యూట్ [[ఢిల్లీ]] మరియు [[ఆగ్రా]] {{Convert|240|km|mi|0|abbr=on|disp=comma}} ).
6 జూలై 2019 న జైపూర్ [[యునెస్కో]] [[ఆసియా మరియు ఆస్ట్రలేషియాలోని ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల జాబితా|ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా]] చెక్కబడింది.
అరుదైన యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ జాబితాలో చేరింది. ప్రపంచ వారసత్వ సందర్శనీయప్రాంతంగా గుర్తింపు ఇచ్చింది. ఈ మేరకు యునెస్కో(యునైటెడ్ నేషన్స్ ఎడ్యుకేషనల్, సైంటిఫిక్ మరియు కల్చరల్ ఆర్గనైజేషన్) శనివారం(06 జూన్ 2019) ట్విట్టర్లో అధికారికంగా ఓ ప్రకటన చేసింది
== చరిత్ర ==
[[దస్త్రం:1_Maharaja_Sawai_Jai_Singh_II_ca_1725_Jaipur._British_museum.jpg|ఎడమ|thumb| జైపూర్ వ్యవస్థాపకుడు [[మహారాజా జైసింగ్ II|జై సింగ్ II]] ]]
జైపూర్ నగరాన్ని నిర్మించిన [[మహారాజా జైసింగ్ II|జై సింగ్ II]] అమెర్ ను 1699 నుండి 1743 వరకు పరిపాలించారు. అతను తన రాజధానిని {{Convert|11|km|mi|0}} అమెర్ నుండి మార్చాలని అనుకున్నాడు పెరుగుతున్న జనాభా మరియు పెరుగుతున్న నీటి కొరతను తీర్చడానికి జైపూర్కు.
జైపూర్ భారతదేశంలో అత్యంత సామాజికంగా గొప్ప వారసత్వ పట్టణ ప్రాంతాలలో ఒకటి. 1727 వ సంవత్సరంలో స్థాపించబడిన ఈ నగరానికి ఈ నగరానికి ప్రాధమిక నిర్వాహకుడిగా ఉన్న మహారాజా జై సింగ్ II పేరు పెట్టారు. అతను కచ్వాహా రాజ్పుత్ మరియు 1699 మరియు 1744 పరిసరాల్లో ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించాడు.
సవాయి రామ్ సింగ్ I పాలనలో, 1876 లో వేల్స్ యువరాజు అయిన హెచ్ఆర్హెచ్ ఆల్బర్ట్ ఎడ్వర్డ్ (తరువాత కింగ్ ఎడ్వర్డ్ VII, భారత చక్రవర్తి అయ్యాడు) కు స్వాగతం పలకడానికి నగరం గులాబీ రంగులో చిత్రీకరించబడింది.
విమానాశ్రయంతో సహా నగరంలోని పెద్ద ప్రాంతాలు 1981 ఆగస్టులో వరదలకు గురయ్యాయి, ఫలితంగా ఎనిమిది మంది మరణించారు మరియు నగరంలోని ద్రవ్యవతి నదికి చాలా నష్టం జరిగింది.
== భౌగోళిక ==
=== వాతావరణం ===
'''కొప్పెన్ యొక్క వాతావరణ వర్గీకరణలో''' జైపూర్ వేడి సెమీ-శుష్క వాతావరణం (Bsh) కలిగి ఉంది. ఇది సంవత్సరానికి 63 సెంటీమీటర్ల వర్షపాతం పొందుతుంది. కానీ జూన్ మరియు సెప్టెంబర్ మధ్య వర్షాకాలంలో చాలా వర్షాలు కురుస్తాయి. ఏప్రిల్ నుండి జూలై ఆరంభం వరకు వేసవిలో ఉష్ణోగ్రతలు చాలా ఎక్కువగా ఉంటాయి, సగటు రోజువారీ ఉష్ణోగ్రతలు 27.6
== పరిపాలన మరియు రాజకీయాలు ==
[[దస్త్రం:Rajasthan_Vidhan_Sabha.jpg|thumb|
జైపూర్ మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ నగరం యొక్క పౌర మౌలిక సదుపాయాలను నిర్వహించడం మరియు అనుబంధ పరిపాలనా విధులను నిర్వహించడం. మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ మేయర్ నేతృత్వంలో ఉంది.
== పర్యాటకం ==
[[భారత దేశం|భారతదేశంలో]] జైపూర్ ఒక ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రం, ఇది గోల్డెన్ ట్రయాంగిల్లో భాగం. 2008 కొండే నాస్ట్ ట్రావెలర్ రీడర్స్ ఛాయిస్ సర్వేలో, జైపూర్ [[ఆసియా|ఆసియాలో]] సందర్శించడానికి 7 వ ఉత్తమ ప్రదేశంగా నిలిచింది.
జైపూర్ ఎగ్జిబిషన్ & కన్వెన్షన్ సెంటర్ (జెఇసిసి) రాజస్థాన్ యొక్క అతిపెద్ద కన్వెన్షన్ అండ్ ఎగ్జిబిషన్ సెంటర్.
సందర్శకులకు ఆకర్షణలు ఉన్నాయి [[హవా మహల్]], [[జల్ మహల్]], [[జైపూర్ (రాజస్థాన్)|సిటీ ప్యాలెస్]], [[అంబర్ కోట|అమర్ కోట]], [[జంతర్ మంతర్, ఢిల్లీ|జంతర్ మంతర్]], Nahargarh ఫోర్ట్, జైఘర్ ఫోర్ట్, బిర్లా మందిర్, Galtaji, గోవింద్ దేవ్ జీ ఆలయం, గర్ గణేష్ ఆలయం, మోతీ Dungri గణేష్ ఆలయం, Sanghiji జైన దేవాలయం మరియు జైపూర్ జూ .
దస్త్రం:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|<nowiki> </nowiki>[[Amer Fort|అమెర్ కోట]]
దస్త్రం:1985.04.15 31 Fort Amber India.jpg|<nowiki> </nowiki>అమెర్ కోట యొక్క గణేష్ పోల్
Line 117 ⟶ 116:
== జనాదరణ పొందిన సంస్కృతిలో ==
[[దస్త్రం:Jaipur_03-2016_26_Hawa_Mahal_Road_at_the_City_Palace.jpg|thumb|
జైపూర్లో ఆర్కిటెక్ట్ [[చార్లెస్ కొరియా]] మరియు రవీంద్ర మంచ్లు ఏర్పాటు చేసిన జవహర్ కాలా కేంద్రం వంటి అనేక సాంస్కృతిక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ సెంట్రల్ మ్యూజియంలో అనేక కళలు మరియు పురాతన వస్తువులు ఉన్నాయి. [[హవా మహల్]] వద్ద ప్రభుత్వ మ్యూజియం మరియు విరాట్ నగర్ వద్ద ఆర్ట్ గ్యాలరీ ఉన్నాయి. నగరం చుట్టూ రాజస్థానీ సంస్కృతిని వర్ణించే విగ్రహాలు ఉన్నాయి.
పురాతన రాజ వారసత్వం మరియు అల్ట్రా-మోడరన్ జీవన పద్ధతి యొక్క అద్భుతమైన కలయికతో, జైపూర్ పట్టణ జీవనశైలి యొక్క చక్కని ప్రదర్శనను ప్రదర్శిస్తుంది.
జైపూర్కు సొంత ప్రదర్శన కళలు ఉన్నాయి. [[కథక్]] కోసం జైపూర్ ఘరానా [[కథక్]] యొక్క ప్రధాన ఉత్తర భారత శాస్త్రీయ నృత్య రూపంలోని మూడు ఘరానాల్లో ఒకటి.
1727 లో విద్యాధర్ భట్టాచార్య చేత భారతీయ [[వాస్తు శాస్త్రం]] ప్రకారం ఈ నగరం ప్రణాళిక చేయబడింది.
ఆధునిక పూర్వ భారతీయ నగరాల్లో ఈ నగరం అసాధారణంగా ఉంది,
Amer Fort - Top View.jpg|<nowiki> </nowiki>జైగర్ కోట నుండి చూసినట్లు అమెర్ కోట.
Ghat ki Guni Tunnel National Highway 11 Jaipur Agra NH11 Rajasthan India 2013.jpg|<nowiki> </nowiki>ఘట్ కి గుని టన్నెల్ జాతీయ రహదారి 11 జైపూర్.
Line 132 ⟶ 131:
=== వంటకాలు ===
విలక్షణమైన వంటలలో దాల్ బాతి చుర్మా, మిస్సి రోటీ, గట్టే కి సబ్జీ, కెర్ సంగ్రి, మక్కే కి ఘాట్, బజ్రే కి ఘాట్, బజ్రే కి రోటి మరియు లాల్ మాన్స్ ఉన్నాయి.
=== భాషలు ===
జైపూర్ యొక్క అధికారిక భాష [[హిందీ భాష|హిందీ]] మరియు అదనపు అధికారిక భాష [[ఆంగ్ల భాష|ఇంగ్లీష్]] . నగరం యొక్క ప్రధాన భాష రాజస్థానీ . మార్వారీ, [[హిందీ భాష|హిందీ]] మరియు [[ఆంగ్ల భాష|ఇంగ్లీష్]] కూడా నగరంలో మాట్లాడతారు.
== ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు మౌలిక సదుపాయాలు ==
[[దస్త్రం:World_Trade_Park_Jaipur_in_2012.jpg|thumb|300x300px| జైపూర్ లోని వరల్డ్ ట్రేడ్ పార్క్ 2012 లో ప్రారంభమైన షాపింగ్ మాల్.
ప్రాంతీయ రాజధాని, విద్యా మరియు పరిపాలనా కేంద్రంగా తన పాత్రతో పాటు, జైపూర్ ఆర్థిక వ్యవస్థ పర్యాటకం, రత్నాల కోత, ఆభరణాలు మరియు లగ్జరీ వస్త్రాల తయారీ మరియు సమాచార సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ద్వారా ఆజ్యం పోసింది.
=== కమ్యూనికేషన్ ===
జైపూర్లో ఎయిర్టెల్, వొడాఫోన్, [[జియో]], రిలయన్స్, ఐడియా, బిఎస్ఎన్ఎల్, వి-గార్డ్, టాటా వంటి సంస్థల కార్యాలయాలు ఉన్నాయి, ఇవి మొబైల్ టెలిఫోనీని అందిస్తున్నాయి మరియు నగరంలో వివిధ ఇంటర్నెట్ సర్వీసు ప్రొవైడర్లు కూడా ఉన్నారు. సెంట్రల్ పార్క్, [[జంతర్ మంతర్, ఢిల్లీ|జంతర్ మంతర్]] వంటి వివిధ బహిరంగ ప్రదేశాలలో రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం ఉచిత వైఫైని ప్రారంభించింది.
==== మీడియా ====
జైపూర్లోని ప్రధాన దినపత్రికలలో ''అమర్ ఉజాలా'',
== రవాణా ==
Line 155 ⟶ 154:
=== రోడ్స్ ===
జైపూర్ [[ఢిల్లీ|Delhi]] ిల్లీ మరియు [[ముంబై|ముంబైలను]] కలిపే జాతీయ రహదారి నంబర్ 8 లో ఉంది . జాతీయ రహదారి 12 జైపూర్ను కోటాతో, జాతీయ రహదారి 11 [[బికానెర్|బికానెర్ను]] [[ఆగ్రా|ఆగ్రాతో]] జైపూర్ గుండా వెళుతుంది. [[రాజస్థాన్]], [[క్రొత్త ఢిల్లీ|న్యూ Delhi ిల్లీ]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[హర్యాణా|హర్యానా]], [[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]], [[మహారాష్ట్ర]], [[పంజాబ్]] మరియు [[గుజరాత్]] [[రాజస్థాన్|లోని]] ప్రధాన నగరాలకు ఆర్ఎస్ఆర్టిసి బస్సు సేవలను నిర్వహిస్తోంది. సిటీ బస్సుల ద్వారా నిర్వహించబడుతున్నాయి జైపూర్ సిటీ ట్రాన్స్పోర్ట్ సర్వీసెస్ లిమిటెడ్ (JCTSL) <ref name="jcstl">{{వెబ్ మూలము|url=http://www.jaipurbus.com/|title=JCSTL Website|publisher=Jaipurbus.com}}</ref> యొక్క RSRTC .
జైపూర్ బీఆర్టీఎస్ను ఆగస్టు 2006 లో ప్రభుత్వం ఆమోదించింది. జైపూర్ బిఆర్టిఎస్ను జైపూర్ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ మరియు జైపూర్ నగర్ నిగం ఏర్పాటు చేసిన ప్రత్యేక ప్రయోజన వాహనం జెసిఎస్టిఎల్ నిర్వహిస్తుంది. మొదటి దశలో, రెండు కారిడార్లు ప్రతిపాదించబడ్డాయి: సికార్ రోడ్ నుండి టోంక్ రోడ్ వరకు "నార్త్-సౌత్ కారిడార్" మరియు అజ్మీర్ రోడ్ నుండి Delhi ిల్లీ రోడ్ వరకు "ఈస్ట్-వెస్ట్ కారిడార్". హర్మాడ సమీపంలో బైపాస్ నుండి పాని పెచ్ వరకు ఉత్తర-దక్షిణ కారిడార్ యొక్క ఒక విభాగం 2010 లో పనిచేసింది.
జైపూర్ రింగ్ రోడ్ అనేది జైపూర్ నగరం యొక్క పెరుగుతున్న ట్రాఫిక్ను తగ్గించడానికి జైపూర్ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ యొక్క ప్రాజెక్ట్ <ref>{{Cite news|url=http://www.pib.nic.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1523269|title='Development of New Express Highways',}}</ref> ఇది NH-11 (ఆగ్రా రోడ్), NH-8 (అజ్మీర్ రోడ్), NH-12 (టోంక్ రోడ్) మరియు NH-12 లను కలుపుతుంది. (మాల్పురా రోడ్) 150 కిలోమీటర్ల పొడవు కలిగి ఉంది <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/jaipur/report-jaipur-development-authority-to-commence-land-acquisition-for-ring-road-2714055|title='Jaipur Development Authority to commence land acquisition for Ring Road',}}</ref> . 150 కిలోమీటర్ల పొడవైన ఆరు లేన్ల జైపూర్ రింగ్ రోడ్లో 57 కిలోమీటర్లు 1217 కోట్ల రూపాయల వ్యయంతో పూర్తయ్యాయి, దీనిని [[సుష్మాస్వరాజ్|సుష్మా స్వరాజ్]], [[అరుణ్ జైట్లీ]] మరియు [[నితిన్ గడ్కరి|నితిన్ గడ్కరీ ప్రారంభించారు]] .
=== రైల్ ===
జైపూర్ భారత రైల్వే యొక్క నార్త్ వెస్ట్రన్ జోన్ యొక్క ప్రధాన కార్యాలయం.
=== మెట్రో ===
జైపూర్ మెట్రో 3 జూన్ 2015 న వాణిజ్య కార్యకలాపాలను ప్రారంభించింది.
=== ఎయిర్ ===
జైపూర్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం సంగనేర్, {{Convert|12.2|km|mi|0|abbr=in}} . విమానాశ్రయం 2015–2016లో 363,899 అంతర్జాతీయ, 2,540,451 దేశీయ ప్రయాణీకులను నిర్వహించింది.
== చదువు ==
[[దస్త్రం:Placement_and_Training_Cell.jpg|thumb|
జైపూర్లోని ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ పాఠశాలలను సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ లేదా రాజస్థాన్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్, ఇంటర్నేషనల్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషన్ నిర్వహిస్తుంది మరియు "10 + 2" ప్రణాళికను అనుసరిస్తాయి. ఈ ప్రణాళిక ఎనిమిది సంవత్సరాల ప్రాథమిక విద్య మరియు నాలుగు సంవత్సరాల మాధ్యమిక విద్యను కలిగి ఉంటుంది. సెకండరీ పాఠశాలలో రెండు సంవత్సరాల ఉన్నత మాధ్యమిక విద్య ఉంటుంది, ఇది రెండు సంవత్సరాల లోయర్ సెకండరీ విద్య కంటే ముందు మరియు మరింత వైవిధ్యమైనది.
జైపూర్లోని గ్రాడ్యుయేషన్ కాలేజీల్లో ప్రవేశం, వీటిలో చాలావరకు రాజస్థాన్ టెక్నికల్ యూనివర్శిటీకి అనుబంధంగా ఉన్నాయి, RPET ద్వారా, ఇప్పుడు RPET స్థానంలో REAP (రాజస్థాన్ ఇంజనీరింగ్ అడ్మిషన్ ప్రాసెస్) ద్వారా భర్తీ చేయబడింది. ప్రముఖ సంస్థలలో ఎస్ఎంఎస్ మెడికల్ కాలేజ్, సెయింట్ జేవియర్స్ కాలేజ్, రాజస్థాన్ విశ్వవిద్యాలయం,
== క్రీడలు ==
నగరంలోని ప్రధాన క్రికెట్ స్టేడియం, సవాయి మాన్సింగ్ స్టేడియంలో 23,185 మంది కూర్చునే సామర్థ్యం ఉంది మరియు జాతీయ మరియు అంతర్జాతీయ క్రికెట్ మ్యాచ్లకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.
పాల్ మాక్కార్ట్నీ జైపూర్ నివాళి పాట "రైడింగ్ ఇన్ జైపూర్" (4:08) ను వ్రాసారు మరియు రికార్డ్ చేశారు: దీని కనీస సాహిత్యం ఇలా చెబుతోంది: Jaipur జైపూర్కు వెళ్లడం, రాత్రిపూట స్వారీ చేయడం, నా బిడ్డతో స్వారీ చేయడం, ఓహ్ ఏమి ఆనందం, ఓహ్ ఏమి ఆనందం, అది ఉంది. 2001 ఈ పాట అతని 2001 స్టూడియో ఆల్బమ్ ''డ్రైవింగ్ రైన్'' లో విడుదలైంది.
== ఇది కూడ చూడు ==
* గ్రామ భారతి సమితి
== ప్రస్తావనలు ==
Line 195 ⟶ 194:
* సచ్దేవ్, విభూతి; టిలోట్సన్, గైల్స్ హెన్రీ రూపెర్ట్ (2002). ''[https://books.google.com/books?id=7F_MJcTjDOQC బిల్డింగ్ జైపూర్: ది మేకింగ్ ఆఫ్ ఇండియన్ సిటీ] .'' రియాక్షన్ బుక్స్, లండన్. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Special:BookSources/1-86189-137-7|1-86189-137-7]] .
* సర్కార్, జదునాథ్ (1984). ''[https://books.google.com/books?id=O0oPIo9TXKcC జైపూర్ చరిత్ర]'' . ఓరియంట్ లాంగ్మన్ లిమిటెడ్, న్యూ Delhi ిల్లీ. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Special:BookSources/81-250-0333-9|81-250-0333-9]] .
* వోల్వాహ్సేన్, ఆండ్రియాస్ (2001). ''భారతదేశంలో కాస్మిక్ ఆర్కిటెక్చర్: ది ఆస్ట్రోనామికల్ మాన్యుమెంట్స్ ఆఫ్ మహారాజా జై సింగ్ II,'' ప్రెస్టెల్ మాపిన్, మ్యూనిచ్ .
== బాహ్య లింకులు ==
* {{osmrelation-inline|1950062}}
[[వర్గం:భారతదేశంలోని రాజధాని నగరాలు]]
[[వర్గం:రాజస్థాన్ నగరాలు మరియు పట్టణాలు]]
|