హంగరి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

బొమ్మ:Dóm_este.JPGను బొమ్మ:Szeged_2012,_Dóm_este.jpgతో మార్చాను. మార్చింది: commons:User:CommonsDelinker; కారణం: (File renamed: too general).
చి clean up, replaced: మరియు → , (260), typos fixed: యూరప్ → ఐరోపా, నంను → నాన్ని , లు నుండి → ల నుండి (3), ె → ే (4), ఎర్ప → ఏర్ప, ఖచ
ట్యాగులు: AutoWikiBrowser విశేషణాలున్న పాఠ్యం
పంక్తి 80:
}}
 
'''హంగేరి''' మధ్య [[ఐరోపా]]లోని ఒక [[భూపరివేష్టిత దేశం]]. <ref name="Flaw" /> దేశవైశాల్యం 93,000 చ.కి.మీ. ఇది కార్పాతియన్ ముఖద్వారంలో ఉంది.హంగేరియన్ భాషలో మాగ్యారోర్స్‌ఝాగ్ గా పిలవబడే హంగేరి దేశం [[ఆస్ట్రియా]],ఉత్తర సరిహద్దులో [[స్లొవేకియా]],ఈశాన్య సరిహద్దులో [[ఉక్రెయిన్]], తూర్పు సరిహద్దులో [[రొమానియా]],దక్షిణ సరిహద్దులో [[సెర్బియా]], ఆగ్నేయ సరిహద్దులో [[క్రొయేషియా]] మరియు, పశ్చిమ సరిహద్దులో [[స్లోవేనియా]] మున్నగు దేశాలతో సరిహద్దులు కలిగియున్నది. బుడపెస్ట్ రాజధానిగా కల ఈ దేశం [[నాటో]], [[ఐరోపా సమాఖ్య]] మున్నగు సంస్థలలో సభ్యదేశంగా ఉంది.<ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/hungary/hulandst.htm#page |title=Geography Statistics Of Hungary|date=6 June 2017 |publisher=worldatlas.com|accessdate=6 June 2017}}</ref>
 
సుమారు 10 మిలియన్ల మంది నివాసితులతో హంగరీ యూరోపియన్ యూనియన్ మధ్య తరహా సభ్యదేశంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1|title=Eurostat – Population on 1 January 2015|publisher=[[European Commission]]|accessdate=20 August 2015}}</ref> అధికారిక భాష హంగరీ ఇది ప్రపంచంలో అత్యంత విస్తృతంగా మాట్లాడే యురాలిక్ భాష.<ref>{{cite web |url=http://www.helsinki.fi/~tasalmin/fu.html |title=Uralic (Finno-Ugrian) languages, Classification of the Uralic (Finno-Ugrian) languages, with present numbers of speakers and areas of distribution (last updated 24 September 2015)|date=6 June 2017 |publisher=helsinki.fi|accessdate=6 June 2017}}</ref> హంగరీ రాజధాని మరియు, దాని అతిపెద్ద నగరం మరియు, మెట్రోపాలిస్ బుడాపెస్ట్, ఇది ప్రముఖ ప్రపంచ నగరంగా వర్గీకరించబడిన ముఖ్యమైన ఆర్థిక కేంద్రంగా ఉంది. <ref>{{cite web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=Budapest is classified as Alpha- leading global city.|date=13 April 2010 |publisher=Globalization and World Cities (GaWC) Research Network, Loughborough University|accessdate=25 November 2016}}</ref> ప్రధాన పట్టణ ప్రాంతాలు డెబ్రెసెన్, సిజేడ్, మిస్కోల్క్, పెకెస్ మరియు, గోర్.
 
శతాబ్దాల కాలం సెల్టాట్స్, రోమన్లు, వెస్ట్ స్లావ్స్, జీపిడ్స్ మరియు, అవార్స్ వంటి జాతులు విజయవంతంగా సాగిన మానవనివాసం తర్వాత హంగేరియన్ గ్రాండ్ యువరాజు అర్ప్యాడ్ కార్పతియన్ బేసిన్ యొక్క విజయం తరువాత 9 వ శతాబ్దం చివరలో హంగరీ పునాది వేయబడింది.<ref>{{cite web |url=http://mek.oszk.hu/09100/09132/09132.pdf |title=Hungary in the Carpathian Basin|date=6 June 2017 |publisher=Lajos Gubcsi, PhD|accessdate=6 June 2017}}</ref><ref name='Acta orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae'>[https://books.google.com/books?id=kNkTAQAAMAAJ&q=%22age+of+principality%22+Arpad&dq=%22age+of+principality%22+Arpad&hl=en&ei=69eOTrrGB4qb0QWhh8EU&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDMQ6AEwAQ Acta orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Volume 36] Magyar Tudományos Akadémia (Hungarian Academy of Sciences), 1982, p. 419</ref> క్రీ.శ. 1000 లో అతని మనవడు మొదటి స్టీఫెన్ సింహాసనాన్ని అధిష్టించి హగేరీని ఒక క్రైస్తవ రాజ్యంగా మారాడు. 12 వ శతాబ్దం నాటికి హంగేరీ పాశ్చాత్య ప్రపంచంలో ఒక మధ్య శక్తిగా మారింది. ఇది 15 వ శతాబ్దం నాటికి స్వర్ణ యుగానికి చేరుకుంది. <ref>Kristó Gyula – Barta János – Gergely Jenő: Magyarország története előidőktől 2000-ig (History of Hungary from the prehistory to 2000), Pannonica Kiadó, Budapest, 2002, {{ISBN|963-9252-56-5}}, p. 687, pp. 37, pp. 113 ("Magyarország a 12. század második felére jelentős európai tényezővé, középhatalommá vált."/"By the 12th century Hungary became an important European constituent, became a middle power.", "A Nyugat részévé vált Magyarország&nbsp;... /Hungary became part of the West"), pp. 616–644</ref> మొరాకో యుద్ధం 1526 లో మరియు, 150 సంవత్సరాల పాక్షిక ఒట్టోమన్ ఆక్రమణ (1541-1699) తరువాత, హంగేరీ హంగేర్బర్గ్ పాలనలోకి వచ్చింది. తరువాత ఆస్ట్రియాతో కలిసి ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సామ్రాజ్యానికి గొప్ప శక్తిని రూపొందించింది.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/place/Austria-Hungary |title=Austria-Hungary, HISTORICAL EMPIRE, EUROPE|date=6 June 2017 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=6 June 2017}}</ref>
 
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం దేశం దాని భూభాగంలో 71%, జనాభాలో 58% మరియు, జాతి హంగేరియన్లలో 32% కోల్పోయిన తరువాత 1920 లో ట్రియాన్ ఒప్పందం ద్వారా హంగేరి ప్రస్తుత సరిహద్దులు స్థాపించబడ్డాయి. <ref>{{cite book| author = Richard C. Frucht| title = Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture| url = https://books.google.com/?id=lVBB1a0rC70C| date = 31 December 2004| publisher = ABC-CLIO| isbn = 978-1-57607-800-6| page = 360 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia|title=Trianon, Treaty of|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-TrianonTr.html|encyclopedia=[[The Columbia Encyclopedia]]|year=2009}}</ref><ref>{{cite web | title= Text of the Treaty, Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary And Protocol and Declaration, Signed at Trianon June 4, 1920| url= http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Trianon|accessdate=10 June 2009}}</ref> అంతర్యుద్ధం తరువాత హంగేరీ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో యాక్సిస్ పవర్స్‌లో చేరింది. దీని వలన గణనీయమైన నష్టం మరియు, మరణాలు సంభవించాయి.<ref name="Montgomery">[http://historicaltextarchive.com/books.php?op=viewbook&bookid=7&pre=1 ''Hungary: The Unwilling Satellite''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070216070442/http://historicaltextarchive.com/books.php?op=viewbook&bookid=7&pre=1 |date=2007-02-16 }} John F. Montgomery, ''Hungary: The Unwilling Satellite''. Devin-Adair Company, New York, 1947. Reprint: Simon Publications, 2002.</ref><ref name="Thomas, pg. 11">Thomas, ''The Royal Hungarian Army in World War II'', pg. 11</ref> హంగేరి సోవియట్ యూనియన్ శాటిలైట్ రాజ్యంగా మారింది. ఇది నాలుగు దశాబ్దాల (1947-1989) కాలం సోషలిస్టు గణతంత్ర స్థాపనకు దోహదపడింది. <ref name="Rao, B. V. 2006">It was governed by the [[Hungarian Socialist Workers' Party|Socialist Workers' Party]], which was under the influence of the [[Soviet Union]]. – Rao, B. V. (2006), ''History of Modern Europe Ad 1789–2002: A.D. 1789–2002'', Sterling Publishers Pvt. Ltd.</ref> 1956 తిరుగుబాటుకు సంబంధించి దేశం విస్తృతమైన అంతర్జాతీయ ఆసక్తిని సంపాదించింది మరియు, 1989 లో ఆస్ట్రియాతో గతంలో-నిరోధిత సరిహద్దు ప్రారంభమైంది. ఇది తూర్పు బ్లాక్ పతనం వేగవంతం చేసింది.<ref>{{cite news|last=Hanrahan|first=Brian | authorlink =Brian Hanrahan|title=Hungary's Role in the 1989 Revolutions|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8036685.stm|publisher=[[BBC News]]|date=9 May 2009}}</ref><ref>{{cite news| url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE5DD1530F934A25755C0A96F948260 | work=The New York Times | first=Henry | last=Kamm | title=Hungarian Who Led '56 Revolt Is Buried as a Hero | date=17 June 1989}}</ref>
శతాబ్దాల కాలం సెల్టాట్స్, రోమన్లు, వెస్ట్ స్లావ్స్, జీపిడ్స్ మరియు అవార్స్ వంటి జాతులు విజయవంతంగా సాగిన మానవనివాసం తర్వాత హంగేరియన్ గ్రాండ్ యువరాజు అర్ప్యాడ్ కార్పతియన్ బేసిన్ యొక్క విజయం తరువాత 9 వ శతాబ్దం చివరలో హంగరీ పునాది వేయబడింది.<ref>{{cite web |url=http://mek.oszk.hu/09100/09132/09132.pdf |title=Hungary in the Carpathian Basin|date=6 June 2017 |publisher=Lajos Gubcsi, PhD|accessdate=6 June 2017}}</ref><ref name='Acta orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae'>[https://books.google.com/books?id=kNkTAQAAMAAJ&q=%22age+of+principality%22+Arpad&dq=%22age+of+principality%22+Arpad&hl=en&ei=69eOTrrGB4qb0QWhh8EU&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDMQ6AEwAQ Acta orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Volume 36] Magyar Tudományos Akadémia (Hungarian Academy of Sciences), 1982, p. 419</ref> క్రీ.శ. 1000 లో అతని మనవడు మొదటి స్టీఫెన్ సింహాసనాన్ని అధిష్టించి హగేరీని ఒక క్రైస్తవ రాజ్యంగా మారాడు. 12 వ శతాబ్దం నాటికి హంగేరీ పాశ్చాత్య ప్రపంచంలో ఒక మధ్య శక్తిగా మారింది. ఇది 15 వ శతాబ్దం నాటికి స్వర్ణ యుగానికి చేరుకుంది. <ref>Kristó Gyula – Barta János – Gergely Jenő: Magyarország története előidőktől 2000-ig (History of Hungary from the prehistory to 2000), Pannonica Kiadó, Budapest, 2002, {{ISBN|963-9252-56-5}}, p. 687, pp. 37, pp. 113 ("Magyarország a 12. század második felére jelentős európai tényezővé, középhatalommá vált."/"By the 12th century Hungary became an important European constituent, became a middle power.", "A Nyugat részévé vált Magyarország&nbsp;... /Hungary became part of the West"), pp. 616–644</ref> మొరాకో యుద్ధం 1526 లో మరియు 150 సంవత్సరాల పాక్షిక ఒట్టోమన్ ఆక్రమణ (1541-1699) తరువాత, హంగేరీ హంగేర్బర్గ్ పాలనలోకి వచ్చింది. తరువాత ఆస్ట్రియాతో కలిసి ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సామ్రాజ్యానికి గొప్ప శక్తిని రూపొందించింది.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/place/Austria-Hungary |title=Austria-Hungary, HISTORICAL EMPIRE, EUROPE|date=6 June 2017 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=6 June 2017}}</ref>
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం దేశం దాని భూభాగంలో 71%, జనాభాలో 58% మరియు జాతి హంగేరియన్లలో 32% కోల్పోయిన తరువాత 1920 లో ట్రియాన్ ఒప్పందం ద్వారా హంగేరి ప్రస్తుత సరిహద్దులు స్థాపించబడ్డాయి. <ref>{{cite book| author = Richard C. Frucht| title = Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture| url = https://books.google.com/?id=lVBB1a0rC70C| date = 31 December 2004| publisher = ABC-CLIO| isbn = 978-1-57607-800-6| page = 360 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia|title=Trianon, Treaty of|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-TrianonTr.html|encyclopedia=[[The Columbia Encyclopedia]]|year=2009}}</ref><ref>{{cite web | title= Text of the Treaty, Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary And Protocol and Declaration, Signed at Trianon June 4, 1920| url= http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Trianon|accessdate=10 June 2009}}</ref> అంతర్యుద్ధం తరువాత హంగేరీ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో యాక్సిస్ పవర్స్‌లో చేరింది. దీని వలన గణనీయమైన నష్టం మరియు మరణాలు సంభవించాయి.<ref name="Montgomery">[http://historicaltextarchive.com/books.php?op=viewbook&bookid=7&pre=1 ''Hungary: The Unwilling Satellite''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070216070442/http://historicaltextarchive.com/books.php?op=viewbook&bookid=7&pre=1 |date=2007-02-16 }} John F. Montgomery, ''Hungary: The Unwilling Satellite''. Devin-Adair Company, New York, 1947. Reprint: Simon Publications, 2002.</ref><ref name="Thomas, pg. 11">Thomas, ''The Royal Hungarian Army in World War II'', pg. 11</ref> హంగేరి సోవియట్ యూనియన్ శాటిలైట్ రాజ్యంగా మారింది. ఇది నాలుగు దశాబ్దాల (1947-1989) కాలం సోషలిస్టు గణతంత్ర స్థాపనకు దోహదపడింది. <ref name="Rao, B. V. 2006">It was governed by the [[Hungarian Socialist Workers' Party|Socialist Workers' Party]], which was under the influence of the [[Soviet Union]]. – Rao, B. V. (2006), ''History of Modern Europe Ad 1789–2002: A.D. 1789–2002'', Sterling Publishers Pvt. Ltd.</ref> 1956 తిరుగుబాటుకు సంబంధించి దేశం విస్తృతమైన అంతర్జాతీయ ఆసక్తిని సంపాదించింది మరియు 1989 లో ఆస్ట్రియాతో గతంలో-నిరోధిత సరిహద్దు ప్రారంభమైంది. ఇది తూర్పు బ్లాక్ పతనం వేగవంతం చేసింది.<ref>{{cite news|last=Hanrahan|first=Brian | authorlink =Brian Hanrahan|title=Hungary's Role in the 1989 Revolutions|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8036685.stm|publisher=[[BBC News]]|date=9 May 2009}}</ref><ref>{{cite news| url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE5DD1530F934A25755C0A96F948260 | work=The New York Times | first=Henry | last=Kamm | title=Hungarian Who Led '56 Revolt Is Buried as a Hero | date=17 June 1989}}</ref>
1989 అక్టోబరు 23 న హంగేరీ మళ్లీ ప్రజాస్వామ్య పార్లమెంటరీ రిపబ్లిక్గా మారింది.<ref>{{Cite journal | title = 1989. évi XXXI. törvény az Alkotmány módosításáról | trans-title = Act XXXI of 1989 on the Amendment of the Constitution | journal = Magyar Közlöny | publisher = Pallas Lap- és Könyvkiadó Vállalat | location = Budapest | volume = 44 | issue = 74 | page = 1219 | language = Hungarian | date = 23 October 1989}}</ref>
 
మరియు21 వ శతాబ్దంలో హంగేరీ మధ్యతరగతి శక్తి <ref name="Solomon" /><ref name="Higott-Cooper" />, నామమాత్ర జి.డి.పి.తో 57 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. అదే విధంగా ఐ.ఎం.ఎఫ్. జాబితాలో 191 దేశాలలో పి.పి.పి. జాబితాలో 58 వ స్థానంలో ఉంది. అనేక పారిశ్రామిక మరియు, సాంకేతిక రంగాలలో గణనీయమైన పాత్ర వహించింది.<ref>{{cite web|url=https://www.thomaswhite.com/world-markets/hungary-emerging-economic-power-in-central-and-eastern-europe/ |title=Hungary: Emerging Economic Power In Central And Eastern Europe |publisher=Thomas White International |date= |accessdate=18 June 2017}}</ref> ప్రపంచంలో 35 వ అతిపెద్ద ఎగుమతిదారుగా మరియు, 34 వ అతిపెద్ద వస్తువుల దిగుమతిదారుగా ఉంది. హంగేరీ అనేది చాలా అధిక జీవన ప్రమాణాలతో ఒ.ఇ.సి.డి. అధిక ఆదాయం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థగా గుర్తించింది.<ref name="wb">[http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income Country and Lending Groups.] [[World Bank]]. Accessed on July 1, 2016.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/58/0,3746,en_2649_201185_1889402_1_1_1_1,00.html |title=List of OECD Member countries – Ratification of the Convention on the OECD |publisher=Oecd.org |date= |accessdate=2011-11-04}}</ref> ఇది ఒక సాంఘిక భద్రత మరియు, సార్వత్రిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థను మరియు, ట్యూషన్-లేని విశ్వవిద్యాలయ విద్యను నిర్వహిస్తుంది. హంగరీ ఇంటర్నేషనల్ ర్యాంకింగ్స్లో ఉన్నత స్థానంలో ఉంది: గుడ్ కంట్రీ ఇండెక్స్లో 24 వ స్థానం, అసమానత-తక్కువగా మానవ అభివృద్ధిలో 28 వ సోషల్ ప్రోగ్రెస్ ఇండెక్స్లో 32 వ, గ్లోబల్ ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్లో 33 వ స్థానం మరియు, 15 వ సురక్షితమైన ప్రపంచదేశంగా ఉంది.<ref name="auto">{{cite web|author=OECD|date=June 27, 2013|title=OECD Health Data: Social protection|work=OECD Health Statistics (database)|location=Paris|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|doi=10.1787/data-00544-en|url= http://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/data/oecd-health-statistics/oecd-health-data-social-protection_data-00544-en|accessdate=2013-07-14}}</ref><ref name="auto1">{{cite web | url=http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/facts_and_figures/compulsory_education_EN.pdf | title=Compulsory Education in Europe 2013/2014 | publisher=European commission | accessdate=19 May 2014 | author=Eurydice | archive-url=https://web.archive.org/web/20151223114017/http://eacea.ec.europa.eu/Education/eurydice/documents/facts_and_figures/compulsory_education_EN.pdf | archive-date=23 December 2015 | url-status=dead }}</ref>
21 వ శతాబ్దంలో హంగేరీ మధ్యతరగతి శక్తి <ref name="Solomon" /><ref name="Higott-Cooper" />
మరియు నామమాత్ర జి.డి.పి.తో 57 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. అదే విధంగా ఐ.ఎం.ఎఫ్. జాబితాలో 191 దేశాలలో పి.పి.పి. జాబితాలో 58 వ స్థానంలో ఉంది. అనేక పారిశ్రామిక మరియు సాంకేతిక రంగాలలో గణనీయమైన పాత్ర వహించింది.<ref>{{cite web|url=https://www.thomaswhite.com/world-markets/hungary-emerging-economic-power-in-central-and-eastern-europe/ |title=Hungary: Emerging Economic Power In Central And Eastern Europe |publisher=Thomas White International |date= |accessdate=18 June 2017}}</ref> ప్రపంచంలో 35 వ అతిపెద్ద ఎగుమతిదారుగా మరియు 34 వ అతిపెద్ద వస్తువుల దిగుమతిదారుగా ఉంది. హంగేరీ అనేది చాలా అధిక జీవన ప్రమాణాలతో ఒ.ఇ.సి.డి. అధిక ఆదాయం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థగా గుర్తించింది.<ref name="wb">[http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income Country and Lending Groups.] [[World Bank]]. Accessed on July 1, 2016.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/58/0,3746,en_2649_201185_1889402_1_1_1_1,00.html |title=List of OECD Member countries – Ratification of the Convention on the OECD |publisher=Oecd.org |date= |accessdate=2011-11-04}}</ref> ఇది ఒక సాంఘిక భద్రత మరియు సార్వత్రిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థను మరియు ట్యూషన్-లేని విశ్వవిద్యాలయ విద్యను నిర్వహిస్తుంది. హంగరీ ఇంటర్నేషనల్ ర్యాంకింగ్స్లో ఉన్నత స్థానంలో ఉంది: గుడ్ కంట్రీ ఇండెక్స్లో 24 వ స్థానం, అసమానత-తక్కువగా మానవ అభివృద్ధిలో 28 వ సోషల్ ప్రోగ్రెస్ ఇండెక్స్లో 32 వ, గ్లోబల్ ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్లో 33 వ స్థానం మరియు 15 వ సురక్షితమైన ప్రపంచదేశంగా ఉంది.<ref name="auto">{{cite web|author=OECD|date=June 27, 2013|title=OECD Health Data: Social protection|work=OECD Health Statistics (database)|location=Paris|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|doi=10.1787/data-00544-en|url= http://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/data/oecd-health-statistics/oecd-health-data-social-protection_data-00544-en|accessdate=2013-07-14}}</ref><ref name="auto1">{{cite web | url=http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/facts_and_figures/compulsory_education_EN.pdf | title=Compulsory Education in Europe 2013/2014 | publisher=European commission | accessdate=19 May 2014 | author=Eurydice | archive-url=https://web.archive.org/web/20151223114017/http://eacea.ec.europa.eu/Education/eurydice/documents/facts_and_figures/compulsory_education_EN.pdf | archive-date=23 December 2015 | url-status=dead }}</ref>
 
హంగేరీ 2004 లో యూరోపియన్ యూనియన్లో చేరింది మరియు, 2007 నుండి స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో భాగంగా ఉంది.<ref>{{cite web |url=http://www.mkik.hu/en/magyar-kereskedelmi-es-iparkamara/benefits-of-eu-membership-2630 |title=Benefits of EU Membership|date=6 June 2017 |publisher=Hungarian Chamber of Commerce and Industry|accessdate=6 June 2017}}</ref> హంగేరీ ఐక్యరాజ్యసమితి నాటో, వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్, ప్రపంచ బ్యాంకు,ఎ.ఐ.ఐ.బి. కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, ది విజిగ్రేడ్ గ్రూప్ మరియు, ఇంకా అనేక ఇతర సంస్థలలో సభ్యదేశంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.mfa.gov.hu/kum2005/Templates/alapsablon.aspx?NRMODE=Published&NRORIGINALURL=%2Fkum%2Fen%2Fbal%2Fforeign_policy%2Fun_sc%2Finternational_organisations.htm&NRNODEGUID=%7B45550E06-66FE-4183-A899-EDF5BD040EB5%7D&NRCACHEHINT=NoModifyGuest&printable=true |title=International organizations in Hungary |publisher=Ministry of Foreign Affairs |accessdate=20 November 2016 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160313115736/http://www.mfa.gov.hu/kum2005/Templates/alapsablon.aspx?NRMODE=Published&NRORIGINALURL=%2Fkum%2Fen%2Fbal%2Fforeign_policy%2Fun_sc%2Finternational_organisations.htm&NRNODEGUID=%7B45550E06-66FE-4183-A899-EDF5BD040EB5%7D&NRCACHEHINT=NoModifyGuest&printable=true |archivedate=13 March 2016 |df= }}</ref> సుసంపన్నమైన సాంస్కృతిక చరిత్రకు ప్రసిద్ధి చెందిన హంగేరీ కళలు, సంగీతం, సాహిత్యం, క్రీడలు మరియు, విజ్ఞానశాస్త్రం మరియు, సాంకేతికతలకు గణనీయంగా దోహదపడ్డాయి.<ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/hungarys-nobel-prize-winners-106018| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=Hungary's Nobel Prize Winners, 13 Hungarian win Nobel Prize yet}}</ref><ref>{{cite news| url=http://www.medalspercapita.com/#golds-per-capita:all-time| work=medalspercapita.com | title=Population per Gold Medal. Hungary has the second highest gold medal per capita in the world. All together it has 175 gold medal until 2016.}}</ref><ref name='Britannic.'>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/276684/Hungarian-literature ''Hungarian literature – ”Popular poetry is the only real poetry was the opinion of Sándor Petőfi, one of the greatest Hungarian poets, whose best poems rank among the masterpieces of world literature.”''], ''Encyclopædia Britannica'', 2012 edition</ref><ref>Szalipszki, pg.12<br />Refers to the country as "widely considered" to be a "home of music".</ref> హంగేరీ ఐరోపాలో పర్యాటక ఆకర్షణగా 11 వ అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన దేశంగా 2015 లో 14.3 మిలియన్ అంతర్జాతీయ పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తోంది. <ref name="WTO Tourism Highlights 2016 Edition">{{cite journal|url=http://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284418145|title=UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition – World Tourism Organization|accessdate=3 August 2017|doi=10.18111/9789284418145}}</ref> హంగేరీలో ప్రపంచంలోని అతి పెద్ద ఉష్ణ నీటి గుహ వ్యవస్థ మరియు, ప్రపంచంలో రెండవ అతి పెద్ద ఉష్ణ సరస్సు, మధ్య ఐరోపాలో అతిపెద్ద సరస్సు మరియు, ఐరోపాలో అతిపెద్ద సహజ గడ్డి భూములు ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.iht.com/articles/reuters/2008/11/18/europe/OUKWD-UK-HUNGARY-CAVE.php |title=Search – Global Edition – The New York Times |work=International Herald Tribune |date=29 March 2009 |accessdate=20 September 2009}}</ref><ref>{{cite web |title=Lake Balaton |work=[[Encyclopædia Britannica]] |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011913/Lake-Balaton |accessdate=2008-03-20 }}</ref>
{{TOC limit|limit=3}}
 
==పేరు వెనుక చరిత్ర ==
హంగరీ (మరియు, లాటిన్ హంగేరియా) పేరులో ఉన్న "హెచ్" హన్స్కు సంబంధితమై ఉంది. వీరు ఆవార్స్ కంటే ముందుగా ఇక్కడ నివసించారు.
మిగిలిన పదం మధ్యయుగ గ్రీకు ఒంగ్రోయి లాటిన్ రూపం నుండి వచ్చింది. మరొక కథనం ఆధారంగా గ్రీకు పేరు ప్రోటో-స్లావిక్ ఉగురి నుండి తీసుకోబడింది. ఇది ఓఘుర్-టర్కిక్ ఒనోగూర్ ('పది [గిరిజనుల] ఓగుర్స్') నుండి తీసుకుంది. ఆగార్స్ తర్వాత హంగరీ తూర్పు భాగాలను పాలించిన బుల్గార్ గిరిజన సమాఖ్యలో చేరిన గిరిజనులకు ఒనోగర్ అనే పేరు వచ్చింది.<ref name="Király">{{cite book | last = Király | first = Péter | authorlink = | coauthors = | title = A magyarok elnevezése a korai európai forrásokban ''(The Names of the Magyars in Early European Sources)'' /In: Honfoglalás és nyelvészet ("The Occupation of Our county" and Linguistics)/ | publisher = Balassi Kiadó | date = 1997 | location = Budapest | url = http://webshop.animare.hu/honfoglalas+es+nyelveszet+83813.html | doi = | id = | isbn = 963-506-108-0 | page = 266}}</ref><ref>{{cite book|title=A History of Hungary|editor=Peter F. Sugar|publisher=Indiana University Press|date=22 November 1990|isbn=978-0-253-20867-5|page=9|url=https://books.google.com/books?id=SKwmGQCT0MAC&pg=PA9&dq=hungary+onogur+turkish&hl=en&ei=cH4UTo_cCNDPsgbezriBDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false|accessdate=6 July 2011}}</ref>
 
హంగేరియన్ నామకత్వం మగ్యార్సార్జగ్ మేజిక్ ('హంగేరియన్') మరియు, ఆర్జజ్ ('దేశం') తో కూడి ఉంటుంది. మేగ్యార్ అనే పదము ఏడు ప్రముఖ పాక్షిక-సంచార హంగేరియన్ జాతీయులైన మగెరీ పేరు నుండి తీసుకోబడింది.<ref>György Balázs, Károly Szelényi, [https://books.google.com/books?id=4NlnAAAAMAAJ&q=The+Magyars:+the+birth+of+a+European+nation&dq=The+Magyars:+the+birth+of+a+European+nation&hl=en&sa=X&ei=fE8vUqe_BYaJ7AbSioDgAQ&ved=0CDQQ6AEwAA The Magyars: the birth of a European nation], Corvina, 1989, p. 8</ref><ref>Alan W. Ertl, [https://books.google.com/books?id=X9PGRaZt-zcC&pg=PA358&dq=magyar+megyer+tribal+name&hl=en&sa=X&ei=y01NUpTBMOWX1AWJmIGIDw&ved=0CEIQ6AEwAw#v=onepage&q=magyar%20megyer%20tribal%20name&f=false Toward an Understanding of Europe: A Political Economic Précis of Continental Integration], Universal-Publishers, 2008, p. 358</ref><ref>Z. J. Kosztolnyik, [https://books.google.com/books?ei=y01NUpTBMOWX1AWJmIGIDw&id=NPBnAAAAMAAJ&dq=magyar+megyer+tribal+name&q=common+name#search_anchor Hungary under the early Árpáds: 890s to 1063], Eastern European Monographs, 2002, p. 3</ref> మొదటి మూలకం మేజిక్ ప్రోటో-ఉగ్రిక్ * మన్న్చ్-మన్, పర్సన్ 'నుండి, మన్సి ప్రజల పేరిట కనుగొనబడింది (మంసి,మాంసి, మాంస్). రెండవ మూల ఎరి, 'మనిషి, పురుషులు, వంశం', హంగేరియన్ ఫెరోజ్ భర్త, బ్రతికాడు, మరియు, మారి ఎర్జ్ 'కొడుకు', ఫిన్నిష్ ఆర్కియాక్ యార్కా 'యువకుడు'. <ref>{{cite web|url=http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\uralic\uralet&first=1&text_proto=&method_proto=substring&ic_proto=on&text_meaning=&method_meaning=substring&ic_meaning=on&text_germmean=&method_germmean=substring&ic_germmean=on&text_fin=&method_fin=substring&ic_fin=on&text_est=&method_est=substring&ic_est=on&text_saa=&method_saa=substring&ic_saa=on&text_mrd=&method_mrd=substring&ic_mrd=on&text_mar=&method_mar=substring&ic_mar=on&text_udm=&method_udm=substring&ic_udm=on&text_kom=&method_kom=substring&ic_kom=on&text_khn=&method_khn=substring&ic_khn=on&text_man=&method_man=substring&ic_man=on&text_ugr=magyar&method_ugr=substring&ic_ugr=on&text_smd=&method_smd=substring&ic_smd=on&text_nen=&method_nen=substring&ic_nen=on&text_enc=&method_enc=substring&ic_enc=on&text_nga=&method_nga=substring&ic_nga=on&text_slk=&method_slk=substring&ic_slk=on&text_kam=&method_kam=substring&ic_kam=on&text_janh=&method_janh=substring&ic_janh=on&text_samm2=&method_samm2=substring&ic_samm2=on&text_redei=&method_redei=substring&ic_redei=on&text_add=&method_add=substring&ic_add=on&text_reshet=&method_reshet=substring&ic_reshet=on&text_yuk=&method_yuk=substring&ic_yuk=on&text_lit=&method_lit=substring&ic_lit=on&text_any=&method_any=substring&sort=number&ic_any=on|title=Uralic etymology : Query result|publisher=}}</ref>
{| class="wikitable" style="float:center; clear:right;"
|+అధికారిక నామం <ref>{{cite web|url=http://www.worldstatesmen.org/Hungary.htm|title=Hungary|first=ben|last=cahoon|website=Worldstatesmen.org|accessdate=3 August 2017}}</ref>
Line 111 ⟶ 109:
| 1301–1526 || '''హంగేరి రాజ్యం ''' || మద్య యుగం
|-
| 1526–1867 || '''హంగేరి రాజ్యం ''' ||హంగేరీ రాజ్య కిరీటభూభాగం మరియు, ఆశ్త్రియన్ సామ్రాజ్యం
|-
| 1867–1918 || '''సెయింట్ స్టెఫెన్ కిరీటభూభాగం ''' || ఆస్ట్రియా-హంగేరిలో భాగం
Line 134 ⟶ 132:
 
==చరిత్ర ==
 
 
=== 895 ముందు===
[[File:Hungarian warrior.jpg|thumb|left|Italian fresco depicting a Hungarian warrior shooting backwards]]
35 మరియు, 9 BC మధ్య రోమన్ సామ్రాజ్యం డానుబే పశ్చిమప్రాంతాన్ని జయించింది.తరువాత హంగేరీ భూభాగంలో భాగంగా ఉన్న పన్నోనియా క్రీ.పూ. 9 నుండి 4 వ శతాబ్దం చివరి వరకు రోమన్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది. క్రీ.పూ. 41-54 లో ఇక్కడ ఒక 600-రోమన్ సైన్యస్థావరం " అక్విన్సం " స్థాపించబడింది. సైనిక స్థావరం సమీప ప్రాంతం ఒక పౌర నగరం క్రమంగా అభివృద్ధి చెందింది.మరియు, క్రీ.పూ. 106 అక్విన్సుం ఈ ప్రాంతం వాణిజ్య జీవన కేంద్రంగా పన్నోనియన్ లోతట్టు ప్రాంతం రాజధాని నగరంగా మారింది. ఈ ప్రాంతం ఇప్పుడు బుడాపెస్ట్ లోని ఓబుడా జిల్లాకు అనుగుణంగా ఉంది. ప్రస్తుత ఆధునిక అక్విన్ మ్యూజియమ్ మ్యూజియంలో భాగంగా ఆ కాలానికి చెందిన రోమన్ శిథిలాలు ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://lovelybudapest.com/en/about-budapest/budapest-attractions/aquincum.html|title=Aquincum|website=Lovelybudapest.com|accessdate=30 September 2014}}</ref> తరువాత ఈప్రాంతంలో స్థిరపడిన హున్స్ ఒక శక్తివంతమైన సామ్రాజ్యాన్ని నిర్మించారు. హన్నిష్ పాలన తరువాత కార్పాతియన్ బేసిన్లో జర్మానిక్ ఓస్ట్రొగోత్స్, లాంబార్డ్స్, జీపిడ్లు పాలియత్నిక్ ప్రజలు (బహుభార్యాత్వ వాసులు) ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=http://www.allempires.com/article/index.php?q=The_Avar_Khaganate |title=The Avar Khaganate |publisher=Allempires.com |date=31 May 2007 |accessdate=20 September 2009}}</ref>
 
9 వ శతాబ్దంలో తూర్పు ఫ్రాన్సియా, మొట్టమొదటి బల్గేరియన్ సామ్రాజ్యం మరియు, గ్రేట్ మోరవియా కార్పాతియన్ బేసిన్ భూభాగాన్ని పాలించాయి. ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానంగా అవార్స్ అధికంగా నివసింపారు. కార్పాథియన్ బేసిన్ గుండా పయనించిన మాగ్యర్లు ఆ సమయంలో ఆ దేశంలో నివసించిన హన్గేరియన్-మాట్లాడే సెజెకిలీ ప్రజలను కలుసుకుని <ref>{{cite book |title=A Country Study: Hungary |publisher=Federal Research Division, [[Library of Congress]]|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+hu0013)}}</ref> సమకాలీన వనరుల
<ref>For example, the Abbot Regino of Prüm mentions the ''plains of the Pannons and the Avars''; ''Kristó, Gyula op. cit. (1993) pp. 96.''</ref><ref name="A Country Study: Hungary">{{Cite book|title=A Country Study: Hungary |publisher=Federal Research Division, [[Library of Congress]]|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+hu0013)|accessdate=6 March 2009}}</ref> పురావస్తు ఆధారాలు అధికంగా లభిస్తున్నాయి. అవర్స్ బృందాలు వారి సామ్రాజ్యం విచ్ఛేదనం నుండి తప్పించుకున్నాయని సూచిస్తున్నాయి. అర్పద నాయకత్వంలో తాజాగా సమైక్యమైన హంగరీలు <ref>{{Cite book|title=Encyclopedia Americana|publisher=Grolier Incorporated |location=370|year=2000|volume=24.}}</ref> 895 లో కార్పతియన్ బేసిన్లో స్థిరపడ్డారు.<ref name="A Country Study: Hungary" /><ref name="Eliznik.org.uk">{{cite web|url=http://www.eliznik.org.uk/EastEurope/History/migration-map/hungarian-migration.htm |title=Magyar (Hungarian) migration, 9th century |publisher=Eliznik.org.uk |accessdate=20 September 2009}}</ref> భాషా ఆధారాల ప్రకారం వారు పూర్వపు వోల్లా నది మరియు, ఉరల్ పర్వతాల మధ్య అటవీ ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న పురాతన యురేలిక్ మాట్లాడే జనాభా నుండి వచ్చారని భావిస్తున్నారు. <ref>[http://countrystudies.us/hungary/49.htm Origins and Language]. Source: ''U.S. Library of Congress.'' {{PD-notice}}</ref>
 
=== మద్య యుగంలో హగేరి 895–1526 ===
Line 149 ⟶ 146:
"Tenth-century Byzantine sources, speaking in cultural more than ethnic terms, acknowledged a wide zone of diffusion by referring to the Khazar lands as 'Eastern Tourkia' and Hungary as 'Western Tourkia.'" Carter Vaughn Findley, [http://www.fatih.edu/~ayasar/HIST388/The%20Turks%20in%20World%20History.pdf The Turks in the World History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160205130351/http://www.fatih.edu/~ayasar/HIST388/The%20Turks%20in%20World%20History.pdf |date=5 February 2016 }}, Oxford University Press, 2005, p. 51, citing Peter B. Golden, 'Imperial Ideology and the Sources of Political Unity Amongst the Pre-Činggisid Nomads of Western Eurasia,' ''Archivum Eurasiae Medii Aevi'' 2 (1982), 37–76. {{cite web |url=https://books.google.com/books?ei=VOVrTp3XLIGd-waJvvjeBA&ct=result&id=K2ppAAAAMAAJ&dq=Nomads+and+their+neighbours+in+the+Russian+steppe%3A+Turks%2C+Khazars+and+Qipchaqs&q=%22western+Tourkia%22 |title=Archived copy |accessdate=2015-06-27 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906095007/https://books.google.com/books?ei=VOVrTp3XLIGd-waJvvjeBA&ct=result&id=K2ppAAAAMAAJ&dq=Nomads%2Band%2Btheir%2Bneighbours%2Bin%2Bthe%2BRussian%2Bsteppe%3A%2BTurks%2C%2BKhazars%2Band%2BQipchaqs&q=%22western%2BTourkia%22 |archivedate=6 September 2015 |df=dmy-all }}</ref> ఒక పాక్షిక-సంచార ప్రజలతో కూడిన రాజ్యంగా ఇది 10 వ శతాబ్దంలో క్రైస్తవ రాజ్యంలో అపారమైన పరివర్తనను సాధించింది.<ref name="Stephen Wyley">{{cite web|author=Stephen Wyley |url=http://www.geocities.com/egfrothos/magyars/magyars.html |title=The Magyars of Hungary |publisher=Geocities.com |date=30 May 2001 |accessdate=20 September 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091021171416/http://geocities.com/egfrothos/magyars/magyars.html |archivedate=21 October 2009 |deadurl=yes |df=dmy-all }}</ref>
 
ఈ రాజ్యం బాగా నిర్వహించబడింది. దేశం సైనిక శక్తి హంగేరిస్టులు కాన్స్టాంటినోపుల్ నుండి నేటి స్పెయిన్ వరకు విజయవంతమైన తీవ్ర పోరాటాలు మరియు, దాడులను నిర్వహించటానికి అనుకూలంగా మారాయి. <ref name="Stephen Wyley" /> హంగరీలు 907 మరియు, 910 ల మధ్య మూడు ప్రధాన తూర్పు ఫ్రాన్కిష్ ఇంపీరియల్ సైన్యాన్ని ఓడించారు. <ref>Peter Heather, [https://books.google.com/books?id=iX_QNvxR4K0C&pg=PT227&dq=Frankish+Imperial+Army+910+Magyars&hl=en&ei=1sKxTtGJIc7Y8QPr8e2UAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false Empires and Barbarians], Pan Macmillan, 2011</ref> 955 లో లెచ్ఫెల్డ్ యుద్ధం జరిగిన తరుణంలో ఓటమి పాశ్చాత్య భూభాగాలపై చాలా పోరాటాలకు, కనీసం పశ్చిమ దేశాల మీద పోరాటాలకు ఒక ముగింపు ఇచ్చింది.
 
====అర్పాడియన్ రాజుల యుగం ====
Line 156 ⟶ 153:
[[File:A Szent Korona elölről 2.jpg|thumb|upright|The [[Holy Crown of Hungary|Holy Crown]] (''Szent Korona''), one of the key symbols of Hungary]]
 
972 సంవత్సరానికి పాలకుడు రాకుమారుడు " ఫెజెడెలెమ్" అర్పాడ రాజవంశం గెజా అధికారికంగా హంగేరీని క్రైస్తవ పాశ్చాత్య ఐరోపాలోకి కలిపేందుకు ప్రయత్నాలు ప్రారంభించాడు. <ref>Attila Zsoldos, [https://books.google.com/books?ei=m3yxTraOAoHR8QO9zNzMAQ&ct=result&sqi=2&id=IgoiAQAAIAAJ&dq=Geza+Hungary+into+Christian+%22Western+Europe%22&q=+%22Western+Europe%22#search_anchor Saint Stephen and his country: a newborn kingdom in Central Europe: Hungary], Lucidus, 2001, p. 40</ref> అతని పెద్ద కుమారుడు సెయింట్ మొదటి స్టీఫెన్, అతని అన్యమత మామ కొప్పానీని ఓడించిన తరువాత హంగేరీకి మొదటి రాజు అయ్యాడు. అతను సింహాసనాన్ని కూడా స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. స్టీఫెన్ పాలనలో హంగరీ ఒక కాథలిక్ అపోస్టోలిక్ రాజ్యంగా గుర్తించబడింది.<ref>{{cite web |author=Asia Travel Europe |url=http://www.asiatravel.com/europe/hungaria/travelinfo.html |title=Hungaria Travel Information &#124; Asia Travel Europe |publisher=Asiatravel.com |accessdate=21 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080905161209/http://asiatravel.com/europe/hungaria/travelinfo.html |archive-date=5 September 2008 |url-status=dead }}</ref> పోప్ రెండవ సిల్వెస్టర్‌కు దరఖాస్తు చేసుకున్న స్టీఫెన్ " ఇన్‌సిగ్నియా ఆఫ్ రాయల్టీ " అందుకుని హోలీ హంగేరి క్రౌన్‌లో భాగంగా ఉంది. హంగేరి పార్లమెంటు పపాసీలో ఉంది.
 
1006 నాటికి స్టీఫెన్ తన అధికారాన్ని సమైక్యం చేసి హంగరీని పశ్చిమ భూస్వామ్య రాజ్యంగా మార్చడానికి సంస్కరించాల్సిన సంస్కరణలను ప్రారంభించాడు.దేశం లాటిన్ భాషని వాడటం ప్రారంభించింది. 1844 లో వరకు హంగేరీ అధికారిక భాషగా లాటిన్ కొనసాగింది. హంగేరీ ఒక శక్తివంతమైన రాజ్యంగా మారింది. <ref>James Minahan, [https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC&printsec=frontcover&dq=James+Minahan&hl=en&ei=msCxTtixMcLW8QOilLyyAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CD4Q6AEwAg#v=onepage&q=%22powerful%20kingdom%22&f=false One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups], Greenwood Publishing Group, 2000, p. 310</ref> లాడిస్లాస్ నేను ట్రాన్సల్వానియాలో హంగరీ సరిహద్దును విస్తరించాను మరియు, 1091 లో క్రొయేషియాను ఆక్రమించుకుంది.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?ei=E3iwToSrGMXMtAb6qZVd&ct=result&id=FIVUAAAAMAAJ&dq=hungary+croatia+1091&q=1091#search_anchor|title=Encyclopædia Britannica, 2002|publisher=Books.google.com|accessdate=18 November 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.korcula.net/history/mmarelic/byzant.htm|title=Marko Marelic: The Byzantine and Slavic worlds|website=Korcula.net|accessdate=2017-08-03}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hungarian-history.hu/lib/hunyadi/hu02.htm|title=Hungary in American History Textbooks|website=Hungarian-history.hu|accessdate=2017-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20091221062818/http://www.hungarian-history.hu/lib/hunyadi/hu02.htm|archive-date=2009-12-21|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://erwin.bernhardt.net.nz/hungary/hungaryfacts.html|title=Hungary, facts and history in brief|website=Erwin.bernhardt.net.nz|accessdate=2017-08-03}}</ref>
1097 లో గ్వొస్ద్ మౌంటైన్ యుద్ధంలో క్రొయేషియన్ పోరాటం తరువాత ఈప్రాంతం 1102 లో క్రొయేషియా మరియు, హంగేరి పర్సనల్ యూనియన్, కొలోమోన్ ఐ కనీవ్స్ కాల్మన్ చేత పరిపాలించబడింది. <ref name="HR-HU-Heka">{{cite journal|journal=Scrinia Slavonica|issn=1332-4853|publisher=Hrvatski institut za povijest – Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje|title= Hrvatsko-ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868. s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije|trans-title=Croatian-Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868, with a special survey of the Slavonian issue|language=Croatian|url=http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=68144|author= Ladislav Heka|date=October 2008|volume=8|issue=1|pages=152–173|accessdate=16 October 2011}}</ref>
 
[[File:King St. Ladislaus.jpg|thumb|upright|కింగ్ సెయింట్ మొదటి లాడిస్లాస్]]
అరపా రాజవంశంలో అత్యంత శక్తివంతమైన మరియు, ధనవంతుడైన రాజు మూడవ బేల ఒక సంవత్సరానికి 23 టన్నుల స్వచ్ఛమైన వెండిని విక్రయించాడు. ఇది ఫ్రెంచ్ రాజు ఆదాయాన్ని మించిపోయింది (17 టన్నుల అంచనా) మరియు, ఇంగ్లీష్ క్రౌన్ రశీదులను రెండింతలు ఉంది. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?ct=result&id=y0g4YEp7ZrsC&dq=%22B%C3%A9la+III%22+annual+revenue&pg=PA46&lpg=PA46&sig=ACfU3U2STdXJyC_RFJp9Ipb3Rw4SmsrWww&q=ladis#PPA28,M1 |title=A concise history of Hungary – Google Books |publisher=Google Books |accessdate=20 September 2009}}</ref>
 
ఆండ్రూ II డిప్లొమా ఆండ్రినంనుఆండ్రినాన్ని జారీ చేసింది. ఇది ట్రాన్సిల్వేనియా సాక్సన్స్ ప్రత్యేక అధికారాలను పొంది ప్రపంచంలో మొదటి స్వయంప్రతిపత్తి చట్టంగా పరిగణించబడుతుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.hungarianhistory.com/lib/autonomy/komlossy.pdf |title=Hungarianhistory.com |format=PDF |accessdate=25 November 2010}}</ref> అతను 1217 లో పవిత్ర భూమికి ఐదవ క్రుసేడ్‌ను నడిపించాడు. ఇది క్రూసేడ్స్ చరిత్రలో అతిపెద్ద రాజ సైన్యాన్ని నెలకొల్పింది. అతని గోల్డెన్ బుల్ 1222 కాంటినెంటల్ ఐరోపాలో మొదటి రాజ్యాంగంగా ఉంది. తక్కువ కులీనులు ఆండ్రూను గురించి ఫిర్యాదు చేయడం ప్రారంభించారు. ఇది పార్లమెంటు సంస్థ (పెర్లెంటెంట్ పబ్లిక్) లో అభివృద్ధి చెందింది.
 
1241-1242లో ఈ రాజ్యం మంగోల్ (టాటర్) దండయాత్రతో ప్రధానంగా దెబ్బతిన్నది. అప్పట్లో హంగరీలో సగం మంది జనాభా (20,00,000) దాడులకు గురయ్యారు.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-34789/Hungary The Mongol invasion: the last Arpad kings], Encyclopædia Britannica – "The country lost about half its population, the incidence ranging from 60 percent in the Alföld (100 percent in parts of it) to 20 percent in Transdanubia; only parts of Transylvania and the northwest came off fairly lightly."</ref> కింగ్ నాలుగవ బెలా మంగోలియా నుండి పారిపోయి వచ్చిన క్యుమాన్స్ మరియు, జాస్సిక్ ప్రజలు దేశంలోకి ప్రవేశించడానికి వీలు కల్పించారు. <ref>[http://hungarianhistory.com/lib/hevizi/hevizi.pdf Autonomies in Europe and Hungary]. ([[PDF]]). By Józsa Hévizi.</ref> శతాబ్దాల కాలంలో వారు పూర్తిగా హంగేరియన్ జనాభాలో కలిసిపోయారు.<ref>{{cite web|author=cs |url=http://www.nemzetijelkepek.hu/onkormanyzat-jaszbereny_en.shtml |title=National and historical symbols of Hungary |publisher=Nemzetijelkepek.hu |accessdate=20 September 2009}}</ref>
ఆండ్రూ II డిప్లొమా ఆండ్రినంను జారీ చేసింది. ఇది ట్రాన్సిల్వేనియా సాక్సన్స్ ప్రత్యేక అధికారాలను పొంది ప్రపంచంలో మొదటి స్వయంప్రతిపత్తి చట్టంగా పరిగణించబడుతుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.hungarianhistory.com/lib/autonomy/komlossy.pdf |title=Hungarianhistory.com |format=PDF |accessdate=25 November 2010}}</ref> అతను 1217 లో పవిత్ర భూమికి ఐదవ క్రుసేడ్‌ను నడిపించాడు. ఇది క్రూసేడ్స్ చరిత్రలో అతిపెద్ద రాజ సైన్యాన్ని నెలకొల్పింది. అతని గోల్డెన్ బుల్ 1222 కాంటినెంటల్ ఐరోపాలో మొదటి రాజ్యాంగంగా ఉంది. తక్కువ కులీనులు ఆండ్రూను గురించి ఫిర్యాదు చేయడం ప్రారంభించారు. ఇది పార్లమెంటు సంస్థ (పెర్లెంటెంట్ పబ్లిక్) లో అభివృద్ధి చెందింది.
మంగోలు తిరోగమించిన తరువాత రాజు బెలా రెండవ మంగోల్ దండయాత్రను ఊహించి దేశాన్ని రక్షించడానికి వందల రాయి కోటలు మరియు, కోటలను నిర్మిస్తూ, ఆదేశించాడు. మంగోలు 1285 లో హంగరీకి తిరిగి వచ్చారు. కానీ కొత్తగా నిర్మించిన రాతి కోట వ్యవస్థలు మరియు, కొత్త వ్యూహాలు (భారీగా సాయుధ నైట్స్ అధిక సంఖ్యలో ఉపయోగించడం) వాటిని నిలిపివేసింది. హంగేరి నాలుగవ లాడిస్లాస్ రాజ సైన్యం చేత [[పాకిస్తాన్]] దగ్గర ఆక్రమించుకున్న మంగోల్ బలం కోల్పోయింది.
 
1241-1242లో ఈ రాజ్యం మంగోల్ (టాటర్) దండయాత్రతో ప్రధానంగా దెబ్బతిన్నది. అప్పట్లో హంగరీలో సగం మంది జనాభా (20,00,000) దాడులకు గురయ్యారు.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-34789/Hungary The Mongol invasion: the last Arpad kings], Encyclopædia Britannica – "The country lost about half its population, the incidence ranging from 60 percent in the Alföld (100 percent in parts of it) to 20 percent in Transdanubia; only parts of Transylvania and the northwest came off fairly lightly."</ref> కింగ్ నాలుగవ బెలా మంగోలియా నుండి పారిపోయి వచ్చిన క్యుమాన్స్ మరియు జాస్సిక్ ప్రజలు దేశంలోకి ప్రవేశించడానికి వీలు కల్పించారు. <ref>[http://hungarianhistory.com/lib/hevizi/hevizi.pdf Autonomies in Europe and Hungary]. ([[PDF]]). By Józsa Hévizi.</ref> శతాబ్దాల కాలంలో వారు పూర్తిగా హంగేరియన్ జనాభాలో కలిసిపోయారు.<ref>{{cite web|author=cs |url=http://www.nemzetijelkepek.hu/onkormanyzat-jaszbereny_en.shtml |title=National and historical symbols of Hungary |publisher=Nemzetijelkepek.hu |accessdate=20 September 2009}}</ref>
మంగోలు తిరోగమించిన తరువాత రాజు బెలా రెండవ మంగోల్ దండయాత్రను ఊహించి దేశాన్ని రక్షించడానికి వందల రాయి కోటలు మరియు కోటలను నిర్మిస్తూ, ఆదేశించాడు. మంగోలు 1285 లో హంగరీకి తిరిగి వచ్చారు. కానీ కొత్తగా నిర్మించిన రాతి కోట వ్యవస్థలు మరియు కొత్త వ్యూహాలు (భారీగా సాయుధ నైట్స్ అధిక సంఖ్యలో ఉపయోగించడం) వాటిని నిలిపివేసింది. హంగేరి నాలుగవ లాడిస్లాస్ రాజ సైన్యం చేత [[పాకిస్తాన్]] దగ్గర ఆక్రమించుకున్న మంగోల్ బలం కోల్పోయింది.
<ref>Pál Engel, Tamás Pálosfalvi, Andrew Ayton: ''The Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526'', I.B. Tauris & Co Ltd, London, pp. 109
[https://books.google.com/books?id=vEJNBqanT_8C&pg=PA109&dq=mongol+ladislaus+hungary+1285&hl=en&sa=X&ei=LScqT-CyGKuTiAfZodDGDg&redir_esc=y#v=onepage&q=%22in%201285%20he%20succeeded%20in%20driving%20back%20the%20second%20Mongol%20invasion%22&f=false]</ref> తరువాతి దండయాత్రల మాదిరిగా అది మంచితనంతో తిప్పికొట్టింది. మంగోలు వారి ఆక్రమణ శక్తిని కోల్పోయారు.
Line 177 ⟶ 173:
[[File:Castelul.jpg|thumb|The Gothic-Renaissance [[Corvin Castle]] in [[Transylvania]] (now Romania), built by [[John Hunyadi]]]]
 
హంగేరి రాజ్యం ఆరాదియన్ రాజుల కాలంలో శిఖరాగ్రానికి చేరుకుంది.అయితే 1301 లో వారి పాలన ముగింపులో రాజ్యాధికారం బలహీనపడింది. హంగరీలోని మొట్టమొదటి అంగెవిన్ రాజు మొదటి చార్లెస్ ఇంటర్గ్నం (1301-1308) వినాశకరమైన కాలం తరువాత - ఏర్పాడ్ రాజవంశం ఒక బిలినల్ వారసుడు - విజయవంతంగా రాజ్యాధికారం పునరుద్ధరించాడు మరియు, "చిన్న రాజులు" అని పిలిచే సామ్రాజ్యవాద ప్రత్యర్థులను ఓడించాడు. రెండవ ఆంగ్విన్ హంగేరియన్ రాజు లూయిస్ ది గ్రేట్ (1342-1382) [[లిథువేనియా]] నుండి దక్షిణ [[ఇటలీ]] వరకు (న్యాపల్స్ రాజ్యం) అనేక విజయవంతమైన సైనిక పోరాటాలకు నాయకత్వం వహించి మరియు, 1370 నుండి [[పోలాండ్]] రాజుగా కూడా ఉన్నాడు. కింగ్ లూయిస్ ఒక మగ వారసుడు లేకుండా మరణించిన తరువాత [[లక్సెంబర్గ్]] (1387-1437) సిగ్జింజుండ్ సింహాసనం అధిష్టించే వరకు అస్థిరంగా తరువాత 1433 లో నికడగా ఉంది. సిగ్జింజుండ్ తరువాత పవిత్ర రోమన్ చక్రవర్తి అయ్యాడు. సిగిస్ముండ్ కూడా (అనేక విధాలుగా) అంపడా వంశానికి చెందిన ఒక బిలినాల్ వారసుడు.
 
1439 లో మొట్టమొదటి హంగేరియన్ బైబిల్ అనువాదం పూర్తయింది. 1437 లో అర్ధ సంవత్సరం ట్రాన్సిల్వానియాలో భూస్వామ్య వ్యతిరేక మరియు, ప్రభుయ్వ వ్యతిరేక రైతు తిరుగుబాటు " బుడై నాగి యాంటల్ తిరుగుబాటు " ప్రతిష్టంభన సంభవింపజేసింది. ఇది హుసైట్ ఆలోచనలను బలంగా ప్రభావితం చేసింది.
 
ట్రాన్సిల్వానియాలో ఉన్న ఒక చిన్న ఉన్నత కుటుంబానికి చెందిన " జాన్ హునాడీ " దేశంలో అత్యంత శక్తివంతమైన ప్రభువులలో ఒకరిగా మారాడు. కిరాయి కమాండర్గా అతని అత్యుత్తమ సామర్థ్యాలకు కృతజ్ఞతగా అతను గవర్నరుగా నియమితుడయ్యాడు. అతను ఒట్టోమన్ టర్క్‌ మీద విజయవంతమైన క్రూసేడర్‌గా నిలిచాడు. 1456 లో బెల్గ్రేడ్ ముట్టడి అతని విజయాలలో ఒకటి.
 
మధ్యయుగంలో హంగరీ చివరి బలమైన రాజు జాన్ హునాడి కుమారుడు మత్తియాస్ కోర్వినస్ (1458-1490)పునరుజ్జీవనోద్యమ నాయకుడయ్యాడు. అయన మొదటిసారి డ్యూయస్టిక్ నేపథ్యం లేకుండా హంగేరియన్ రాయల్ సింహాసనానికి ఎన్నిక చేయబడ్డాడు. అతను ఒక విజయవంతమైన సైనిక నాయకుడు మరియు, కళలు మరియు, అభ్యాసాల సమర్ధవంతమైన పోషకుడుగా ఖ్యాతిగడించాడు.<ref name="britannica1">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/276730/Hungary#tab=active~checked%2Citems~checked&title=Hungary%20--%20Britannica%20Online%20Encyclopedia |title=Hungary – Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com |accessdate=21 November 2008}}</ref> 15 వ శతాబ్దంలో అతని లైబ్రరీ " బిబ్లియోథెకా కోర్వియానాయ "లో ఐరోపాలో గొప్ప చారిత్రక గాథల సేకరణ వేదాంత మరియు, శాస్త్రీయ రచనలతో వాటికన్ లైబ్రరీకి పరిమాణంలో రెండవదిగా గుర్తించబడింది. ఈ గ్రంథాలయం యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపదగా గుర్తించబడింది.<ref>{{cite web|url=http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=15976&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |title=Hungary – The Bibliotheca Corviniana Collection: UNESCO-CI |publisher=Portal.unesco.org |accessdate=21 November 2008 |archiveurl=https://archive.is/20080318044516/http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=15976&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |archivedate=18 March 2008 |deadurl=yes |df=dmy-all }}</ref>
 
సేవకులు మరియు, సామాన్య ప్రజలు అతనిని ఒక న్యాయాధిపతిగా పరిగణిస్తున్నారు. ఎందుకంటే అతను అధిక స్థాయి డిమాండ్లను మరియు, ఇతర దుర్వినియోగాల నుండి పెద్ద ఎత్తున వారిని రక్షించాడు.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/hungary/9.htm |title=Hungary&nbsp;– Renaissance And Reformation |publisher=Countrystudies.us |accessdate=20 September 2009}}</ref> అతని పాలనలో 1479 లో హంగేరియన్ సైన్యం బ్రెట్ఫీల్డ్ యుద్ధంలో ఒట్టోమన్ మరియు, వాలలాచీ దళాలను నాశనం చేసింది. విదేశాలలో ఫ్రెడెరిక్ పోలిష్ మరియు, జర్మన్ సామ్రాజ్యవాద దళాలను బ్రెస్లౌ (వ్రోక్లా) వద్ద ఓడించాడు. మాథియాస్ కిరాయి సైన్యం హంగేరీ బ్లాక్ ఆర్మీ ఆ సమయానికి అసాధారణంగా పెద్ద సైన్యంగా ఉండి ఇది [[ఆస్ట్రియా]], వియన్నా (1485) మరియు, [[బోహెమియా]] భాగాలను స్వాధీనం చేసుకుంది.
 
==== హంగేరి క్షీణదశ (1490–1526) ====
రాజు మాథియాస్ చట్టబద్ధమైన వారసులు లేకుండా మరణించాడు. పోల్ రెండవ వ్లాడిస్లాస్ (1490-1516) (బొహీమియా) హంగేరియన్ కులీన వ్యవస్థపై బలహీనమైన ప్రభావాన్ని కలిగి ఉన్న కారణంగా హంగేరియన్ పెద్దలు భూభాగాలను సంరక్షించారు. <ref name="britannica1" /> హంగేరి అంతర్జాతీయ పాత్ర క్షీణించింది, దాని రాజకీయ స్థిరత్వం కదిలినది మరియు, సాంఘిక పురోగతి స్థభించింది.<ref>{{cite web|url=http://geography.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/hutoc.html |archive-url=https://archive.is/20120708070759/http://geography.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/hutoc.html |dead-url=yes |archive-date=8 July 2012 |title=A Country Study: Hungary |publisher=Geography.about.com |accessdate=20 September 2009 }}</ref> 1514 లో బలహీనపడిన పాత రాజు రెండవ వ్లాడిస్లాస్ గైర్గీ డౌజా నాయకత్వంలో ఒక పెద్ద రైతు తిరుగుబాటును ఎదుర్కొన్నాడు. ఇది జాన్ సాపోలియా నేతృత్వంలోని ఉన్నతస్థులచే నిర్దాక్షిణ్యంగా చూర్ణం చేయబడింది.
 
రాజకీయ పరిస్థితి అధోపతనం ఫలితంగా ఒట్టోమన్ పూర్వ వైభవానికి దారితీసింది. 1521 లో దక్షిణప్రాంతంలోని నెంబోర్ఫేర్వెర్వర్ (ప్రస్తుత బెల్గ్రేడ్, సెర్బియా) బలమైన హంగేరి కోట టర్కుల వశమైంది. ప్రొటెస్టెంటిజం ప్రారంభం దేశంలో అంతర్గత సంబంధాలను ఇంకా మరింత దిగజారుస్తుంది.
Line 196 ⟶ 192:
[[File:Székely, Bertalan - The Women of Eger - Google Art Project.jpg|thumb|upright|ఓగెర్ ముట్టడిని గుర్తుచేసే పెయింటింగ్, ఒట్టోమ్యాన్లపై భారీ విజయాన్ని సాధించింది]]
 
హంగరీలు మరియు, ఇతర రాజ్యాల మద్య సుమారు 150 సంవత్సరాల యుద్ధాలు తరువాత 1526 లో మొహాక్‌ల యుద్ధంలో హంగేరియన్ సైన్యంపై ఓట్టమన్లు నిర్ణయాత్మక విజయం సాధించారు. అక్కడ నుండి పారిపోతున్న సమయంలో కింగ్ రెండవ లూయిస్ మరణించాడు. రాజకీయ గందరగోళాల మధ్య, విభజించబడిన హంగరీయన్ ఉన్నతవర్గం ఒకేసారి హాబ్స్బర్గ్ రాజవంశానికి చెందిన జాన్ జాపోలియా మరియు, మొదటి ఫెర్డినాండ్‌లను రాజులుగా ఎన్నుకున్నది. 1541 లో తుర్కుల బుడా విజయంతో, హంగేరి మూడు భాగాలుగా విభజించబడి ఇది 17 వ శతాబ్దం చివరి వరకు కొనసాగింది. రాయల్ హంగరీగా పిలువబడే ఉత్తర-పశ్చిమ భాగం, హంబుర్గ్ రాజుల పాలన అయిన హబ్స్బర్గ్. రాజ్యం తూర్పు భాగం ఒట్టోమన్ (మరియు, తరువాత హాబ్స్బర్గ్) సామంతరాజ్యంగా ట్రాన్సిల్వేనియా ప్రిన్సిపాలిటీగా స్వతంత్రం పొందింది. బుడా రాజధానితో సహా మిగిలిన కేంద్ర ప్రాంతం బుడాకు చెందిన పషలిక్‌గా పిలువబడింది.
 
[[File:GaziKaszimFotoThalerTamas1.jpg|thumb|left|పాకెస్ లోని పాషా ఖాసిమ్ మస్జిద్]]
 
హంగేరి భూభాగంలో ఒట్టోమ్యాన్ కోటలో సేవలలో పదిహేడు మరియు, పందొమ్మిదివేల మంది ఒట్టోమన్ సైనికుల్లో అత్యధికులు ఆచారబద్ధమైన మరియు, ముస్లిం బాల్కన్ స్లావ్లు కాకుండా, టర్కిష్ జాతీయులు ఉన్నారు. <ref>Laszlo Kontler, "A History of Hungary" p. 145</ref> ఆర్థడాక్స్ దక్షిణ స్లావ్లు కూడా ప్రస్తుత హంగేరి భూభాగంలో దెబ్బతీయడం కోసం ఉద్దేశించిన అకిన్జిస్ మరియు, ఇతర లైట్ దళాలుగా పనిచేస్తున్నాయి. <ref>Inalcik Halil: "The Ottoman Empire"</ref> 1686 లో వివిధ దేశాలకు చెందిన 74,000 మందిని కలిగి ఉన్న హోలీ లీగ్ సైన్యం, తుర్కుల నుండి బుడాను తిరిగి సాధించింది. తరువాతి కొద్ది సంవత్సరాల్లో ఒట్టోమాన్ల ఓటమి తరువాత 1718 నాటికి హంగరీ మొత్తం కింగ్డమ్ ఒట్టోమన్ పరిపాలన నుండి తొలగించబడింది. 1717 లో హంగరీలో చివరిగా ఓట్టమన్ల దాడి క్రిమియాకు చెందిన టాటార్స్ నుండి జరిగింది. <ref>Géza Dávid, Pál Fodor (2007). "''[https://books.google.com/books?id=00ZuXUdx2GgC&pg=&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Ransom slavery along the Ottoman borders: early fifteenth-early eighteenth centuries]''". BRILL. p.203. {{ISBN|90-04-15704-2}}</ref> 17 వ శతాబ్దంలో హాబ్స్బర్గ్ కౌంటర్-రిఫార్మేషన్ ప్రయత్నాలు రాజ్యం మెజారిటీని తిరిగి కాథలిక్కిజానికి మార్చాయి. టర్క్లతో సుదీర్ఘ యుద్ధానికి పరిణామంగా హంగరీ జాతి కూర్పు ప్రాథమికంగా మారింది. దేశంలోని అధిక భాగం నాశనం అయ్యింది. జనాభా పెరుగుదల తక్కువగా ఉంది మరియు, అనేక చిన్న స్థావరాలు మరణించాయి.<ref>{{cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m2267/is_n1_v63/ai_18501094/ |archive-url=https://archive.is/20120709161536/http://findarticles.com/p/articles/mi_m2267/is_n1_v63/ai_18501094/ |dead-url=yes |archive-date=9 July 2012 |title=The changing facets of Hungarian nationalism – Nationalism Reexamined &#124; Social Research &#124; Find Articles at BNET |publisher=Findarticles.com |date=2 June 2009 |accessdate=20 September 2009 |first=Gyorgy |last=Csepeli }}</ref> ఆస్ట్రియన్-హాబ్స్బర్గ్ ప్రభుత్వం అనేక ప్రాంతాల్లో సెర్బ్స్ మరియు, ఇతర స్లావ్స్ పెద్ద సమూహాలను స్థిరపర్చుకుంది. అనేక ప్రాంతాల్లో జర్మన్లు ​​ (డానుబే స్వాబియన్లని పిలుస్తారు) స్థిరపడ్డారు. అయితే గ్రేట్ ప్లెయిన్ దక్షిణహంగేరిలో స్థిరపర్చడానికి లేదా పునఃస్థాపన చేయడానికి అనుమతించబడలేదు.<ref>{{cite web|url=http://www.hungarian-history.hu/lib/unmaking/part1-7.pdf |title=Ch7-1 |format=PDF |accessdate=20 September 2009}}</ref>
 
===18 వ శతాబ్ధం నుండి మొదటి ప్రంపంచ యుద్ధం వరకు ===
Line 206 ⟶ 202:
[[File:Mányoki, Ádam - Portrait of Prince Ferenc Rákóczi II - Google Art Project.jpg|thumb|upright|[[Francis II Rákóczi]], leader of the uprising against Habsburg rule in 1703–11]]
 
1703 మరియు, 1711 మధ్యకాలంలో ఫ్రాన్కిస్ రాకోజీ నేతృత్వంలో పెద్ద ఎత్తున తిరుగుబాటు జరిగింది. అతను 1707 లో హేబ్బర్గర్ల డీఫ్రాన్స్మెంట్ తర్వాత యుద్ధకాలం కోసం హంగరీ పాలనా ప్రిన్స్‌గా తాత్కాలికంగా అధికారాన్ని తీసుకున్నప్పటికీ హంగేరియన్ క్రౌన్ మరియు, టైటిల్ "కింగ్" నిరాకరించాడు. సంవత్సరాల కాలం తిరుగుబాట్లు కొనసాగాయి.8 సంవత్సరాల హబ్స్బర్గ్ సామ్రాజ్యంతో తర్వాత హంగేరి కురుక్ సైన్యం ట్రెంస్సేన్ (1708) లో చివరి ప్రధాన యుద్ధాన్ని కోల్పోయింది. <ref>Paul Lendvai, The Hungarians: a thousand years of victory in defeat, C. Hurst & Co. Publishers, 2003 [https://books.google.com/books?id=UtIr97n3tP0C&pg=PA152&dq=battle+of+trencs%C3%A9n&hl=en&ei=55_QTMiSKMSOswaRu83OCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false Google Books]</ref>
 
[[File:SzechenyiIstvan1.jpg|thumb|left|upright|కౌంట్ ఇస్తేవాన్ స్జెచెని హంగేరియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ స్థాపనకు ఒక సంవత్సరం ఆదాయాన్ని అందించింది]]
 
నెపోలియన్ యుద్ధాల సమయంలో మరియు, హంగేరి ఆహారం దశాబ్దాలుగా సమీకరించబడలేదు. <ref>Peter N Stearns, The Oxford encyclopedia of the modern world, Volume 4, Oxford University Press, 2008, p. 64</ref> 1820 వ దశకంలో చక్రవర్తి డైట్‌ను ఏర్పాటు చేయవలసి వచ్చింది. సంస్కరణల కాలం (1825-1848, మూస: Lang-hu) ప్రారంభమైంది. దేశంలోని అత్యంత ప్రముఖ రాజప్రతినిధులలో ఒకడైన " ఇస్ట్వెన్ స్జెచీని కౌంట్ " అతని సందేశం ద్వారా అత్యవసర ఆధునీకరణ చేయాలని గుర్తించారు. ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చడానికి 1825 లో హంగేరి పార్లమెంట్ పునఃసమీక్షించబడింది. ఒక ఉదారవాద పార్టీ ఉద్భవించి రైతాంగం కొరకు సాయం అందించడంలో దృష్టి కేంద్రీకరించింది. లాజోస్ కొసుత్ - ఆ సమయంలో ప్రముఖ పాత్రికేయుడు - పార్లమెంటులో తక్కువ సాధికారిక నాయకురాలిగా ఉద్భవించింది. హబ్స్బర్గ్ చక్రవర్తులు పౌర మరియు, రాజకీయ హక్కులు మరియు, ఆర్థిక సంస్కరణలకు సంబంధించిన అన్ని ముఖ్యమైన ఉదారవాద చట్టాలను అడ్డుకున్నప్పటికీ దేశం ఆధునీకరణలో దాని శక్తులను కేంద్రీకరించడంతో ఒక గొప్ప అధిరోహణ మొదలైంది. చాలామంది సంస్కర్తలు (లాజోస్ కొసుత్, మిహాలీ టాంక్సిక్స్) అధికారులు ఖైదు చేయబడ్డారు.
 
[[File:E. Poulton Portrait of Lajos Kossuth 1860s.jpg|thumb|right|upright|1848 హంగేరియన్ విప్లవ సమయంలో రీజెంట్-ప్రెసిడెంట్ లాజోస్ కోస్త్]]
 
1848 మార్చి 15 న పెస్ట్ మరియు, బుడాలో సామూహిక ప్రదర్శనలలో హంగేరి సంస్కరణవాదులను 12 డిమాండ్ల జాబితా వివరించబడింది. గవర్నర్ మరియు, అధ్యక్షుడు లాజోస్ కోసూత్ మరియు, మొట్టమొదటి ప్రధానమంత్రి లాజోస్ బఠాథానీ, హబ్బర్గ్ హౌస్ తొలగించబడ్డారు. హబ్స్బర్గ్ రూలర్ మరియు, అతని సలహాదారులు హుబ్బర్స్బర్సుకు గట్టిగా విశ్వసనీయత ఇచ్చిన పూజారులు మరియు, అధికారుల నేతృత్వంలో [[ క్రోయేషియా]], [[సెర్బియా]] మరియు, [[రోమేనియా]] రైతులు నైపుణ్యంతో వ్యవహరించి వారిని హంగేరి ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. జర్మన్ మరియు, ఐరోపా రాజ్యాలు మరియు, సామ్రాజ్యం యూదులు అందరూ మరియు, అలాగే అనేక మంది పోలిష్, ఆస్ట్రియన్ మరియు, ఇటాలియన్ స్వచ్ఛంద సేవకులు కూడా ఉన్నారు.<ref>[http://www.hungarianhistory.com/lib/jeszenszky/ethnic.pdf Géza Jeszenszky: From "Eastern Switzerland" to Ethnic Cleansing], address at Duquesne History Forum, 17 November 2000, The author is former Ambassador of Hungary to the United States and was Foreign Minister in 1990{{spaced ndash}}1994.</ref> జూలై 1849 లో హంగేరియన్ పార్లమెంట్ ప్రపంచంలోని జాతి మరియు, మైనారిటీ హక్కుల మొదటి చట్టాలను ప్రకటించింది మరియు, అమలు చేసింది. <ref>Laszlo Peter, Martyn C. Rady, Peter A. Sherwood: Lajos Kossuth sas word...: papers delivered on the occasion of the bicentenary of Kossuth's birth (page 101)</ref>
జాతీయతలోని పలువురు సభ్యులు హంగరీ ఆర్మీ కార్పోరేషన్లో జనరల్ జానోస్ డమజిచ్, హంగేరియన్ జాతీయ నాయకుడిగా ఉన్న హంగేరియన్ జాతీయ సైన్యాధిపతి వలె హంగేరియన్ సైన్యంలోనే అత్యున్నతమైన స్థానాలను పొందారు. అతను 3 వ హంగేరియన్ ఆర్మీ కార్ప్స్ లేదా పోలిష్కు చెందిన జోసెఫ్ బెమ్, హంగేరిలో హీరో. ప్రారంభంలో, హంగరీ దళాలు (హోన్వెదేస్గ్) ఆస్ట్రియన్ సైన్యాలను ఓడించారు. హంగేరియన్ విప్లవాత్మక సైన్యం విజయాన్ని ఎదుర్కోవడానికి, హబ్స్బర్గ్ చక్రవర్తి ఫ్రాంజ్ మొదటి జోసెఫ్ "యూరోప్ జెండర్మే" నుండి సహాయం కోసం అడిగారు. జార్జి మొదటి నికోలస్ రష్యన్ సైన్యాలు హంగరీని ఆక్రమించాయి. ఇది ఆగస్టు 1849 లో ఆర్టుర్ గోర్గీ లొంగిపోయింది. ఆస్ట్రియన్ సైన్యం నాయకుడు జూలియస్ జాకబ్ వాన్ హేనుయు హంగేరి గవర్నర్గా కొన్ని నెలలు అయ్యాడు మరియు, ఆరాడ్, హంగరీ సైన్యం నాయకులు మరియు, ప్రధానమంత్రి 13 మందికి మరణశిక్ష అమలు చేయమని ఆదేశించాడు. అక్టోబరు 1849 లో బత్థానీ. లాజోస్ కొసాత్ ప్రవాసంలో తప్పించుకున్నాడు. 1848 - 1849 యుద్ధం తరువాత మొత్తం దేశం "నిష్క్రియాత్మక నిరోధకత"లో ఉంది.
 
[[File:Cisleithania, Lands of the Crown of Saint Stephen, Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|300px|Territories of the Kingdom of Hungary and the Kingdom of Croatia (green parts) within the [[Austro-Hungarian Empire]]]]
బాహ్య మరియు, అంతర్గత సమస్యల కారణంగా సంస్కరణలు తప్పనిసరి అనిపించాయి మరియు, [[ఆస్ట్రియా]] ప్రధాన సైనిక పరాజయాలు 1867 నాటి ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ రాజీ చర్చలకు హాబ్స్బర్గ్లను బలవంతంగా బలవంతం చేశాయి. దీని ద్వారా ఆస్ట్రియా-హంగరీ డ్యూయల్ రాజ్యపాలన ఏర్పడింది. ఈ సామ్రాజ్యం ఐరోపాలో రెండవ స్థానంలో ఉంది (రష్యన్ సామ్రాజ్యం తరువాత). ఇది జనసంఖ్యాపరంగా మూడో స్థానంలో ఉంది (రష్యా మరియు, జర్మన్ సామ్రాజ్యం తరువాత). రెండు రాజ్యాలు రెండు రాజధాని నగరాల నుండి ఒక సాధారణ చక్రవర్తి మరియు, సాధారణ బహిరంగ మరియు, సైనిక విధానాలతో విడివిడిగా నిర్వహించబడ్డాయి. ఆర్థికంగా సామ్రాజ్యం ఒక కస్టమ్స్ యూనియన్. పాత హంగేరియన్ రాజ్యాంగం పునరుద్ధరించబడింది. ఫ్రాంజ్ మొదటి జోసెఫ్ హంగరీ రాజుగా కిరీటధారణ చేసాడు. ఈ యుగం ఆకట్టుకునే ఆర్థిక అభివృద్ధిని చూసింది. పూర్వం వెనుకబడిన హంగేరియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఆధునిక మరియు, పారిశ్రామికీకరణ అయింది. 1890 వరకు వ్యవసాయం ఆధిపత్యం చెలాయించింది. 1873 లో పాత రాజధాని బుడా మరియు, ఉబూడాలు అధికారికంగా పెస్టుతో కలిపాయి.
<ref>Kinga Frojimovics, Géza Komoróczy, Jewish Budapest: monuments, rites, history, Central European University Press, 1999 p.67 [https://books.google.com/books?id=-wUg6rlWS2kC&pg=PA67&dq=Buda+%C3%B3buda+pest+1873&hl=en&ei=AKHQTJmcMMLBswbc9NXNCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEwQ6AEwBg#v=onepage&q&f=false Google Books]</ref> అందువలన బుడాపెస్ట్ కొత్త మహానగరం . ఈ కాలంలో అనేక ప్రభుత్వ సంస్థలు మరియు, హంగరీ ఆధునిక పరిపాలనా వ్యవస్థ స్థాపించబడ్డాయి.
 
[[File:Szent Istvan.jpg|thumb|left|హంగేరియన్ నిర్మించిన డ్రిడ్నాట్ బ్యాటిల్షిప్ SMS Szent István మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో]]
 
సారాజెవోలో హత్య తర్వాత హంగేరియన్ ప్రధాన మంత్రి ఇష్ట్వన్ టిస్జా మరియు, అతని మంత్రివర్గం ఐరోపాలో యుద్ధ వ్యాప్తి మరియు, పెరిగిపోవడాన్ని నివారించడానికి ప్రయత్నించారు. కానీ వారి దౌత్య ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి. ఆస్ట్రియా-హంగేరీ [[జర్మనీ]],[[ బల్గేరియా]] మరియు, [[టర్కీ]] దేశాలలో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం (హంగరీ సామ్రాజ్యం నుండి 4 మిలియన్లకు పైగా) లో 9 మిలియన్ల (7.8 మిలియన్ల) సైనికులను సిద్ధం చేసింది. హంగేరి రాజ్యంలో తలెత్తిన దళాలు హంగేరి నిజమైన భూభాగాన్ని కాపాడటానికి కొంత సమయం గడిపింది. జూన్ 1916 లో బ్రూసిలోవ్ యుద్ధం మినహాయింపులతో కొన్ని నెలల తరువాత రోమేనియన్ సైన్యం ట్రాన్సిల్వేనియాలో దాడికి గురైనప్పుడు <ref>{{cite web|url=http://www.worldwar2.ro/arme/?language=ro&article=114|title=WorldWar2.ro – Ofensiva Armatei 2 romane in Transilvania|website=Worldwar2.ro|accessdate=3 August 2017}}</ref> ఇది తిప్పికొట్టింది. పోల్చి చూస్తే, మొత్తం సైన్యంలో హంగేరీ నష్టం నిష్పత్తి ఆస్ట్రియా-హంగరీలోని ఇతర దేశాల కంటే ఎక్కువగా ఉంది. సెంట్రల్ పవర్స్ [[సెర్బియా]]ను జయించారు. [[రోమానియా]] యుద్ధం ప్రకటించింది. సెంట్రల్ పవర్స్ దక్షిణ రోమానియా మరియు, రోమేనియన్ రాజధాని బుకారెస్ట్లను జయించారు. 1916 లో చక్రవర్తి ఫ్రాంజ్ జోసెఫ్ మరణించాడు. కొత్త చక్రవర్తి నాలుగవ చార్లెస్ శాంతిభద్రతల బారినపడ్డారు. చాలా కష్టంతో సెంట్రల్ శక్తులు రష్యన్ సామ్రాజ్యం దాడులను నిలిపివేసి తిప్పికొట్టాయి.
 
మిత్రరాజ్యాల తూర్పు ప్రాంతం (ఎంటెంస్) పవర్స్ పూర్తిగా కూలిపోయింది. ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సామ్రాజ్యం అప్పుడు ఓడించిన దేశాల అన్నింటి నుండి ఉపసంహరించుకుంది. ఇటాలియన్ ఫ్రంట్లో, ఆస్ట్రియా-హంగేరి సైన్యం 1918 జనవరి తర్వాత ఇటలీపై ఎటువంటి పురోగతిని సాధించలేదు. తూర్పు విజయాలు ఉన్నప్పటికీ, జర్మనీ మరింత ముఖ్యమైన పాశ్చాత్య ఫ్రంట్లో పూర్తిగా ఓటమిని ఎదుర్కొంది. 1918 నాటికి ఆర్థిక పరిస్థితులు క్షీణించాయి (వామపక్ష మరియు, శాంతిభద్రతల ఉద్యమాల ద్వారా కర్మాగారాల్లో సమ్మెలు నిర్వహించబడ్డాయి) మరియు, సైన్యంలో తిరుగుబాట్లు సామాన్యంగా మారాయి. రాజధాని నగరాల్లో ఆస్ట్రియన్ మరియు, హంగేరియన్ వామపక్షవాద ఉదారవాద ఉద్యమాలు (స్వతంత్ర పార్టీలు) మరియు, వారి నాయకులు జాతి మైనారిటీల విభజనను సమర్ధించారు.1918 నవంబరు 3, పాడువాలో ఆస్ట్రియా-హంగేరీ ఒక సాధారణ యుద్ధ విరమణ ఒప్పందంపై సంతకం చేసింది. <ref>François Bugnion, International Committee of the Red Cross, The International Committee of the Red Cross and the protection of war victims, Macmillan Education, 2003 [https://books.google.com/books?id=6K9IAAAAYAAJ&q=signed+general+armistice+in+Padua+on+3+November+1918&dq=signed+general+armistice+in+Padua+on+3+November+1918&hl=en&ei=BqLQTKvjGYn0sgbnq7DNCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ Google Books]</ref>
అక్టోబరు 1918 లో హంగరీ ఆస్ట్రియాతో యూనియన్ కరిగిపోయింది.
 
Line 233 ⟶ 229:
[[File:Portraits de Miklós Horthy.jpg|thumb|upright|[[Miklós Horthy]], Regent of the Kingdom of Hungary (1920–1944)]]
 
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత హంగేరి 1918 లో అస్టర్ రివల్యూషన్‌తో మొదలయ్యింది. ఇది సామాజిక-ప్రజాస్వామ్య మిహాలీ కరోలిని ప్రధాన మంత్రిగా అధికారంలోకి తెచ్చింది. కరోలీ ఆస్ట్రియాతో యూనియన్‌ను రద్దు చేసి హంగరీ ఆర్మీని నిరాయుధంగా చేసాడు.దేశానికి జాతీయ రక్షణ లేకుండా దేశాన్ని విడిచిపెట్టాడు. " లిటిల్ ఎంటంటే " దీనిని ఒక అవకాశాన్ని గ్రహించి దేశం రోమానియా ట్రాన్సిల్వానియా, చెకోస్లోవేకియా ఎగువ హంగేరి (నేటి స్లోవాకియా) మరియు, ఉమ్మడి సెర్బ్-ఫ్రెంచ్ సంకీర్ణము వొజ్వోడినా నుండి దాడి చేసింది. 1919 మార్చిలో బెల కున్ నేతృత్వంలోని కమ్యూనిస్టులు కారోలి ప్రభుత్వాన్ని తొలగించి " హంగేరియన్ సోవియట్ రిపబ్లిక్ " (టానస్క్స్జొట్టాస్సాగ్) ను ప్రకటించారు. తరువాత ఇక్కడ రెడ్ టెర్రర్ పోరాటం జరిగింది. చెకొస్లావావా ఫ్రంట్లో కొంత విజయాలు సాధించినప్పటికీ రోమన్ దండయాత్రను వ్యతిరేకించడానికి కున్ దళాలకు సాధ్యం కాలేదు; ఆగస్టు 1919 నాటికి, రోమేనియన్ దళాలు బుడాపెస్ట్ను ఆక్రమించి కున్‌ను తొలగించాయి.
 
1919 నవంబరులో మాజీ ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ అడ్మిరల్ మైలోస్ హోతి నేతృత్వంలోని కుడి బలగాలను బుడాపెస్ట్లోకి ప్రవేశించారు; యుద్ధం మరియు, దాని పరిణామాలతో అలసిపోయి ప్రజలను హోర్టీ నాయకత్వం అంగీకరింపజేసింది. 1920 జనవరిలో పార్లమెంటరీ ఎన్నికలు నిర్వహించబడ్డాయి. హోర్తీ హంగేరీ పునఃస్థాపిత రాజ్యపు రీజెంట్గా ప్రకటించబడింది. దీనిని "హోతి యుగం" (హోర్టి-కోర్) అని పిలవడం ప్రారంభించారు. కొత్త ప్రభుత్వం విదేశీ సంబంధాలను సరళీకరణ చేయడానికి త్వరగా పనిచేసింది. ఆ సమయంలో ఒక తెల్ల టెర్రర్‌గా అనుమానిత కమ్యూనిస్టులు మరియు, యూదుల అసాధారణ హత్యలు 1920 లో కొనసాగాయి. ఆ సంవత్సరం జూన్ 4 న హంగరీకి కొత్త సరిహద్దులను ట్రయానాన్ ఒప్పందం నెలకొల్పింది. దేశం దాని భూభాగంలో 71% మరియు, దాని అనుబంధ జనాభాలో 66% కోల్పోయింది. అలాగే ముడి పదార్ధాల వనరులను మరియు, దాని ఏకైక నౌకాశ్రయం " ఫినెయను " కోల్పోయింది. సంస్కరణ పునర్విచారణ త్వరగా జాతీయ రాజకీయ అజెండాకు ఎగువస్థాయికి చేరుకుంది. అయితే హెతిరీ ప్రభుత్వం అలా చేయడానికి సైనిక జోక్యానికి ఆశ్రయించాల్సిన అవసరం లేదు.
 
హొరే పాలన ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో ఆస్ట్రో-హంగేరియన్‌గా చెప్పుకునే నాలుగవ చార్లెస్ చేత పుటలు వేయడం ద్వారా ఆక్రమించబడ్డాయి; కమ్యూనిస్టులు నిరంతరం అణిచివేయబడ్డారు; ట్రిలియన్ భూభాగ మార్పులచే వలస సంక్షోభం ప్రేరేపించబడింది. ఉచిత ఎన్నికలు కొనసాగినప్పటికీ హోతి వ్యక్తిత్వం మరియు, అతని వ్యక్తిగతంగా ఎంచుకున్న ప్రధాన మంత్రుల పేర్లు రాజకీయ దృక్పధాన్ని ఆధిపత్యం చేశాయి. [[ఇటలీ]] మరియు, [[జర్మనీ]] వైపు ఆర్థిక మరియు, రాజకీయ ఆకర్షణ లిటిల్ ఎంటెంట్ నిరంతర ఒంటరిగా ఉండటంతో ప్రభుత్వం చర్యలు వ్యతిరేక చట్టాల ప్రకరణం కొనసాగాయి. మహా మాంద్యం పరిస్థితిని మరింత తీవ్రతరం చేసింది. ఆర్థిక మరియు, సాంఘిక పునరుద్ధరణకు హామీ ఇచ్చిన గైల గోంబోస్ మరియు, ఫెరెంక్ సాజలాసి వంటి ఫాసిస్ట్ రాజకీయ నాయకుల ప్రజాదరణ పెరిగింది.
1919 నవంబరులో మాజీ ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ అడ్మిరల్ మైలోస్ హోతి నేతృత్వంలోని కుడి బలగాలను బుడాపెస్ట్లోకి ప్రవేశించారు; యుద్ధం మరియు దాని పరిణామాలతో అలసిపోయి ప్రజలను హోర్టీ నాయకత్వం అంగీకరింపజేసింది. 1920 జనవరిలో పార్లమెంటరీ ఎన్నికలు నిర్వహించబడ్డాయి. హోర్తీ హంగేరీ పునఃస్థాపిత రాజ్యపు రీజెంట్గా ప్రకటించబడింది. దీనిని "హోతి యుగం" (హోర్టి-కోర్) అని పిలవడం ప్రారంభించారు. కొత్త ప్రభుత్వం విదేశీ సంబంధాలను సరళీకరణ చేయడానికి త్వరగా పనిచేసింది. ఆ సమయంలో ఒక తెల్ల టెర్రర్‌గా అనుమానిత కమ్యూనిస్టులు మరియు యూదుల అసాధారణ హత్యలు 1920 లో కొనసాగాయి. ఆ సంవత్సరం జూన్ 4 న హంగరీకి కొత్త సరిహద్దులను ట్రయానాన్ ఒప్పందం నెలకొల్పింది. దేశం దాని భూభాగంలో 71% మరియు దాని అనుబంధ జనాభాలో 66% కోల్పోయింది. అలాగే ముడి పదార్ధాల వనరులను మరియు దాని ఏకైక నౌకాశ్రయం " ఫినెయను " కోల్పోయింది. సంస్కరణ పునర్విచారణ త్వరగా జాతీయ రాజకీయ అజెండాకు ఎగువస్థాయికి చేరుకుంది. అయితే హెతిరీ ప్రభుత్వం అలా చేయడానికి సైనిక జోక్యానికి ఆశ్రయించాల్సిన అవసరం లేదు.
 
హ్యూరీ జాతీయవాద ఎజెండా 1938 మరియు, 1940 లలో నాజీలు మొదటి మరియు, రెండవ వియన్నా పురస్కారాలలో హంగేరీ జర్మనీకి అనుకూలమైన విదేశాంగ విధానానికి రివార్డ్ అయినప్పుడు శాంతియుతంగా తిరిగి జాతి-హంగేరియన్-మెజారిటీ ప్రాంతాలను ట్రయానాన్ తరువాత కోల్పోయింది. 1939 లో హంగేరి చేకోస్లోవేకియా నుండి హంగేరీ మరింత భూభాగాన్ని తిరిగి పొందింది. హంగేరీ అధికారికంగా ఆక్సిస్ పవర్స్‌తో 1940 నవంబరు 20 లో చేరింది. 1941 లో [[యుగోస్లేవియా]] దండయాత్రలో పాల్గొన్నది. దక్షిణప్రాంతాలలో దాని పూర్వపు భూభాగాలను పొందింది.
హొరే పాలన ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో ఆస్ట్రో-హంగేరియన్‌గా చెప్పుకునే నాలుగవ చార్లెస్ చేత పుటలు వేయడం ద్వారా ఆక్రమించబడ్డాయి; కమ్యూనిస్టులు నిరంతరం అణిచివేయబడ్డారు; ట్రిలియన్ భూభాగ మార్పులచే వలస సంక్షోభం ప్రేరేపించబడింది. ఉచిత ఎన్నికలు కొనసాగినప్పటికీ హోతి వ్యక్తిత్వం మరియు అతని వ్యక్తిగతంగా ఎంచుకున్న ప్రధాన మంత్రుల పేర్లు రాజకీయ దృక్పధాన్ని ఆధిపత్యం చేశాయి. [[ఇటలీ]] మరియు [[జర్మనీ]] వైపు ఆర్థిక మరియు రాజకీయ ఆకర్షణ లిటిల్ ఎంటెంట్ నిరంతర ఒంటరిగా ఉండటంతో ప్రభుత్వం చర్యలు వ్యతిరేక చట్టాల ప్రకరణం కొనసాగాయి. మహా మాంద్యం పరిస్థితిని మరింత తీవ్రతరం చేసింది. ఆర్థిక మరియు సాంఘిక పునరుద్ధరణకు హామీ ఇచ్చిన గైల గోంబోస్ మరియు ఫెరెంక్ సాజలాసి వంటి ఫాసిస్ట్ రాజకీయ నాయకుల ప్రజాదరణ పెరిగింది.
 
హ్యూరీ జాతీయవాద ఎజెండా 1938 మరియు 1940 లలో నాజీలు మొదటి మరియు రెండవ వియన్నా పురస్కారాలలో హంగేరీ జర్మనీకి అనుకూలమైన విదేశాంగ విధానానికి రివార్డ్ అయినప్పుడు శాంతియుతంగా తిరిగి జాతి-హంగేరియన్-మెజారిటీ ప్రాంతాలను ట్రయానాన్ తరువాత కోల్పోయింది. 1939 లో హంగేరి చేకోస్లోవేకియా నుండి హంగేరీ మరింత భూభాగాన్ని తిరిగి పొందింది. హంగేరీ అధికారికంగా ఆక్సిస్ పవర్స్‌తో 1940 నవంబరు 20 లో చేరింది. 1941 లో [[యుగోస్లేవియా]] దండయాత్రలో పాల్గొన్నది. దక్షిణప్రాంతాలలో దాని పూర్వపు భూభాగాలను పొందింది.
 
===రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం 1941–1945 ===
[[File:Hungary 1941-44 Administrative Map.png|thumb|220px|left|Kingdom of Hungary, 1941–44]]
 
1941 జూన్ 26 న కస్సా, మున్కాక్స్ మరియు, రాహోల మీద గుర్తించని విమానాలు బాంబులు వేసిన తర్వాత హంగరీ అధికారికంగా రెండవ ప్రపంచయుద్ధంలో ఒక యాక్సిస్ పవర్‌గా ప్రవేశించి సోవియట్ యూనియన్‌ మీద యుద్ధం ప్రకటించింది. హంగరీ దళాలు రెండు సంవత్సరాలు తూర్పు ఫ్రంట్లో చేరి పోరాడాయి. 1943 జనవరిలో డాన్ నదిలో రెండవ సైన్య విపత్తు నష్టాలను ఎదుర్కొన్న తరువాత కొన్ని ప్రారంభ విజయాలు ఉన్నప్పటికీ <ref name="J. Lee Ready 1995 page 130">J. Lee Ready (1995), ''World War Two. Nation by Nation'', London, Cassell, page 130. {{ISBN|1-85409-290-1}}</ref> హంగేరి ప్రభుత్వం మిత్రరాజ్యాలతో ఒక రహస్య శాంతి ఒప్పందం కోసం ప్రయత్నించింది. ప్రణాళికాబద్ధమైన ఫిరాయింపులను నేర్చుకున్న జర్మన్ దళాలు 1944 మార్చి 19 లో హంగరీని ఆక్రమించి హోర్రీ హామీకి సమ్మతి ఇచ్చింది.అక్టోబరులో సోవియట్ ఫ్రాంక్‌ను సంప్రదించి హంగేరి ప్రభుత్వం యుద్ధం నుండి విడదీయడానికి మరింత కృషి చేసింది, జర్మన్ దళాలు హోర్టీను తొలగించాయి మరియు, స్జలాసి ఫాసిస్ట్ అర్రో క్రాస్ పార్టీలో ఒక తోలుబొమ్మ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
<ref name="J. Lee Ready 1995 page 130" /> జర్మనీ యుద్ధ యంత్రం సేవలో దేశం సామర్థ్యాలను వినియోగించబడ్డాయి. 1944 అక్టోబరు నాటికి సోవియట్‌లు టిస్జా నదికి చేరుకున్నారు. కొన్ని నష్టాలు ఉన్నప్పటికీ డిసెంబరులో బుడాపెస్ట్ ముట్టడిలో విజయం సాధించారు.
 
[[File:Bundesarchiv Bild 101I-680-8285A-08, Budapest, Festnahme von Juden.jpg|thumb|హోలోకాస్ట్ సమయంలో బుడాపెస్ట్లో వెస్సెలేనీ స్ట్రీట్లో యూదు మహిళలను అరెస్టు చేశారు, ca. 20-22 అక్టోబరు 1944]]
 
జర్మన్ ఆక్రమణ తరువాత హంగోపాస్ట్‌లో హంగేరీ పాల్గొంది.<ref name="bbc-no-warning-to-hungary-jews">{{cite web|title=Could the BBC have done more to help Hungarian Jews?|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20267659|publisher=BBC (British broadcasting service)|author=Mike Thomson|date=13 November 2012|quote=the BBC broadcast every day, giving updates on the war, general news and opinion pieces on Hungarian politics. But among all these broadcasts, there were crucial things that were not being said, things that might have warned thousands of Hungarian Jews of the horrors to come in the event of a German occupation. A memo setting out policy for the BBC Hungarian Service in 1942 states: "We shouldn't mention the Jews at all." By 1943, the BBC Polish Service was broadcasting about the exterminations And yet his policy of silence on the Jews was followed right up until the German invasion in March 1944. After the tanks rolled in, the Hungarian Service did then broadcast warnings. But by then it was too late "Many Hungarian Jews who survived the deportations claimed that they had not been informed by their leaders, that no one had told them. But there's plenty of evidence that they could have known," said David Cesarani, Professor of History at Royal Holloway, University of London.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007259 |title=Auschwitz: Chronology |publisher=Ushmm.org |date= |accessdate=2013-02-13}}</ref> 1944 మే-జూన్‌లో జర్మనీ ఆక్రమణ సమయంలో యారో క్రాస్ మరియు, హంగరీ పోలీసులు ప్రధానంగా ఆష్విట్జ్‌కు 4,40,000 మంది యూదులను బహిష్కరించారు. వీరిలో దాదాపు అందరూ హత్య చేయబడ్డారు.<ref>{{cite web|url=http://www.ushmm.org/information/exhibitions/online-features/special-focus/the-holocaust-in-hungary |title=The Holocaust in Hungary |publisher=United States Holocaust Memorial Museum; Holocaust Encyclopedia}}</ref> స్వీడిష్ దౌత్యవేత్త రౌల్ వాలెన్బెర్గ్ స్వీడిష్ పాస్పోర్ట్ లను ఇవ్వడం ద్వారా గణనీయమైన సంఖ్యలో హంగేరియన్ యూదులను రక్షించగలిగాడు. <ref>Alfred de Zayas "Raoul Wallenberg" in Dinah Shelton Encyclopedia of Genocide (Macmillan Reference 2005, vol. 3)</ref> హ్యూడన్ ఎయిడ్ మరియు, రెస్క్యూ కమిటీ నాయకుల్లో ఒకరైన రుడాల్ఫ్ కస్ట్నర్ (ఒరిజినల్ స్పెల్లింగ్ కాజ్ట్నెర్) కొంతమంది యూదులు తప్పించుకోవడానికి అడాల్ఫ్ ఐచ్మన్ వంటి సీనియర్ ఎస్.ఎస్.అధికారులకు లంచాలు ఇచ్చారు.<ref>Braham, Randolph (2004): Rescue Operations in Hungary: Myths and Realities, ''East European Quarterly'' 38(2): 173–203.</ref><ref>Bauer, Yehuda (1994): Jews for Sale?, Yale University Press.</ref><ref>Bilsky, Leora (2004): Transformative Justice: Israeli Identity on Trial (Law, Meaning, and Violence), University of Michigan Press.</ref> హోలోకాస్ట్ ప్రభుత్వంలో హోర్టీ ప్రభుత్వం వివాదం వివాదాస్పద మరియు, వివాదానికి దారితీసింది.
 
 
[[File:Lanc hid - Budapest 3 Febr 1946 Foto Takkk Hungary.jpg|thumb|right|The [[Széchenyi Chain Bridge]] and the [[Buda Castle]] in ruins after World War II (1946)]]
 
యుద్ధం హంగేరీని నాశనం చేసి 60% పైగా ఆర్థిక వ్యవస్థను నాశనం చేసి గణనీయమైన నష్టాన్ని కలిగించింది. 6,00,000 మంది హంగేరియన్ యూదులు హతమార్చబడ్డారు.<ref name="ind09/96">{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/hungarys-jews-marvel-at-their-golden-future-1361842.html|title=Hungary's Jews Marvel at Their Golden Future |last=Bridge|first=Adrian|date=1996-09-05|publisher=The Independent|accessdate=2009-04-20}}</ref> అనేకమంది 2,80,000 మంది <ref name=EU38>{{cite web |url=http://cadmus.iue.it/dspace/bitstream/1814/2599/1/HEC04-01.pdf |title=The Expulsion of 'German' Communities from Eastern Europe at the end of the Second World War |last1=Prauser |first1=Steffen |last2=Rees |first2=Arfon |date=December 2004 |series=EUI Working Paper HEC No. 2004/1 |publisher=European University Institute |location=San Domenico, Florence |accessdate=5 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091001022039/http://cadmus.iue.it/dspace/bitstream/1814/2599/1/HEC04-01.pdf |archive-date=01 October 2009 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hungarian-history.hu/lib/cseres/|title=www.hungarian-history.hu|website=Hungarian-history.hu|accessdate=3 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528161847/http://www.hungarian-history.hu/lib/cseres/|archive-date=28 May 2016|url-status=dead}}</ref> ఇతర హంగేరియన్లు చెకొస్లావాక్లకు బానిస కార్మికులను చేయడం, మానభంగం, హత్య చేయబడడం లేదా బహిష్కరించబడడం జరిగాయి. <ref>University of Chicago. Division of the Social Sciences, Human Relations Area Files, inc, A study of contemporary Czechoslovakia, University of Chicago for the Human Relations Area Files, inc., 1955, Citation 'In January 1947 the Hungarians complained that Magyars were being carried off from Slovakia to Czech lands for forced labor.'</ref><ref>Istvan S. Pogany, Righting wrongs in Eastern Europe, Manchester University Press ND, 1997, p.202 [https://books.google.com/books?id=BB4NAQAAIAAJ&pg=RA1-PA202&dq=Czechoslovaks+slave+labour+Hungarians&hl=en&ei=eHjOTOc0ho-zBpue-fcE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwADgK#v=onepage&q&f=false Google Books]</ref><ref>Alfred J. Rieber, Forced migration in Central and Eastern Europe, 1939–1950, Routledge, 2000, p. 50 [https://books.google.com/books?id=it0-Zi2nEX0C&pg=PA90&dq=Czechoslovaks+slave+labour+Hungarians&hl=en&ei=infOTMHQFMLBswbE0eSWCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Google Books] – "A presidential decree imposing an obligation on individuals not engaged in useful work to accept jobs served as the basis for this action. As a result, according to documentation in the ministry of foreign affairs of the USSR, approximately 50,000 Hungarians were sent to work in factories and agricultural enterprises in the Czech Republic."</ref><ref>Canadian Association of Slavists, Revue canadienne des slavistes, Volume 25, Canadian Association of Slavists., 1983</ref><ref>S. J. Magyarody, The East-central European Syndrome: Unsolved conflict in the Carpathian Basin, Matthias Corvinus Pub., 2002</ref><ref>Anna Fenyvesi, Hungarian language contact outside Hungary: studies on Hungarian as a minority language, John Benjamins Publishing Company, 2005, p. 50 [https://books.google.com/books?id=y3JYwHGYn7MC&pg=PA50&dq=Czechoslovaks+slave+labour+Hungarians&hl=en&ei=infOTMHQFMLBswbE0eSWCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDIQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false Google Books]</ref> సోవియట్ ఎర్ర సైన్యం దళాలు.<ref>Norman M. Naimark, The Russians in Germany: a history of the Soviet Zone of occupation, 1945–1949, Harvard University Press, 1995, p. 70 [https://books.google.com/books?id=MVSjHNKUKoEC&pg=PA70&dq=Red+Army+rape+Hungarian&hl=en&ei=mW7OTNjSHMf2sgabxv2nAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q=Red%20Army%20rape%20Hungarian&f=false Google Books]</ref><ref>László Borhi, Hungary in the Cold War, 1945–1956: between the United States and the Soviet Union, Central European University Press, 2004, p. 57 [https://books.google.com/books?id=IO-4TxlTaMAC&pg=PA57&dq=Red+Army+rape+Hungarian&hl=en&ei=mW7OTNjSHMf2sgabxv2nAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=Red%20Army%20rape%20Hungarian&f=false Google Books]</ref><ref>Richard Bessel, Dirk Schumann, Life after death: approaches to a cultural and social history of Europe during the 1940s and 1950s, Cambridge University Press, 2003, p. 142 [https://books.google.com/books?id=NilW70Yol74C&pg=PA133&dq=Red+Army+rape+Hungarian&hl=en&ei=mW7OTNjSHMf2sgabxv2nAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=Hungary%20women%20rape&f=false Google Books]</ref>, యుగోస్లేవ్స్.<ref>Tibor Cseres, Titoist atrocities in Vojvodina, 1944–1945: Serbian vendetta in Bácska, Hunyadi Pub., 1993 [https://books.google.com/books?id=4ANnAAAAMAAJ&q=Titoist+atrocities+in+Vojvodina&dq=Titoist+atrocities+in+Vojvodina&hl=en&ei=eHTOTJW3M8PMswaSrr2XCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA Google Books]</ref> 1945 ఫిబ్రవరి 13 న బుడాపెస్ట్‌లో లొంగిపోయిఅయి.ఏప్రిల్ నాటికి జర్మనీ సైనికులు సోవియట్ సైనిక ఆక్రమణలో దేశం విడిచిపెట్టాయి. హన్గేరిలో నివసిస్తున్న 70,000 స్లోవేకిలకు బదులుగా చెకొస్లోవేకియా నుండి 2,00,000 మంది హంగేరియన్ పౌరులు బహిష్కరించబడ్డారు. జర్మనీకి 2,02,000 జర్మనీ సైనికులు బహిష్కరించబడ్డారు,<ref>Alfred de Zayas "A Terrible Revenge" (Palgrave/Macmillan 2006)</ref> 1947 పారిస్ శాంతి ఒప్పందాల ద్వారా హంగేరీ వెంటనే సరిహద్దులకు తగ్గించబడింది.
మరియు యుగోస్లేవ్స్.<ref>Tibor Cseres, Titoist atrocities in Vojvodina, 1944–1945: Serbian vendetta in Bácska, Hunyadi Pub., 1993 [https://books.google.com/books?id=4ANnAAAAMAAJ&q=Titoist+atrocities+in+Vojvodina&dq=Titoist+atrocities+in+Vojvodina&hl=en&ei=eHTOTJW3M8PMswaSrr2XCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA Google Books]</ref>1945 ఫిబ్రవరి 13 న బుడాపెస్ట్‌లో లొంగిపోయిఅయి.ఏప్రిల్ నాటికి జర్మనీ సైనికులు సోవియట్ సైనిక ఆక్రమణలో దేశం విడిచిపెట్టాయి. హన్గేరిలో నివసిస్తున్న 70,000 స్లోవేకిలకు బదులుగా చెకొస్లోవేకియా నుండి 2,00,000 మంది హంగేరియన్ పౌరులు బహిష్కరించబడ్డారు. జర్మనీకి 2,02,000 జర్మనీ సైనికులు బహిష్కరించబడ్డారు,<ref>Alfred de Zayas "A Terrible Revenge" (Palgrave/Macmillan 2006)</ref>1947 పారిస్ శాంతి ఒప్పందాల ద్వారా హంగేరీ వెంటనే సరిహద్దులకు తగ్గించబడింది.
 
===కమ్యూనిజం 1945–1989 ===
[[File:Szétlőtt harckocsi a Móricz Zsigmond körtéren.jpg|thumb|left|A destroyed Soviet tank in Budapest during the [[Hungarian Revolution of 1956|1956 Revolution]]; [[Time Magazine|Time]]'s [[Time Magazine Person of the Year|Man of the Year]] for 1956 was the Hungarian Freedom Fighter<ref>{{cite news| title = Man of the Year, The Land and the People| work = Time | date = 7 January 1957| url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,808898-1,00.html| accessdate = 9 October 2006}}</ref>]]
 
నాజి [[జర్మనీ]] ఓటమి తరువాత హంగేరీ సోవియట్ యూనియన్ శాటిలైట్ రాజ్యంగా మారింది. సోవియెట్ నాయకత్వం మయాస్ రాకాసిని దేశ స్టాలినిజేషన్‌కు ముందు ఎంపిక చేసింది. 1949 నుండి 1956 వరకు హాంగేరిని " రకోశీ " డి ఫాక్టో పాలించారు. ఆయన ప్రభుత్వం సైనిక విధానాలు, పారిశ్రామికీకరణ, సముదాయ విరమణ మరియు, యుద్ధ నష్టపరిహారాల విధానాలు తీవ్రమైన జీవన ప్రమాణాలలో క్షీణతకు దారితీశాయి. స్టాలిన్ కె.జి.బి. అనుకరణగా రాకోసి ప్రభుత్వం నూతన పాలనను అమలు చేయడానికి ఒక రహస్య రాజకీయ పోలీసుని ఎ.వి.హెచ్.ను ఏర్పాటు చేసింది. తరువాత వచ్చిన ప్రక్షాళనలు సుమారుగా 3,50,000 మంది అధికారుల మరియు, మేధావుల 1948 నుండి 1956 వరకు ఖైదు లేదా మరణశిక్షలు అమలు చేశారు. <ref>{{cite web|url=http://www.tamupress.com/product/First-Domino,4091.aspx |title=Granville/ frm |format=PDF |accessdate=20 September 2009}}</ref> అనేక మంది స్వతంత్ర వాదులు, ప్రజాస్వామ్యవాదులు మరియు, హోర్టీ యుగం ఉన్నత అధికారులు రహస్యంగా ఖైదు చేయబడ్డారు. దేశీయ మరియు, విదేశీ గుల్లాగ్లలో ఖైదు చేయబడ్డారు. దాదాపు 6,00,000 మంది హంగేరియన్ దేశస్థులను సోవియట్ కార్మిక శిబిరాలకు తరలించారు. అక్కడ కనీసం 2,00,000 మరణించారు.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/8347146.stm |title=Hungary's 'forgotten' war victims |publisher=BBC News |date=7 November 2009 |accessdate=4 February 2010}}</ref>
 
1953 లో స్టాలిన్ మరణం తరువాత సోవియట్ యూనియన్ రాకసీకి వ్యతిరేకమైన ఒక నిరుద్యోగ కార్యక్రమాన్ని అనుసరించింది. ఇది ఆయన పదవీచ్యుతుని చేయడానికి దారితీసింది. కింది రాజకీయ శీతలీకరణ ఇంప్రే నాజీ ప్రీమియర్ మరియు, విద్యార్థులు మరియు, మేధావులు రాజకీయ జీవితంలో ప్రవేశించడానికి ఆసక్తి అధికరించడం సంభవించాయి. నాజీ మార్కెట్ సరళీకరణ మరియు, రాజకీయ నిష్కాపట్యతకు హామీ ఇచ్చారు. అయితే రాకోసి తీవ్రంగా వ్యతిరేకించారు. రోకోసి చివరికి నాజీని చిరాకుపెట్టి అతనిని మరింత కఠినమైన ఎర్నో గరోతో భర్తీ చేయగలిగాడు. పాలనలో సామాజిక అసంతృప్తి పెరగడంతో హంగేరీ 1955 మేలో వార్సా ఒప్పందంలో చేరింది. 1956 అక్టోబరు 23 న దేశవ్యాప్తంగా సోవియట్ సైనికులు మరియు, రహస్య పోలీసులు మరియు, ర్యాలీలను శాంతియుత ప్రదర్శనలు కాల్పులు చేయడంతో 1956 విప్లవం ప్రారంభించడంతో నిరసనకారులు బుడాపెస్ట్‌ వీధుల్లోకి అడుగుపెట్టారు. గందరగోళం అణిచివేసేందుకు ప్రయత్నంలో నాజీ ప్రీమియర్‌గా తిరిగి వచ్చారు. ఉచిత ఎన్నికలకు హామీ ఇచ్చారు మరియు, వార్సా ఒప్పందం నుండి హంగేరిని వెనుకకు తీసుకున్నారు.
 
సోవియట్ సైన్యం మరియు, ఎ.వి.హెచ్. వ్యతిరేకంగా విప్లవాత్మక సైనికులు పుట్టుకొచ్చినప్పటికీ హింస కొనసాగింది; సుమారుగా 3,000 మంది బలమైన నిరోధకత మోలోటోవ్ కాక్టైల్లను మరియు, యంత్ర తుపాకీలను ఉపయోగించి సోవియట్ ట్యాంకులతో పోరాడారు. సోవియట్ పరిపూర్ణత అపారమైనది అయినప్పటికీ వారు భారీ నష్టాలను ఎదుర్కొన్నారు.1956 అక్టోబరు 30 నాటికి అత్యధిక సోవియట్ దళాలు బుడాపెస్ట్ నుండి గ్రామీణ ప్రాంతానికి వెళ్లిపోయాయి. కొంతకాలం సోవియట్ నాయకత్వం హంగేరిలో అభివృద్ధికి ఎలా స్పందిస్తుందనేది కచ్చితంగా తెలియలేదు. కాని చివరికి సోవియెట్ కూడలి అస్థిరతను నిరోధించడానికి జోక్యం చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకుంది. సోవియట్ యూనియన్ నుంచి 1,50,000 కంటే ఎక్కువ సైనికులు మరియు, 2,500 ట్యాంకులు నవంబరు 4 న ఉపసంహరించుకున్నారు.
<ref>Findley, Carter V., and John Rothney. ''Twentieth Century World''. sixth ed. Boston: Houghton Mifflin, 2006. 278.</ref> 20,000 మంది హంగేరియన్ పౌరులు జోక్యాన్ని అడ్డుకోగా మరో 21,600 మంది రాజకీయ కారణాల వల్ల ఖైదు చేయబడ్డారు. సుమారు 13,000 మందికి అంతర్గతంగా మరియు, 230 మందిని విచారణచేసి ఉరితీశారు. 1958 లో నాజీ పట్టుబడ్డాడు. సరిహద్దులు క్లుప్తంగా తెరిచిన కారణంగా విప్లవం అణిచివేయబడిన సమయానికి మిలియన్ల మంది పౌరులు దేశం నుండి పారిపోయారు. <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/6065398.stm "Hungary's 1956 brain drain"], BBC News, 23 October 2006</ref>
 
====కదార్ యుగం 1956–1988 ====
 
[[File:János Kádár 1962.jpg|thumb|upright|[[János Kádár]], General Secretary of MSZMP, the [[Hungarian Socialist Workers' Party]] (1956–1988)]]
రెండవ సోవియట్ సైనిక ఆక్రమణ అనంతరం నాజీ మాజీ మంత్రి అయిన జానోస్ కడార్ సోవియట్ నాయకత్వం కొత్త ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించి కొత్త పాలక సోషలిస్ట్ వర్కర్స్ పార్టీ (ఎం.ఎస్.జెడ్.ఎం.పి.) కు అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. కడార్ వెంటనే పరిస్థితిని సరిగా మార్చుకున్నాడు. 1963 లో ప్రభుత్వం జనరల్ ఆమ్నెస్టీ మంజూరు చేసింది మరియు, తిరుగుబాటులో చురుకుగా పాల్గొన్న వారిలో ఎక్కువమందిని విడుదల చేసింది. కడార్ ఒక కొత్త విధాన రేఖను ప్రకటించాడు. దీని ప్రకారం ప్రజలు ఇకపై సోషలిస్టు పాలనను జీవిత వాస్తవంగా అంగీకరించినట్లయితే పార్టీకి యథాతథంగా విశ్వసనీయంగాని ఒత్తిడి చేయలేదు. అనేక ఉపన్యాసాలలో ఆయన ఈ విధంగా వర్ణించారు. "మాకు వ్యతిరేకంగా లేని వారు మాతో ఉన్నారు." కడార్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో కొత్త ప్రణాళిక ప్రాధాన్యతలను ప్రవేశపెట్టాడు. సామూహిక వ్యవసాయ వ్యవస్థలో వ్యవసాయ భూములను ప్రైవేట్ భూమికి అనుమతించడం వంటివి (హజ్జ్ జిజ్డాల్కోడాస్). వినియోగదారుల జీవన ప్రమాణం పెరిగింది మరియు, సైనిక ఉత్పత్తి కంటే ఆహార ఉత్పత్తికి ప్రాధాన్యతనిచ్చింది. ఇది పదవ విప్లవాత్మక స్థాయికి తగ్గించబడింది.
 
1968 లో న్యూ ఎకనామిక్ మెకానిజం (ఎన్.ఇ.ఎం) సోషలిస్ట్ కమాండ్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో స్వేచ్ఛా మార్కెట్ అంశాలను ప్రవేశపెట్టింది. 1960 ల నుండి 1980 ల చివరి వరకు హంగేరీ తరచూ తూర్పు కూటమిలో " హ్యాపీయస్ట్ బర్రాక్ "గా సూచిస్తారు. ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం చివరి భాగంలో హంగేరీ తలసరి జి.డి.పి. తలసరి తూర్పు [[జర్మనీ]], [[చెకోస్లోవేకియా]] మరియు, సోవియట్ యూనియన్ల తరువాత నాలుగవ స్థానంలో ఉంది.<ref name="madison185">*{{Cite book|last=Maddison|first=Angus |title=The world economy|publisher=OECD Publishing|year=2006|isbn=92-64-02261-9|page=185}}</ref> ఈ అధిక జీవన ప్రమాణాలు మరింత సరళీకృత ఆర్థిక వ్యవస్థ, తక్కువ సెన్సార్ ప్రెస్ మరియు, తక్కువ పరిమితి గల ప్రయాణ హక్కుల ఫలితంగా హంగరీ సాధారణంగా కమ్యూనిస్ట్ సమయంలో సెంట్రల్ యూరోప్‌లో నివసించే మరింత ఉదార ​​దేశాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడింది. ఏదేమైనా 1980 వ దశకంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా నెలకొన్న ఆర్థిక మాంద్యం కారణంగా జీవన ప్రమాణాలు కమ్యూనిజాన్ని ప్రతిస్పందించలేక పోయాయి. <ref>{{cite web|last1=Watkins|first1=Theyer|title=Economic History and the Economy of Hungary|url=http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/hungary.htm|website=sjsu.edu|publisher=San José State University Department of Economics|accessdate=6 August 2014}}</ref> 1989 లో కడార్ మరణించే సమయానికి సోవియట్ యూనియన్ క్షీణించింది మరియు, ఆర్థిక మరియు, సామాజిక సమస్యలకు పరిష్కారంగా సరళీకరణ సాంఘిక సంస్కరణలు చూశారు.
 
===మూడవ రిపబ్లిక్ 1989–ప్రస్తుత కాలం ===
[[File:Foundation of the Visegrád Group.tiff|thumb|right|The [[Visegrád Group]] signing ceremony in February 1991]]
కమ్యూనిజం నుండి ప్రజాస్వామ్యం మరియు, పెట్టుబడిదారీ విధానం వరకు హంగరీ పరివర్తన ("పాలన మార్పు") శాంతియుతంగా జరిగింది. ఆర్థిక స్తబ్దత దేశీయ రాజకీయ ఒత్తిడి ఇతర నిర్భంధాలు వార్సా ఒప్పంద దేశాలతో సంబంధాలను మార్చివేసాయి. మార్చి 1989 మార్చిలో వివిధ ప్రతిపక్ష సమూహాలతో రౌండ్ టేబుల్ చర్చలు ప్రారంభించినప్పటికీ హంగరీలో కమ్యూనిస్ట్ సింబాలిక్ ముగింపుగా పరిగణించబడుతున్న ఒక విప్లవాత్మక అమరవీరుడుగా ఇమ్రే నాగి గౌరవించబడ్డాడు. 1,00,000 మందికి పైగా ప్రజలు బుడాపెస్ట్ వేడుకలకు హాజరయ్యారు. ఎటువంటి ముఖ్యమైన ప్రభుత్వ జోక్యం లేకుండా మరియు, అనేకమంది సోవియట్ దళాలకు దేశం విడిచిపెట్టాలని పిలుపునిచ్చారు. ఉచిత ఎన్నికలు 1990 మేలో జరిగాయి. ఇది సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించిన హంగేరియన్ ప్రజాస్వామ్య ఫోరమ్ ఒక ప్రధాన సాంప్రదాయ ప్రతిపక్ష బృందాన్ని చూసింది. మొదటి ప్రపంచ ప్రజాస్వామ్య ఎన్నిక తరువాత " జోసెఫ్ ఆంటాల్ " ప్రధాన ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికైన ప్రధాని అయ్యాడు.
 
1991 లో రాజ్యరాయితీలను మరియు, వేగవంతమైన ప్రైవేటీకరణను తొలగించడంతో హంగేరీ తీవ్ర ఆర్థిక మాంద్యంతో ప్రభావితమైంది. అంటాల్ ప్రభుత్వం కాఠిన్యం చర్యలు జనాదరణ పొందలేదు. కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ చట్టపరమైన మరియు, రాజకీయ వారత్వం కలిగిన సోషలిస్ట్ పార్టీ 1994 ఎన్నికలలో విజయం సాధించింది. 1998 లో మరియు, 2002 లో రాజకీయ దృశ్యంలో ఈ ఆకస్మిక మార్పు పునరావృతమైంది; ప్రతి ఎన్నికల చక్రం పాలక పార్టీని తొలగించి మాజీ ప్రతిపక్షం ఎన్నికయ్యింది. ఏది ఏమయినప్పటికీ అనేక ఇతర పోస్ట్-కమ్యూనిస్ట్ యూరోపియన్ దేశాలు వలె హంగరీ విస్తృతంగా సమన్వయ అజెండాను అనుసరించింది. ఇది 1999 లో నాటోలో చేరింది మరియు, 2004 లో యూరోపియన్ యూనియన్‌లో చేరింది. నాటో సభ్యదేశంగా హంగేరి యుగోస్లేవ్ యుద్ధాలలో పాల్గొంది.
 
2006 లో సోవియట్ ప్రధాని ఫెరెంక్ గైర్స్కాని ప్రైవేట్ ప్రసంగంలో తన పార్టీ ఇటీవలి ఎన్నికలలో విజయం సాధించిందని ప్రకటించిన తరువాత ప్రధాన నిరసనలు వెల్లడయ్యాయి. లెఫ్ట్ వింగ్ పార్టీల జనాదరణ తరువాత రాజకీయ తిరుగుబాటులో క్షీణించింది. 2010 లో విక్టర్ ఓర్బాన్ జాతీయ-కన్జర్వేటివ్ ఫెడెస్జ్ పార్లమెంటరీ సూపర్ మెరిజనరీకి ఎన్నికయ్యారు. శాసనం ఫలితంగా కొత్త రాజ్యాంగం ఆమోదించబడింది. ఇతర స్వీయ ప్రభుత్వ మరియు, చట్టపరమైన మార్పులు సంభవించాయి.వివాదాస్పదమైన ఈ పరిణామాలు ఏర్పడినా 2014 లో ఫెడెజ్ రెండవ సూపర్ మెజారిటీని పొందింది. 2015 లో ఫెడెజ్ ఎన్నికల ఓటమి తరువాత పార్లమెంటులో మూడింట రెండు వంతుల మెజారిటీని కోల్పోయింది.
== భౌగోళికం ==
[[File:Magyar racka juh.jpg|thumb|A flock of [[Racka]] sheep in the [[Fertő-Hanság National Park]]]]
భౌగోళికంగా హంగేరీ సాంప్రదాయకంగా రెండు ప్రధాన జలమార్గాలు (డానుబే మరియు, టిస్జా) నదులు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. దేశంలోని సాధారణ త్రైపాక్షిక విభాగం-డునాంటల్ ("డానుబే దాటి", ట్రాన్స్డనాబియా) టిస్జాంతుల్ ("టిస్జా మించి") మరియు, దునా-టిస్జా కోజ్ ("డానుబే మరియు, టిస్జా మధ్య") - ఈ. డానుబే సమకాలీన హంగరీ కేంద్రంగా ఉత్తర-దక్షిణ సరిహద్దు వరకు ప్రవహిస్తుంది. మొత్తం దేశం ఈ నదీపారుదల ప్రాంతంలో ఉంది.
 
ఆస్ట్రియా వైపు పడమటి దిశగా పశ్చిమంలో విస్తరించిన ట్రాంస్‌డనుబియా పర్వతశ్రేణి ప్రధానంగా కొండ ప్రాంతంగా ఉంటుంది. వీటిలో తూర్పు పర్వత విస్తరణలో ఆల్పోకాల్జా, దేశంలోని పశ్చిమంలో ట్రాంస్‌డనుబియా మధ్య ప్రాంతంలోని ట్రాంస్‌డనుబియా పర్వతాలు, దక్షిణంలో మస్సేక్ పర్వతాలు మరియు, విల్లానీ పర్వతాలు ఉన్నాయి. ఈ ప్రదేశంలోని ఎత్తైన ప్రదేశం ఐరోట్-కోయో 882 మీటర్లు (2,894 అడుగులు) వద్ద ఉంది.ఉత్తర ట్రాంస్‌డనుబియాలో లిటిల్ హంగేరియన్ మైదానం (కిసల్‌ఫోల్డ్) ఉంది. సెంట్రల్ ఐరోపాలో అతిపెద్ద సరస్సు మరియు, ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఉష్ణ సరస్సు లేక్ బెలాటన్ మరియు, హేవిజ్లు సరస్సు కూడా ట్రాంస్‌డనుబియా ఉన్నాయి.
 
హంగేరియన్ మైదానం (అల్ఫెల్ద్)గా డూనా-టిస్జా కోజ్ మరియు, టిస్జాంతుల్ ప్రధానంగా గ్రేట్ వర్గీకరించబడ్డాయి. ఇది దేశంలోని తూర్పు మరియు, ఆగ్నేయ ప్రాంతాల్లో చాలా వరకు విస్తరించింది. స్లొవేనియన్ సరిహద్దు దగ్గర కార్పతీయన్ల పర్వత ప్రాంతాలు ఇరుదేశాలను అనుసంధానిస్తున్నాయి. ఇక్కడ హంగేరిలో ఎత్తైన పర్వతం 1,014 మీ లేదా 3,327 అడుగుల కేకేస్ ఉంది.
 
హంగేరీ బొరియల్ కింగ్డమ్లోని సర్కోంపోరేల్ రీజియన్లోని సెంట్రల్ యూరోపియన్ ప్రాంతంలో ఫైటోగ్యోగ్రాఫికల్గా ఉంది." వరల్డ్ వైడ్ ఫండ్ ఫర్ నేచుర్ " ఆధారంగా హంగరీ భూభాగం పన్నోనియన్ మిశ్రమ అడవుల పర్యావరణానికి చెందినది.
 
హంగరీలో 10 జాతీయ పార్కులు, 145 చిన్న సహజ వనరులు మరియు, 35 ప్రకృతి రక్షణ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి.
 
<gallery mode=packed>
Line 309 ⟶ 302:
 
=== వాతావరణం ===
హంగేరీ ఒక ఖండాంతర శీతోష్ణస్థితిని కలిగి ఉంటుంది.<ref>{{cite web|author=Andrew Speedy |url=http://www.fao.org/ag/agp/agpc/doc/Counprof/Hungary/hungary.htm |title=Hungary |publisher=Fao.org |accessdate=21 November 2008}}</ref> తక్కువ మొత్తంలో తేమతో కూడిన తేలికపాటి ఉష్ణోగ్రతలు. కాని తరచూ వర్షాలు మరియు, చల్లని మంచు శీతాకాలాలు ఉంటాయి. సగటు వార్షిక ఉష్ణోగ్రత 9.7 &nbsp;° C (49.5 &nbsp;° F). వేసవికాలంలో కిస్కుంహలాస్ వద్ద 2007 జూలై 20 న ఉష్ణోగ్రత తీవ్రతలు 41.9 &nbsp;° C (107.4 &nbsp;° F) మరియు, శీతాకాలంలో 1940 ఫిబ్రవరి 16 ఫిబ్రవరి మిస్కొల్క్- గూమొటోత్తపొలోలలో -35 &nbsp;° C (-31.0 &nbsp;° F). వేసవిలో సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 23 నుండి 28 &nbsp;° C (73 నుండి 82 &nbsp;° F) మరియు, శీతాకాలంలో సగటు తక్కువ ఉష్ణోగ్రత -3 నుండి -7 &nbsp;° C (27 నుండి 19 &nbsp;° F). సగటు వార్షిక వర్షపాతం సుమారు 600 మి.మీ (23.6 అం). పెకేస్ సమీపంలోని దేశం దక్షిణ ప్రాంతం మధ్యధరా శీతోష్ణస్థితికి పేరు గాంచింది. వాస్తవానికి అది మిగిలిన ప్రాంతాల కంటే కొంచం వెచ్చగా ఉంటుంది మరియు, ఇప్పటికీ శీతాకాలంలో మంచు కురుస్తుంది. GW / CAN ద్వారా పర్యావరణ రక్షణ సూచికలో హంగేరీ ఆరవ స్థానంలో ఉంది.
 
కార్పాతియన్ బేసిన్ ఏకాంతత కరువులకు గురయ్యేలా చేస్తుంది. భూతాపం ప్రభావాలు ఇప్పటికే భావించబడ్డాయి. ప్రజల అభిప్రాయం మరియు, అనేకమంది శాస్త్రవేత్తల అభిప్రాయం ఆధారంగా ఇటీవలి దశాబ్దాలలో దేశం కరువుప్రాంతంగా మారింది. ఎందుకంటే కరువు చాలా సాధారణం అయిపోయాయి. వేసవికాలం వేడిగా మరియు, చలికాలం తక్కువగా మారింది. ఈ కారణాల వల్ల మంచు ముందు కంటే చాలా అరుదుగా మారింది. నాలుగు-సీజన్ వ్యవస్థ వసంతకాలం మరియు, శరదృతువు కొన్ని సంవత్సరాలపాటు కూడా అదృశ్యమవుతుండగా తక్కువ కాలానికి కుదించబడుతుంది. 2006 లో హంగేరీ రెండు ప్రధాన నదులైన డానుబే మరియు, టిస్జా అదే సమయంలో ప్రవహించింది. ఇది ఇసుక బాగ్లను (విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థుల సహాయంతో మరియు, హంగేరి సైన్యంతో ("హాన్వేడెడెగ్") సహాయంతో నదులలోని చాలా విభాగాలను బలపర్చడం సంరక్షకులకు కష్టతరమైనప్పటికీ ఇది వందలాది గృహాలను జనావాసాలు లేకుండా చేసింది.
 
హంగరీలో అధికభాగం వ్యవసాయ భూభాగాలను కలిగి ఉంది; ప్రధానంగా పర్వత ప్రాంతాలు మరియు, జాతీయ ఉద్యానవనాలలో అసలు అడవుల అవశేషాలు ఉన్నాయి.<ref>{{cite web |url=http://www.caboodle.hu/nc/news/news_archive/single_page/article/11/hungary_rank-1/ |title=Hungary ranked sixth in world for environmental protection |publisher=Caboodle.hu |date=10 December 2007 |accessdate=29 May 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223144327/http://www.caboodle.hu/nc/news/news_archive/single_page/article/11/hungary_rank-1/ |archive-date=23 February 2014 |url-status=dead }}</ref>
== ఆర్ధికరంగం ==
[[File:EU Single Market.svg|thumb|right|Hungary is part of the [[European Union]]'s [[internal market]] with 508 million consumers and part of [[Schengen Area]]]]
[[File:Hungary Export Treemap.jpg|thumb|right|Hungary's Export Treemap from [http://atlas.cid.harvard.edu/explore/tree_map/export/hun/all/show/2014/ Harvard Economic Complexity Observatory] ]]
హంగేరీ ఒ.ఇ.సి.డి. అధిక-ఆదాయం మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థ అత్యధిక మానవ అభివృద్ధి సూచిక మరియు, ప్రపంచంలోని 16 వ అతి తక్కువ ఆదాయ అసమానత నైపుణ్యం కలిగిన కార్మిక శక్తి ఇది ఆర్థిక సంక్లిష్టత సూచిక ప్రకారం 15 వ అత్యంత క్లిష్టమైన ఆర్థిక వ్యవస్థగా చెప్పవచ్చు.<ref>{{cite web|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#High_income |title=World Bank Country Classification |publisher= |accessdate=30 September 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080524215837/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0%2C%2CcontentMDK%3A20421402~pagePK%3A64133150~piPK%3A64133175~theSitePK%3A239419%2C00.html |archivedate=24 May 2008 |df=dmy-all }}</ref> హంగేరి ప్రపంచంలోని 57 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థ (ఐ.ఎం.ఎఫ్.చే లెక్కించబడిన 188 దేశాల్లో) 265.037 బిలియన్ల అ.డా ఉత్పత్తితో <ref name=imf2 /> మరియు, కొనుగోలు శక్తి సమానత తలసరి జి.డి.పి పరంగా ప్రపంచంలోని 49 వ స్థానంలో ఉంది. హంగేరీ విదేశీ వాణిజ్యంపై తీవ్ర దృష్టి పెడుతున్న ఒక ఎగుమతి-ఆధారిత మార్కెట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ. అందువలన దేశం ప్రపంచంలో 36 వ అతిపెద్ద ఎగుమతి ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఉంది. 2015 లో దేశంలో 100 బిలియన్ల అ.డా కంటే ఎక్కువ ఎగుమతులు చేసింది. ఇది 9.003 బిలియన్ల అ.డా వాణిజ్య మిగులు కలిగి ఉంది. అందులో వాణిజ్యం 79% యు.యూతో జరుగగా మరియు, 21% ఇతరదేశాల వాణిజ్యం జరిగింది.<ref>{{cite web |url=http://www.ksh.hu/gyorstajekoztatok/#/en/document/kul1512|title=External trade surplus was EUR 604 million in December|work=[[Hungarian Central Statistical Office]] |date=10 March 2016 |accessdate=10 March 2016}}</ref> హంగేరి దేశంలో 80% పైగా ప్రైవేట్ యాజమాన్యం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థల నుండి 39,1% మొత్తం పన్నులని వసూలుచేస్తూ ఉంది. ఇది దేశం సంక్షేమ ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఆధారంగా ఉంది. వ్యయంలో గృహ వినియోగం జి.డి.పి. ముఖ్య భాగం మరియు, మొత్తం వినియోగంలో 50% వాటా ఉంది. దీనితో స్థూల స్థిరమైన మూలధన నిర్మాణం 22% మరియు, ప్రభుత్వ ఖర్చు 20% ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#hu|title=GDP – composition, by end use|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2016|accessdate=11 March 2016}}</ref>
 
హంగేరి సెంట్రల్ మరియు, తూర్పు ఐరోపాలో విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులను ఆకర్షించిన ప్రముఖ దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. దేశంలో అంతర్గత ఎఫ్డిఐ 2015 లో 119.8 బిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు, హంగరీ విదేశాల్లో 50 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్ల కంటే ఎక్కువ పెట్టుబడి పెట్టింది.
<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hu.html|title=Hungary|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2016|accessdate=11 March 2016}}</ref> 2015 నాటికి హంగేరి కీలక వ్యాపార భాగస్వాములుగా [[జర్మనీ]], [[ఆస్ట్రియా]], [[రొమేనియా]], [[స్లొవేకియా]], [[ఫ్రాన్స్]], [[ఇటలీ]], [[పోలాండ్]] మరియు, [[చెక్ రిపబ్లిక్]] ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#hu|title=Export Partners of Hungary|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2016|accessdate=11 March 2016}}</ref> ప్రధాన పరిశ్రమలలో ఆహార ప్రాసెసింగ్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, మోటారు వాహనాలు, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, రసాయనాలు, మెటలర్జీ, మెషనరీ, విద్యుత్ వస్తువులు మరియు, పర్యాటక రంగం (2014 లో హంగరీ 12.1 మిలియన్ అంతర్జాతీయ పర్యాటకులను స్వాగతించింది).<ref>{{cite web |url=http://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284416899|title=Tourism Highlights 2015 Edition|work=World Tourism Organisation|date=10 March 2016 |accessdate=10 March 2016}}</ref>సెంట్రల్ మరియుసెంట్రల్, తూర్పు ఐరోపాలో హంగేరీ అతిపెద్ద ఎలక్ట్రానిక్ వస్తువుల నిర్మాతగా ఉంది. దేశంలో ఆవిష్కరణ మరియు, ఆర్థిక పెరుగుదలకు కారణమైన ప్రధాన సంస్థలలో ఎలక్ట్రానిక్స్ తయారీ మరియు, పరిశోధన ఉన్నాయి. గత 20 సంవత్సరాల్లో హంగేరి మొబైల్ టెక్నాలజీ, ఇన్ఫర్మేషన్ సెక్యూరిటీ మరియు, సంబంధిత హార్డ్వేర్ పరిశోధనలకు ప్రధాన కేంద్రంగా కూడా వృద్ధి చెందింది.<ref>{{cite web|url=https://hipa.hu/en/key-sectors/electronics/|archive-url=https://web.archive.org/web/20151023011250/http://hipa.hu/en/key-sectors/electronics/|dead-url=yes|archive-date=23 October 2015|title=Electronics|publisher=HIPA|accessdate=11 March 2016}}</ref> ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఉపాధి రేటు 2017 నాటికి 68.3%గా ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://www.ksh.hu/docs/eng/xftp/gyor/fog/efog1707.html|title=The employment rate of people aged 15–64 increased to 68.3%|publisher=KSH|accessdate=30 August 2017}}</ref> ఉద్యోగ నిర్మాణం పరిశ్రమ-తర్వాతి ఆర్థికవ్యవస్థల లక్షణాలు సేవా రంగంలో 63.2% ఉద్యోగులు పనిచేస్తున్నారు. పరిశ్రమల వాటా 29.7%, వ్యవసాయం 7.1%తో ఉంది. 2007-08 ఆర్థిక సంక్షోభం సమయంలో 11% నుండి 2017 సెప్టెంబరులో <ref>{{cite web|url=http://www.ksh.hu/gyorstajekoztatok/#/en/document/mun1709|title=Unemployment rate decreased to 4.1%|publisher=[[Hungarian Central Statistical Office]]|accessdate=26 October 2017}}</ref> నిరుద్యోగ రేటు 4.1% ఉంది. హంగేరీ యూరోపియన్ సింగిల్ మార్కెట్లో 508 మిలియన్ల వినియోగదారులకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. అనేక దేశీయ వాణిజ్య విధానాలు యూరోపియన్ యూనియన్ సభ్యుల ఒప్పందాల ద్వారా మరియు, యు.యూ చట్టం ద్వారా నిర్ణయించబడతాయి.
 
[[File:Széchenyi Chain Bridge in Budapest at night.jpg|thumb|left|సెంట్రల్ మరియు తూర్పు ఐరోపాలో బుడాపెస్ట్ ప్రముఖ R & D మరియు ఆర్థిక కేంద్రం]]
పెద్ద హంగేరియన్ కంపెనీలు బి.యు.ఎక్స్‌లో చేర్చబడ్డాయి. బుడాపెస్ట్ స్టాక్ ఎక్స్చేంజ్‌లో హంగేరియన్ స్టాక్ మార్కెట్ ఇండెక్స్ జాబితా చేయబడింది. ఫార్చ్యూన్ గ్లోబల్ 500 సంస్థ ఎం.ఒ.ఎల్. గ్రూప్, ఒ.టి.పి. బ్యాంక్, గెడీన్ రిక్టర్ పి.టి.సి. మగ్యార్ టెలీకమ్, సి.ఐ.జి. పానొనియా, ఎఫ్.హెచ్.బి. బ్యాంక్, జ్వాక్ యూనినికం ఇంకా అదనం. <ref>{{cite web |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2012/countries/Hungary.html?iid=smlrr |title=Global 500 – Countries: Hungary – Fortune |work=[[Money (magazine)|Money]] |date=23 July 2012 |accessdate=2013-06-10}}</ref> దీనికి తోడు హంగేరీ ప్రత్యేకమైన చిన్న మరియు మధ్యస్థ వ్యాపార సంస్థలను అత్యధిక కలిగి ఉంది. ఉదాహరణకు గణనీయమైన సంఖ్యలో ఆటోమోటివ్ సరఫరా మరియు సాంకేతిక పరిజ్ఞాన ఆరంభసంస్థలు ప్రారంభించారు. <ref>{{cite web|url=http://www.startupranking.com/top/hungary|title=Top – Hungary|publisher=startupRANKING|accessdate=10 March 2016}}</ref>
 
బుడాపెస్ట్ అనేది హంగేరి ఆర్థిక మరియు వ్యాపార రాజధానిగా ఉంది. రాజధాని నగరం ప్రపంచీకరణ మరియు ప్రపంచ నగరాల పరిశోధనా నెట్వర్క్ అధ్యయనంలో ఆల్ఫా-ప్రపంచ నగరంగా వర్గీకరించబడిన ముఖ్యమైన ఆర్థిక కేంద్రంగా ఉంది. నగరంలో తలసరి జి.డి.పి 2.4 శాతం పెరిగింది. ఐరోపాలో ఇది రెండవ అతి వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న పట్టణ ఆర్థిక వ్యవస్థగా చెప్పవచ్చు. 2014 లో మునుపటి సంవత్సరంలో పోలిస్తే 4.7% ఉద్యోగాలు అధికరించాయి.<ref>{{cite web |url=http://hungarytoday.hu/news/budapest-europes-second-fastest-developing-urban-economy-study-reveals-29576 |title=Budapest's Europe's Second Fastest-Developing Urban Economy, Study Reveals – The study examines the development of the world's 300 largest urban economies, ranking them according to the pace of development. |date=2015-01-23 |publisher=Brookings Institution| accessdate=2016-03-08}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=The World According to GaWC 2010 |date=13 April 2010 |publisher=www.lboro.ac.uk| accessdate=2014-05-12}}</ref> జాతీయ స్థాయిలో బుడాపెస్ట్ వ్యాపార మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థపై హంగరీ పూర్వ నగరంగా ఉంది. ఇది జాతీయ ఆదాయంలో 39% వాటాను కలిగి ఉంది. ఈ నగరం 2015 నాటికి 100 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్ల కంటే అధికంగా ఉంది. స్థూల మెట్రోపాలిటన్ ఉత్పత్తిని కలిగి ఉంది. దీనితో ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో అతిపెద్ద ప్రాంతీయ ఆర్థికవ్యవస్థలలో ఒకటిగా ఉంది .<ref>{{cite web|last=Istrate |first=Emilia |url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3 |title=Global MetroMonitor &#124; Brookings Institution |publisher=Brookings.edu |accessdate=2013-06-10 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/6H7Jql2A9?url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3 |archivedate=4 June 2013 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.portfolio.hu/users/elofizetes_info.php?t=cikk&i=167708 |title=Hungary's GDP (IMF, 2016 est.) is $265.037 billion x 39% = $103,36 billion|publisher=Portfolio online financial journal|accessdate=2013-06-10}}</ref> ప్రపంచంలోని టాప్ 100 జి.డి.పి. ప్రదర్శించే నగరాల్లో బుడాపెస్ట్ కూడా ఉంది. ఇది ప్రైస్వాటర్హౌస్కూపర్స్ మరియు ఇ.ఐ.యు. చే ప్రపంచవ్యాప్త నగర పోటీతత్వ ర్యాంకింగ్లలో లెక్కించబడుతుంది. బులపెస్ట్ టెల్ అవీవ్, లిస్బన్, మాస్కో మరియు జోహన్నెస్బర్గ్లకు ముందు ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.economistinsights.com/sites/default/files/downloads/Hot%20Spots.pdf |title=Benchmarking global city competitiveness |year=2012 |publisher=Economist Intelligence Unit |accessdate=12 May 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140709133545/http://www.economistinsights.com/sites/default/files/downloads/Hot%20Spots.pdf |archivedate=9 July 2014 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |title=ukmediacentre.pwc.com |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=2014-05-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |archivedate=31 May 2013 }}</ref>
 
[[File:Széchenyi Chain Bridge in Budapest at night.jpg|thumb|left|సెంట్రల్ మరియు, తూర్పు ఐరోపాలో బుడాపెస్ట్ ప్రముఖ R & D మరియు, ఆర్థిక కేంద్రం]]
పెద్ద హంగేరియన్ కంపెనీలు బి.యు.ఎక్స్‌లో చేర్చబడ్డాయి. బుడాపెస్ట్ స్టాక్ ఎక్స్చేంజ్‌లో హంగేరియన్ స్టాక్ మార్కెట్ ఇండెక్స్ జాబితా చేయబడింది. ఫార్చ్యూన్ గ్లోబల్ 500 సంస్థ ఎం.ఒ.ఎల్. గ్రూప్, ఒ.టి.పి. బ్యాంక్, గెడీన్ రిక్టర్ పి.టి.సి. మగ్యార్ టెలీకమ్, సి.ఐ.జి. పానొనియా, ఎఫ్.హెచ్.బి. బ్యాంక్, జ్వాక్ యూనినికం ఇంకా అదనం. <ref>{{cite web |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2012/countries/Hungary.html?iid=smlrr |title=Global 500 – Countries: Hungary – Fortune |work=[[Money (magazine)|Money]] |date=23 July 2012 |accessdate=2013-06-10}}</ref> దీనికి తోడు హంగేరీ ప్రత్యేకమైన చిన్న మరియు, మధ్యస్థ వ్యాపార సంస్థలను అత్యధిక కలిగి ఉంది. ఉదాహరణకు గణనీయమైన సంఖ్యలో ఆటోమోటివ్ సరఫరా మరియు, సాంకేతిక పరిజ్ఞాన ఆరంభసంస్థలు ప్రారంభించారు. <ref>{{cite web|url=http://www.startupranking.com/top/hungary|title=Top – Hungary|publisher=startupRANKING|accessdate=10 March 2016}}</ref>
 
బుడాపెస్ట్ అనేది హంగేరి ఆర్థిక మరియు, వ్యాపార రాజధానిగా ఉంది. రాజధాని నగరం ప్రపంచీకరణ మరియు, ప్రపంచ నగరాల పరిశోధనా నెట్వర్క్ అధ్యయనంలో ఆల్ఫా-ప్రపంచ నగరంగా వర్గీకరించబడిన ముఖ్యమైన ఆర్థిక కేంద్రంగా ఉంది. నగరంలో తలసరి జి.డి.పి 2.4 శాతం పెరిగింది. ఐరోపాలో ఇది రెండవ అతి వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న పట్టణ ఆర్థిక వ్యవస్థగా చెప్పవచ్చు. 2014 లో మునుపటి సంవత్సరంలో పోలిస్తే 4.7% ఉద్యోగాలు అధికరించాయి.<ref>{{cite web |url=http://hungarytoday.hu/news/budapest-europes-second-fastest-developing-urban-economy-study-reveals-29576 |title=Budapest's Europe's Second Fastest-Developing Urban Economy, Study Reveals – The study examines the development of the world's 300 largest urban economies, ranking them according to the pace of development. |date=2015-01-23 |publisher=Brookings Institution| accessdate=2016-03-08}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=The World According to GaWC 2010 |date=13 April 2010 |publisher=www.lboro.ac.uk| accessdate=2014-05-12}}</ref> జాతీయ స్థాయిలో బుడాపెస్ట్ వ్యాపార మరియు, ఆర్థిక వ్యవస్థపై హంగరీ పూర్వ నగరంగా ఉంది. ఇది జాతీయ ఆదాయంలో 39% వాటాను కలిగి ఉంది. ఈ నగరం 2015 నాటికి 100 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్ల కంటే అధికంగా ఉంది. స్థూల మెట్రోపాలిటన్ ఉత్పత్తిని కలిగి ఉంది. దీనితో ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో అతిపెద్ద ప్రాంతీయ ఆర్థికవ్యవస్థలలో ఒకటిగా ఉంది .<ref>{{cite web|last=Istrate |first=Emilia |url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3 |title=Global MetroMonitor &#124; Brookings Institution |publisher=Brookings.edu |accessdate=2013-06-10 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/6H7Jql2A9?url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3 |archivedate=4 June 2013 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.portfolio.hu/users/elofizetes_info.php?t=cikk&i=167708 |title=Hungary's GDP (IMF, 2016 est.) is $265.037 billion x 39% = $103,36 billion|publisher=Portfolio online financial journal|accessdate=2013-06-10}}</ref> ప్రపంచంలోని టాప్ 100 జి.డి.పి. ప్రదర్శించే నగరాల్లో బుడాపెస్ట్ కూడా ఉంది. ఇది ప్రైస్వాటర్హౌస్కూపర్స్ మరియు, ఇ.ఐ.యు. చే ప్రపంచవ్యాప్త నగర పోటీతత్వ ర్యాంకింగ్లలో లెక్కించబడుతుంది. బులపెస్ట్ టెల్ అవీవ్, లిస్బన్, మాస్కో మరియు, జోహన్నెస్బర్గ్లకు ముందు ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.economistinsights.com/sites/default/files/downloads/Hot%20Spots.pdf |title=Benchmarking global city competitiveness |year=2012 |publisher=Economist Intelligence Unit |accessdate=12 May 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140709133545/http://www.economistinsights.com/sites/default/files/downloads/Hot%20Spots.pdf |archivedate=9 July 2014 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |title=ukmediacentre.pwc.com |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=2014-05-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |archivedate=31 May 2013 }}</ref>
 
హంగేరీ తన సొంత కరెన్సీ, హంగేరియన్ ఫోరింట్ (హెచ్.యు.ఎఫ్.) ను నిర్వహిస్తుంది. అయితే ఆర్థికవ్యవస్థ ప్రజా రుణ మినహాయింపుతో మాస్ట్రిచ్ట్ ప్రమాణాలను నెరవేరుస్తుంది. అయితే 2015 లో ఇది ఇ.యూ. సగటు 75.3% గణనీయంగా ఉంది. 1924 లో హంగరీ నేషనల్ సామ్రాజ్యం రద్దు అయిన తరువాత " బ్యాంక్- ఆస్ట్రియా-హంగేరియన్ " స్థాపించబడింది. ప్రస్తుతం ద్రవ్యోల్బణం లక్ష్యం 3%తో ధర స్థిరత్వంపై దృష్టి పెడుతుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.mnb.hu/en/monetary-policy|title=Monetary Policy|publisher=[[Hungarian National Bank]]|accessdate=10 March 2016}}</ref>
 
=== సైంస్ మరియు, సాంకేతికత ===
[[File:Szentgyorgyi Albert es a c vitamin keplete 1937 okt 31 Pesti Naplo.jpg|thumb|right|[[Albert Szent-Györgyi]] a [[Nobel Prize|Nobel Laureate in Medicine]] for discovery of [[Vitamin C]]. Nobel Prize has been awarded to [[List of Hungarian Nobel laureates|13 Hungarian laureates]].]]
[[File:Laszlo Lovasz mg 1858.jpg|thumb|right|[[László Lovász]], he was awarded the [[Wolf Prize in Mathematics|Wolf Prize]] and the [[Knuth Prize]] in 1999, the [[Kyoto Prize]] in 2010, he is the current president of the [[Hungarian Academy of Sciences]]. He previously served as the president of [[International Mathematical Union]].]]
 
విజ్ఞానశాస్త్రం మరియు, సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో హంగేరీ సాధించిన విజయాలు గణనీయంగా ఉన్నాయి. పరిశోధన మరియు, అభివృద్ధి ప్రయత్నాలు దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థలో అంతర్భాగంగా ఉన్నాయి. 2015 లో సివిల్ పరిశోధన మరియు, అభివృద్ధిపై హంగేరీ తన స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి (జిడిపి) లో 1.4% ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోని అత్యధిక నిష్పత్తిలో 25 వ స్థానంలో ఉంది.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://data.oecd.org/rd/gross-domestic-spending-on-r-d.htm|title=Research and development (R&D) – Gross domestic spending on R&D – OECD Data|website=data.oecd.org|access-date=2016-02-10}}</ref> [[హాంకాంగ్]], [[ఐస్లాండ్]] లేదా [[మాల్టా]] ముందు ఉంది. బ్లూమ్బెర్గ్ ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్‌లో అత్యంత సృజనాత్మక దేశాలలో హంగేరీ 32 వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite news| url=https://www.bloomberg.com/graphics/2015-innovative-countries/ | work=Bloomberg | title=The Bloomberg Innovation Index}}</ref> గ్లోబల్ ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్ 2016 లో ప్రపంచంలోని దేశాలలో హంగేరి 33 వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite news| url=https://www.globalinnovationindex.org/analysis-indicator | work=[[Cornell University]], [[INSEAD]], and the [[World Intellectual Property Organization]] | title=Global Innovation Index}}</ref> 2014 లో హంగేరీ 2,651 మంది పూర్తిస్థాయి సమానమైన పరిశోధకులను ఒక మిలియన్ మంది నివాసులను గుర్తించింది.ఇది 2010 లో 2,131 నుండి క్రమంగా పెరిగింది మరియు, [[జర్మనీ]] మరియు, యు.ఎస్ లతో 4,380 తో పోల్చబడింది.<ref>{{cite news| url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.SCIE.RD.P6?locations=HU | work=[[World Bank]] | title=Researchers in R&D (per million people)}}</ref> హంగేరి యొక్క హై టెక్నాలజీ పరిశ్రమ దేశం నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికశక్తి మరియు, విదేశీ ఉన్నత సాంకేతిక సంస్థలు మరియు, పరిశోధనా కేంద్రాల బలమైన ఉనికి రెండింటి నుండి ప్రయోజనం పొందింది. హంగేరీ కూడా అత్యధిక పేటెంట్ రేటింగులలో ఒకటి. మొత్తం పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో హైటెక్ మరియు, మీడియం హైటెక్ ఉత్పాదన 6 వ అత్యధిక నిష్పత్తి 12 వ అతిపెద్ద పరిశోధన ఎఫ్డిఐ ప్రవాహం వ్యాపార సంస్థలో పరిశోధన నైపుణ్యాన్ని 14 వ స్థానంలో ఉంచింది మరియు, ప్రపంచంలోని 17 వ అత్యుత్తమ ఆవిష్కరణ సామర్థ్యం నిష్పత్తి.<ref>{{cite news| url=https://www.globalinnovationindex.org/analysis-economy | work=[[Cornell University]], [[INSEAD]], and the [[World Intellectual Property Organization]] | title=Global Innovation Index – ANALYSIS – Hungary}}</ref>
 
హంగరీలో పరిశోధన మరియు, అభివృద్ధిలో నేషనల్ రీసెర్చ్ డెవెలప్మెంట్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ఆఫీస్ (ఎన్.ఆర్.డి.ఐ. కార్యాలయం)
శాస్త్రీయ పరిశోధన, అభివృద్ధి మరియు, ఆవిష్కరణకు జాతీయ వ్యూహాత్మక మరియు, నిధులు అందించే ఏజెన్సీ, ఇది హన్గేరియన్ ప్రభుత్వం, ప్రధాన ఆర్.డి.ఐ. నిధులు ఏజెన్సీ కీలకపాత్ర వహిస్తూ ఉన్నాయి. ఆర్డిఐ విధానాన్ని అభివృద్ధి చేయటం మరియు, హంగేరి ప్రభుత్వం ఆర్డిఐ వ్యూహాన్ని తయారు చేసేందుకు, నేషనల్ రీసెర్చ్, డెవలప్మెంట్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ఫండ్ నిర్వహించడానికి, హంగేరి ప్రభుత్వం అద్భుతమైన పరిశోధన మరియు, సహాయక ఆవిష్కరణకు మద్దతు ఇవ్వడం ద్వారా హంగేరీకి ఆర్డిఐలో ​​పెట్టుబడులు పెట్టడం, హంగరీ ప్రభుత్వాన్ని అంతర్జాతీయ సంస్థలలో ఒక హంగేరియన్ ఆర్డిఐ కమ్యూనిటీగా చేయడంలో హంగేరి ప్రధానపాత్రవహిస్తుంది.<ref>{{cite news| url=http://nkfih.gov.hu/the-office | work=NRDI Office | title=The National Research, Development and Innovation Office}}</ref>
 
దేశంలో శాస్త్రీయ పరిశోధన పాక్షికంగా పరిశ్రమల ద్వారా మరియు, పాక్షికంగా ప్రభుత్వంచే హంగేరియన్ విశ్వవిద్యాలయాల నెట్వర్క్ మరియు, హంగేరియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ వంటి శాస్త్రీయ ప్రభుత్వ సంస్థలచే మద్దతు ఇవ్వబడింది.<ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/mta-and-science-106125| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=MTA and Science (Infograpihcs)}}</ref><ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/mtas-research-centres-and-institutes-106085| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=MTA's Research Centres and Institutes}}</ref> వివిధ శాస్త్రీయ విభాగాల్లో ముఖ్యంగా భౌతిక శాస్త్రం, గణితం, రసాయన శాస్త్రం మరియు, ఇంజనీరింగ్లలో హంగేరి చాలా మంది ప్రముఖ పరిశోధకుల నివాసంగా ఉంది. 13 హంగేరియన్ శాస్త్రవేత్తలు ఇంకా నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నారు.<ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/hungarys-nobel-prize-winners-106018| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=Hungary's Nobel Prize Winners}}</ref>
 
2012 వరకు మూడు మంది వ్యక్తులు: సైమా, జానోస్ బోలైయ్ మరియు, టిహన్యీలు ప్రపంచ రిజిస్టర్లో యునెస్కో మెమరీలో చేర్చారు. అలాగేఇదులో : టబుల హంగరీ మరియు, బిబ్లియోథెకా కోర్వినియానా కలిసి ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. అంతర్జాతీయంగా బాగా ఖ్యాతిగడించిన సమకాలీన హంగేరియన్ శాస్త్రవేత్తలు: గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు లాస్లో లోవాస్, భౌతిక శాస్త్రవేత్త ఆల్బర్ట్-లాస్జో బరాబాసీ, భౌతిక శాస్త్రవేత్త ఫెరెంక్ క్రుస్జ్, మరియు, బయోకెమిస్ట్ అయిన అర్పద్ పుస్తై. గణనీయమైన గణిత శాస్త్ర విద్యకు హంగేరీ ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇది పలు అద్భుతమైన శాస్త్రవేత్తలకు శిక్షణ ఇచ్చింది. ప్రముఖ హంగేరియన్ గణితజ్ఞులు తండ్రి ఫార్కాస్ బోలైయ్ మరియు, కుమారుడు జానోస్ బోలైయ్, యూక్లిడియన్ యేతర జ్యామితి వ్యవస్థాపకులలో ఒకరు; పాల్ ఎర్డోస్, నలభై కంటే ఎక్కువ భాషల్లో ప్రచురించడానికి ప్రఖ్యాతి గాంచాడు మరియు, ఎర్డోస్ సంఖ్యలను ఇప్పటికీ ట్రాక్ చేస్తున్నారు. జాన్ వాన్ న్యూమాన్, క్వాంటం మెకానిక్స్ మరియు, గేమ్ సిద్దాంతం, డిజిటల్ కంప్యూటింగ్ మార్గదర్శకుడు మరియు, మాన్హాటన్ ప్రాజెక్ట్లోని ముఖ్య గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు.
దేశంలో శాస్త్రీయ పరిశోధన పాక్షికంగా పరిశ్రమల ద్వారా మరియు పాక్షికంగా ప్రభుత్వంచే హంగేరియన్ విశ్వవిద్యాలయాల నెట్వర్క్ మరియు హంగేరియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ వంటి శాస్త్రీయ ప్రభుత్వ సంస్థలచే మద్దతు ఇవ్వబడింది.<ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/mta-and-science-106125| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=MTA and Science (Infograpihcs)}}</ref><ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/mtas-research-centres-and-institutes-106085| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=MTA's Research Centres and Institutes}}</ref> వివిధ శాస్త్రీయ విభాగాల్లో ముఖ్యంగా భౌతిక శాస్త్రం, గణితం, రసాయన శాస్త్రం మరియు ఇంజనీరింగ్లలో హంగేరి చాలా మంది ప్రముఖ పరిశోధకుల నివాసంగా ఉంది. 13 హంగేరియన్ శాస్త్రవేత్తలు ఇంకా నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నారు.<ref>{{cite news| url=http://mta.hu/english/hungarys-nobel-prize-winners-106018| work=[[Hungarian Academy of Sciences]] | title=Hungary's Nobel Prize Winners}}</ref>
 
 
2012 వరకు మూడు మంది వ్యక్తులు: సైమా, జానోస్ బోలైయ్ మరియు టిహన్యీలు ప్రపంచ రిజిస్టర్లో యునెస్కో మెమరీలో చేర్చారు. అలాగేఇదులో : టబుల హంగరీ మరియు బిబ్లియోథెకా కోర్వినియానా కలిసి ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. అంతర్జాతీయంగా బాగా ఖ్యాతిగడించిన సమకాలీన హంగేరియన్ శాస్త్రవేత్తలు: గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు లాస్లో లోవాస్, భౌతిక శాస్త్రవేత్త ఆల్బర్ట్-లాస్జో బరాబాసీ, భౌతిక శాస్త్రవేత్త ఫెరెంక్ క్రుస్జ్, మరియు బయోకెమిస్ట్ అయిన అర్పద్ పుస్తై. గణనీయమైన గణిత శాస్త్ర విద్యకు హంగేరీ ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇది పలు అద్భుతమైన శాస్త్రవేత్తలకు శిక్షణ ఇచ్చింది. ప్రముఖ హంగేరియన్ గణితజ్ఞులు తండ్రి ఫార్కాస్ బోలైయ్ మరియు కుమారుడు జానోస్ బోలైయ్, యూక్లిడియన్ యేతర జ్యామితి వ్యవస్థాపకులలో ఒకరు; పాల్ ఎర్డోస్, నలభై కంటే ఎక్కువ భాషల్లో ప్రచురించడానికి ప్రఖ్యాతి గాంచాడు మరియు ఎర్డోస్ సంఖ్యలను ఇప్పటికీ ట్రాక్ చేస్తున్నారు. జాన్ వాన్ న్యూమాన్, క్వాంటం మెకానిక్స్ మరియు గేమ్ సిద్దాంతం, డిజిటల్ కంప్యూటింగ్ మార్గదర్శకుడు మరియు మాన్హాటన్ ప్రాజెక్ట్లోని ముఖ్య గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు.
 
=== రవాణా సౌకర్యాలు ===
[[File:Esztergom.desiro.JPG|thumb|left|[[Siemens Desiro]] on [[Hungarian State Railways]] network, which is [[List of countries by rail transport network size|one of the densest in the world]]]]
 
హంగేరీ అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన రహ'దారి, రైల్వే, వాయుమార్గం మరియు, జలరవాణా వ్యవస్థను కలిగి ఉంది.రాజధాని బుడాపెస్ట్ హంగేరియన్ రైల్వే వ్యవస్థ (ఎం.ఎ.వి)కు ఒక ముఖ్యమైన కేంద్రంగా పనిచేస్తుంది. రాజధాని కేలెటి (తూర్పు), న్యుగతి (పశ్చిమ) మరియు, డెలీ (సదరన్) పాలియోద్వార్స్ అనే మూడు పెద్ద రైలు స్టేషన్ల ద్వారా సేవలు అందిస్తుంది. బుసోపెస్ట్ వెలుపల అతి ముఖ్యమైన రైల్వే కేంద్రంగా సజోల్నోక్ ఉంది. మిస్కోల్క్‌లోని తిస్జాయి రైల్వే స్టేషన్ మరియు, సోజోతేతేలీ, గోరో, సిజేగ్డ్ మరియు, స్జెకేస్ఫేహేర్వర్ ప్రధాన స్టేషన్లు కూడా నెట్వర్కుకు కీలకమైనవి.
 
బుడాపెస్ట్, డెబ్రెసెన్, మిస్కోల్క్ మరియు, సిజేడ్లకు ట్రామ్ నెట్వర్కులు ఉన్నాయి. బుడాపెస్ట్ మెట్రో ప్రపంచంలోని రెండవ పురాతన భూగర్భ మెట్రో వ్యవస్థ; దాని లైన్ 1 (1896 నుండి) మరియు, ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తించబడింది. ఈ వ్యవస్థలో నాలుగు మార్గాలు ఉంటాయి. బుడాపెస్ట్ మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతంలో ఒక ప్రయాణికుల రైలు వ్యవస్థ హెచ్.ఇ.వి పనిచేస్తోంది. హంగేరి సుమారు 1,314 కి.మీ (8,16.48 మైళ్ళు) మోటర్ మార్గాలు కలిగి ఉంది . మోటార్వే విభాగాలు ఇప్పటికే ఉన్న నెట్ వర్క్ కు జతచేయబడుతున్నాయి. ఇది ఇప్పటికే అనేక ప్రధాన ఆర్థిక పట్టణాలను రాజధానికి కలుపుతుంది. అతి ముఖ్యమైన నౌకాశ్రయం బుడాపెస్ట్. ఇతర ముఖ్యమైన వాటిలో డనుజువారోస్ మరియు, బాజా ఉన్నాయి.
 
హంగరీలో ఐదు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలే ఉన్నాయి: బుడాపెస్ట్ లిస్జ్ట్ ఫెర్రెక్ (అనధికారికంగా "ఫెరిగే" పేరును దాని పేరుతో పిలుస్తారు), డెబ్రెసెన్, సామేల్మేక్ (హేవిజ్-బాలటన్ విమానాశ్రయం అని కూడా పిలుస్తారు), గోర్-పెర్ మరియు, పీక్స్-పోగని. జాతీయ క్యారియర్,ఎం.ఎ.ఎల్.వి, 60 కిపైగా విమానాలను నిర్వహిస్తుంది. ఎక్కువగా యూరోపియన్ నగరాలు కానీ 2012 లో ఆపరేషన్లు నిలిపివేయబడ్డాయి. తక్కువ బడ్జెట్ ఎయిర్లైన్స్ విజ్జా ఎయిర్ హేర్జియన్‌లో ఫెరిహీజీలో ఉంది.
 
== గణాంకాలు ==
[[File:Magyars 900-1980.png|thumb|[[Hungarians|Hungarian population]] development in the last thousand years]]
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం హంగరీ జనాభా 99,37,628. జనసంఖ్యాపరంగా సెంట్రల్ మరియు, తూర్పు యూరోపియన్ ప్రాంతంలో 5 వ స్థానంలో ఉంది. యూరోపియన్ యూనియన్లో మధ్య తరహా సభ్యదేశంగా ఉంది. జనాభా సాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 107. ఇది ప్రపంచ సగటు కంటే రెండు రెట్లు అధికం. జనాభాలో ఒక వంతు బుడాపెస్ట్ మహానగర ప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు. నగరాల్లో మరియు, పట్టణాలలో 69,03,858 మంది ప్రజలు (69.5%) ఉన్నారు.<ref name="Census2011" /> ఇతర ఐరోపా దేశాల మాదిరిగా హంగేరి ఉప-పునఃస్థాపన సంతానోత్పత్తిని అనుభవిస్తోంది. 2015 నాటికి 1.43 పిల్లల జననం / స్త్రీ అంచనా వేయబడిన రేటుతో 2.1% రేటు కంటే తక్కువగా ఉంది. <ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hu.html|title=The World Factbook|website=Cia.gov|accessdate=30 September 2014}}</ref> ఇది క్రమంగా జనాభా క్షీణత మరియు, వేగవంతమైన వృద్ధాప్యానికి దారితీస్తుంది. జననాల రేటు ఇటీవలి తగ్గుదల 1990 లలో సంభవించింది; 1990 లో 1.87 నుండి 1999 లో 1.28 కు పడిపోయింది.<ref>{{cite web|url=https://www.google.co.za/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&met_y=sp_dyn_tfrt_in&idim=country:HUN:POL:CZE&hl=en&dl=en|title=World Development Indicators : Google Public Data Explorer|website=Google.co.za|accessdate=3 August 2017}}</ref> 2011 లో కన్జర్వేటివ్ ప్రభుత్వం 3 సంవత్సరాల ప్రసూతి సెలవును పునరుద్ధరించడం మరియు, పార్ట్-టైమ్ ఉద్యోగాలు పెంచడం ద్వారా జాతి సంప్రదాయ మగ్యార్స్ మీద దృష్టి సారించడం జననాల రేటు పెంచడానికి ఒక కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. జనన రేటు క్రమంగా 2011 లో జననాలు 1.27 అధికరించింది.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2011/jan/11/hungary-birth-rate-women-stolz|title=Hungarian government sends women home to make babies|first=Joëlle|last=Stolz|date=11 January 2011|newspaper=[[The Guardian]]|accessdate=3 August 2017|via=The Guardian}}</ref> 2016 నాటికి మొదటి 10 నెలల్లో సహజ క్షీణత 25,828 ఉంది. 2015 నాటికి ఇది 8,162 తక్కువగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://bbj.hu/economy/hungarys-natural-decrease-decelerates-further_126579|title=Hungary's natural decrease decelerates further|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> 2015 లో 47.9% జననాలు పెళ్ళి కాని మహిళలకే సంభవించాయి.<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tps00018&plugin=1|title=Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table|website=ec.europa.eu|accessdate=3 August 2017}}</ref> ఆయుఃప్రమాణం పురుషులు 71.96 సంవత్సరాలు మరియు, 2015 లో మహిళలకు 79.62 సంవత్సరాలు.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hu.html|title=The World Factbook Life Expectancy|publisher=The World Factbook}}</ref> ఇది కమ్యూనిజం పతనం నుండి (1989)నిరంతరంగా పెరుగుతూ ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.ksh.hu/docs/hun/xstadat/xstadat_hosszu/h_wdsd001a.html|title=Vital statistics, Hungarian Central Statistical Office (KSH)|publisher=[[Hungarian Central Statistical Office]]|accessdate=30 September 2014}}</ref>
 
హంగరీలో శతాబ్దాలుగా వారి పూర్వీకులు తమ ప్రాంతాలలో నివసించినందున ఇద్దరు పెద్ద సమూహాలను "జాతీయ మైనారిటీలు"గా సూచిస్తారు. మొత్తం దేశవ్యాప్తంగా జర్మనీ మైనారిటీ (దాదాపు 130,000 మంది) నివసిస్తున్నారు, దేశంలోని ఉత్తర భాగంలో ప్రధానంగా నివసించే రోమానీ మైనారిటీ (దాదాపు 300,000) ఉంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం హంగరీలో 80,14,029 (80.7%) హంగేరియన్లు 6,08,957 (6.1%) రోమానీ, 1,31,951 (1.3%) జర్మన్లు, 29,647 (0.3%) స్లోవేకిక్స్, 26,345 (0.3%) రొమేనియన్లు మరియు, 23,561 (0.2%) క్రోయాట్స్ ఉన్నారు. 14,55,883 మంది (మొత్తం జనాభాలో 14.7%) వారి జాతిని ప్రకటించలేదు. అందుచే హంగేరియన్ వారి జాతి ప్రకారము ప్రకటించిన 90% కన్నా అధికంగా ఉన్నారు.<ref name="Census2011det" /> హంగరీలో ప్రజలు ఒక జాతి కంటే ఎక్కువ మందిని ప్రకటిస్తుంటారు కనుక జాతుల మొత్తం సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంటుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_03_00_2011.pdf|format=PDF|title= Hungarian census 2011 – final data and methodology |language=Hungarian|publisher=[[Hungarian Central Statistical Office]]}}</ref>
 
హంగరీలో శతాబ్దాలుగా వారి పూర్వీకులు తమ ప్రాంతాలలో నివసించినందున ఇద్దరు పెద్ద సమూహాలను "జాతీయ మైనారిటీలు"గా సూచిస్తారు. మొత్తం దేశవ్యాప్తంగా జర్మనీ మైనారిటీ (దాదాపు 130,000 మంది) నివసిస్తున్నారు, దేశంలోని ఉత్తర భాగంలో ప్రధానంగా నివసించే రోమానీ మైనారిటీ (దాదాపు 300,000) ఉంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం హంగరీలో 80,14,029 (80.7%) హంగేరియన్లు 6,08,957 (6.1%) రోమానీ, 1,31,951 (1.3%) జర్మన్లు, 29,647 (0.3%) స్లోవేకిక్స్, 26,345 (0.3%) రొమేనియన్లు మరియు 23,561 (0.2%) క్రోయాట్స్ ఉన్నారు. 14,55,883 మంది (మొత్తం జనాభాలో 14.7%) వారి జాతిని ప్రకటించలేదు. అందుచే హంగేరియన్ వారి జాతి ప్రకారము ప్రకటించిన 90% కన్నా అధికంగా ఉన్నారు.<ref name="Census2011det" /> హంగరీలో ప్రజలు ఒక జాతి కంటే ఎక్కువ మందిని ప్రకటిస్తుంటారు కనుక జాతుల మొత్తం సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంటుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_03_00_2011.pdf|format=PDF|title= Hungarian census 2011 – final data and methodology |language=Hungarian|publisher=[[Hungarian Central Statistical Office]]}}</ref>
 
ప్రస్తుతం హగరీ విదేశీఉపాధి దారుల సంఖ్య 5 మిలియన్లు.
 
 
{|class="infobox" style="width:100%; text-align:center; font-size:85%"
Line 406 ⟶ 393:
=== భాషలు ===
[[File:Dist of hu lang europe.svg|thumb|Present-day regions in Europe where Hungarian is the majority language]]
హంగరీలో అధికారిక మరియు, ప్రబలమైన మాట్లాడే భాష హంగరీ. ఐరోపాలో సుమారు 13 మిలియన్ల మంది మాట్లాడే భాషల్లో హంగేరీ 13 వ అత్యంత విస్తృతంగా మాట్లాడే భాషగా ఉంది. ఇది యూరోపియన్ యూనియన్ 24 అధికారిక మరియు, పని భాషలలో ఒకటి.<ref>{{cite web |url=http://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |title=Official Languages |author=European Commission |accessdate=29 July 2014}}</ref> హంగేరీ వెలుపల పొరుగు దేశాలలో హంగేరియన్ ప్రజల కమ్యూనిటీలు మరియు, ప్రపంచవ్యాప్తంగా హంగేరియన్ డియాస్పోరా కమ్యూనిటీలలో కూడా హంగరీ వాడుక భాషగా ఉంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం హంగరీలో 98,96,333 మంది (99.6%) హంగేరి మాట్లాడతారు. వీరిలో 9,827,875 మంది (99%) మొదటి భాషగా మాట్లాడుతారు. అయితే 68,458 మంది (0.7%) రెండవ భాషగా మాట్లాడతారు.
<ref name="Census2011det">{{cite web|url=http://www.ksh.hu/nepszamlalas/tablak_teruleti_00|title=Hungarian census 2011 / Országos adatok (National data) / 1.1.4.2. A népesség nyelvismeret és nemek szerint (population by spoken language), 1.1.6.1 A népesség anyanyelv, nemzetiség és nemek szerint (population by mother tongue and ethnicity), 2.1.7.1 A népesség vallás, felekezet, és fontosabb demográfiai ismérvek szerint (population by religion, denomination and main demographical indicators) (Hungarian)|website=Ksh.hu|accessdate=30 September 2014}}</ref> హంగరీలో అత్యధికంగా వాడుకలో ఉన్న భాషలుగా ఆంగ్లం 15,89,180 వాడుకరులు (16%),జర్మన్ 11,11,997 వాడుకరులు (11.2%) ఉన్నాయి. హంగరీ అల్పసంఖ్యాక ప్రజల వాడుక (క్రొయేషియన్, జర్మన్, రొమేనియన్, రోమానీ, సెర్బియా, స్లోవాక్, స్లొవేనియన్, హంగేరియన్, మరియు, ఉక్రేనియన్)<ref name="Census2011">{{cite web|url=http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_orsz_2011.pdf|format=PDF|title=2011 Hungary Census Report|publisher=ksh.hu}}</ref>
 
హంగరీ (మగ్యార్) యురాలిక్ భాషా కుటుంబానికి చెందినది. పొరుగు భాషకు సంబంధం లేనిది. ఇది ఫిన్నిష్ మరియు, ఎస్టోనియన్ భాషలతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది. దీనిని మాట్లాడేవారి సంఖ్య మరియు, ఐరోపా భాషలో మాట్లాడే ఏకైక భాషగా యురేలిక్ భాషలలో అతిపెద్దది.హంగరీ మాట్లాడే ప్రజలు గణనీయమైన సంఖ్యలో [[రొమేనియా]], చెక్ మరియు, స్లోవాక్ రిపబ్లిక్, మాజీ [[యుగోస్లేవియా]], [[ఉక్రెయిన్]], [[ఇజ్రాయెల్]] మరియు, యు.ఎస్. దేశాలలో ఉన్నారు. హంగేరియన్ మాట్లాడే చిన్న చిన్న సమూహాలు [[కెనడా]], [[స్లోవేనియా]] మరియు, [[ఆస్ట్రియా]]లో నివసిస్తున్నారు. [[ఆస్ట్రేలియా]], [[బ్రెజిల్]], [[అర్జెంటీనా]], [[మెక్సికో]], [[వెనిజులా]] మరియు, [[చిలీ]] స్వల్పసంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రామాణిక హంగేరి బుడాపెస్ట్ రాజధానిలో వివిధ్యమైన రూపాలలో వాడుకగా ఉంటుంది. ప్రామాణిక మాండలిక ఉపయోగం అమలు చేయబడినా. హంగేరీ అనేక పట్టణ మరియు, గ్రామీణ మాండలికాలను కలిగి ఉంది.
===మతం ===
[[File:Esztergom.bazilika.lights.jpg|thumb|[[Esztergom Basilica]], the largest [[Catholic Church in Hungary]]]]
[[File:Debreceni református nagytemplom.jpg|thumb|right|The [[Reformed Great Church of Debrecen]], a symbol of the [[Hungarian Reformed Church]]]]
హంగరీ చారిత్రాత్మకంగా క్రిస్టియన్ దేశం. హంగేరియన్ చరిత్రలో మొదటి స్టీఫెన్ బాప్టిజం మరియు, క్రీ.శ. 1000 లో హోలీ క్రౌన్ తో పట్టాభిషేక హంగరీయుల స్థాపనను గుర్తిస్తుంది. స్టీఫెన్ రోమన్ కాథలిక్కులను ప్రభుత్వ మతంగా ప్రకటించారు. అతని వారసులు సాంప్రదాయికంగా అపోస్టోలిక్ కింగ్స్‌గా పిలవబడ్డారు. హంగరీలో కాథలిక్ చర్చ్ శతాబ్దాలుగా బలంగా ఉంది. ఎజ్టర్గోమ్ ఆర్చ్ బిషప్ హంగేరి ప్రిన్స్ ప్రిమేట్ (హెర్సెగ్రిమ్మియాస్) గా అసాధారణ హక్కులను పొందింది. సమకాలీన హంగేరికి అధికారిక మతం లేదు. రాజ్యాంగం "క్రైస్తవత్వం జాతీయ నిర్మాణ పాత్రను గుర్తిస్తుంది".<ref>{{cite web|title=Magyarország Alaptörvénye|url=http://www.parlament.hu/irom39/02627/02627.pdf|website=Parlament.hu|publisher=Hungarian Parliament|accessdate=2 August 2014}}</ref> మతస్వేచ్ఛ అనేది ఒక ప్రాథమిక హక్కు.
ప్రొటెస్టెంట్ సంస్కరణల ఆరంభంతో చాలామంది హంగేరియన్లు మొదటి లూథరనిజాన్ని స్వీకరించారు. తరువాత కొద్దికాలం కాల్వినిజం అనుసరించారు. అయితే 16 వ శతాబ్దం రెండో అర్ధ భాగంలో జెస్యూట్స్ ప్రతినిధుల ప్రచారాన్ని నిర్వహించారు. జనాభా మళ్లీ ప్రధానంగా కాథలిక్గా మారింది. ఏదేమైనప్పటికీ ఇతర యూరోపియన్ దేశాలతో పోలిస్తే ఇటువంటి చర్యలు చేపట్టారు. హంగేరియన్ ప్రముఖుల మత స్వాతంత్ర్యాన్ని సంరక్షిస్తున్న కారణంగా ఇది చాలామంది విజయం సాధించలేదు.ప్రజలూ తరచూ కాల్వినిస్ట్‌గా ఉండేవారు. హంగేరీ అంతటా ఉన్న కొన్ని ప్రాంతాలు ఇప్పటికీ ప్రొటెంటిస్టిజం (లూథరన్ లేదా సంస్కరించబడినవి) మరియు, దేశం తూర్పు ప్రాంతాలు, ముఖ్యంగా డెబ్రెసెన్ ("కాల్వినిస్ట్ రోమ్") చుట్టూ ప్రధానంగా సంస్కరించబడినవి.<ref>{{cite web|url=http://www.reformatus.hu/mutat/6819/ |title=Facts and Statistics |publisher=Reformatus.hu |date=4 March 2013 |accessdate=26 March 2013}}</ref>
 
హంగరీలో ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీ దేశంలోని జాతి మైనార్టీలతో సంబంధం కలిగి ఉంది: రోమేనియా, రష్యా, ఉక్రైనియన్లు మరియు సెర్బ్స్.
 
హంగరీలో ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీ దేశంలోని జాతి మైనార్టీలతో సంబంధం కలిగి ఉంది: రోమేనియా, రష్యా, ఉక్రైనియన్లు మరియు, సెర్బ్స్.
 
చారిత్రాత్మకంగా హంగేరీ ఒక ముఖ్యమైన యూదు సమాజానికి కేంద్రంగా ఉంది. కొంతమంది హంగేరియన్ యూదులు రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో హోలోకాస్టు నుండి తప్పించుకోగలిగారు. అయితే చాలా మంది (బహుశా 5,50,000 <ref>Braham, Randolph L. A Magyarországi Holokauszt Földrajzi Enciklopediája [The Geographic Encyclopedia of the Holocaust in Hungary]. Budapest:Park Publishing, 3 vol. (2006). Vol 1, p. 91.</ref>)గాని నిర్బంధ శిబిరాలకు తరలించబడ్డారు. వీరిలో చాలామంది తిరిగి రాలేదు లేదా హంగేరిలో అర్రో క్రాస్ సభ్యులచే హత్య చేయబడ్డారు.
 
2011 జనాభా లెక్కలు లూథరన్ల (ఎవాంజెలిక్యుస్క్) తో పాటు ఈ సమూహాలను రోమన్ కాథలిక్కులు (కాటోలికుస్సోక్) (37.1%) మరియు, హంగేరియన్ సంస్కరణల కాల్వినిస్ట్స్ (రిఫార్మాటిస్కోక్) (11.1%) తో లూథర్న్ క్రైస్తవులు (54.2%) %), గ్రీక్ కాథలిక్లు (1.8%), మరియు, ఇతర క్రైస్తవులు (1.3%) ఉన్నారు. యూదు (0.1%), బౌద్ధ (0.1%) మరియు, ముస్లిం (0.06%) సంఘాలు అల్పసంఖ్యాకులుగా ఉన్నారు. జనాభాలో 27.2% మతపరమైన అనుబంధాన్ని ప్రకటించలేదు 16.7% తాము బహిరంగంగా మతవిశ్వాసం లేనివారమని, మరొక 1.5% మంది నాస్తికుడు అని ప్రకటించారు. <ref name="Census2011det" />
 
=== విద్య ===
[[File:Budapesti Műszaki Egyetem K épület.jpg|thumb|right|[[Budapest University of Technology and Economics]], it is the oldest [[Institute of technology]] in the world, founded in 1782]]
[[File:Iskola-Lotz3.JPG|thumb|right|Rector's Council Hall of [[Budapest Business School]], the first public [[business school]] in the world, founded in 1857]]
హంగరీలో విద్యాభ్యాసం " విద్యామంత్రిత్వశాఖ " నిర్వహిస్తున్నది. ప్రీస్కూల్-కిండర్ గార్టెన్ విద్య తప్పనిసరి మరియు, మూడు నుంచి ఆరు ఏళ్ల మధ్య వయస్సు ఉన్న పిల్లలందరకూ అందించబడింది. ఆ తరువాత పాఠశాల హాజరు పదహారుల వయస్సు వరకు కూడా తప్పనిసరి.
<ref name="auto1" /> ప్రాథమిక విద్య సాధారణంగా ఎనిమిదేళ్ళ పాటు కొనసాగుతుంది. సెకండరీ విద్యలో విభిన్న అకాడమిక్ స్థాయిలో దృష్టి కేంద్రీకరించే మూడు సాంప్రదాయ రకాలైన పాఠశాలలు ఉన్నాయి: జిమ్నసియం అత్యంత మహాత్ములైన పిల్లలను చేర్చుతుంది మరియు, విశ్వవిద్యాలయ అధ్యయనాలకు విద్యార్థులను సిద్ధం చేస్తుంది; ఇంటర్మీడియట్ విద్యార్థులకు ఉన్నత విద్యాలయ పాఠశాలలు నాలుగు సంవత్సరాలపాటు కొనసాగుతాయి మరియు, సాంకేతిక పాఠశాల వృత్తి విద్య మరియు, ప్రపంచానికి విద్యార్థులను సిద్ధం చేస్తుంది. ఈ వ్యవస్థ పాక్షికంగా అనువైనది మరియు, వంతెనలు ఉనికిలో ఉంది. ఒకేషనల్ స్కూల్ నుండి గ్రాడ్యుయేట్లు రెండో సంవత్సర కార్యక్రమం వృత్తిపరమైన ఉన్నత విద్యకు ప్రాప్తిని పొందవచ్చు.<ref>{{cite web | url=http://www.unevoc.unesco.org/worldtvetdatabase1.php?ct=HUN | title=Vocational Education in Hungary | date=October 2013 | accessdate=19 May 2014 | author=UNESCO-UNEVOC}}</ref> ఇంటర్నేషనల్ మ్యాథమ్యాటిక్స్ అండ్ సైన్స్ స్టడీస్ (TIMSS) లో ట్రెండ్స్ ఇన్ హంగరీలో 13-14 ఏళ్ల విద్యార్థుల గణితం మరియు, విజ్ఞాన శాస్త్రం నైపుణ్యం ప్రపంచంలోని ఉత్తమమైనదిగా పేర్కొన్నారు.
 
హన్గేరియన్ విశ్వవిద్యాలయాలలో అధికంగా ప్రభుత్వ సంస్థలు ఉన్నాయి. విద్యార్థులు ఫీజు చెల్లింపు లేకుండా సాంప్రదాయకంగా అధ్యయనం చేస్తారు. యూనివర్శిటీ ప్రవేశానికి సాధారణంగా మటుర అవసరం. హంగరీ ప్రభుత్వ ఉన్నత విద్యా వ్యవస్థలో యూనివర్సిటీలు మరియు, ఇతర ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి. ఇవి విద్య కరికులం మరియు, సంబంధిత డిగ్రీలను డాక్టరల్ డిగ్రీ వరకు అందిస్తాయి. పరిశోధన కార్యకలాపాలకు దోహదం చేస్తాయి. విద్యార్థులకు ఆరోగ్య బీమా వారి అధ్యయనాల ముగింపు వరకు ఉచితం. హంగేరియన్ ఉన్నత విద్యలో ఇంగ్లీష్ మరియు, జర్మనీ భాష ముఖ్యమైనది. ఈ భాషల్లో అనేక డిగ్రీ కార్యక్రమాలు బోధించబడతాయి. ప్రతి సంవత్సరం వేలాది మంది విద్యార్థులు పరస్పర మార్పిడి ద్వారా విద్యాబ్యాసం చేస్తారు. 2014 లో గ్లోబల్ పోటీతత్వ నివేదిక ఆధారంగా హంగరీ ఉన్నత విద్య మరియు, శిక్షణలో 148 దేశాల్లో 44 వ స్థానంలో నిలిచింది. <ref>{{cite web|url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalCompetitivenessReport_2013-14.pdf |title=Global Competitiveness Record 2013/2014 |accessdate=19 May 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604005151/http://www.forbes.com/feeds/afx/2007/06/12/afx3810988.html |archivedate=4 June 2011 }}</ref>
 
హంగేరీ ఉన్నత విద్య సుదీర్ఘ సంప్రదాయాన్ని కలిగి ఉంది. హంగరీలో స్థాపించబడిన విశ్వవిద్యాలయాలు ప్రపంచంలోనే అత్యంత పురాతనమైనవి. మొదటి సారిగా 1367 లో స్థాపించబడిన యూనివర్సిటీ ఆఫ్ పీక్స్ ఇప్పటికీ పనిచేస్తోంది. అయితే 1276 లో వెస్ప్రెమ్ విశ్వవిద్యాలయం పీటర్ చెసాక్ దళాలచే నాశనం చేయబడిన తరువాత అది పునర్నిర్మింపబడలేదు. సిగిస్మండ్ 1392 లో ఒబుడా యూనివర్సిటీని స్థాపించింది. మరొకటి యూనివర్సిటాస్ ఇష్ట్రోపోలిటానా 1465 లో మేజియాస్ కోర్వినస్ చే పోజోనీలో స్థాపించబడింది. నాగిస్బోంబత్ యూనివర్సిటీ 1635 లో స్థాపించబడింది మరియు, 1777 లో ఇది బుడాకు తరలించబడింది మరియు, ఈరోజు ఈవోత్వోస్ లోరెండ్ విశ్వవిద్యాలయం అని పిలుస్తారు. ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని 1735 లో హంగరీలో ఉన్న సెల్మేక్బన్యాలో స్థాపించారు. దీని చట్టపరమైన వారసత్వంగా మిస్కోల్క్ విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడింది. యునివర్సిటీ ర్యాంక్ మరియు, నిర్మాణంతో బుడాపెస్ట్ యూనివర్సిటీ ఆఫ్ టెక్నాలజీ అండ్ ఎకనామిక్స్ ప్రపంచంలోని అత్యంత ప్రాచీన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంగా పరిగణిస్తారు. దీని న్యాయపరమైన పూర్వ సంస్థ ఇన్స్టిట్యూట్ జ్యామిత్రియో-హైడ్రోటెక్నికం 1782 లో చక్రవర్తి రెండవ జోసెఫ్ ద్వారా స్థాపించబడింది.
 
హంగేరీ ఉన్నత విద్య సుదీర్ఘ సంప్రదాయాన్ని కలిగి ఉంది. హంగరీలో స్థాపించబడిన విశ్వవిద్యాలయాలు ప్రపంచంలోనే అత్యంత పురాతనమైనవి. మొదటి సారిగా 1367 లో స్థాపించబడిన యూనివర్సిటీ ఆఫ్ పీక్స్ ఇప్పటికీ పనిచేస్తోంది. అయితే 1276 లో వెస్ప్రెమ్ విశ్వవిద్యాలయం పీటర్ చెసాక్ దళాలచే నాశనం చేయబడిన తరువాత అది పునర్నిర్మింపబడలేదు. సిగిస్మండ్ 1392 లో ఒబుడా యూనివర్సిటీని స్థాపించింది. మరొకటి యూనివర్సిటాస్ ఇష్ట్రోపోలిటానా 1465 లో మేజియాస్ కోర్వినస్ చే పోజోనీలో స్థాపించబడింది. నాగిస్బోంబత్ యూనివర్సిటీ 1635 లో స్థాపించబడింది మరియు 1777 లో ఇది బుడాకు తరలించబడింది మరియు ఈరోజు ఈవోత్వోస్ లోరెండ్ విశ్వవిద్యాలయం అని పిలుస్తారు. ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని 1735 లో హంగరీలో ఉన్న సెల్మేక్బన్యాలో స్థాపించారు. దీని చట్టపరమైన వారసత్వంగా మిస్కోల్క్ విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడింది. యునివర్సిటీ ర్యాంక్ మరియు నిర్మాణంతో బుడాపెస్ట్ యూనివర్సిటీ ఆఫ్ టెక్నాలజీ అండ్ ఎకనామిక్స్ ప్రపంచంలోని అత్యంత ప్రాచీన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంగా పరిగణిస్తారు. దీని న్యాయపరమైన పూర్వ సంస్థ ఇన్స్టిట్యూట్ జ్యామిత్రియో-హైడ్రోటెక్నికం 1782 లో చక్రవర్తి రెండవ జోసెఫ్ ద్వారా స్థాపించబడింది.
 
===ఆరోగ్యం ===
హంగేరియన్ హెల్త్ కేర్ సిస్టమ్ అనేది ప్రభుత్వ జాతీయ ఆరోగ్య బీమా ఎక్కువగా నిధులు సమకూరుస్తుంది. ఒ.ఇ.సి.డి. ప్రకారం మొత్తం జనాభాలో 100% సార్వత్రిక ఆరోగ్య బీమా అందిస్తుంది.<ref name="auto" /> ఇది పిల్లలు, విద్యార్థులు, పెన్షనర్లు, తక్కువ ఆదాయం ఉన్నవారికి, వికలాంగులైన వ్యక్తులు, పూజారులు మరియు, ఇతర చర్చి ఉద్యోగులకు పూర్తిగా ఉచితం.<ref>
[http://www.oep.hu/pls/portal/docs/PAGE/LAKOSSAG/OEPHULAK_EBELLAT/ELLATASMO/KIZAROLAG_EU_SZOLG_JOGOSULTAK_2013_01.PDF List of the entitled people for free insurance, National Healthcare Fund, 2013]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=http://figyelo.hu/cikkek/376719_dozsolok_es_szukolkodok___mibol_gazdalkodnak_az_egyhazak|title=Dőzsölők és szűkölködők – Miből gazdálkodnak az egyházak?, Figyelő (financial status of the churches in Hungary, Hungarian)|website=Figyelo.hu|accessdate=3 August 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150417095046/http://figyelo.hu/cikkek/376719_dozsolok_es_szukolkodok___mibol_gazdalkodnak_az_egyhazak|archivedate=17 April 2015|df=dmy-all}}</ref> ఒ.ఇ.సి.డి. ప్రకారం హంగేరీ 2012 లో ఆరోగ్య సంరక్షణ కొరకు జి.డి.పి.లో 7.8% ఖర్చు చేసింది. 2011 లో మొత్తం ఆరోగ్య వ్యయం 1,688.7 యు.ఎస్.డాలర్లు, 1,098.3 యు.ఎస్. డాలర్లు ప్రభుత్వ ఫండ్ (65%) మరియు, 590.4 యు.ఎస్.డాలర్లు ప్రైవేట్ ఫండ్ (35%)<ref>{{cite web|url=http://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-key-tables-from-oecd_20758480|title=Health: Key Tables from OECD|website=Oecd-ilibrary.org|accessdate=3 August 2017}}</ref>
 
హంగరీ యూరోప్లో వైద్య పర్యాటక ప్రధాన గమ్యస్థానాలలో ఒకటి. దేశంలో దంత పర్యాటక రంగం <ref>{{cite web|url=http://www.budapestagent.com/hungary-leading-dental-tourism.html|title=Hungary leading in Dental Tourism in Europe – BudapestAgent.com|date=20 June 2012|website=Budapestagent.com|accessdate=3 August 2017}}</ref><ref name="BBJ1" /> దీని వాటా ఐరోపాలో 42% మరియు, ప్రపంచవ్యాప్తంగా 21% ఉంది.<ref name="BBJ1">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/hungary-aims-at-bigger-bite-of-dental-tourism_63662|title=Hungary aims at bigger bite of dental tourism|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref><ref name="BBJ2">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/dental-tourism-development-clinics-turnover-up-19percent_69020|title=Dental Tourism Development clinics turnover up 19%|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> ప్లాస్టిక్ సర్జరీ కూడా ఒక కీలక రంగం, ఖాతాదారులలో 30% విదేశాల నుంచి వస్తారు. హంగరీ అనేక వైద్య ఔషధాలకు నిలయంగా ఉంది.<ref name="IMTJ">{{cite web|url=http://www.imtj.com/news/?entryid82=416494|title=Hungarian Tourism promotes medical tourism – IMTJ|website=Imtj.com|accessdate=3 August 2017}}</ref> స్పా పర్యాటకం కొన్నిసార్లు ఇతర చికిత్సలతో కలిపి ఉంటుంది.<ref name="BBJ3">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/medical-tourism-in-good-health_63661|title=Medical tourism in good health|website=Imtj.com|accessdate=3 August 2017}}</ref>
 
హంగరీ యూరోప్లో వైద్య పర్యాటక ప్రధాన గమ్యస్థానాలలో ఒకటి. దేశంలో దంత పర్యాటక రంగం <ref>{{cite web|url=http://www.budapestagent.com/hungary-leading-dental-tourism.html|title=Hungary leading in Dental Tourism in Europe – BudapestAgent.com|date=20 June 2012|website=Budapestagent.com|accessdate=3 August 2017}}</ref><ref name="BBJ1" /> దీని వాటా ఐరోపాలో 42% మరియు ప్రపంచవ్యాప్తంగా 21% ఉంది.<ref name="BBJ1">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/hungary-aims-at-bigger-bite-of-dental-tourism_63662|title=Hungary aims at bigger bite of dental tourism|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref><ref name="BBJ2">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/dental-tourism-development-clinics-turnover-up-19percent_69020|title=Dental Tourism Development clinics turnover up 19%|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> ప్లాస్టిక్ సర్జరీ కూడా ఒక కీలక రంగం, ఖాతాదారులలో 30% విదేశాల నుంచి వస్తారు. హంగరీ అనేక వైద్య ఔషధాలకు నిలయంగా ఉంది.<ref name="IMTJ">{{cite web|url=http://www.imtj.com/news/?entryid82=416494|title=Hungarian Tourism promotes medical tourism – IMTJ|website=Imtj.com|accessdate=3 August 2017}}</ref> స్పా పర్యాటకం కొన్నిసార్లు ఇతర చికిత్సలతో కలిపి ఉంటుంది.<ref name="BBJ3">{{cite web|url=http://www.bbj.hu/business/medical-tourism-in-good-health_63661|title=Medical tourism in good health|website=Imtj.com|accessdate=3 August 2017}}</ref>
 
హృదయనాళ వ్యాధితో 2013 లో హంగరీలో 62,979 మంది మరణాలు (మొత్తం 49.4%) సంభవించాయి.<ref name="KSH">{{cite web|url=http://www.ksh.hu/docs/hun/xstadat/xstadat_hosszu/h_wdsd001a.html|title=STADAT – 1.1. Népesség, népmozgalom (1900–)|website=Ksh.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> కార్డియోవాస్కులర్ వ్యాధి మరణాల సంఖ్య 1985 లో 79,355 కు చేరింది. ఇది కమ్యూనిజం పతనం నుండి నిరంతరంగా తగ్గిపోయింది.<ref name="KSH" /> మణాలకు రెండవ అతి ముఖ్యమైన కారణంగా 1990 ల నుండి 33,274 (మొత్తం 26.2%) తో క్యాన్సర్ ఉంది.<ref name="KSH" />
1990 లో 8,760 మంది మరణించారు. 2013 లో 3,654 మంది మరణించారు. 1983 లో 4,911 నుండి 2013 లో 2,093 మంది ఆత్మహత్యలు (100,000 మందికి 21.1 మంది ఆత్మహత్యలు)నమోదుకాగా 1956 నుండి నమోదు అయిన అతి తక్కువ నమోదైంది.
<ref name="KSH" />
హంగరీ, హార్ట్ డిసీజ్, హైపర్ టెన్షన్, స్ట్రోక్ మరియు, ఆత్మహత్యల మధ్య భారీ వ్యత్యాసాలు ఎక్కువగా వ్యవసాయ మరియు, తక్కువ ఆదాయం ఉన్న గ్రేట్ ప్లెయిన్లో ఉన్నాయి. కానీ అధిక-ఆదాయం మరియు, మధ్యతరగతి పాశ్చాత్యనాగరికతకు మారుతున్న సెంట్రల్ హంగేరీలో తక్కువగా ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.oefi.hu/olef/OLEF2003/Jelentesek/KronikusBbetegsegekOLEF2003.pdf|title=Egészségjelentés 2016|website=Oefi.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> స్మోకింగ్ కూడా హంగేరియన్ సమాజంలో గణనీయమైన నష్టాలను కలిగిస్తుంది. 2012 లో పెద్దవారిలో 28% మంది స్మోక్డ్, కఠినమైన నియంత్రణ కారణంగా 2013 లో 19%కు పడిపోయింది.<ref>{{cite web|url=http://mno.hu/belfold/egy-ev-alatt-kilenc-szazalekkal-csokkent-a-dohanyosok-szama-1196229|title=Egy év alatt kilenc százalékkal csökkent a dohányosok száma|date=19 November 2013|website=Mno.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> దేశవ్యాప్తంగా ధూమపానం ఇండోర్ బహిరంగ ప్రదేశానికి విస్తరించింది. పొగాకు అమ్మకం జాతీయ నియంత్రిత పొగాకు దుకాణాలకు నేషనల్ టొబాకో షాప్ అని పిలుస్తారు.<ref>{{cite web|url=http://www.bbj.hu/economy/govt-allocates-huf-450-mln-to-company-facilitating-tobacco-sales-monopoly_64136|title=Govt allocates HUF 450 mln to company facilitating tobacco sales monopoly|website=Bbj.hu|accessdate=3 August 2017}}</ref> ఈ హత్యల శాతం 1,00,000 మందికి 1.3 గా ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోనే అతి తక్కువగా ఉంది.
== సంస్కృతి==
 
 
=== నిర్మాణకళ ===
Line 456 ⟶ 439:
హంగేరిలో ముఖ్యమైన నిర్మాణ శైలులలో హిస్టారిజనిజం, ఆర్ట్ నోయువే, ఆర్ట్ నోయువే వంటి పలు విధానాలు ఉన్నాయి. చారిత్రక విరుద్ధంగా, హంగేరియన్ ఆర్ట్ నౌవేయు జాతీయ నిర్మాణ లక్షణాలపై ఆధారపడింది. హంగేరీల తూర్పు మూలాలను పరిగణలోకి తీసుకుంటే హన్గేరియన్ ఆర్ట్ నౌవేయులో అతి ముఖ్యమైన వ్యక్తి ఒడాన్ లెచ్నరు (1845-1914) మొదట భారతీయ, సిరియన్ వాస్తుకళ, తరువాత సాంప్రదాయ హంగేరియన్ అలంకరణతో ప్రేరణ పొందాడు. ఈ విధంగా ఆయన నిర్మాణ శైలుల అసమాన సంశ్లేషణను సృష్టించాడు. త్రీ డైమెన్షన్ నిర్మాణ అంశాలకు వాటిని అన్వయించడం ద్వారా అతను హంగరీకి ప్రత్యేకమైన ఆర్ట్ నోయువే బాణిలో నిర్మించాడు.
 
లెచ్నర్ విధానం నుండి స్ఫూర్తి పొందుతూ ఆయన శైలిలో మార్పులు చేస్తూ "యంగ్ పీపుల్" (ఫియాలెలాక్) బృందంలోని కరోలీ కోస్, డెస్సో జ్రోంచ్‌జ్కీలు ఆకృతులను ఉపయోగిస్తూ సంప్రదాయ హంగేరియన్ శిల్ప శైలి రూపొందించారు.
 
[[File:Iparművészeti Múzeum (1070. számú műemlék) 22.jpg|thumb|ద మ్యూజియమ్ ఆఫ్ అప్లైడ్ ఆర్ట్సు (ఆర్టు న్యువేయు) భవనం ఓడెన్ లెచ్నర్ చే రూపొందించబడింది]]
 
రెండు ప్రధాన రీతులతో పాటు బుడాపెస్టు ఇతర ఐరోపా దేశాల నుంచి వచ్చిన స్థానిక పోకడలను నిర్మాణకళలో ప్రవేశపెట్టింది.
20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో నిర్మించబడిన భవనాల్లో సెజెసన్ (వియన్నా), జగెండ్‌స్టీల్ (జర్మనీ) ఆర్ట్ నౌవేయు (బెల్జియం, ఫ్రాన్సు) ఇంగ్లీషు, ఫిన్నిష్ నిర్మాణాల ప్రభావం ప్రతిబింబిస్తుంది. బెలా లాజ్తా ప్రారంభంలో లెచ్నర్ శైలిని స్వీకరించాడు, తర్వాత అతను చిత్రాల కొరకు ఇంగ్లీషు, ఫిన్నిషు శైలి నుండి ప్రేరణపొందాడు. తరువాత ఆయన పురాతన ఈజిప్షియన్ శైలిలో ఆసక్తిని పెంచుకుని చివరకు ఆధునిక శిల్పకళ స్వీకరించాడు. అలడార్ ఆర్కే దాదాపు అదే మార్గాన్ని తీసుకున్నాడు. ఇస్టువాన్ఇష్టువాన్ మెడ్గియస్జే తన స్వంత శైలిని అభివృద్ధి చేసాడు. ఇది లెచ్నర్ శైలికి భిన్నమైన రీతిలో సాంప్రదాయ ఆకృతిలో అలంకార చిహ్నాలను ఉపయోగిస్తూ కాంక్రీటు మీద అలంకార డిజైనులను రూపొందించాడు. 1896 లో ప్రారంభమైన స్కూల్ అండ్ మ్యూజియమ్ ఆఫ్ డెకరేటివ్ ఆర్ట్సు అనువర్తిత కళలలో, ఆర్ట్ నౌవేవ్ వ్యాప్తిని ప్రోత్సహించడానికి బాధ్యత వహించింది.
 
 
పౌరులలో చాలా భాగం నిర్మాణపరంగా విలువైన పురాతన భవనాల్లో నివసిస్తుందని అసంకల్పితంగా విదేశీయులు"కనుగొన్నారు". బుడాపెస్ట్ దిగువ పట్టణ ప్రాంతంలో ఉన్న దాదాపుగా అన్ని భవనాలు సుమారు వంద సంవత్సరాలు నాటివి. వీటిలో మందపాటి గోడలు, అధిక పైకప్పులు, ముందు గోడపై పురాతన చిహ్నాలు ఉన్నాయి.<ref name="Eliznik.org.uk" /><ref>{{cite web|url=http://budapestcorner.com/index.php/flats/general-information|title=General information on various student flats and building types in Budapest|publisher=Budapest Corner|accessdate=11 December 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101214123942/http://budapestcorner.com/index.php/flats/general-information|archivedate=14 December 2010|df=dmy-all}}</ref>
Line 473 ⟶ 455:
[[File:Liszt 1858.jpg|thumb|left|upright|ప్రసిద్ధ స్వరకర్త, నిర్వాహకుడు ఫ్రాంజ్ లిస్జ్‌త్]]
 
హంగేరీ సంగీత కళాకారులు జానపద, జనరంజక, సాంప్రదాయిక సంగీతం కలసిన గొప్ప సంగీతాన్ని అందించారు. హంగేరియన్ జానపద సంగీతం జాతీయ గుర్తింపులో భాగంగా ఉంటూ హంగేరియన్ సంగీతంలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తోంది. హంగేరియన్ జానపద సంగీతం దేశం స్థాపించడానికి ముందు కూడా ప్రముఖ్యత కలిగి ఉంది (1920 ట్రియయాన్ ఒప్పందం - [[రోమానియా]], [[స్లొవేకియా]], [[పోలాండ్]] ముఖ్యంగా దక్షిణ [[స్లోవేకియా]] ట్రాన్సిల్వానియా వంటి పొరుగు దేశాలలో); ఈ రెండు ప్రాంతాలలో హంగేరియన్లు గణనీయమైన సంఖ్యలో ఉన్నారు. ఫెర్రెంజ్ ఎర్కెల్, ఫ్రాంజ్ లిస్జ్‌ట్ నేతృత్వంలోని మ్యూజికల్ అకాడెమీని స్థాపించిన తరువాత హంగేరిలో ముఖ్యమైన సంగీత కళాకారులు రూపొందారు:
 
* పియానో వాయిద్యకారులు: ఎర్నో వాన్ దోహ్నాన్యి, ఎర్విన్ నైరోగిహజి, ఆండోర్ ఫోల్డెస్, టమాస్ వాసరీ, గొర్గి సాన్డోర్, గెజా ఆండా, అన్నీ ఫిస్చెర్, గైర్గీ స్జిఫ్రా, ఎడ్వర్డ్ కిలెనీ, బాలిన్ వాజ్సోన్యి, ఆండ్రాస్ షిఫ్ఫ్, జోల్తాన్ కొస్సిస్, డస్సో రాంకీ, జెన్ జోండో మరియు, ఇతరులు ఉన్నారు
* వయోలిను కళాకారులు: జోసెఫ్ జోచిం, లియోపోల్డ్ ఆయర్, జెనో హుబే, జెల్లీ డి'అర్నినీ, జోసెఫ్ స్జిగెట్టీ, సాన్డోర్ వెగ్, ఎమిల్ టెల్మన్యి, ఎడే జాతురేకి, జిగ్గొండె, ఫ్రాంజ్ వాన్ వేసి, జోల్తాన్ స్జెకేలీ, టిబోర్ వర్గా మరియు, కొత్తవాయిద్యకారులు ఆంటల్ సాజలై, విల్మోస్ సాజాడీ, క్రిస్టోఫ్ బరాటీ మరియు, ఇతరులు.
 
* వయోలిను కళాకారులు: జోసెఫ్ జోచిం, లియోపోల్డ్ ఆయర్, జెనో హుబే, జెల్లీ డి'అర్నినీ, జోసెఫ్ స్జిగెట్టీ, సాన్డోర్ వెగ్, ఎమిల్ టెల్మన్యి, ఎడే జాతురేకి, జిగ్గొండె, ఫ్రాంజ్ వాన్ వేసి, జోల్తాన్ స్జెకేలీ, టిబోర్ వర్గా మరియు కొత్తవాయిద్యకారులు ఆంటల్ సాజలై, విల్మోస్ సాజాడీ, క్రిస్టోఫ్ బరాటీ మరియు ఇతరులు.
* ఒపేరా గాయకులు: ఆస్ట్రిడ్ వర్నే, జోసెఫ్ సిమాండీ, జులియా వారాడి, జులియా హమారి, కోలస్ కోవాట్స్ (బార్టోక్, బ్లూబీర్డు)
* సూత్రకర్తలు: యూజీన్ ఓర్మాండి, జార్జ్ సాజెల్, ఆంటల్ డోరతీ, జానోస్ ఫెరెన్‌స్క్, ఫ్రిట్జ్ రీనర్, సర్ జార్జ్ సోల్టి, ఇస్టావన్ఇష్టావన్ కేర్టేజ్, ఫెరెన్క్ ఫ్రిసే, జోల్టాన్ రోజ్సైని, సాన్డోర్ వెగ్, ఎర్పాడ్ఏర్పాడ్ జోవో, ఆడమ్ ఫిస్చెర్, ఇవాన్ ఫిస్చెర్, పెటర్ ఎత్వోస్, జోల్టాన్ కోస్సిస్, టమాస్ వాసిరీ , గిల్బర్ట్ వర్గా మరియు, ఇతరులు.
* స్ట్రింగ్ క్వార్టెట్స్: బుడాపెస్ట్ క్వార్టెట్, హంగేరియన్ క్వార్టెట్, వెక్ క్వార్టెట్, టకాస్ క్వార్టెట్, కోడాలి క్వార్టెట్, ఎడెర్ క్వార్టెట్, ఫెస్టిక్స్ క్వార్టెట్
 
[[File:Bartók Béla 1927.jpg|thumb|upright|బెలా బార్టోక్, 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ప్రభావవంతమైన స్వరకర్త; ఎత్నోమ్యూసియాలజీ స్థాపకుల్లో ఒకరు]]
 
హంగరీ " ప్రభావవంతమైన శబ్దం పొరుగు దేశాలపై (సాధారణ ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ చరిత్రకు కృతజ్ఞతలు) ఆశ్చర్యకరంగా ప్రభావవం చూపింది. రొమేనియా, స్లొవేకియా మరియు, పోలాండ్ లలో హంగేరియన్-స్వరాలు వినిపించడం సాధారణం " అని బ్రాటన్ పేర్కొన్నాడు.
<ref>Szalipszki, p. 12<br />Refers to the country as "widely considered" to be a "home of music".</ref>[[ క్రొయేషియా]] సరిహద్దు దగ్గర సాజాబోల్స్-స్జాత్మారు ప్రాంతంలో, ట్రాంసు డనాబియా నైరుతీ భాగంలో కూడా ఇద బలంగా ఉంది. మోహాకులో భారీ హంగేరియన్ జానపద సంగీత కార్యక్రమం బస్సోజరాస్ కార్నివాల్ నిర్వహించబడుతుంది. గతంలో ఇక్కడ సుదీర్ఘచరిత్ర కలిగిన బోగిస్జలో ఆర్కెస్ట్రా ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది<ref name="Broughton">Broughton, pp. 159–167</ref>
 
హంగేరియన్ సాంప్రదాయిక సంగీతం దీర్ఘకాలంగా "హంగేరియన్ పూర్వీకుల నుండి, హంగేరియన్ మట్టిపై, జానపద పాట సంగీత ప్రపంచాన్ని ఉపయోగించి ఒక చేతన సంగీత సంస్కృతిని " తయారు చేసింది. <ref>Szabolcsi, ''The Specific Conditions of Hungarian Musical Development''<br />"Every experiment, made from Hungarian antecedents and on Hungarian soil, to create a conscious musical culture (music written by composers, as different from folk music), had instinctively or consciously striven to develop widely and universally the musical world of the folk song. Folk poetry and folk music were deeply embedded in the collective Hungarian people's culture, and this unity did not cease to be effective even when it was given from and expression by individual creative artists, performers and poets."</ref> హంగేరియన్ పై తరగతి దీర్ఘకాలం ఐరోపా మిగిలిన భావాలతో సాంస్కృతిక, రాజకీయ సంబంధాలు కలిగి ఉన్నప్పటికీ 19 వ శతాబ్దం చివరి నాటికి కళాకారులు గ్రామీణ రైతుల గ్రామీణ జీవితం నుండి జనించిన (తిరిగి) ఒక హంగేరియన్ సాంప్రదాయ శైలిని గ్రహించి సరికొత్త ఒరవడిని సృష్టించారు.
 
హంగేరియన్ సాంప్రదాయిక సంగీతం దీర్ఘకాలంగా "హంగేరియన్ పూర్వీకుల నుండి, హంగేరియన్ మట్టిపై, జానపద పాట సంగీత ప్రపంచాన్ని ఉపయోగించి ఒక చేతన సంగీత సంస్కృతిని " తయారు చేసింది. <ref>Szabolcsi, ''The Specific Conditions of Hungarian Musical Development''<br />"Every experiment, made from Hungarian antecedents and on Hungarian soil, to create a conscious musical culture (music written by composers, as different from folk music), had instinctively or consciously striven to develop widely and universally the musical world of the folk song. Folk poetry and folk music were deeply embedded in the collective Hungarian people's culture, and this unity did not cease to be effective even when it was given from and expression by individual creative artists, performers and poets."</ref> హంగేరియన్ పై తరగతి దీర్ఘకాలం ఐరోపా మిగిలిన భావాలతో సాంస్కృతిక, రాజకీయ సంబంధాలు కలిగి ఉన్నప్పటికీ 19 వ శతాబ్దం చివరి నాటికి కళాకారులు గ్రామీణ రైతుల గ్రామీణ జీవితం నుండి జనించిన (తిరిగి) ఒక హంగేరియన్ సాంప్రదాయ శైలిని గ్రహించి సరికొత్త ఒరవడిని సృష్టించారు.
<ref name="Szabolcsi">{{cite web|url=http://mek.oszk.hu/02100/02172/html/index.html |title=Szabolcsi |publisher=Mek.oszk.hu |accessdate=20 September 2009}}</ref>
ఉదాహరణకి బార్టోక్ సెంట్రల్, తూర్పు ఐరోపా నుండి రొమేనియా, స్లొవేకియాల జానపద పాటలను సేకరించింది. అయితే ప్రత్యేకంగా హంగేరియన్ సంగీత శైలిని రూపొందించడంలో కోడాలి మరింత ఆసక్తి చూపించాడు.
 
హంగరీలో కమ్యూనిస్ట్ పాలన యుగంలో (1944-1989) ఒక సంగీత కమిటీ సైద్ధాంతిక కల్మషము, జాడలకు ప్రసిద్ధి చెందిన సంగీత సంగీతాన్ని స్క్రాడ్ చేసింది. అప్పటి నుండి హంగేరియన్ మ్యూజిక్ పరిశ్రమ తిరిగి ప్రారంభమైంది, జాజ్ గాయకుడు రంగాల్ రుడోల్ఫ్ టొమ్సిట్స్, పియానిస్ట్-కంపోజర్ కరోలీ బైండర్, హంగరీ జానపద, ఫెరెంక్ సెబో, మార్టా సెబాస్టియన్ల ఆధునిక రూపంలో విజయవంతమైన ప్రదర్శకులు తమ సంగీతంతో ప్రసిద్ధి చెందారు. హంగేరియన్ రాక్, ఇల్లెస్, మెట్రో, ఒమేగా ప్రజాదరణ పొందాయి. ముఖ్యంగా ఒమేగాకు జర్మనీలోనూ, హంగేరిలోనూ అభిమానులు ఉన్నారు. 1980 ల నుండి బీట్రైస్ వంటి పాత అనుభవజ్ఞులైన భూగర్భ బ్యాండ్లు కూడా జనాదరణ పొందాయి.
 
=== సాహిత్యం ===
[[File:Szekely Hungarian Rovas alphabet Szekely magyar rovas ABC.svg|thumb|upright=1.75|left|The alphabet of the [[Old Hungarian script|Székely-Hungarian Rovás script]]; the country switched to using the Latin alphabet under king [[Stephen I of Hungary|Saint Stephen]] (reign: 1000–1038)]]
ఆరంభకాలంలో హంగేరియన్ భాష ఒక రూనిక్-లాంటి లిపిలో రాయబడింది (ఆధునిక సాహిత్యంలో ఇది సాహిత్యంలో ఉపయోగించబడలేదు). హంగేరి మొదటి స్టీఫెన్ (1000-1038) పాలనలో క్రిస్టియనిజం తరువాత లాటిన్ అక్షరమాలకు దేశం మారిపోయింది. అనేక హంగేరియన్ నిబంధనలను కలిగి ఉన్న టిహనీ (1055) వ్రాతపూర్వకంగా లభిస్తున్న పురాతనమైన హంగరీ భాషలో వ్రాసిన రికార్డుగా అబ్బెఅబ్బే స్థాపించిన చార్టులో ఉంది. వాటిలో "ఫెహర్వారుకు సైనిక రహదారి" రెహ మెనెమెనే హూడు ఉతు రే, పత్రంలో ఉన్న మిగిలిన సమాచారం లాటిన్లో వ్రాయబడింది.
 
[[File:Ohlm original.jpg|thumb|పురాతన హంగేరియన్, పురాతన హంగేరియన్ మేరీ లెమెంట్స్ (1190 లు)]]
హలోటీ బేజెట్ అస్ కోనియోర్జేస్ (1192-1195) అందించిన అంత్యక్రియల ఉపన్యాసం, ప్రార్థన ( లాటిన్ ఉపన్యాసం అనువాదం) హంగరీ భాషలో ఇప్పటికీ మిగిలి ఉన్న పురాతనమైన పూర్తి పాఠంగా భావించబడుతుంది.
 
13 వ శతాబ్దం నుంచి లాటిన్ నుండి (చాలా కఠినమైన అనువాదం కాదు) అనువదించబడిన పురాతన హంగేరియన్ మేరీ లెమెంట్స్ (ఓమాగియర్ మారియా-సిరాలోం) ఇప్పటికీ ఉనికిలో ఉన్న పురాతన ఉరలిక్ పద్యంగా గుర్తించబడుతుంది. హంగరీ చరిత్ర గురించి మొదటి గ్రంథస్థంచేయబడిన సైగెసైగే కేజై రచించిన అన్యాపన్, గెస్టా హన్నోరమ్ ఎట్ హంగర్రోరం ("హన్స్ అండ్ ది హంగేరిస్ డీడ్స్") అని పిలవబడే రచన, అఙాత రచయితచే వ్రాయబడిన గెస్టా హంగరారోం ("హంగేరి డీడ్స్") రెండూ లాటిన్లో ఉన్నాయి. ఈ కథలు చరిత్రను పురాణాలతో మిశ్రితం చేసాయి కనుక చారిత్రకంగా ఇవి ఏసమయంలోనూ ప్రామాణికమైనవిగా అంగీకరించబడ లేదు. లూయిస్ ది గ్రేట్ కోసం వ్రాయబడిన కెపెస్ క్రోనికా (ఇల్లస్ట్రేటెడ్ క్రానికల్)మరొక చర్తిత్ర ఉంది.
 
13 వ శతాబ్దం నుంచి లాటిన్ నుండి (చాలా కఠినమైన అనువాదం కాదు) అనువదించబడిన పురాతన హంగేరియన్ మేరీ లెమెంట్స్ (ఓమాగియర్ మారియా-సిరాలోం) ఇప్పటికీ ఉనికిలో ఉన్న పురాతన ఉరలిక్ పద్యంగా గుర్తించబడుతుంది. హంగరీ చరిత్ర గురించి మొదటి గ్రంథస్థంచేయబడిన సైగె కేజై రచించిన అన్యాపన్, గెస్టా హన్నోరమ్ ఎట్ హంగర్రోరం ("హన్స్ అండ్ ది హంగేరిస్ డీడ్స్") అని పిలవబడే రచన, అఙాత రచయితచే వ్రాయబడిన గెస్టా హంగరారోం ("హంగేరి డీడ్స్") రెండూ లాటిన్లో ఉన్నాయి. ఈ కథలు చరిత్రను పురాణాలతో మిశ్రితం చేసాయి కనుక చారిత్రకంగా ఇవి ఏసమయంలోనూ ప్రామాణికమైనవిగా అంగీకరించబడ లేదు. లూయిస్ ది గ్రేట్ కోసం వ్రాయబడిన కెపెస్ క్రోనికా (ఇల్లస్ట్రేటెడ్ క్రానికల్)మరొక చర్తిత్ర ఉంది.
 
[[File:Képes Krónika 1360.jpg|thumb|left|శతాబ్దం నుండి మధ్యయుగ ఇలస్ట్రేటెడ్ క్రానికల్]]
 
కింగ్ మాథియాస్ (1458-1490) పాలనలో పునరుజ్జీవన సాహిత్యం వృద్ధి చెందింది. జానస్ పన్నోనియస్ లాటిన్లో రాసినప్పటికీ హంగేరియన్ సాహిత్యంలో అత్యంత ముఖ్యమైన వ్యక్తులలో ఒకరిగా పరిగణించబడడమేగాక ఈ కాలంలో ఏలైక హంగేరియన్ హ్యూమనిస్ట్ కవిగా గుర్తింపు పొందాడు. మాథియా పాలనలో బుదవాలో అంత్రాస్ హెస్ మొదటి ప్రింటింగ్ హౌస్ స్థాపించాడు. హంగరీలో మొట్టమొదటి పుస్తకంగా క్రోనికా హంగరారోం ముద్రించబడింది. ఈ కాలానికి చెందిన కవులలో బాలిన్ట్ బాలస్సీ (1554-1594), మిక్లోస్ జ్రినిని (1620-1664) అత్యంత ముఖ్యమైనవారిగా గుర్తించబడ్డారు.
 
అతడి కవితలు మూడు విభాగాలుగా విభజించబడతాయి: ప్రేమ కవితలు, యుద్ధ పద్యాలు, మత కవితలు. జ్రినియి అత్యంత ముఖ్యమైన ఇతిహాసం రచన " సైజిటి వెస్సెడెలెమ్ " (1648/49 లో వ్రాసిన "సైజిట్ బెదరం") ఇలియడ్ శైలిలో వ్రాయబడింది. స్జెట్వర్ ముత్తాత స్జెట్వర్ కోటను రక్షించడానికి ప్రాణాలు అర్పించిన అదే ప్రదేశంలో స్జిట్వార్ చేసిన వీరోచిత యుద్ధాన్ని ఈ రచన వివరిస్తుంది. మతపరమైన సాహిత్య రచనల్లో అత్యంత ముఖ్యమైనది 1590 లో గ్యాస్కర్ కరోలీ రచించిన గోన్క్ ప్రొటెస్టంట్ పాస్టర్ బైబిల్ అనువాదం (చరిత్రలో రెండవ హంగేరియన్ బైబిల్ అనువాదం). ఇది బైబిల్ ఆఫ్ విజ్సోలీ అని పిలవబడింది.
Line 513 ⟶ 492:
హంగేరియన్ జ్ఞానోదయం ఫ్రెంచ్ జ్ఞానోదయం తరువాత యాభై సంవత్సరాల తరువాత జరిగింది. మొదటి జ్ఞానోదయ రచయితలు మరియా థెరిసియా (" అంగరక్షకులు "), గైర్గీ బెస్నియేయ్, జానోస్ బాట్సానియి, ఇతరులు ఉన్నారు. ఆ సమయములో ఉన్న కవులలో మిహాలీ సాకునానై విటేజ్, డానియల్ బెర్జేసెని ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉన్నారు. ఫెర్రెంజ్ కాజిన్జియా గొప్ప భాష సంస్కరణ కర్తగా గుర్తించబడ్డాడు. ఈ సమయంలో హంగేరియన్ భాష అన్ని రకాల శాస్త్రీయ వివరణలు ఇవ్వడానికి అనుకూలంగా మారింది. నూతన ఆవిష్కరణలను వివరించడానికి అనేక నూతన పదాలు ఉపయోగించబడ్డాయి.
 
హంగరీ సాహిత్యం ఇటీవలే హంగరీ సరిహద్దుల వెలుపల కీర్తి పొందింది (ఎక్కువగా జర్మనీ, ఫ్రెంచ్ మరియు, ఇంగ్లీష్లో అనువాదాలు). సాన్డోర్ మారీ, పెటర్ ఎస్తేర్జి, పెటర్ నదాస్, ఇమ్రే కేర్టేజ్ వంటి కొంతమంది ఆధునిక హంగేరియన్ రచయితలు జర్మనీ, ఇటలీలలో బాగా ప్రజాదరణ పొందారు. హొలోకాస్ట్ నుండి ప్రాణాలతో బయటపడిన సమకాలీన యూదు రచయిత, 2002 లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతిని గెలుచుకున్నాడు. పురాతన హంగరీ సాహిత్యం, హంగేరియన్ కవిత్వం హంగరీ వెలుపల దాదాపు పూర్తిగా వెలుగు చూడలేదు. 19 వ శతాబ్దపు హంగేరియన్ కవి అయిన జానోస్ అరానీ రచనలు (ముఖ్యంగా ఆయన బల్లాడ్సు) ఇప్పటికీ హంగరీ ప్రజలు ఆదరిస్తున్నారు. 1848 లో సాన్డోర్ పెతోఫీ, ఎండ్రే అడి, మిహాలీ బేబిట్స్, డిజ్సో కోస్జొటోలానీ, అటిలా జోసెఫ్, మిక్లోస్ రాడ్ని, జానోస్ పిలిన్‌స్కీ విప్లవ కవులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు. ఇతర హంగేరియన్ రచయితలు లాస్లో క్రాస్జ్నహోర్కై, ఫెరెంజ్ మోరా, గెజా గార్డొనీ, స్జిగ్మండ్ మోరిక్జ్, గైల ఇల్లేస్, ఆల్బర్టు వాస్, మిక్లోస్ స్జెంట్కుతి, మగడా స్జాబో, స్టీఫెన్ విజిన్‌స్జేయ్ అధికంగా గుర్తింపు పొందారు.
 
హంగరీ సాహిత్యం ఇటీవలే హంగరీ సరిహద్దుల వెలుపల కీర్తి పొందింది (ఎక్కువగా జర్మనీ, ఫ్రెంచ్ మరియు ఇంగ్లీష్లో అనువాదాలు). సాన్డోర్ మారీ, పెటర్ ఎస్తేర్జి, పెటర్ నదాస్, ఇమ్రే కేర్టేజ్ వంటి కొంతమంది ఆధునిక హంగేరియన్ రచయితలు జర్మనీ, ఇటలీలలో బాగా ప్రజాదరణ పొందారు. హొలోకాస్ట్ నుండి ప్రాణాలతో బయటపడిన సమకాలీన యూదు రచయిత, 2002 లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతిని గెలుచుకున్నాడు. పురాతన హంగరీ సాహిత్యం, హంగేరియన్ కవిత్వం హంగరీ వెలుపల దాదాపు పూర్తిగా వెలుగు చూడలేదు. 19 వ శతాబ్దపు హంగేరియన్ కవి అయిన జానోస్ అరానీ రచనలు (ముఖ్యంగా ఆయన బల్లాడ్సు) ఇప్పటికీ హంగరీ ప్రజలు ఆదరిస్తున్నారు. 1848 లో సాన్డోర్ పెతోఫీ, ఎండ్రే అడి, మిహాలీ బేబిట్స్, డిజ్సో కోస్జొటోలానీ, అటిలా జోసెఫ్, మిక్లోస్ రాడ్ని, జానోస్ పిలిన్‌స్కీ విప్లవ కవులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు. ఇతర హంగేరియన్ రచయితలు లాస్లో క్రాస్జ్నహోర్కై, ఫెరెంజ్ మోరా, గెజా గార్డొనీ, స్జిగ్మండ్ మోరిక్జ్, గైల ఇల్లేస్, ఆల్బర్టు వాస్, మిక్లోస్ స్జెంట్కుతి, మగడా స్జాబో, స్టీఫెన్ విజిన్‌స్జేయ్ అధికంగా గుర్తింపు పొందారు.
 
=== ఆహారసంస్కృతి ===
[[File:Dobos cake (Gerbeaud Confectionery Budapest Hungary).jpg|thumb|right|[[Dobos cake]] at the [[Café Gerbeaud]]]]
 
హంగేరియన్ సంప్రదాయ వంటలలో ప్రధానంగా ప్రపంచ ప్రఖ్యాత గౌలాష్ (గిలియస్ వంటకం లేదా గిలాస్ సూప్) వంటివి ఉంటాయి. వంటకాలు తరచూ హంగేరియన్ ఆవిష్కరణ అయిన పాపరిక (ఎండు కారం) రుచితో ఉంటాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.sulinet.hu/tart/fcikk/Kjc/0/23144/1 |title=Sulinet: Magyar növény-e a paprika? |publisher=Sulinet.hu |accessdate=21 November 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080620004145/http://www.sulinet.hu/tart/fcikk/Kjc/0/23144/1 |archivedate=20 June 2008 }}</ref> పాప్రికా పొడిని ప్రత్యేక రకం మైరపకాయల నుండి తయారు చేస్తారు. సాధారణ హంగేరియన్ వంటలలో ఉపయోగించే అత్యంత సాధారణ వంటదినుసులలో కారంపొడి ఒకటి. చిక్కటి, భారీ హంగేరియన్ సోర్ క్రీం (టెజ్ఫోల్ అని పిలుస్తారు)ను వంటకాలు 'రుచిని మృదువుగా చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ప్రసిద్ధి చెందిన హంగేరి హాట్ రివర్ ఫిష్ సూప్ అనగా మత్స్యకారుని సూప్ లేదా హలాస్‌జ్లే అనేవి సాధారణంగా వండిన చేపల అనేక రకాలైన మిశ్రమం.
 
ఇతర వంటకాలలో చికెన్ పాప్రికాస్, ఫోయీ గ్రాస్ (గోస్ కాలేయంతో చేసినది), పోర్‌కోల్ట్ స్ట్యూ, వాడాస్ (కూరగాయల గ్రేవీ, డంప్లింగ్సు వంటకం), ట్రౌట్సు, బాదం, ఉప్పు తీపి మిశ్రితం చేసిన డంప్లింగ్సు, టౌరోస్ సిసుజా (తాజా క్వార్క్, చీజ్, మందపాటి సోర్ క్రీంలతో అందించే డంప్లింగ్సు). డెజర్టులలో డొబోస్ కేక్, స్ట్రూడ్ (ఆపిల్, చెర్రీ, గసగసాల లేదా చీజులతో నింపినది) గుండేల్ పాన్‌కేక్, ప్లం డంప్లింగ్స్ (సోజివాస్ గొంబోక్), సోమ్మోయ్ డంప్లింగ్స్, చల్లటి పుల్లటి చెర్రీ సూప్, తీపి చెస్ట్నట్ హిప్ పురీ వంటి డెజర్ట్ సూపులు. గెస్జెట్టైపెయురే వండిన చెస్ట్నట్లను పంచదార, రంలతో కలిపి, ముక్కలుగా ముక్కలుగా చేసి, క్రీంతో అలంకరించినది). పెరెక్, కిఫిలి రొట్టెలు విస్తృతంగా ప్రజాదరణ పొందాయి.
 
పాత తరహా సంప్రదాయ వంటకాలు, పానీయాలు అందించే " సర్డా హంగేరియన్ ఇన్ " హంగేరీలో అత్యంత విలక్షణమైన విడిదిగా ఉంది. పురాతన వైన్ దుకాణం బొరేజ్ , బీర్, వైన్ సెల్లార్ పింసు, సోర్రోజ్ పబ్బు బీరు విక్రయకేంద్రంగా ఉంటూ కొన్నిసార్లు భోజనం అందిస్తుంది. బిస్జ్‌ట్రో స్వీయ సేవతో చవకైన రెస్టారెంట్. బుఫే చౌకైన ప్రదేశం అయినప్పటికీ ఒక కౌంటర్లో నిలబడటానికి ఒకరు తినవచ్చు. పాస్ట్రీస్, కేకులు, కాఫీలు కుక్రడ్జా అనే మిఠాయి అందిస్తారు. ఎస్జ్‌ప్రెస్జో కేఫ్ ఉంది.
 
[[File:Tokaji 6p 1989.jpg|thumb|upright|ప్రసిద్ధ టకాజీ వైన్. దీనిని ఫ్రాన్సు 14వ లూయిస్ దీనిని "విన్యుం రెగుమ్, రెక్స్ వినారం" ("వైన్ ఆఫ్ కింగ్స్, వైన్ రాజు") అని పిలిచేవారు]]
Line 529 ⟶ 507:
వైన్: ది హిస్టరీ ఆఫ్ వైన్లో హ్యూ జాన్సన్ వివరణ ఆధారంగా హంగరీ ప్రాంతం వైన్ తయారీకి అనువైనది. కమ్యూనిజం పతనం నుండి హంగేరియన్ వైన్ తయారీ పునరుద్ధరించబడింది. వైన్ నాణ్యత వైన్ సంవత్సరానికి సంవత్సరం అభివృద్ధి చెందుతూ ఉంది. దేశం ఆరు వైన్ ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది: నార్త్-ట్రాన్‌స్డనుబియా, లేక్ బాలాటన్, సౌత్-పన్నోనియా, దునా-ప్రాంతం (అల్ఫోల్ద్) ఎగువ-హంగేరీ, టోకాజ్-హీగ్యల్జ.
 
హంగేరియన్ వైన్ ప్రాంతాలు అనేక రకాలైన శైలులను అందిస్తాయి: దేశం ప్రధాన ఉత్పత్తులు చక్కటి ఆమ్లతతో సొగసైన డ్రై వైట్సుగా ఉంటాయి, అయితే క్లిష్టమైన స్వీట్ వైట్స్ (టోకాజ్), సొగసైన (ఈగర్) రోబస్టు రెడ్స్ (విల్లా, స్జేక్స్‌జార్డు). ప్రధాన రకాలు: ఓలాస్జ్రిలింగ్, హర్లెలెవూ, ఫుర్మిట్ట్, పినోట్ గ్రిస్ (స్జైర్కేబరాట్), చార్డొన్నే (వైట్సు), కెకెఫ్రాన్కోస్ (జర్మనీలో బ్లాఫ్రాన్కిస్క్), కడకార్, పోర్చుగీసర్, జ్వయిగెల్ట్, కాబెర్నెట్ సావిగ్నన్, కాబెర్నెట్ ఫ్రాంక్, మెర్లోట్. హంగేరికి వైన్లలో టోకాజీ అస్జూ, ఎగ్రి బికవేర్ ప్రసిద్ధి చెందాయి.<ref>This is the world-famous sweet, topaz-colored wine known throughout the English-speaking world as '''Tokay'''. "A rich, sweet, moderately strong wine of a topaz color, produced in the vicinity of Tokay, in Hungary; also, a similar wine produced elsewhere." ''Webster's New International Dictionary of the English Language'' (Springfield, Mass.: G.&C. Merriam, 1913). See ''Tokay'' at page 2166.</ref><ref>{{cite web|url= http://eger.hu/hu/hirek/vezeto-hirek/c/egri-bikaver-hungarikum-lett-a-voros-cuvee-16832|title= EGRI BIKAVÉR – HUNGARIKUM LETT A VÖRÖS CUVÉE|publisher=Eger.hu}}</ref> టోకాజీ అంటే "టోకాజ్" (హంగేరిలో "టోకాజ్ ఫ్రం"), టొకాజ్-హేగల్జా, వైన్ ప్రాంతం వైన్లకు లేబులుగా ఉపయోగిస్తారు. టోకాజీ వైన్ బీథోవెన్, లిస్‌జ్టు, స్కుబెర్టు, గోథేహ్గోదేహ్ వంటి పలు గొప్ప రచయితలు, స్వరకర్తల ప్రసంశలు పొందింది; జోసెఫ్ హాయ్న్ ఇష్టమైన వైన్ ఒక టోకాజీ.
<ref name="royal tokaji">{{cite web|url=http://www.royal-tokaji.com/wine_of_kings.php|title=TRUE HERITAGE – Vinum Regum, Rex Vinorum – Wine of Kings, King of Wines|publisher=The Royal Tokaji Wine Company, 2013}}</ref> 15 లూకా, ఫ్రెడెరిక్ ది గ్రేట్ అతిథులను టోకాజీతో వినోదపరచడానికి ఒకరు మరొకరిని అధిగమించడానికి ప్రయత్నించారు. ఫ్రాన్సు చివరి చక్రవర్తి 3 వనెపోలియన్, ప్రతి సంవత్సరం ఫ్రెంచ్ రాయల్ సభలో 30-40 బారెల్స్ టోకాజిని తెప్పించేవాడు. స్వీడన్ రాజు 3 వ గుస్తావ్ ట్కాజీని ప్రేమించాడు.<ref name="royal tokaji" /> రష్యాలో, పీటర్ ది గ్రేట్, చక్రవర్తిని ఎలిజబెత్ వంటి కస్టమర్లతో కలిపి, సెయింట్ పీటర్సుబర్గుకు క్రమమైన వైన్ డెలివరీలను అందించే లక్ష్యంతో కేథరీన్ ది గ్రేట్ వాస్తవానికి టొకాజ్ పట్టణంలో రష్యన్ సెంట్రల్ గారిసనును ఏర్పాటు చేశాడు.<ref name="royal tokaji" />
 
 
150 ఏళ్ళకు పైగా, 40 హంగేరియన్ మూలికల మిశ్రమం లిక్కర్ యునికం తయారుచేయబడుతుంది. యూనీయం ఒక చేదు ముదురు రంగుల లిక్కర్, ఇది ఒక అపెరిటిఫ్ (భోజనం) తర్వాత త్రాగటం జీర్ణక్రియకు సహాయపడుతుంది.<ref>{{cite web|url= https://zwackunicum.hu/en/markaink/unicum/|title= Unicum|publisher=[[Zwack]]}}</ref>
Line 542 ⟶ 519:
హంగేరియా ప్రయోజనకరమైన భౌగోళిక ప్రాంతం కలిగి ఉన్న కారణంగా హంగేరి భూభాగంలో 80% పైగా ఉష్ణజలాలు అధిక పరిమాణంలో లభిస్తుంది. హంగేరిలో సుమారు 1,500 ఉష్ణజల ప్రవాహాలు ఉన్నాయి (కాపిటల్ ప్రాంతంలో కేవలం 100 కంటే ఎక్కువ). హంగరీలో సుమారు 450 ప్రజా స్నానశాలలు ఉన్నాయి.<ref>{{Cite web|url=http://www.umvp.eu/english/about-hungary.html|title=New Hungary Rural Development Programme|website=Umvp.eu|access-date=2017-01-23}}</ref>
 
రోమన్లు ​​హంగేరిలో మొట్టమొదటి స్పాను ప్రారంభించారు. ఓబుడాలో ఇప్పటికీ వారి స్నానశాలల సముదాయాల అవశేషాలు కనిపిస్తాయి. టర్కిష్ దండయాత్ర సమయంలో స్పా సంస్కృతి పునరుద్ధరించబడింది. బుడా ఉష్ణ ప్రవాహాలు అనేక స్నానశాలల నిర్మాణానికి ఉపయోగించబడ్డాయి. వీటిలో కొన్ని (కిరాలీ బాత్స్, రుడాస్ బాత్స్) ఇప్పటికీ పనిచేస్తున్నాయి.
 
19 వ శతాబ్దంలో లోతైన డ్రిల్లింగ్, వైద్య శాస్త్రంలో పురోగతి స్నానం చేసే సంస్కృతిలో మరింత ప్రాధాన్యత ఇస్తూ స్ప్రింగు బోర్డును అందించింది. గెల్లెర్ట్ బాత్స్, లుకాక్స్ బాత్స్, మార్గరెట్ ఐల్యాండ్, స్జేచెని మెడిసినల్ బాత్ వంటి గ్రాండ్ స్పాలు ప్రదరణ పొందుతున్నాయి. ఎస్జేచెని థర్మల్ బాత్ ఐరోపాలో అతిపెద్ద స్పా కాంప్లెక్సు. ఇది బుడాపెస్టు లోని పెస్టు ప్రాంతంలో నిర్మించిన మొట్టమొదటి ఉష్ణ స్నానశాల.<ref>{{cite web|url=http://www.ticket.info.hu/en/program/baths-of-budapest/szechenyi-bath|title=Széchenyi Bath|publisher=Hungária Koncert Kft.|accessdate=2015-07-13|location=Budapest}}</ref> ఈ భవనం ఆధునిక పునరుజ్జీవనోద్యమ శైలికి ఒక ప్రముఖ ఉదాహరణ. బుడాపెస్టు బుడా ప్రాంతంలో ఉన్న గెల్లెర్ట్ స్పా రాజధాని నగరంలోని అత్యంత ప్రసిద్ధ విలాసవంతమైన థర్మల్ స్నానశాలగా గుర్తించబడుతుంది.<ref>{{cite web|url=https://www.danubiushotels.com/en/our-hotels-budapest/danubius-hotel-gellert|title=Hotel Gellért. ''Its stately building, at the foot of the Gellért hill, also houses the world-famous Gellért Baths, which include an outdoor pool with the original wave-generating device installed in 1927.''|publisher=Danubius Hotels Group|accessdate=2017-07-06|location=Budapest}}</ref>
Line 548 ⟶ 525:
=== జానపద కళలు ===
[[File:Voivodina Hungarians national costume and dance 6.jpg|thumb|left|Hungarians dancing [[csárdás]] in traditional garments / folk costumes]]
ఉగ్రస్ (జంపింగ్ నృత్యాలు): మధ్య యుగాలకు చెందిన పురాతన శైలి నృత్యాలు. ట్రాన్సిల్వానియాకు చెందిన పురాతన శైలి సంగీతం, గొర్రెలకాపరులు ఒంటరిగా లేదా జంటగా చేసే నృత్యాలు. ఈ బృందంలో మధ్యయుగ ఆయుధ నృత్యాల అవశేషాలతో చేసే కవాతు నృత్యం ఉంటుంది.
 
కరికాజో: జానపద పాటలు పాడుతూ స్త్రీలు నిర్వహించే ఒక వృత్తాకార నృత్యము.
Line 554 ⟶ 531:
సార్డాస్: 18-19 వ శతాబ్దాల్లో నూతన శైలి నృత్యాలు అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. హంగేరియన్ పేరుతో ప్రదర్శించబడే జాతీయ నృత్యాలలో ఎంబ్రాయిడరీ వస్త్రాలు ధరించిన స్త్రీలు ఉత్సాహవంతమైన సంగీతంతో ఈ నృత్యాన్ని ప్రదర్శిస్తారు. పురాతన మహిళల వృత్తాకార నృత్యాలకు పురుషుల క్లిష్టమైన బూట్‌స్లాప్పింగ్ నృత్యాలు గ్రామాలలో ఇప్పటికీ హంగేరియన్ జానపద నృత్యాల ధోరణిని సర్డాస్ ప్రదర్శిస్తుంది.
 
వెర్బున్కోస్: ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సైన్యం నియామక ప్రదర్శనలుప్రదర్శనల నుండి సోలో మన్ నృత్యం ఉద్భవించింది.
 
ట్రాన్సిల్వేనియాలోని కలోటాస్జేగ్ ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న హంగేరియన్ పురుషుల సోలో నృత్యం లెగానెనెస్. సాధారణంగా యువకులతో నృత్యం చేస్తున్నప్పటికీ, వయోజనులు కూడా ఈ నృత్యం చేస్తారు. ఈ నృత్యంలో సాధారణంగా ఒక బ్యాండ్ ముందు ఒక నర్తకుడు ఫ్రీస్టైల్ నృత్యం చేస్తుంటాడు. పురుషులు నృత్యం చేస్తుంటే బారులలో నిలబడిన స్త్రీలు పాటలు పాడుతూ, శ్లోకాలుశ్లోకాల వల్లిస్తూ నృత్యంలో పాల్గొంటున్నారు. ప్రతి మనిషి సాధారణంగా నాలుగు నుండి ఎనిమిది వరకు పాయింట్లు (నృత్య పదాలను) చేస్తాడు. ప్రతి పాయింట్ నాలుగు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది.
 
ఇది 18 వ శతాబ్ద ప్రారంభంలో హంగరీ జానపద కళ పునరుజ్జీవనం, బారోక్ మూలాల ఆధారంతో ప్రస్తుత శైలిని పునరుద్ధరించింది. ప్రాంతాలను అనుసరించి వీటికి పర్షియన్ సాస్నాయిడ్ ప్రభావాలు జతకలుస్తాయి. పువ్వులు, ఆకులు, కొన్నిసార్లు పక్షి లేక మెలిత్రిప్పిన ఆభరణం వంటి ప్రధాన అలంకరణలు ఉంటాయి. చాలా తరచుగా ఆభరణం నెమలి ఈక, కంటిని పోలి ఉన్న ఒక పువ్వు ఉంటాయి.
Line 567 ⟶ 544:
గ్రేట్ హంగేరియన్ మైదానంలోని ట్రాన్స్ డాన్యుబియా, మాటియోఫోల్డులో సర్కోస్ ఉత్తమమైన ఎంబ్రాయిడరీలను ఉత్పత్తి చేస్తారు. సార్కోజ్ ప్రాంతంలో మహిళల ధరించే టోపీలు నలుపు, తెలుపు వర్ణాలలో లేస్ వలె సున్నితమైనవిగా ఉండి ప్రజల అద్భుతమైన సూక్ష్మమైన కళాత్మక భావనను అందిస్తాయి. మహిళల వస్త్రాలకు వర్తింపబడిన ఎంబ్రాయిడరీ మూలాలు గోడ అలంకరణలు, ఆధునిక ఉపయోగానికి తగిన టేబుల్ క్లాతులు, రన్నర్లకు ఉపయోగిస్తున్నారు.
 
మూడు వందల సంవత్సరాల సాంప్రదాయ ట్రాంస్‌డన్యుబియన్ జానపద ఆకృతులు, ఆకారాలు ప్రతిబింబిస్తాయి. రూపకల్పన, అలంకరణ ఒకదానిని ఒకటి పోలి ఉండవు. రెండింటిలోనూ అన్ని పనులను చేతితో చేయటం వలన ఎవరూ ఖచ్చితంగాకచ్చితంగా ఒకే విధంగా ఉంటారు. సిరమిస్ట్ బొటనవేలు లేదా వేలువేల ద్వారా ముద్రలు తయారు చేస్తారు.
 
=== పోర్సులియన్ ===
1826 లో హెరెండ్ పోర్సులియన్ స్థాపించిన సెరామిక్ ఫ్యాక్టరీ ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద సెరామిక్ ఫ్యాక్టరీలలో ఒకటిగా గుర్తింపు పొందింది. ఇది విలాసవంతమైన చేతి పెయింటు పూతపూసిన, గిల్డెడ్ పోర్సులియన్ పింగాణీకు ప్రసిద్ధి చెందింది. 19 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో వీటికి హబ్సుబర్గు రాజవంశం, యూరప్ఐరోపా అంతటా ఉన్న కులీన వినియోగదారులుగా ఉన్నారు. దాని క్లాసిక్ నమూనాలు ఇప్పటికీ ఉత్పత్తిలో ఉన్నాయి. హంగరీలో కమ్యూనిజం పతనమైన తర్వాత ఆ కర్మాగారాన్ని ప్రైవేటీకరించబడింది. ఇప్పుడు ఫ్యాక్టరీ హక్కులు 75 % యాజమాన్యానికి, కార్మికులకు చెందుతుంది. ఇక్కడ నుండి సెరామిక్ వస్తువులు 60 దేశాలకు ఎగుమతి చేయబడుతున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.herend.com/ |title=Herend Porcelain Manufactory Ltd |publisher=Herend.com |accessdate=20 September 2009}}</ref>
 
 
జ్సొల్నీ పోర్సులియన్ పింగాణీ తయారీ సంస్థ పింగాణీ పాత్రలు, సెరామిక్సు పలకలు, రాతి పాత్రలు తయారీదారు చేస్తుంది. సంస్థ ఇసిన్ గ్లేజింగ్ ప్రక్రియ, పిరోగ్రినైట్ సిరమిక్సును ప్రవేశపెట్టింది. 1853 లో మిక్లోస్ జొస్న హంగేరీలోని పెకెస్‌లో రాతిపాత్రలు, సెరామిక్సును ఉత్పత్తి చేయడానికి జిసోల్నే కర్మాగారం స్థాపించాడు. 1863 లో అతని కుమారుడు విల్మోస్ జొసోన్నే (1828-1900) సంస్థలో చేరి పలు సంవత్సరాల తర్వాత దాని మేనేజరు, దర్శకుడు అయ్యాడు. ఆయన వియన్నాలోని 1873 వరల్డ్ ఫెయిర్తో సహా అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనలలో దాని సృజనాత్మక ఉత్పత్తులను ప్రదర్శించడం ద్వారా కర్మాగారానికి ప్రపంచవ్యాప్త గుర్తింపుకు తీసుకువచ్చాడు. పారిస్లోని 1878 వరల్డ్ ఫెయిరులో జొసోన్నెజొసోన్నే గ్రాండ్ ప్రిక్సును అందుకున్నాడు.
 
== క్రీడలు ==
Line 583 ⟶ 559:
హంగేరి అథ్లెట్లు ఒలంపిక్ క్రీడలలో విజయవంతమైన పోటీదారులుగా ఉన్నారు. హంగేరీ కంటే ఎక్కువ ఒలింపిక్ పతకాలను గెలుచుకున్న దేశాలు 10 మాత్రమే ఉన్నాయి. ఆల్-టైమ్ ఒలంపిక్ గేమ్స్ పతకములో మొత్తం 498 పతకాలు ఎనిమిదవ స్థానంలో ఉన్నాయి. తలసరి తలసరి అత్యధిక ఒలంపిక్ పతకాల సంఖ్యలో 3 వ స్థానంలో, బంగారు పతకాలలో 2వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite web|title=Medals Per Capita|url=http://medalspercapita.com|accessdate=19 November 2016}}</ref> హంగేరీ చారిత్రాత్మకంగా ఒలింపిక్ వాటర్ స్పోర్టులలో అద్భుత ప్రతిభ చూపుతుంది. వాటర్ పోలోలో హంగేరి జట్టు ప్రముఖ విజేతగా నిలిచింది. హంగేరి పురుషులు ఈత పోటీలో 4 వ స్థానంలో, మహిళలు మొత్తం పతకాలలో 8 వ స్థానంలో ఉన్నారు. పడవ పందెం, కయాకింగ్లలో విజయం సాధించిన వారు కూడా 3 వ స్థానం సాధించారు.
 
2018 లో హంగరీ వింటర్ ఒలింపిక్సులో పురుషుల షార్ట్ ట్రాక్ స్పీడ్ స్కేటింగ్లో నాలుగురు సభ్యులు ఉన్న బృందంతో కలిసి హంగేరి తొలి స్వర్ణ పతకాన్ని సాధించింది: సెబా బుర్జాన్, సాన్డోర్ లియు, షాయోంగ్ లియు, విక్టర్ నాచ్. <ref>{{Cite news|url=http://hungarianfreepress.com/2018/02/22/chinese-hungarian-brothers-win-gold-for-hungary-at-winter-olympics/|title=Chinese-Hungarian brothers win gold for Hungary at Winter Olympics|date=2018-02-22|work=Hungarian Free Press|access-date=2018-03-04|language=en-US}}</ref>
 
2015 లో హంగేరి ఒలింపిక్ కమిటీ, బుడాపెస్ట్ అసెంబ్లీ అసెంబ్లీ 2024 సమ్మర్ ఒలంపిక్స్ కోసం దరఖాస్తు చేయాలని నిర్ణయించుకున్నప్పటికీ అది చివరకు పారిస్కు లభించింది. బుడాపెస్ట్ 1916, 1920, 1936, 1944, 1960 లలో ఒలింపిక్సు క్రీడలకు ఆతిధ్యం ఇవ్వడానికి నిర్వహించబడిన వేలంలో వరుసగా బెర్లిన్, ఆంట్వెర్ప్, లండన్, రోం లతో పోటీ చేసి విఫలం అయింది.<ref>{{cite web |url=http://www.mob.hu/budapest-2024/a-mob-kozgyulese-tamogatja-a-budapesti-olimpiapalyazat-szandeknyilatkozatanak-benyujtasat |title=A MOB közgyűlése támogatja a budapesti olympic |accessdate=23 June 2015 |date=10 June 2015 |publisher=[[Hungarian Olympic Committee]] (MOB) |language=Hungarian}}</ref><ref>{{cite web |url=http://index.hu/belfold/budapest/2015/06/23/kell-e_olimpia_-_most_dont_a_fovaros/ |title=A Olympics |accessdate=23 June 2015 |author=Tenczer Gábor |date=23 June 2015 |publisher=[[Index (internetes újság)|Index]] |language=Hungarian}}</ref>
 
గత రెండు దశాబ్దాలలో హంగేరి 1997 ప్రపంచ అమెచ్యూర్ బాక్సింగ్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2000 వరల్డ్ ఫెన్సింగ్ చాంపియన్షిప్స్, 2001 ప్రపంచ అల్లౌండ్ స్పీడ్ స్కేటింగ్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2008 వరల్డ్ ఇంటర్నేషనల్ గేమ్, 2008 వరల్డ్ మోడరన్ పెంటతలాన్ చాంపియన్షిప్స్, 2010 ఐ.టి.యు. వరల్డ్ ఛాంపియన్షిప్ సిరీస్, 2011 ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్. వరల్డ్ ఫెన్సింగ్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2013 వరల్డ్ రెజ్లింగ్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2014 వరల్డ్ మాస్టర్స్ అథ్లెటిక్స్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2017 వరల్డ్ ఆక్వాటిక్స్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2017 ప్రపంచ జూడో ఛాంపియన్షిప్లు క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. వీటితో పాటు హంగరీ 2006 యురోపియన్ ఆక్వాటిక్స్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2010 యూరోపియన్ ఆక్వాటిక్స్ ఛాంపియన్షిప్స్, 2013 యూరోపియన్ జూడో చాంపియన్షిప్స్, 2013 యూరోపియన్ కరాటే ఛాంపియన్షిప్స్ వంటి యురోపెయన్ టోర్నమెంట్లకు, యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. యూరో 2020 లో 4 మ్యాచ్లకు ఆతిథ్య దేశంగా నిలిచింది.
 
బుడాపెస్టుకు వెలుపల హంగరోరింగ్ వద్ద ఉన్న ఫార్ములా వన్లో హంగేరియన్ గ్రాండ్ ప్రిక్సు నిర్వహించబడ్డాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.fia.com/sites/default/files/tableaulicencescircuit.pdf|title=List of FIA Licensed Circuits|date=6 February 2015|publisher=[[FIA]]|accessdate=28 May 2015}}</ref> 1986 నుండి ఈ రేసు ఎఫ్.ఐ.ఎ. ఫార్ములా వన్ వరల్డ్ ఛాంపియన్షిప్ రౌండ్లో నిర్వహించబడుతూ ఉంది. 2013 హంగేరియన్ గ్రాండ్ ప్రిక్సులో హంగరీ 2021 వరకు ఫార్ములా 1 పోటీని నిర్వహించనున్నట్లు నిర్ధారించబడింది.<ref>{{cite web|title=Hungarian Grand Prix deal extended until 2021|publisher=GP Today|url=http://www.gptoday.com/full_story/view/459716/Hungarian_Grand_Prix_deal_extended_until_2021/|accessdate=6 January 2015}}</ref> ఈ ట్రాక్ పునర్నిర్మాణం 2016 మొదట్లో మొదలైంది. 2026 వరకు గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఒప్పందం 5 సంవత్సరాలు పొడిగించబడింది అని ప్రకటించబడింది.<ref>{{cite web|title=Aszfaltavató a Hungaroringen|language=hu|url=http://hungaroring.hu/hu/hirek/aszfaltavato-a-hungaroringen|publisher=[[Hungaroring]]|quote="A Magyar Nagydíj szerződését újabb öt évvel meghosszabbítottuk, ami azt jelenti, hogy a futamunknak 2026-ig helye van a Formula–1-es versenynaptárban." Translates as "We have extended the Hungarian Grand Prix's contract for a further 5 years, which means that our race has a place on the F1 calendar until 2026."|date=14 April 2016|accessdate=15 April 2016}}</ref>
 
హంగరీలో చెస్ కూడా ఒక ప్రముఖమైన విజయవంతమైన క్రీడగా ఉంది. హంగేరియన్ ఆటగాళ్లు ప్రపంచ చెస్ ఫెడరేషన్ ర్యాంకింగులో 10 వ స్థానంలో ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=https://ratings.fide.com/topfed.phtml|title=Federations Ranking|date=19 November 2016|publisher=[[FIDE]]|accessdate=19 November 2016}}</ref> హంగరీలో 54 గ్రాండ్ మాస్టర్లు, 118 ఇంటర్నేషనల్ మాస్టర్లు ఉన్నారు. ఫ్రాన్స్ లేదా యునైటెడ్ కింగ్డంలో కంటే ఇది అధికం. ప్రపంచ టాప్ జూనియర్ క్రీడాకారుడు రిచాడ్ ర్యాప్పోర్ట్ ప్రస్తుతం ఎఫ్.ఐ.డి.ఇ. వరల్డ్ ర్యాంకింగులో ఉన్నాడు. జూడిట్ పోల్గార్ శక్తివంతమైన మహిళా చెస్ క్రీడాకారిణిగా ఉంది. ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమ సబర్ అథ్లెట్ల చరిత్రలో హంగరీకి ప్రత్యేక స్థానం ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.fie.ch/Competitions/RankingList.aspx?param=8C508173B39155DD53B81E624647082B999A7254268EA043313A21E19F3CCE115928F31266BFED5C96744EFE404921371BA0B553CB9419D947CC609C9FC6CCFB48C6AE112ABA5A4EB917D1B7B1AFEA73D9301125242F40950B39007F8B30803B1428FD85451599C7E8B640F55FBB99F96E85563733B996F4DA086222E241E75C |title=FIE 2009–2010 men's rankings |publisher=Fie.ch |accessdate=22 June 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.fie.ch/Competitions/RankingList.aspx?param=F822EFF311A4B9B772C67048D9DA32F4B0EED82CC9D791272D364D08FDA7CEAE08236B030B5BAF7869033790E5CBFE0B1DE4945E6BF24D1B417CA444D76B51ABFDBEC84449C9BB34B6AC942A1FF403A3D9301125242F40950B39007F8B30803B1428FD85451599C7E8B640F55FBB99F96E85563733B996F4DA086222E241E75C |title=FIE 2009–2010 women's rankings |publisher=Fie.ch |accessdate=22 June 2011}}</ref> 2009 లో హంగరీ జాతీయ ఐస్ హాకీ జట్టు మొదటి సారిగా ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్. ప్రపంచ చాంపియన్షిప్ కొరకు అర్హత సాధించింది. 2015 లో వారు తమ రెండో ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్ కోసం అర్హత సాధించారు.
==== ఫుట్‌బాలు ====
హంగేరి మూడు ఒలింపిక్ ఫుట్బాల్ టైటిల్స్ గెలుచుకుంది. 1938, 1954 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పు క్రీడలలో రన్నర్స్-అప్ను సాధించింది. 1964 యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. యూరోపియన్ ఫుట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్పులో 3 వ స్థానంలో ఉంది.
<ref name="FIFA benefit">{{cite web|url=https://www.fifa.com/en/organisation/president/index/0,4095,110412,00.html?articleid=110412 |title=FIFA President: FIFA to help the Galloping Major |publisher=[[FIFA]] |date=12 October 2005 |accessdate=17 November 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061007122035/http://www.fifa.com/en/organisation/president/index/0%2C4095%2C110412%2C00.html?articleid=110412 |archivedate=7 October 2006 |deadurl=yes |df=dmy-all }}</ref><ref name="Spanish obit">{{cite web|url=http://www.as.com/articulo/Futbol/Coronel/Puskas/zurdo/oro/dasftb/20061117dasdasftb_2/Tes/|title=Coronel Puskas, el zurdo de oro|language=Spanish|work=[[AS (newspaper)|AS]]|date=17 November 2006|accessdate=17 November 2006}}</ref><ref name="Puskás auction">{{cite news|url = http://sport.guardian.co.uk/golf/story/0,10069,1590809,00.html|last = Mackay|first = Duncan|work=The Guardian |location=London |title = Lineker tees up another nice little earner|date = 13 October 2005|accessdate =17 November 2006}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/classicfootball/awards/gala/news/newsid=1120835.html |title=Blatter unveils FIFA Puskas Award |publisher=Fifa.com |date=21 October 2009 |accessdate=22 June 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430045505/http://www.fifa.com/classicfootball/awards/gala/news/newsid%3D1120835.html |archivedate=30 April 2011 |df=dmy-all }}</ref> అత్యధిక ఫుట్బాల్ ఎల్లో ర్యాంకింగులతో ప్రపంచంలో 2 వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite news|url = http://www.eloratings.net/Hungary.htm|title = World Football Elo Ratings: Hungary|date =6 July 2017|accessdate =6 July 2017}}</ref>
 
పోస్ట్-స్వర్ణ యుగంలో హంగరీ దశాబ్దాలు క్రమంగా బలహీనపడుతుంది. ఇటీవల అన్ని అంశాలను పునరుద్ధరించడం జరిగింది. 2008 లో హన్గేరియన్ చిల్డ్రన్స్ ఫుట్బాల్ ఫెడరేషన్ స్థాపించబడిన తరువాత యువత అభివృద్ధి బాగా అధికరిస్తుంది. హంగరీ ఫుట్బాల్ చరిత్రలో మొట్టమొదటిసారిగా 2010 యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. ఫుట్సల్ చాంపియన్షిప్పుకు బుడాపెస్టు, దేబ్రెసెన్లో ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. మొదటి సారి ఎం.ఎ.ఎస్.జెడ్, యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ ఫైనల్స్ టోర్నమెంటుకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. అంతేకాకుండా యూరో 2004 విజేత,<ref>{{cite web|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=238244&cc=5739 |title=Hungary 3–2 Greece: Euro champions stunned |publisher=ESPN |date=24 May 2008 |accessdate=22 June 2011}}</ref> 2006 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్ విజేత (ఇటలీ 3-1తో ఓడించి)గా నిలిచి జాతీయ జట్లు కొన్ని ఆశ్చర్యకరమైన విజయం సాధించాయి.<ref>{{cite web|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=223003&cc=5739 |title=Hungary 3–1 Italy: World Champions stunned |publisher=ESPN |date=22 August 2007 |accessdate=22 June 2011}}</ref>
"https://te.wikipedia.org/wiki/హంగరి" నుండి వెలికితీశారు