భూకంపం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి 160.238.75.127 (చర్చ) చేసిన మార్పులను InternetArchiveBot చివరి కూర్పు వరకు తిప్పికొట్టారు.
ట్యాగు: రోల్‌బ్యాక్
చి clean up, replaced: మరియు → , (80), typos fixed: లో → లో
పంక్తి 2:
{{pp-semi|small=yes}}
{{Otheruses1|the natural seismic phenomenon}}
ఒక '''భూకపం / ఎర్త్ క్వేక్''' ('''ట్రేమార్''' లేక '''టెమ్బ్లార్''') అనేది [[భూమి]] యొక్క [[భూమి యొక్క పై పొర (భూగర్భ శాస్త్రము)|పటలంలో అకస్మాత్తుగా విడుదలయ్యే శక్తి వలన]] ఉద్భవించు [[భూ యొక్క తరంగం (భూ ప్రకంపనం)|భూ ప్రకంపనాల]] ఫలితము. భూకంపాలను [[సీస్మోమీటర్]]తో కొలుస్తారు. దీనినే [[సీస్మోగ్రాఫ్]] అని కూడా అంటారు. భూకంపము [[కాలానుసారం భూకంపం యొక్క పరిమాణము తెలుపు కొలత|యొక్క తీవ్రతను]] తెలియచేయు సాంకేతికము మరియు, పురాతనమయిన [[రిచర్ అనుసారము భూకంప పరిమాణం తెలుపు కొలత|రిక్టర్ తీవ్రతను]] కొలుచునపుడు తీవ్రత 3 అంతకన్నా తక్కువ [[wikt:imperceptible|అయినపుడు అది సాధారణముగా]] గోచరించదు, ఆ తీవ్రత 7 అయినపుడు అది పెద్ద విస్తీర్ణములలో ప్రమాదములకు కారణమగును. భూకంప తీవ్రతను [[మెర్కాల్లి భూకంప తీవ్రత కొలత|మెర్కాల్లి స్కేల్ ద్వారా కొలుస్తారు]].
 
భూకంపములు సంభవించినప్పుడు భూమి ఉపరితలం నందు ప్రకంపనలే కాకుండా కొన్ని సందర్భములలో భూమి విచ్ఛిన్నం అవుతుంది. ఒక పెద్ద భూప్రకంపనం [[భూకంప కేంద్రం|యొక్క భూకంప కేంద్రం]] సముద్రము నందు సంభవించినపుడు సముద్ర గర్బము విచ్ఛిన్నమయినందు వలన [[సునామీ|సునామీ ఏర్పడును]]. భూకంపము వలన వచ్చు కదలికలు రాళ్ళు మరియు, మట్టి దొర్లిపడుటకు కారణమయి కొన్ని సందర్భాలలో అగ్నిపర్వతములాగా రూపాంతరము చెందును.
 
భూకంపము ''అంటే సహజంగా గమనించబడిన భుప్రకంనలు ''అయిన అయివుండవచ్చును [[గమనించదగినటువంటి ఒక అద్భుతం|లేక మనుషుల]] చేత సృష్టించబడిన కంపనాలు [[భూకంప తరంగాలు|అయిన అయివుండవచ్చును]]. భుకంపనలకు కారణాలు అనేకము [[రాళ్ళు బీటలువారిన ప్రాంతము (భూగర్భ శాస్త్రం)|అవి రాళ్ళు బీటలువారడం వలన]], అగ్నిపర్వత చర్యల వలన, పెద్ద పెద్ద బండలు జారి పడటం వలన, (మైన్లు) గనులను పేల్చడం వలన మరియు, న్యూక్లియర్ ప్రయోగాల వలన. భూకంపానికి కారణమైన మొదటి స్థానాన్ని [[భూకంప మూలం (భూప్రకంపన)|ఫోకస్]] లేదా [[భూకంప మూలము (ఫోకస్)|హైపోసెంటర్]] అంటారు. భూమి ఉపరితలమునకు [[భూకంప కేంద్రం|దగ్గరగా జరిగిన విచిన్నాన్నే ఎపిసెంటర్]] లేదా భూకంపకేంద్రము అంటారు .
 
[[దస్త్రం:Quake epicenters 1963-98.png|thumb|300px|గ్లోబల భూకంపము [[భూకంపకేంద్రము|ఎపిసెంటేర్]] ([[:en:epicenter|epicenter]])లు, 1963 –1998]]
పంక్తి 15:
[[దస్త్రం:Fault types.png|thumb|right|ఫాల్ట్ టైప్స్]]
 
భూమిలో ఎక్కడైతే చాలినంత ఎలాస్టిక్ స్ట్రెయిన్ [[ఫాల్ట్ ప్లేన్|ఫాల్ట్ ప్లేన్ వుంటుందో అది విచ్ఛిన్నానికి దారి తీస్తుంది. అలాంటి ప్రదేశాలలో టెక్టోనిక్ భూకంపాలు సంభావిస్తుంటాయి.]] [[హద్దును మార్చు|(త్రాన్స్ఫొర్మ్) మార్చు]] లేదా [[కాన్వేర్జంట్ హద్దు|కన్వేర్జేంట్]] విధములయిన ప్లేట్ బౌండరీలు భూమి మీద అతి పెద్ద ఫుల్ట్ ఉపరితలములు. అవి ఎటువంటి వక్రముగాని [[తీక్షణ|కరుకుగాని]] సరిహద్దుల మీద అవి మృదువుగా [[అసేఇస్మిక్ క్రీప్ (భుకంపము ప్రాకు)|అసేఇమికాల్]]గా కదలాడి (ఫ్రిచ్షనల్ రెసిస్టన్స్) ఘర్షణ నిరోదించుటను వృద్ధి చేయును చాలా వరకు సరిహద్దులకు కరుకుగా వుంటాయి ఇవి [[అతుకుతూ జారుతూ ఉండే సందర్భం|జారుడు స్వభావాన్ని కలిగి వుంటాయి]]. సరిహద్దులు వద్ద భూమి బిగువుగా వున్నప్పుడు, భూమిలోపలి పొరల మధ్య ఆగకుండా జరుగుతూ వుండే కదలికల వలన ఒత్తిడి పెరుగుతుంది, దాని వలన బీటలు వారిన భూమి ఉపరితలము చుట్టూ శక్తీ విడుదలవుతుంది. ఇది ఇలాగే జరుగుతూ వుంటే ఒత్తిడి పెరిగి భూమి పగిలి బీటలు వారి ఖరుకుగా అవుతుంది, ఆ సమయములో భూమి లోపల పొరలలో ఒత్తిడి వలన విడుదలైన శక్తీ బిగువుగా వున్నా బీటలు వారిన ప్రాంతము నుండి విడుదలవుతుంది. ఈ విడుదలైన శక్తీ (రేడియేటెడ్ ఎలాస్టిక్) ప్రకాశించు స్థితి స్థాపకత [[రాళ్ళ అమరికలో మార్పులు|స్ట్రైన్ /రాళ్ళ అమరికలో మార్పులు]] [[భూకంప తరంగాలు|భు ప్రకంపనాలు]], బీటలు వారిన భూమి ఘర్షణ వలన విడుదలైన వేడి, మరియు, రాళ్ళు విచ్ఛిన్నము అవడము వీటన్నిటికి కారణమవుతుంది, దాని ఫలితముగా భూకంపాలు సంభవిస్తాయి. ఈ పద్ధతి ప్రకారము క్రమక్రమముగా ఏర్పడుతున్న ఒత్తిడి మరియు, రాళ్ళ అమరికలలో మార్పులను ఆటంక పరుస్తూ అప్పటికప్పుడు ఆకస్మికంగా భూకంపాలు జరగకుండా ఆగిపోతాయి, వీటికి సంబంధించిన సిద్ధాంతమే [[ఎలాస్టిక్-రీబౌండ్ సిద్దాంతం|ఎలాస్టిక్- రీబౌండ్ సిద్ధాంతము]]. ఇది అందరి అంచనాల ప్రకారము 10% లేదా అంతకన్నా తక్కువ మాత్రమే భుకంపముల మొత్తము శక్తి (సేఇస్మిక్ ) భుకంప శక్తి /భుకంపనాల శక్తిగా మార్చబడుతుంది. భుకంపాలలో విడుదలయిన శక్తీ ఎక్కువ భాగం భూకంప తీవ్రతను పెంచడానికి [[భూమి బీటలువారిన ప్రాంతము (భూగర్భ శాస్త్రము)|విచ్ఛిన్నం]] ఆధిక్యత లేక ఘర్షణ వలన వేడిగా మార్పు చెందుతుంది. కావున, భూకంపాలు భూమికి లభ్యమయ్యే స్థితి స్థాపక శక్తిని తక్కువ చేస్తాయి మరియు, భూమి ఉష్ణోగ్రతని పెంచుతాయి, భు అంతర్భాగము నుండి వెలుపలికి వచ్చు కండక్టివ్ మరియు, కన్వెక్టివ్ ఉష్ణముతో పోల్చిన ఈ మార్పులు అల్పమైనవి
 
=== భూకంపము కలుగుటకు ఆస్కారమున్న బీటలు వారిన ప్రాంతము రకాలు ===
{{main|Fault (geology)}}
ముఖ్యంగా మూడు రకాలయినటువంటి భూమి బీటలు వారడం అనేవి భూకంపాలకు కారణాలు అవుతున్నాయి : అవి సాధారణం, వ్యతిరేకం(త్రస్ట్), మరియు, స్ట్రైక్-స్లిప్. సాధారణం మరియు, వ్యతిరేకంగా భూమి బీటలు వారడాలు డిప్-స్లిప్‌కి ఉదాహరణలు, బీటలు వారిన భూమి [[స్ట్రైక్ మరియు, డిప్|డిప్]] వైపుకి స్థానభ్రంసము చెందివుండునో మరియు, నిలువు భాగము చుట్టూ కదలికలు యేర్పడును. సాధారణ భూమి పగుళ్ళు ముఖ్యంగా ఎక్కడైతే భూమి పైపోరలు[[భూమి పొరలను పెద్దవి చేయు టెక్టోనిక్స్|సాగబడి వుంటాయో అనగా వ్యాప్తి చెందిన సరిహద్దులు]] దగ్గర సంభవిస్తాయి. వ్యతిరేక భూమి పగుళ్ళు ముఖ్యంగా భూమి పైపోరలు [[భూమి పొరలను చిన్నవిగా చేయు టెక్టోనిక్స్|కుదిన్చుకొనిపోతాయో]] అనగా అభిసారి సరిహద్దుల వద్ద సంభవిస్తాయి. స్ట్రైక్-స్లిప్ ఫాల్ట్‌లు బాగా లోతైనవి, రెండు వైపులా ఫాల్ట్ స్లిప్ సమానముగా కదలుతుంది; ట్రాన్స్ఫోరం సరిహద్దులు స్ట్రైక్-స్లిప్ ఫాల్ట్‌లో ఒక ప్రత్యేకమైన రకము. అత్యధిక భూకంపాలకు కారణం ఈ డిప్-స్లిప్ మరియు, స్ట్రైక్-స్లిప్ వలన జరుగునటువంటి భూమి విచ్ఛిన్నమవడం. దీనినే ఓబ్లిక్ స్లిప్ అని కూడా అంటారు
 
=== ప్లేట్ సరిహద్దులకు భూకంపాలు దూరంగా వుంటాయి ===
ఎక్కడైతే ప్లేట్ సరిహద్దులు(కాంటినెంటల్) భూఖండ పొరలలో వుంటాయో, అక్కడ ప్లేట్ సరిహద్దులకన్న ఎక్కవ ప్రదేశాలలో మరల మరల సంభవించే అవకాశాలు ఎక్కువగా వుంటాయి. [[సాన్ అన్ద్రేఅస్ ఫాల్ట్]] (కాంటినెంటల్ ట్రాన్స్ఫోరం) భూఖండ మార్పు విషయంలో, చాలా భూకంపాలు ప్లేట్ సరిహద్దులకు దూరంగా సంభవించాయి, మరియు, బ్రోఅడేర్ జోను వద్ద రాళ్ళ అమరికలలో అత్యధిక మార్పులు జరుగుట వలన ఫాల్ట్ ట్రేస్ లేదా భూమి బీటలు వారడం ఒక క్రమము లేకుండా సంభవించును. (ఉద;"బిగ్ బెండ్"ప్రాంతము). అటువంటి జోనుల వద్దనే [[నార్త్ రిడ్జ్ భూకంపం|నార్త్ రిడ్జ్]] భూకంపాలు కూడా సంభవించును. మరొక ఉదాహరణ బలమైన ఓబ్లిక్ కాంవేర్జేంట్ తిర్యక్ కాంతిపుంజం ప్లేట్ సరిహద్దు [[అరబియన్ ప్లేట్|అరబియన్]] మరియు, [[యురసియన్ ప్లేట్]] ల మధ్య ఏర్పడును, అటునుంచి ఉత్తర పడమర భాగాలవైపు వున్న [[జాగ్రోస్]] పర్వత ప్రాంతాల వైపుకి మళ్ళుతుంది. ప్లేట్ బౌండరీకి సంబంధించిన(డిఫార్మేషన్) విరూపణం స్వచ్ఛమైన (త్రుస్త్) వత్తిడి లేదా పీడనంగా విభజించబడినది గమనించదగ్గ కదలికలు సరిహద్దుకి సమాంతరంగా విశాలమైన నైరుతి మరియు, స్వచ్ఛమైన స్త్రీక్-స్లిప్ కదలిక మెయిల్ రేసెంట్ ఫాల్ట్ గుండా నిజమైన ప్లేట్ సరిహద్దుకి దగ్గరగా వుండును. ఇది భూకంప /ఎఅర్త్క్వైక్ [[ఫోకాల్ మెకానిసం]] ద్వారా రుజువు చేయబడింది.
 
ప్రక్క ప్రక్కన వున్నా ప్లేట్‌లు ఒక దానిపై ఒకటి ప్రభావితమవ్వడము వలన మరియు, భూమిలోని మట్టి చేరడము మరియు, తోలగింపబడడము వలన(ఉద; దేగ్లసిఅషన్) అన్ని తెచ్తోనిక్ ప్లేట్‌లకు అంతర్భాగమున ఒత్తిడి క్షేత్రాలు ఏర్పడివుంటాయి. అక్కడ ఉన్నటువంటి ఫాల్ట్ ప్లేన్‌లపై సరిపోయినంత ఒత్తిడి వుండడము వలన, [[ఇంట్రాప్లేట్ భూకంపం|ఇంట్రాప్లేట్ భుకంపములు జరిగడానికి ఎక్కువ అవకాశములున్నవి]].
 
=== భూమి ఉపరితలమునకు దగ్గరగా వొచ్చు భూకంపము మరియు, భూమి లోపలి లోతైన పొరలలో వొచ్చు భుకంపములు ===
అత్యధిక భాగం టెక్టోనిక్ భూకంపాలు పుడుతుంటాయి (రింగ్ అఫ్ ఫైర్) 10 కిలోమీటర్ల లోతు దాటకుండా భూమి నుండి 70 కిలోమీటర్ల లోతులో సంభవించే భుకంపాలని 'షాలో- ఫోకస్' భూకంపాలు అని వివరిస్తారు, అవి వాటి ఫోకాల్-డెప్త్ 70 నుండి 300 కిలోమీటర్ల మధ్య వుంటే వాటిని సాధారణంగా 'మిడ్-ఫోకస్' లేదా 'ఇంటర్మీడిఅట్-డెప్త్' భూకంపాలు అని వర్ణిస్తారు. [[సబ్డుక్షన్/కింది వైపుకి నేట్టబడటం|ఎక్కడైతే పురాతనమైన]] ([[:en:Subduction|subduction zones]]) మరియు, శీతలమైన [[సముద్రగర్బము నందు వుండు రాయి|సముద్ర తీరము]] ([[:en:oceanic crust|oceanic crust]]) వద్ద వున్న భూమి పొరల క్రింద [[భూ వుపరితలానికి కింది పొరలలో సంభవించు భూకంపం|టెక్ టొనిక్ ప్లేట్ కన్నా దిగువన సబ్‌డక్షన్ జోనులు వుంటాయి, డీప్-ఫోకస్ భూకంపాలు]] ([[:en:Deep focus earthquake|deep-focus earthquake]]) బాగా లోతైనటువంటి(300 నుండి 700 కిలోమీటర్ల లోతు వరకు) సంభవిస్తుంటాయి.<ref>{{cite web
| publisher=USGS
| title = M7.5 Northern Peru Earthquake of 26 September 2005
పంక్తి 34:
| url = ftp://hazards.cr.usgs.gov/maps/sigeqs/20050926/20050926.pdf
| format= pdf
| accessdate = 2008-08-01 }}</ref> సబ్దక్షన్ వున్న భుకంపములు సంభవించునటువంటి ప్రదేశాలను [[వాదాటి - బెనిఒఫ్ఫ్ జోన్|వాదాటి-బెంయాఫ్ఫ్ జోను అంటారు .]] ([[:en:Wadati-Benioff zone|Wadati-Benioff zone]]) ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత మరియు, పీడనాల వలన భూమి లోపల లోతుగా వున్న ఎక్కువ కాలం పెళుసుగా వుండలేని క్రిందికి నేట్టబడిన [[లితోస్పిఅర్ /వాతావరణంలో వుండు పోరలలోని మధ్య పొర|పొరల]] ([[:en:lithosphere|lithosphere]]) వద్ద డీప్-ఫోకస్ భూకంపాలు ఏర్పడును. డీప్-ఫోకస్ భూకంపాలు ఏర్పడడానికి సాధ్యమైన కారణము; [[ఒలివినే(మేగ్నిసియం ఐరన్ సిలికేట్ అను భూమిపైన లభించు ఖనిజము)|(ఒలివినే)]] ([[:en:olivine|olivine]])మేగ్నిసియం ఐరన్ సిలికేట్ అను భూమిపైన లభించు ఖనిజము[[దశల వారి కదలికలు|దసలవారి కదలికల]] ([[:en:phase transition|phase transition]]) వలన స్పినేల్ స్ట్రక్చర్ లేదా [[స్పినేల్]] ([[:en:spinel|spinel]]) అను ఖనిజాలలో మార్పు జరగడం వలన భూమి బీటలు వారుతుంది<ref name="olivine">{{cite journal
| last = Greene
| first = H. W.
పంక్తి 44:
| id = | accessdate = }}</ref>.
 
=== భూకంపాలు మరియు, అగ్నిపర్వతచర్య ===
భూకంపాలు కూడా తరచుగా అగ్నిపర్వత ప్రాంతాలలో సంభవిస్తుంటాయి, మరియు, అగ్ని పర్వతాలలో టెక్టోనిక్(ఫాల్ట్) లోపం లవలన మరియు, (మాగ్మా) భూమి లోపల [[మాగ్గ్మ/భూమి పొరల యందలి ద్రవీకరింపబడిన రాతి పదార్ధము|ద్రవీకరించబడిన రాతి పదార్ధాల]] ([[:en:magma|magma]])వలన [[అగ్నిపర్వతం|ఈ భూకంపాలు వొస్తుంటాయి.]] ([[:en:volcano|volcano]])1980లో జరిగిన [[మౌంట్ సెంట్. హేలేన్స్|మౌంట్ సెంట్.హేలేన్స్]] ([[:en:Mount St. Helens|Mount St. Helens]])[[1980 నాటి మౌంట్ ఎస్ టి.హేలేన్స్ యొక్క విస్పోటనము|విస్పోటనము జరిగినట్లుగా, అటువంటి భూకంపాలు అగ్నిపర్వత విస్పోటనాలకి ముందుగా హెచ్చరికలను సూచిస్తుంటాయి]] ([[:en:1980 eruption of Mount St. Helens|eruption of 1980]]).<ref>{{Cite book|last=Foxworthy and Hill|date=1982|title=Volcanic Eruptions of 1980 at Mount St. Helens, The First 100 Days: USGS Professional Paper 1249}}</ref>
 
=== భూకంపాల సమూహము ===
అత్యధిక భూకంపాలు ఒక క్రమములో సంభవించును, ప్రదేశము మరియు, కాలమునకు సంబంధించి ఒకదాని కొకటి అనుసందానముగా వచ్చును.<ref name=WAAFEC>{{Cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/eqcenter/step/explain.php|title=What are Aftershocks, Foreshocks, and Earthquake Clusters?}}</ref>
 
==== తక్కువ తీవ్రత కలిగిన భూకంపాలు ====
పంక్తి 63:
భుకంపములు కారణముగా భూమి బీటలువారుతుంది, కంపనాల వలన లేక వత్తిడి వలన ముందు సంభవించిన భుకంపముల వలన ఆ విడుదలైన వత్తిడి మళ్ళి పంచబడి కొన్ని సమయాలలో భూకంపాలు వరుసగా అనగా వరుస [[భూకంపం వరదలు|భుకంపములు/భుకంపముల ఉప్పెన]] ([[:en:earthquake storm|earthquake storm]]) వలె సంభవిస్తుంటాయి. [[తక్కువ తీవ్రత కలిగిన భూకంపము|ఆఫ్టర్ షాక్/తక్కువ తీవ్రత కలిగిన భూకంపము]] ([[:en:aftershock|aftershock]]) భూకంపము వలనే కాని ఫాల్ట్ యొక్క పక్కన వున్న భాగము పైన, ఈ స్తోర్మ్స్/వరుస భుకంపములు కొన్ని సంవత్సరాలుగా సంభవిస్తున్నాయి, కొన్ని జరిగిపోయిన పాత భుకంపములే ఎక్కువగా కొత్త వాటి కన్నా ఎక్కువగా నష్ట పరిచి ఉన్నాయి. ఆ మాదిరిగా వచ్చిన వరసుగా డజన్ల కొద్ది వచ్చిన భుకంపములను 20 వ శతాబ్దంలో టర్కీ లో[[నార్త్ అనటోలియన్ ఫాల్ట్]] ([[:en:North Anatolian Fault|North Anatolian Fault]]) వద్ద వచ్చినట్లుగా గమనించారు.<ref>{{cite journal | title = Poseidon’s Horses: Plate Tectonics and Earthquake Storms in the Late Bronze Age Aegean and Eastern Mediterranean | journal = [[Journal of Archaeological Science]] | year = 2000 | author = Amos Nur | issn = 0305-4403 | volume = 27 | pages = 43–63 | url = http://water.stanford.edu/nur/EndBronzeage.pdf | doi = 10.1006/jasc.1999.0431 | access-date = 2009-10-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090325050459/http://water.stanford.edu/nur/EndBronzeage.pdf | archive-date = 2009-03-25 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.bbc.co.uk/science/horizon/2003/earthquakestorms.shtml | title = Earthquake Storms | work = [[Horizon (BBC TV series)|Horizon]] | date = 9pm 1 April 2003 | accessdate = 2007-05-02 }}</ref>
 
== పరిమాణము మరియు, తరచుగా సంభవించడం ==
ప్రపంచమంతటిలో కొన్ని స్థిరమైన ప్రదేశాలలో చిన్న చిన్న భూకంపాలు సంభవించును ఆ ప్రదేశాలు [[కాలిఫోర్నియా]] ([[:en:California|California]]) మరియు, [[అలాస్కా|అలస్కా]] ([[:en:Alaska|Alaska]]) యు.ఎస్‌లో అంతే కాకుండా [[గుఅతెమల]] ([[:en:Guatemala|Guatemala]]).[[చిలే]] ([[:en:Chile|Chile]])[[పేరు]] ([[:en:Peru|Peru]]),[[ఇండోనేసియా]] ([[:en:Indonesia|Indonesia]]),[[ఇరాన్]] ([[:en:Iran|Iran]]),[[పాకిస్తాన్]] ([[:en:Pakistan|Pakistan]]), [[అజోరెస్]] ([[:en:Azores|Azores]])లో [[పోర్తుగల్]] ([[:en:Portugal|Portugal]]),[[టర్కీ]] ([[:en:Turkey|Turkey]]),[[న్యూ జీలాండ్|న్యూజీలాండ్]] ([[:en:New Zealand|New Zealand]]),[[గ్రీస్]] ([[:en:Greece|Greece]]),ఇటలీ, మరియు, జపాన్, కాని భూకంపాలు పైన చెప్పిన దేశాలలోనే కాకుండా ఎక్కడైనా సంభవించ వచ్చును [[న్యూ యార్క్ సిటీ|ఆ ప్రదేశాలు న్యూ యార్క్ సిటీ]] ([[:en:New York City|New York City]]), [[లండన్]] ([[:en:London|London]]), మరియు, ఆస్ట్రేలియా .<ref>
{{cite web
| url=http://earthquake.usgs.gov/
పంక్తి 71:
| accessdate=2006-08-14
}}</ref> పెద్ద భుకంపములు తరచుగా సంభవించవు, ఆ సంబంధము కేవలము [[గ్యుటెన్బర్గ్-రిచర్ లా|ఎక్ష్పొనెన్తిఅల్;]] ([[:en:Gutenberg-Richter law|exponential]]) ఉదాహరణకు, తీవ్రత 4 కన్నా ఎక్కువ వున్నా భుకంపములు తీవ్రత 5 వున్న భుకంపములతో పోల్చిన 10 సార్లు ఎక్కవగా ఒకే సమయములో సంభవించుచున్నవి. యునైటెడ్ కింగ్‌డంలో, ఉదాహరణకు సరాసరి తరచు సంభవములు లెక్కింమ్పబడినవి:
భూకంపము 3.7-4.6 ప్రతి సంవత్సరం, భూకంపము 4.7-5.5 ప్రతి 10 సంవత్సరాలకి, మరియు, భూకంపము 5.6 లేదా ఇంకా ఎక్కువగా 100 సంవత్సరాలకి సంభవించును.<ref>[http://www.quakes.bgs.ac.uk/hazard/Hazard_UK.htm యుకేలో భూకంప స్వభావము మరియు, భూకంపాల ప్రమాదము వుండును.]</ref> ఇది గ్యుటెన్బర్గ్-రిచర్ లా [[గ్యుటెన్బర్గ్-రిచర్ లా|కి ఒకఉదాహరణ]] ([[:en:Gutenberg-Richter law|Gutenberg-Richter law]]).
 
1930 నుంచి ఇప్పటివరకు భూకంప కేంద్రాలు 350 నుంచి కొన్ని వేల కేంద్రాలుగా ఏర్పడినాయి. దాని ఫలితముగా, గతంలో కన్నా మరిన్ని భూకంపాలు వెలుగులోకి వచ్చిన్నాయి, అది సాంకేతిక పరమైన అభివృద్ధి వల్లనే కాని భూకంపాల సంఖ్య పెరిగినందు వలన కాదు. [[USGS|యు ఎస్ జీ ఎస్]] ([[:en:USGS|USGS]]) అంచనాల ప్రకారం, 1900 సం., నుండి ఇప్పటి వరకు సుమారుగా ఒక సంవత్సరమునకు 18 పెద్ద భూకంపాలు(తీవ్రత 7.0-7.9) మరియు, ఒక మహా భూకంపం (తీవ్రత 8.0 లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ) సంభవించు చున్నవి. వీటి సంఖ్య సుమారుగా స్థిరముగా ఉంది.<ref>
{{cite web
| title=Common Myths about Earthquakes
పంక్తి 79:
| publisher=[[USGS]]
| accessdate=2006-08-14
}}</ref> గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా, భూకంపాల సంఖ్య కొరవడినది, ఇది కేవలం [[గణాంక హెచ్చుతగ్గులు|గణాంక పరమైన]] ([[:en:statistical fluctuation|statistical fluctuation]]) హెచ్చుతగ్గుల వల్లనే గాని క్రమబద్ధమైన పోకడ కాదు. యు ఎస్ జీ ఎస్ వద్ద భుకంపముల తీవ్రత మరియు, ఫ్రీక్వెన్సీకి సంబంధించిన గణాంకములు లభించును.<ref>{{cite web
| title=Earthquake Facts and Statistics: Are earthquakes increasing?
| url=http://neic.usgs.gov/neis/eqlists/eqstats.html
పంక్తి 90:
}}</ref>
 
ప్రపంచములో భుకంపములు ఎక్కువ భాగము(90%, మరియు, 81% )40,000 కిమీ పొడవు, (హార్స్ షూ ) గుర్రపునాడా ఆకారము కలిగిన జోను దగ్గర ఏర్పడుతుంటాయి దీనిని [[పసిఫిక్ మహాసముద్రము చుట్టూ తరచుగా వచ్చు భుకంపములు మరియు, అగ్ని పర్వతముల విస్పోటనములు|సర్కం -పసిఫిక్ సేఇస్మిక్ బెల్ట్]] ([[:en:Pacific Ring of Fire|circum-Pacific seismic belt]]), అంతే కాకుండా [[పసిఫిక్ మహాసముద్రము చుట్టూ తరచుగా వచ్చు భుకంపములు మరియు, అగ్నిపర్వతముల విస్పోటనములు.|(పసిఫిక్ రింగ్ ఆఫ్ ఫైర్)]] ([[:en:Pacific Ring of Fire|Pacific Ring of Fire]]) పసిఫిక్ మహాసముద్రము చుట్టూ తరచుగా వచ్చు భుకంపములు మరియు, అగ్నిపర్వతముల విస్పోటనములు అని అంటారు. ఇవి [[పసిఫిక్ మహాసముద్రగర్బమునందలి టెక్టోనిక్ ప్లేట్|పసిఫిక్ ప్లేట్]] ([[:en:Pacific Plate|Pacific Plate]])కి హద్దుగా వుంటాయి.<ref>
{{cite web
| title=Historic Earthquakes and Earthquake Statistics: Where do earthquakes occur?
పంక్తి 102:
| title=Visual Glossary - Ring of Fire
| accessdate=2006-08-14
}}</ref> మహా భుకంపములు [[హిమాలయా పర్వతాలు|హిమాలయ పర్వతాలవంటి ఇతర ప్లేట్ సరిహద్దుల వద్ద కూడా సంభవిస్తుంటాయి]] ([[:en:Himalayan Mountains|Himalayan Mountains]]). మనుష్యులు కూడా భూకంపాలకు కారణమవుతుంటారు, ఉదాహరణకి పెద్ద పెద్ద [[డ్యాం|డ్యాములను]] ([[:en:dam|dam]]) నిర్మించడము మరియు, [[బిల్డింగ్ (ఇల్లు /కట్టడము )|కట్టడాలు]] ([[:en:building|building]]),[[నీళ్ళ బావి|భావులను]] ([[:en:water well|well]]) త్రవ్వడము మరియు, [[బొగ్గు గనులు]] ([[:en:coal mining|coal mining]])వలన మరియు, [[చమురు భావి|చమురు త్రవ్వకాల వలన కూడా భూకంపాలు సంభవిస్తుంటాయి]] ([[:en:oil well|oil drilling]]).<ref>{{cite news|author=Madrigal, Alexis|title=Top 5 Ways to Cause a Man-Made Earthquake|url=http://blog.wired.com/wiredscience/2008/06/top-5-ways-that.html|date=4 June 2008|work=Wired News|publisher=CondéNet|accessdate=2008-06-05}}</ref>
 
త్వరితగతిలో ఎదుగుతున్న [[మెగాసిటి /పెద్ద సిటీ|పెద్ద పట్టణాలలో]] ([[:en:Megacity|mega-cities]])అనగా[[మెక్సికో సిటీ|మెక్సికో]] ([[:en:Mexico City|Mexico City]]), [[టోక్యో]] ([[:en:Tokyo|Tokyo]]) లేక [[టెహ్రాన్]] ([[:en:Tehran|Tehran]])లలో ఎక్కువ భూకంప ప్రమాదాలున్నవి, 3 మిలియన్ల ప్రజల జీవనానికి ఒక్క భూకంపము వలననే ఇంత ప్రమాదము ఉన్నట్లు కొందరు భుకంప శాస్త్రవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు.<ref>[http://cires.colorado.edu/~bilham/UrbanEarthquakesGlobal.html గ్లోబల్ అర్బన్ సేఇస్మిక్ రిస్క్ ]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.iranian.ws/iran_news/publish/article_23761.shtml |title=ఇరాన్ మరియు, ఇతర ఎదుగుతున్న దేశాలలో తీసుకుంటున్న భూకంప జాగ్రత్తలు |website= |access-date=2009-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920132417/http://www.iranian.ws/iran_news/publish/article_23761.shtml |archive-date=2008-09-20 |url-status=dead }}</ref>
 
== భుకంపముల ప్రభావములు ==
[[దస్త్రం:1755 Lisbon earthquake.jpg|thumb|400px|1755 నాటి కాపర్ చిత్తరువు చేసి ప్రాతినిధ్యం వహించి [[లిస్బన్]] ([[:en:Lisbon|Lisbon]])లో నాశనము మరియు, మంటలు ఏర్పడ్డవి [[1755 లిస్బన్ భూకంపం|1755 లిస్బన్ భుకంపము]] ([[:en:1755 Lisbon earthquake|1755 Lisbon earthquake]]). సునామి[[త్సునామి|ఓడరేవుల]] ([[:en:tsunami|tsunami]])దగ్గర వున్నపడవలను ముంచివేస్తుంది]].
 
దిగువ పేర్కొన్నవె కాక, భూకంప ప్రభావాలు అనేకం వున్నాయి,
=== కంపించడము మరియు, విచ్చిన్నము ===
భూ విచ్ఛిన్నము మరియు, ప్రకంపనాలు భూకంపాల యొక్క ముఖ్యమైన ప్రభావాలు, దీని ఫలితము ఇళ్ళ నిర్మాణాలకు లేక ఇతర గట్టి కట్టడాలకు తక్కువగా కాని లేక ఎక్కువగా కాని నష్టము జరుగుతుంది. [[రిక్టర్ అనుసారము భూకంప పరిమాణము తెలుపు కొలత|భూకంపతీవ్రత]] ([[:en:Richter magnitude scale|magnitude]]), [[భుకంపకేంద్రము|(ఎపిసెంటర్) లేదా భుకంప కేంద్రము నుండి దూరము]] ([[:en:epicenter|epicenter]]), మరియు, భౌగోళికా మరియు, భూగర్భ పరిస్థితులు ఏవైతే [[కంపనాల వ్యాపనము|కంపనాల వ్యపనాన్ని]] ([[:en:wave propagation|wave propagation]]) విస్తరింపచేయటం లేక తగ్గించటం అనే అనేక మిశ్రమ విషయాల మీద ఆధారపడి భూకంప ప్రభావాల తీవ్రత లేదా తీక్షనత స్థానిక ప్రదేశాలపై వుంటుంది<ref>{{Cite web |url=http://www.abag.ca.gov/bayarea/eqmaps/doc/contents.html |title=సాన్ ఫ్రాన్సికో యందలి తీర ప్రాంత ప్రభుత్వాల సంఘము, షెకి గ్రౌండ్ మీద 1995, 1998(2003లో నవీకరించబడినది) నివేదిక సమర్పించింది. |website= |access-date=2009-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090921082202/http://www.abag.ca.gov/bayarea/eqmaps/doc/contents.html |archive-date=2009-09-21 |url-status=dead }}</ref>. భూమి కదులు వేగాన్ని బట్టి భు-కంపనాలను [[వేగిరపరచడం|కొలుస్తారు]] ([[:en:acceleration|acceleration]]).
 
ప్రత్యేకించి ఆయా ప్రాంతాలకు సంబంధించి నటువంటి భౌగోళిక, జియోమోర్ఫోలోగికాల్ మరియు, జియోస్త్రుక్తురల్ స్వభావముల వల్ల తక్కువ తీవ్రత వున్న భూకంపము కూడా ఎక్కువ భూ కదలికలను సృష్టించగలవు ఈ ప్రభావాన్ని స్థలము లేదా స్థల విస్తరణ అంటారు ఇది కేవలం [[భూ ప్రకంపనం|సీస్మిక్]] ([[:en:seismic|seismic]]) శక్తీ కఠినమైన లోతైన మట్టి నుంచి మెత్తని సూపర్ఫిసిఅల్ మట్టిలోకి జారినందు వల్ల సీస్మిక్ శక్తీ ఫోకాలిజాషన్ జియోమేట్రికల్ సెట్టింగ్స్ అదుపు చేస్తుంది.
 
భూ విచ్ఛిన్నము అనేది కంటికి కనిపించునది మరియు, భూమి ఉపరితలము బీటలు వారడము అనేది తీవ్రమైన భుకంపములలో చాలా మీటర్ల పొడవుతో ఒక పద్ధతిలో విచ్ఛిన్నమవుతుంది. భూ విచిన్నాలు ఇంజినీరింగ్ నిర్మాణాలకు చాలా ప్రమాద భరితము అవి [[డ్యాం|డ్యాములు]] ([[:en:dams|dams]]), బ్రిడ్జిలు మరియు, [[అణుధార్మిక విద్యుత్ కేంద్రము|అణు ధార్మిక విద్యుత్ కేంద్రాలకు]] ([[:en:nuclear power stations|nuclear power stations]]) మరియు, ఇటువంటి నిర్మాణాలు చేపట్టే ముందే ఆ ప్రదేశాలలో ఎటువంటి విచ్ఛిన్నాలకైన ఆస్కారము వుందో లేదో ముందుగానే జాగ్రత్తలు తీసుకొనవలెను.<ref>{{Cite web |url=http://www.consrv.ca.gov/cgs/information/publications/cgs_notes/note_49/Documents/note_49.pdf |title=భూ ఉపరితల విచ్చిన్నానికి సంబంధించిన ప్రమాదాలను అంచనా వేయడానికి కాలిఫోర్నియా భూగర్భ శాస్త్ర పరిశోధకులు సూచనలు అందిస్తుంటారు. |website= |access-date=2009-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091009065422/http://www.consrv.ca.gov/cgs/information/publications/cgs_notes/note_49/Documents/note_49.pdf |archive-date=2009-10-09 |url-status=dead }}</ref>
 
=== కొండ చరియలు విరిగి పడడం మరియు, హిమపాతాలు ===
{{main|Landslide}}
భూకంపముల మాదిరిగానే కొండ చరియలు విరిగి పడడము కూడా భౌగోళికమైన ప్రమాదమే అవి ప్రపంచములో ఏ ప్రదేశములలో అయిన జరగ వచ్చును తీవ్రమైన తుఫానులు, భూకంపాలు, అగ్నిపర్వత చర్యలు, తీర ప్రాంతాల కోతలు మరియు, అరణ్యములు మండుట మెదలైనవి తీరపు వాలు అస్థిరత్వమును ఏర్పరుస్తాయి. అత్యవసర సిబ్బంది రిస్క్ తీసుకొని చేయునప్పుడు కూడా ల్యాండ్ స్లైడ్ ప్రమాదాలు జరిగే అవకాశాలు ఉన్నాయి.<ref>{{Cite web|url=http://www.usgs.gov/hazards/landslides/|title=Natural Hazards - Landslides|publisher=[[USGS]]|accessdate=2008-09-15}}</ref>
 
=== అగ్ని ===
[[దస్త్రం:Sfearthquake3b.jpg|thumb|400px|right| వలన ఏర్పడిన మంటలు[[1906 సాన్ ఫ్రాన్సిస్కో భూకంపం]] ([[:en:1906 San Francisco earthquake|1906 San Francisco earthquake]])]]
భూమిలోని [[విద్యుత్ శక్తీ]] ([[:en:electric power|electrical power]]) లేదా గాస్ లైన్లు బద్ధలవ్వడము వలన భుకంపములను అనుసరిస్తూ[[అగ్ని]] ([[:en:fire|fire]])ఉత్పత్తి అవుతుంది నీళ్ళ సరఫరాలు పగలడము వలన మరియు, సరైయిన పీడనము లేక పోవడము వలన ఒక్కసారి అగ్ని మండటము మొదలైన తరువాత వ్యాపించిన అగ్నిని ఆపడము చాలా కష్టతరము. ఉదాహరణకు [[1906 సాన్ ఫ్రాన్సిస్కో భూకంపము|1906 సాన్ ఫ్రాన్సిస్కోలో జరిగిన భూకంపము]] ([[:en:1906 San Francisco earthquake|1906 San Francisco earthquake]]) వలన ఏర్పడిన అగ్ని వలనే భూకంపము వలన చనిపోయిన వారి కన్నా ఎక్కువ మంది చనిపొయినారు.<ref>{{Cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/regional/nca/1906/18april/index.php|title=The Great 1906 San Francisco earthquake of 1906|publisher=[[USGS]]|accessdate=2008-09-15}}</ref>.
 
=== నేలను ద్రవీకరించడం ===
[[నేలను ద్రవీకరించడం|నేల ద్రవీకరించబడడం]] ([[:en:Soil liquefaction|Soil liquefaction]]) సంభవించేది ఎప్పుడనగా, భూమి కంపించడము వలన, నీటిని నింపుకున్న [[చిన్న అణువులు|అణువుల రూపంలోని]] ([[:en:granular|granular]]) పదార్ధము (అనగా ఇసుక) తాత్కాలికంగా దాని బలాన్ని కోల్పోతుంది మరియు, [[ఘనము|ఘన రూపం]] ([[:en:solid|solid]]) నుంచి [[ద్రవము|ద్రవరూపంలోనికి]] ([[:en:liquid|liquid]]) మార్పు చెందుతుంది. నేల ద్రవీకరించడము మూలంగా గట్టి నిర్మాణాలు, భవనాలు, లేక బ్రిడ్జెస్, వంగి పోవడము లేదా ద్రవీకరించబడిన పదార్ధాలుగా మారి పోవడము జరుగుతుంది. ఈ ప్రభావాలన్నీ వినాసనకారి అయిన భూకంపాల వలననే జరుగుతున్నాయి. ఉదాహరణకు, [[1964 అలస్కా భూకంపము]], ([[:en:1964 Alaska earthquake|1964 Alaska earthquake]]) ఒకదానిపైన ఒకటి కూలిపోతూ చాలా భవనాలు ద్రవీకరించిన భూమిలోకి కుంగి మునిగిపోయాయి.<ref>{{Cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/regional/states/events/1964_03_28.php|title=Historic Earthquakes -1946 Anchorage Earthquake|publisher=[[USGS]]|accessdate=2008-09-15}}</ref>
 
=== సునామి ===
[[దస్త్రం:2004-tsunami.jpg|thumb|left|200px|The tsunami of the [[2004 హిందూ మహా సముద్ర భూకంపము|2004 Indian Ocean earthquake]] ([[:en:2004 Indian Ocean earthquake|2004 Indian Ocean earthquake]])]]
{{main|Tsunami}}
సునామి అనునది పొడవైన తరంగ దైర్ఘ్యమ్ మరియు, దీర్ఘకాలిక సముద్రపు అలలు అనుకోని మరియు, ఆకస్మిక పెద్ద మొత్తంలో నీటివల్ల సంభవించును మహా సముద్రంలో తరంగ దైర్ఘ్యముల మధ్య దూరము 100 కిలోమీటరు వరకు ఉండి మరియు, తరంగ సమయము 5 నిమిషముల నుండి ఒక గంట వరకు వుండ వచ్చును అటువంటి సునామీలు గంటకి 600 నుండి 800 కిలోమీటర్లు వేగంతో, నీటి లోతుపైన ఆధారపడి ప్రయాణించును. భూకంపం వల్ల కాని సబ్ మేరైను వల్ల కాని వచ్చు పెద్ద అలలు తీర ప్రాంతాలను కొన్ని నిముషముల వ్యవధిలో ముంపునకు గురిచేయ గలవు భూకంపము వలన ఏర్పడిన సునామి కొన్ని వేల కిలోమీటరుల దూరం మహా సముద్రంలో ప్రయాణించి కొన్ని గంటల తరువాత తీర ప్రాంతాలలో విధ్వంసం సృష్టించగలదు.<ref name=Noson>{{Cite book|last=Noson, Qamar, and Thorsen|publisher=Washington State Earthquake Hazards|date=1988|title=Washington Division of Geology and Earth Resources Information Circular 85}}</ref>
 
సాధారణముగా, రిక్టర్ స్కేల్ పై భూకంప తీవ్రత 7.5 గా నమోదైయ్యే సబ్‌డక్షన్ భూకంపాల వలన సునామిలు సంభవించవు.
పంక్తి 145:
 
=== మానవుని ప్రభావాలు ===
[[రోగము/వ్యాధి|రోగములు]] ([[:en:disease|disease]]), కనీస అవసరములలో కొరత, ప్రాణ నష్టము, అధిక బీమా కంతులు, సాధారణ ఆస్తి నష్టము, రహదారి మరియు, వంతెనల నష్టము, భవంతులు కూలుట, లేక భవిష్యత్తులో సంభవించి భూకంపముల వల్ల కూలుటకు వీలగు భవంతుల పునాదులు కడులుట వంటివి భూకంపముల వల్ల కలుగును. భూకంపము వలన అగ్ని పర్వత స్వభావము కలిగిన పేలుడు వల్ల (1816)<ref>{{Cite web|url=http://www.discoverychannel.co.uk/earth/year_without_summer/facts/index.shtml|title=Facts about The Year Without a Summer|publisher=National Geographic UK|website=|access-date=2009-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20080703223130/http://www.discoverychannel.co.uk/earth/year_without_summer/facts/index.shtml|archive-date=2008-07-03|url-status=dead}}</ref>లో సంభవించిన [[సమ్మర్ /వేసవి లేని సంవత్సరము|వేసవి లేని సంవత్సరములో]] ([[:en:Year Without a Summer|Year Without a Summer]]) వలె పంట నష్టము కలుగును
 
ప్రాణ నష్టము అనునది అన్నింటి కన్నా పెద్ద నష్టముగా అంగీకరింప బడుతున్నది.<ref>{{Cite web|url=http://www.globalchange.umich.edu/globalchange1/current/lectures/nat_hazards/nat_hazards.html|title=Earthquakes and Volcanoes|publisher=University of Michigan}}</ref>
 
== భూకంపాల గురించిన సిద్ధత ==
ఈ రోజుల్లో, భూకంపాలనుండి రక్షించుకొనడానికి మరియు, ఎక్కువ ప్రమాదాలు జరగకుండా ముందు జాగ్రత్తలు తీసుకొనడానికి చాలా మార్గాలు వున్నాయి, అవి క్రింద సూచించబడిన పద్ధతులు: [[భూకంపాల ఇంజినీరింగ్]] ([[:en:Earthquake engineering|Earthquake engineering]]), [[భుకంపాలకోరకు సిద్ధపడి వుండడం]] ([[:en:Earthquake preparedness|Earthquake preparedness]]), [[ఇళ్ళలో తీసుకొను భూకంప జాగ్రత్తలు]] ([[:en:Household seismic safety|Household seismic safety]]),[[భూకంపాలను అడ్డుకొనుట(ఎఅర్త్కుఅకె రెసిస్టన్స్)|భూకంపాలను అడ్డుకొనుట]] ([[:en:Seismic retrofit|Seismic retrofit]]), [[భుకంపనాల విపత్తు]] ([[:en:Seismic hazard|Seismic hazard]]), [[భు ప్రకంపనాల నుండి ఉపసమనము]] ([[:en:Mitigation of seismic motion|Mitigation of seismic motion]])(ఇవే కాకుండా కొత్తవైనా పద్ధతులు, వస్తువలు,) మరియు, [[భవిష్యత్తులో వచ్చు భుకంపముల గురించి ముందుగా తెలియచేప్పుట]] ([[:en:Earthquake prediction|Earthquake prediction]]).
== భూకంపాల్ని నిక్కచ్చిగా పసిగట్టటం ==
* జాతీయ భూభౌతిక పరిశోధన కేంద్రం (ఎన్‌జీఆర్‌ఐ) పరిశోధకులు 'న్యూక్లియేషన్‌ టెక్నిక్‌'గా పిలిచే పరిజ్ఞానంతో మహారాష్ట్రలోని కోయినా ప్రాంతంలో భూకంపాలు సంభవించడానికి ఐదు రోజుల ముందుగానే గుర్తించారు. (ఈనాడు16.12.2009)
 
== సంప్రదాయములో భూకంపాలు ==
=== పురాణములు మరియు, మతము ===
[[నోర్స్ పురాణము|నోర్స్ పురాణముల]] ([[:en:Norse mythology|Norse mythology]])లో [[లోకి అను దేవుడు|లోకి దేవుడి యొక్క ఉగ్రమైన /తీవ్రమైన యుద్ధమే భుకంపంగా వర్ణించబడినది]] ([[:en:Loki|Loki]]).[[బల్ద్ర్]] ([[:en:Baldr|Baldr]]) అను అందము మరియు, కాంతి దేవతని లోకి అను తుంటరి మరియు, పోకిరి [[ఏసిర్|దేవుడు]] ([[:en:Aesir|god]]) చంపినపుడు, లోకిని శిరసు ఫై విషం చిందు పాము వున్న గుహలో బంధించి శిక్షించారు. లోకి మీద పడు విషాన్ని అతని భార్య [[సిగ్య్న్]] ([[:en:Sigyn|Sigyn]]) ఒక గిన్నెలో పట్టి పారబోయునపుడు అతని ముఖముఫై పడు విషమును విదుల్చునపుడు భూకంపము సంభవించుచున్నది<ref>{{cite book|last=[[Snorri Sturluson|Sturluson, Snorri]]|title=[[Prose Edda]]|date=1220}}</ref>
 
[[గ్రీకు పురాణము|గ్రీకు పురాణములలో]] ([[:en:Greek mythology|Greek mythology]]), [[పోసేఇడోన్ అని పిలువబడు గ్రీకు పురాణములోని దేవుడు|పోసేఇడోన్]] ([[:en:Poseidon|Poseidon]]) భూకంపాలకు దేవుడు మరియు, కారకుడు. ఆయన మనస్తాపముతో ఉన్న సమయమున భూమిని తన [[త్రిశూలము]] ([[:en:trident|trident]])తో పొడిచినపుడు భూకంపములు మరియు, ఇతర బీభత్సములు కలుగుతున్నవి ఆయన భూకంపములను కలిగించి ప్రజలను శిక్షించును మరియు, భయకంపితులను చేయుచుండే వాడు.<ref>{{cite web|url=http://www.pantheon.org/articles/p/poseidon.html|title=Poseidon|last=Sellers|first=Paige|date=1997-03-03|work=Encyclopedia Mythica|accessdate=2008-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20080902103821/http://www.pantheon.org/articles/p/poseidon.html|archive-date=2008-09-02|url-status=dead}}</ref>
 
=== జనప్రియమైన సంప్రదాయము ===
ఆధునిక [[జనప్రియమైన సంప్రదాయము|ప్రాచుర్యము పొందిన నాగరికతలో]] ([[:en:popular culture|popular culture]]) భూకంపంపులు [[గ్రేట్ హన్శిన్ భూకంపము|1996లో కోబే]] ([[:en:Great Hanshin earthquake|Kobe in 1995]]) లేక [[1906 సాన్ ఫ్రాన్సిస్కో భూకంపము|1906లో సం ఫ్రాన్సికో]] ([[:en:1906 San Francisco earthquake|San Francisco in 1906]]) <ref name="Van Riper 60">{{cite book|last=Van Riper|first=A. Bowdoin|title=Science in popular culture: a reference guide|publisher=[[Greenwood Press]]|location=Westport|date=2002|pages=60|isbn=0–313–31822–0}}</ref> వంటి నిరర్ధకముగా వున్న గొప్ప నగరములకు గుర్తుగా ఉన్నాయి. ఎటువంటి ముందు సూచన హెచ్చరికలు లేకుండా సంబవించే భుకంపాలని ఫిక్షనల్ భుకంపములు అంటారు.<ref name="Van Riper 60" /> ఈ కారణము వల్లే భూకంపములను వుటంకించు కథలలో వలె సాధారణంగా విధ్వంసములతో మొదలయి వాటి పర్యవసానముల అనంతర పరిస్థితి ''[[పగటి కాంతిలోకి చిన్న నడక|డే లిత్‌కు షార్ట్ వాక్]] ([[:en:Short Walk to Daylight|Short Walk to Daylight]])''(1972), ''[[చర్మము పైన ముడత|ది రాగ్గేడ్ ఎద్జే]] ([[:en:A Wrinkle in the Skin|The Ragged Edge]])''(1968) లేక ''[[Aftershock: Earthquake in New York]]''(1998)<ref name="Van Riper 60" /> వలె మారెను. గుర్తింపదగిన ఉదాహరణ హేన్రిచ్ వాన్ క్లేస్ట్ యొక్క క్లాస్సిక్ నోవెల్ల, 1964 సాన్తిఅగోలో జరిగిన వినాశనాన్ని గురించి తెలుపు'' [[చిలే దేశములో భూకంపము|చిలిలో జరిగిన భూకంపము]] ([[:en:The Earthquake in Chile|The Earthquake in Chile]])''.[[హరుకి మురకమి]] ([[:en:Haruki Murakami|Haruki Murakami]]) యొక్క చిన్ని కల్పనా కదల సంపుటి, ''ప్రకంపనాల తర్వాత '', 1995 కొబ్ భూకంప పర్యవసానాల గురించిన వర్ణన.
 
అన్నింట్లో బాగా ప్రాచుర్యం పొందిన ఒక కల్పనా భూకంపము హైపోతేటికల్ "బిగ్ ఒన్" ఊహించిన [[కాలిఫోర్నియా]] ([[:en:California|California]]), [[సాన్ అన్ద్రేఅస్ ఫాల్ట్]] ([[:en:San Andreas Fault|San Andreas Fault]]) ఒకరోజు, నవలలోని వర్ణనలు'' [[రిక్టర్ 10]] ([[:en:Richter 10|Richter 10]])''(1996) మరియు,'' [[గూడ్బై కాలిఫోర్నియా(నావెల్ )|గుడ్ బై కాలిఫోర్నియా]] ([[:en:Goodbye California (novel)|Goodbye California]])''(1977) మిగిలిన అన్నింట్లో.<ref name="Van Riper 60" /> జాకబ్ ఎం.అప్పెల్ యొక్క విసదీకారించిన-పద్యరూకంయ్న చిన్న కథ'', పోల్చబడిన భుకంపాసాస్త్రము'', ఆ విషయాలని కాం అను కళాకారుడు ఎవరైతే ఒక పెద్ద స్త్రీని వప్పిస్తాడో నూతన నిబంధనము యొక్క కడపటి పుస్తకము భూకంపము సంభావించుటకు సిద్దంగా ఉంది.<ref>జే ఎం అప్పెల్.పోల్చబడిన భుకంపశాస్త్రము వేబెర్ స్టడీస్(మొదటి ప్రచురణ), సంపుటి 18, సంచిక 2.</ref> ఇన్'' ప్లేఅసురే బోఅటింగ్ ఇన్ లితుయ బే'', అన్ని కథలలో ఒకటి [[జిం షెపర్డ్]] ([[:en:Jim Shepard|Jim Shepard]]),''లైక్ యు హాడ్ ఉన్దేర్స్తాండ్, అన్య్వయ్'', ది "బిగ్ ఒన్" ఇంకా ఎక్కువ త్సునామి వినాశనాలకు దారి చూపుతుంది.
 
== ఇవి కూడా చూడండి ==
పంక్తి 180:
** [http://science.howstuffworks.com/earthquake.htm భుకంపములు ఎలా పనిచేస్తాయి ]
** [http://www.howstuffworks.com/12-of-the-most-destructive-earthquakes 12 భయంకరమైన నాశనము చేయు భుకంపములు]
* [http://www.edu4hazards.org/earthquake.html భూకంపము ఎలా సంభవించును --పిల్లలకి మరియు, యువతకి సూచనలు]
* [https://web.archive.org/web/20090321111015/http://www.geo-world.org/earthquake/ భుకంపములు మరియు, ప్లేట్ టెక్టోనిక్స్ కొరకు సూచనలు]
* [http://pubs.usgs.gov/gip/earthq1/ "భుకంపములు"] --- కే ఏ ఏం.షెడ్లాక్ &లూఇస్ సి.పకిసేర్ వ్రాసిన పుస్తకము
* [http://pubs.usgs.gov/gip/earthq4/severitygip.html భుకంపముల యొక్క తీవ్రత ]
పంక్తి 190:
* [http://www.geo.mtu.edu/UPSeis/locating.html జెఒ. ఎంటీయు.ఈడు] ------ భుకంపముల భుకంపకేంద్రాన్ని గుర్తించడము ఎలా
* [http://nisee.berkeley.edu/elibrary/browse/kozak?eq=5234 చారిత్రిక భుకంపములను గురించి తెలుపు చిత్రములు/బొమ్మలు]
* [https://web.archive.org/web/20090216155245/http://earthquakecountry.info/ ఎఅర్థ్కుఅక్ కోన్త్రి.ఇన్ఫో ] భుకంపాలకోరకు సిద్ధపడి వుండడం మరియు, భుకంపముల గురించి తెలుపు ఫేక్ జవాబులు
* [http://www.guardian.co.uk/flash/0,5860,1121610,00.html ఇంటర్ఆక్టివ్గైడ్:భూకంపాలు] --- [[గార్డియన్ అన్లిమిటెడ్|గార్డియన్ అన్లిమిటెడ్ రచించిన విద్యాపరమైన బహుమానం]] ([[:en:Guardian Unlimited|Guardian Unlimited]])
* భూకంపాల గురించిన విషయాలు (డేటా ) తెలుసుకొనుటకు మరియు, అర్ధంచేసుకొనుటకు విద్యసంభందిత 3D ప్రెజంటేషన్ సిస్టమ్------- [https://web.archive.org/web/20060902110710/http://geowall.geo.lsa.umich.edu/visualization.html జియోవాల్ ]
* [https://web.archive.org/web/20090228023223/http://sciencecourseware.com/VirtualEarthquake/ విర్చువల్ భూకంపము ]—విద్యసంభందిత సైటు ఎపిసెంతెర్స్ ఎలా ఏర్పడతాయి మరియు, తీవ్రతను ఎలా గుర్తించాలి అనే విషయాలను తెలియచేస్తుంది
* [http://archives.cbc.ca/IDD-1-75-1561/science_technology/earthquakes_and_tsunamis/ సిబీసి డిజిటల్ అర్చివెస్ ---- కెనడా యొక్క భూకంపాలు మరియు, త్సునమీలు ]
* [http://www.dmoz.org/Science/Earth_Sciences/Geophysics/Earthquakes/ భుకంపాల విద్యా సంబంధ వనరులు --ద్మోజ్ ]
 
పంక్తి 213:
* [http://www.kenken.go.jp/english/index.html భవన పరిసోధకా సంస్థ]
* [http://iisee.kenken.go.jp/utsu/ ప్రపంచ భూకంపాల నష్టాల గురించిన సమాచారము, ప్రాచీన కాలము (3000బిసి) నుంచి 2006 వరకు] - భవన పరిసోధకా సంస్థ(జపాన్)[[:ja:建築研究所|(建築研究所)]] జాపనీసులో
* [http://weathernews.jp/quake/ గత 7 రోజులలో ప్రకంపనల చర్య- వాతావరణ వార్తలు ఐ ఎన్ సి.], గుండ్రంగా ఉండే [[జపాన్ వాతావరణ పరిశోధక ఏజెన్సీ భూకంప తీవ్రత ను తెల్పే కొలత|షిన్డో (震度)]] ([[:en:Japan Meteorological Agency seismic intensity scale|shindo (震度)]]) కొలత మరియు, దాని స్థానము.
** [http://weathernews.com/wpfglobal.xbap వాతావారణ వార్తలు ఐ ఎన్ సి, గ్లోబల్ వెబ్ సైట్ ]
 
==== న్యూ జీలాండ్ ====
* [https://web.archive.org/web/20091009073323/http://www.geonet.org.nz/earthquake/quakes/latest.html జియోనెట్ -- న్యూ జీలాండ్ భూకంప సమాచారము(కిత్తగా మరియు, ఇటీవల జరిగిన భూకంపాలు )]
 
==== యునైటెడ్ స్టేట్స్ ====
పంక్తి 223:
* [https://web.archive.org/web/20090228040619/http://www.data.scec.org/ దక్షిణ కేలిఫోర్నియా భూకంపాల డేటా సెంటర్]
* [http://www.scec.org దక్షిణ కాలిఫోర్నియా భూకంప సెంటర్ (ది సౌతేర్న్ కాలిఫోర్నియా ఎఅర్థ్కుఅక్ సెంటర్ ) (యస్ సి ఈ సి )]
* [https://web.archive.org/web/20090224145132/http://www.earthquakecountry.info/roots/ భూకంపము దేశాలను కూకటివేళ్ళతో సహా పెకలిస్తుంది ] భూకంపాల సామాన్య శాస్త్రము మరియు, సిధపదివుందడము అను చేతి పుస్తకాన్ని యస్ సి ఈ సి వారు ప్రచురణ చేసారు.
* [https://web.archive.org/web/20090306075606/http://www.data.scec.org/recenteqs/Quakes/quakes0.html కాలిఫోర్నియా మరియు, నెవాడా లలో ఇటీవల జరిగిన భూకంపాలు]
* [https://web.archive.org/web/20060112160736/http://rev.seis.sc.edu/ ఇటీవలి భూకంపాలను కొలుచు సేఇస్మోగ్రం వయ ఆర్ఈ వి , భూకంపాలను త్వరితగతిన చూచుట ]
* [http://www.iris.edu ఇన్కార్పోరటేడ్ రీసెర్చ్ ఇంస్తితుషన్స్ ఫర్ సేఇస్మోలోజి (ఐ ఆర్ ఐ యస్ )], భూకంప సమాచారము మరియు, సాఫ్ట్ వేర్
* [http://www.iris.edu/seismon/ ఐఆర్ఐయస్ భుకంపముల గురించి తెలుపు సంస్థ]—ఇటీవల జరిగిన భూకంపాల ప్రపంచ పటము
* [http://www.iris.edu/seismo/ సిస్మోఅర్చివేస్] - ప్రపంచములోని భుకంపములను తెలుపు ముఖ్యమైన సేసిమోగ్రం అర్చివెస్
పంక్తి 275:
* [http://carlogesualdo.altervista.org/pagine/terremoto_irpinia_1980.htm 23 నవంబరు 1980,గేసుఅల్దో, దక్షిణ ఇటలీ లో జరిగిన వరుస భూకంపాలు ]
* [http://earthquake.usgs.gov/eqcenter/recenteqsww/ ఇటీవల ప్రపంచ వ్యాప్తంగా జరిగిన భూకంపాలు ]
* [http://www.aus-emaps.com/earthquakesRSS.php రియల్ - టైం భూకంపాలు [[గూగుల్ పటములు]] పైన, ఆస్ట్రేలియా మరియు, మిగిలిన ప్రపంచం.]
* [https://web.archive.org/web/20151123072558/http://earthquakedb.com/ భూకంపాల సమాచారము ]- గణాంక వివరణ మరియు, [[గూగుల్ పటములు]] మరియు, [[గూగుల్ ఎర్త్]]తో కలిసివున్నది
* [https://web.archive.org/web/20090303171522/http://kharita.rm.ingv.it/Gmaps/rec/en/index.htm ఖరిత - ఐ ఎన్ జి వి పోర్టల్ ఫ్ర్ డిజిటల్ కార్టోగ్రఫీ] -గతంలో జరిగిన భూకంపాలను ఐ ఎన్ జి వి ఇటాలియన్ నెట్వర్క్ వారు భద్రపరిచారు (గూగుల్ మ్యాప్తోసహా )
* [https://web.archive.org/web/20090318235224/http://kharita.rm.ingv.it/Gmaps/reg/en/index.htm ఖరిత - ఐ ఎన్ జి వి పోర్టల్ ఫ్ర్ డిజిటల్ కార్టోగ్రఫీ] - ఇటాలియన్ ప్రకంపనాలు ప్రాంతీయంగా 1981-2000 (గూగుల్ మ్యాప్లతో సహా )
"https://te.wikipedia.org/wiki/భూకంపం" నుండి వెలికితీశారు