నూనె: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
చి clean up, replaced: మరియు → , (10), typos fixed: ె → ే , , → , (11), , → , (5) |
|||
పంక్తి 1:
[[దస్త్రం:Motor oil refill with funnel.JPG|thumb|right|కృత్రిమ [[మోటారు నూనె]]ను ఒంచుతున్న దృశ్యం]]
'''నూనె''' లేదా''' తైలం''' ([[ఆంగ్లం]]: '''Oil''') ఒక విధమైన గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద, సాధారణ వాతావరణ పీడనంలో ద్రవరూపంలో ఉండే ద్రవ రసాయన పదార్ధాలు. ఇవి సాధారణంగా [[నీరు|నీటి]] లో కరుగవు. ఇవి ఎక్కువగా [[హైడ్రోజన్]]
== రకాలు ==
[[దస్త్రం:Italian olive oil 2007.jpg|thumb|left|ఆహారంలో వాడే
నూనెలు స్థూలంగా రెండు రకాలు: 1. శిలాజ నూనెలు. ముడి పెట్రోలియం నుండి తయారగు నూనెలు. 2. సేంద్రియ నూనెలు. జంతు, వృక్ష సంబంధిత నూనెలు.
== శిలాజ సంబంధిత నూనెలు ==
ముడి [[పెట్రోలియం]] నుండి మొదట తక్కువ మరుగు ఉష్ణోగ్రత (boiling point) కలిగిన [[హెక్సెను]], పెట్రొలు/[[పెట్రోల్]], [[కిరోసిన్ ]], [[డీసెలు]] వంటి వాటిని ఆంశిక స్వేదనక్రియ (fractional distillation) ద్వారా ఉత్పత్తి చేసిన తరువాత యేర్పడునవి, అధిక మరుగు ఉష్ణోగ్రత ఉన్నవి [[ఖనిజ తైలము]] / ఖనిజ నూనెలు (mineral oils). వీటిలో కొన్ని ఇంధనాలుగా, కందెనలుగా, ఇంజను నూనెలుగా
== సేంద్రియ (ఆర్గానిక్) నూనెలు ==
పంక్తి 15:
=== జంతు నూనెలు ===
'''జంతు/జీవనూనెలు''' : జంతు నూనెలను భూమిమీద నివసించు
* 1. క్షీరద జంతువుల [[పాలు|పాల]] నుండి ఉత్పతిచేయు కొవ్వులు (ఆవు, గేదె, మేక వంటి క్షీరదాలు).
పంక్తి 23:
'''వృక్షనూనెలు''' : వృక్ష నూనెలు రెండు రకాలు.
1. మొక్కల/చెట్ల పళ్లగుజ్జు, విత్తనాల నుండి ఉత్పన్నమగు నూనెలు/కొవ్వులు. వీటినే''' శాకతైలములు/నూనెలు''' (vegetable oils) అంటారు. ఇందులో ఎక్కువ నూనెలు ఆహారయోగ్యమైనవి (edible oils). ఇవి[[సంతృప్త కొవ్వు ఆమ్లం|సంతృప్త కొవ్వుఆమ్లాలు]]
* పళ్ళగుజ్జు నుండి తీయునూనెలు: [[ఆలివ్ నూనె]],
* మొక్కల విత్తనముల నుండి తీయు నూనెలు: [[వేరుశెనగ]], [[నువ్వులు]], [[ఆవాలు]], [[పొద్దుతిరుగుడు నూనె]], [[కుసుమ]], [[పత్తిగింజల నూనె]] వంటివి.
* చెట్ల గింజల నుండి తీయు నూనెలు: [[వేప]], [[కానుగ]], [[ఇప్ప]], [[మామిడి]], [[సాల్‌సీడ్ నూనె]]
2. మొక్కల/చెట్ల [[ఆకులు]], [[పూలు]], పూలమొగ్గలు, బెరడు, కాండం, దుంపవేర్లు (rhizomes), పళ్లతొక్కలు (peels or skins)
* పూల నుండి తీయునూనెలు: [[గులాబీ]], [[మల్లె| మల్లెలు]], జాజి వంటివి.
* పూల మొగ్గల నుండి: లవంగనూనె వంటివి.
* బెరడునుండి: దాల్చినచెక్క (cinnamon), cassia,
* ఆకుల నుండి: నీలగిరి (Eucalyptus), దాల్చిన (cinnamon), లెమన్‌గ్రాస్‌, పెప్పెర్‌మెంట్, రోజ్‌మేరి, టీ నూనెలు
* కాండం నుండి: గంధంనూనె, దేవదారు (cedar), కర్పూరం, రోజ్‌వుడ్‌ నూనెలు.
పంక్తి 49:
=== చల్లదనం ===
మినరల్/ఖనిజ నూనెలను కొన్ని విద్యుత్ పరికరాలలోని వేడిని తగ్గించడానికి వాడతారు. ముఖ్యంగా[[విద్యుత్తు]] ట్రాన్సుఫారంలలో. విద్యుత్తు ఉత్పత్తికేంద్రాలలో ఉత్పత్తి అయిన విద్యుతును పంపిణి చేయునప్పుడు, ఉపవిద్యుత్తు పంపిణి కేంద్రాలకు పంపుటకు, ఎక్కువ వోల్టేజికి మార్చి (11-33KV) సరాఫరా చేయుదురు. అలాగే ఉపవిద్యుత్తుకేంద్రాలలో విద్యుత్తు వొల్టేజిని తగ్గించి (గృహాలకు250 volts,
=== ఇంధనం ===
పంక్తి 73:
{{నూనెలు}}
{{ఆవశ్యక నూనె}}
[[వర్గం:రసాయన శాస్త్రము]]
[[వర్గం:ఆహార పదార్థాలు]]
| |||