షియా ఇస్లాం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0 |
చి clean up, replaced: మరియు → , (26), typos fixed: లో → లో , , → , (22) |
||
పంక్తి 1:
[[దస్త్రం:ImamAliMosqueNajafIraq.JPG|thumb|right|275px|[[:en:Imam Ali Mosque|ఇమామ్ అలీ మస్జిద్]] - [[:en:Najaf|నజఫ్]], [[ఇరాక్]], [[:en:Imamah (Shi'a doctrine)|షియా ఇమామ్]] [[అలీ ఇబ్న్ అబీ తాలిబ్]] ఖనన ప్రదేశం.]]
{{షియా ఇస్లాం}}
'''షియా ఇస్లాం''' (ఆంగ్లం : '''Shia Islam''') ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] شيعة '''షి‘యాహ్'''), కొన్నిసార్లు, షియా, షియైట్ అనీ ఉచ్ఛరించబడుతుంది. [[ఇస్లాం]]
== వ్యుత్పత్తి
{{main|:en:Shia etymology|'షియా' పద వ్యుత్పత్తి}}
''షియాహ్'' బహువచనం, ''షియ్'' ఏకవచనం,<ref name="The New Encyclopædia Britannica 1998, p 738"/> అర్థం అనుయాయుడు, అనుంగుడు, సహచరుడు లేదా విభాగం. [[ఖురాన్]] లోనూ ఈ పదము ఉపయోగించబడినది (షియా ఇస్లాం గురించి కాదు) ఈ పద ఉపయోగ సమయంలో స్ఫురించే భావన "అనుయాయుడు", ఋణాత్మక
"షియా" అను పదము, ''షియా‘తు ‘అలీ'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] : شيعة علي ) నకు సంక్షిప్తరూపం, అర్థం, "అలీ అనుయాయుడు" లేదా "అలీ విభాగానికి చెందినవాడు".<ref name="The New Encyclopædia Britannica 1998, p 738"/>
పంక్తి 16:
[[దస్త్రం:(S.A.W) grave.jpg|thumb|200px|[[ముహమ్మద్]] సమాధి గల [[మస్జిద్ ఎ నబవి]] [[మదీనా]], [[సౌదీ అరేబియా]].]]
{{Main|:en:Status of a Shia Imam{{!}}షియా ఇమామ్ యొక్క పీఠం}}
ప్రారంభపు షియా సమూహం
=== జ్ఞాన దీపిక ===
{{main|:en:'Aql{{!}}అక్ల్}}
ఇస్లాంలో `అక్ల్ అనే పదము ఎక్కువగా, ప్రారంభకాలపు షియా పండితులు ఉపయోగించారు. అరబ్బీ పదజాలమైన ''హిల్మ్'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] حلم ) లేదా 'జ్ఞానం' అర్థం "సంపూర్ణ న్యాయం, స్వీయ సహనం
అక్ల్ కలిగినవాడిని ''అల్-ఆఖిల్'' అనీ (బహువచనం : అల్-ఉక్ఖాల్ ) ఈతడు భగవంతునితో సాన్నిహిత్యం కలిగివుంటాడనీ సిద్ధాంతం. ఇమామ్ [[:en:Ja'far al-Sadiq|జాఫరె సాదిఖ్]] ఈవిధంగా సెలవిస్తారు "ఈ అక్ల్, ఓ అవగాహన, అల్లాహ్ ఎవరిని ప్రేమిస్తాడో వారి కొరకు కలిగే అవగాహన, అల్లాహ్ ''సత్యము'', ఈ సత్యము గురిచించి తెలిపే 'ఇల్మ్' లేదా దివ్యజ్ఞానము ద్వారా మానవాళికి సేవలందించవచ్చును".
పంక్తి 30:
=== ఇస్మాహ్ ===
{{main|:en:Ismah{{!}}ఇస్మాహ్}}
ఇస్లాంలో ''ఇస్మాహ్''' అనునది, చెడునుండి స్వేచ్ఛ పొందే దివ్యమార్గం.<ref>Dabashi, ''Theology of Discontent'', p.463</ref> ముస్లింల విశ్వాసాల ప్రకారం, ముహమ్మద్ ప్రవక్త
=== ఆధ్యాత్మిక విశ్వాసాలు ===
పంక్తి 38:
=== విశ్వాసము ===
{{main|:en:The Occultation{{!}}మెహదీ అవతరణ}}
షియా ఇస్లాం విశ్వాసాల ప్రకారం, పండ్రెండవ ఇమామ్ అయిన [[:en:Mahdi|మహది]], ఒకానొకప్పుడు అదృశ్యుడయ్యాడు, తరువాత ఏదో ఒక రోజు మరలా సాక్షాత్కరిస్తాడు, ప్రపంచంలో న్యాయాన్ని తిరిగీ స్థాపిస్తాడు. కొన్ని షియా వర్గాలు, ఉదాహరణకు [[:en:Zaidi|జైదీ]], [[:en:Nizari|నిజారీ]]
== చరిత్ర ==
పంక్తి 57:
{| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" width="72%" align=left
|+[[మధ్య ప్రాచ్యం]]
|-
! bgcolor="#DDDDFF" width="15%" |దేశం
పంక్తి 134:
| align=right | 1
|-
|colspan=4 style="font-size:.7em"|Source: [http://findarticles.com/p/articles/mi_m0PBZ/is_3_87/ai_n27245724/pg_5?tag=artBody;col1 మధ్యప్రాచ్యం, పశ్చిమదేశాలు,
|}
{{-}}
పంక్తి 159:
== శాఖలు ==
షియా విశ్వాసాలు మొత్తం చరిత్రలో ఇమామ్ల గురించి విభేదాల గురించే కానవస్తుంది. ఈ వివాదాలవలనే ఈ సమూహం అనేక శాఖలుగా చీలిపోయింది. ఈ శాఖలు ఒక్కో ఇమామ్ ను మద్దతు తెలుపుతూ వర్గాలుగా చీలిపోయారు. వీరిలో అతిపెద్ద శాఖ ''అస్నాయె అషరి''
* అస్నాయె అషరి (బారా ఇమామ్ షియాలు) : ఈ విశ్వాసం గల సమూహం ఎక్కువగా [[ఇరాన్]]లో (అంచనా. 90%), [[అజర్బైజాన్]] (అంచనా. 85%), [[బహ్రయిన్]] (అంచనా. 75%), [[ఇరాక్]] (అంచనా. 65%), [[యెమన్]] (అంచనా. 45%), [[లెబనాన్]] (అంచనా. 35%) <ref>{{Cite web |url=http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?fuseaction=wq.essay&essay_id=202986 |title=The Revenge of the Shia<!-- Bot generated title --> |website= |access-date=2009-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090103104042/http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?fuseaction=wq.essay&essay_id=202986 |archive-date=2009-01-03 |url-status=dead }}</ref>, [[కువైట్]] (అంచనా. 35%), [[టర్కీ]] (అంచనా. 25%), [[అల్బేనియా]] (అంచనా. 20%), [[పాకిస్తాన్]] (అంచనా. 20%)
* జైదీయులు : బారా ఇమామ్లలో ఐదవ ఇమామ్ అయిన [[:en:Muhammad al-Baqir|ముహమ్మద్ అల్ బాకర్]] గురించి భేదాభిప్రాయాలు, వీరికున్నాయి. సమకాలీన ప్రభుత్వంలో గల లంచగొండితనాన్ని రూపుమాపడానికి [[:en:Zaid ibn Ali|జైద్ ఇబ్న్ అలీ]] లేదా [[హుసేన్ ఇబ్న్ అలీ]] లాగా ఉద్యమించలేదనే అపవాదు. వీరు ప్రధానంగా [[యెమన్]]లో కానవస్తారు.
* ఇస్మాయిలీ : వీరి భేదాభిప్రాయం బారా ఇమామ్ లలో ఏడవ ఇమామ్ అయిన [[:en:Musa al-Kadhim|మూసా అల్ కాజిమ్]] గురించి, వీరి విశ్వాసం ప్రకారం [[:en:Isma'il ibn Jafar|ఇస్మాయీల్ ఇబ్న్ జాఫర్]] తన తండ్రి [[జాఫర్ అల్ సాదిక్]] వారసత్వాన్ని పొందాడు. ఇస్మాయిలీలు చిన్న సమూహాలుగా [[ఆఫ్ఘనిస్తాన్]], [[పాకిస్తాన్]], [[ఉజ్బెకిస్తాన్]], [[భారతదేశం]], [[యెమన్]], [[చైనా]]
=== పండ్రెండు ఇమామ్లు ===
పంక్తి 197:
{{main|:en:Practices of the Religion{{!}}మతపరమైన సాంప్రదాయాలు}}
[[దస్త్రం:Muharram procession 2, Manama, Bahrain (Feb 2005).jpg|thumb|270px|right|[[బహ్రయిన్]] లోని షియా ముస్లింలు, ముహర్రం నెలలో "మాతం" (శోకం) ప్రకటించే సన్నివేశం.]]
[[:en:Twelver|అస్నా అషరి]] (బారా ఇమామ్) ధార్మిక సిద్ధాంతాల ప్రకారం, సున్నీ ముస్లింల లాగా ఐదు సిద్ధాంతాలు ([[ఇస్లాం ఐదు మూల స్తంభాలు]]) ఆచరిస్తూనే ఇంకో మూడు సిద్ధాంతాలు "స్తంభాలు"గా కూడా పాటిస్తారు. మొదటిది [[జిహాద్]], సున్నీ ముస్లింలకు ఈ జిహాద్ అంతగా ప్రాధాన్యము కానిది, రెండవది ''[[:en:Commanding what is just|న్యాయ పోరాటం]]'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] : امر بالمعروف ), ఈ పోరాటం న్యాయ సాంప్రదాయకమైనది, ఇతరులకూ ఇలా చేయమని బోధించేది. మూడవది ''[[:en:Forbidding what is evil|చెడును వ్యతిరేకించడం]]'' ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] النهي عن المنكر ), ముస్లింలకు, చెడును విడనాడడమే కాకుండా చెడు జరగకుండా ఆపే బాధ్యతలనూ గుర్తుకు తెస్తుంది
# [[సలాహ్]] (ప్రార్థన) – ప్రతిరోజూ ఐదు పూటలు ప్రార్థనలు ఆచరించడం.
# [[సౌమ్]] (ఉపవాసాలు) [[రంజాన్]] నెలలో ఉపవాసాలు.
# [[హజ్]] (పుణ్యయాత్ర) – జీవితంలో కనీసం ఒక్కసారి, [[మక్కా]] నగరంలోని [[కాబా]] గృహాన్ని సందర్శించి, హజ్ ను ఆచరించడం.
# [[జకాత్]] (పేదలకు దాన ధర్మాలు) – పన్నుల రూపంలో పేదలకు దానధర్మాలను ఇవ్వడం (2.5% ఆదాయం
# [[:en:Khums|ఖుమ్]] (ఐదవ వంతు పొదుపులు) – ఇమామ్ కు పన్ను రూపేణా చెల్లించడం. (سهم امام)
# [[:en:Jihad|జిహాద్]] (సంఘర్షణ) – అల్లాహ్ కొరకు సంఘర్షణ పడడం. జిహాద్ లు రెండు రకాలు 1. జిహాద్-ఎ-కుబ్రా : అంతర్-సంఘర్షణ, మానవుని అంతర్లీనంలో వుండే ''మంచి'' (సత్యం)
# న్యాయాన్నే ప్రకటించడం.
# చెడును త్రుంచివేయడం.
# [[:en:Tawalla|తవల్లా]] – అహ్లె బైత్ వారసులను
# [[:en:Tabarra|తబర్రా']] – అహ్లె బైత్ లతో శత్రుత్వం వుంచేవారికి దూరంగా వుండడం.
పంక్తి 213:
'''జాఫరీ చట్టాలు''' లేదా జాఫరీ [[ఫిఖహ్]], బారాఇమామ్ షియాముస్లింల చట్టాలు, వీటిని 6వ షియాఇమామ్ అయిన [[:en:Ja'far al-Sadiq|ఇమామ్ జాఫర్ అల్ సాదిఖ్]] రూపొందించారు.
ముహమ్మద్ ప్రవక్త [[షరియా]]ను [[సున్నహ్]]ను షియాలు కేవలం నోటివాక్కులుగా పరిగణిస్తారు. ముహమ్మద్ అల్లుడు [[అలీ ఇబ్న్ అబీ తాలిబ్|అలీ]], కుమార్తె [[ఫాతిమా జహ్రా|ఫాతిమా]] (అలీ భార్య) వీరూ పండితులే, వీరిద్వారా ప్రజలవద్దకు చేరిన జీవన విధానాలనే తమ జీవనమార్గాలుగా షియాలు ఎన్నుకున్నారు. జాఫరీ చట్టాలలో మూడు పాఠశాలలు గలవు, అవి : [[:en:Usuli|ఉసూలి]] (సిద్ధాంతాలు), [[:en:Akhbari|అఖ్బారీ]],
=== ఇస్మాయీలీ ===
{{main|:en:Ismaili{{!}}ఇస్మాయీలీ}}
ఇస్మాయీలీ : ([[అరబ్బీ భాష|అరబ్బీ]] : الإسماعيليون ''అల్ ఇస్మాయిలియ్యూన్''; [[ఉర్దూ]]: إسماعیلی ''ఇస్మాయీలి'', [[పర్షియన్]] :إسماعیلیان ''ఇస్మాయీలియాన్'') ఇస్లాం లోని ఒక శాఖ
=== జైదీ ===
|