వెనుజులా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

La_Arepa_Venezolana.jpgను తీసేసాను. బొమ్మను తొలగించింది:commons:User:Yann. కారణం: (Copyright violation, see c:Commons:Licensing).
చి clean up, replaced: మరియు → , (182), typos fixed: లొ → లో, ె → ే , , → , (128)
ట్యాగులు: AutoWikiBrowser విశేషణాలున్న పాఠ్యం
పంక్తి 92:
|footnote_e = {{note label|currency|e|none}} On 1 January 2008, a new bolivar was introduced, the ''bolívar fuerte'' (ISO 4217 code VEF) worth 1,000 VEB.
}}'
''వెనుజులా ''' Venezuela''' ({{IPAc-en|audio=en-us-Venezuela.ogg|ˌ|v|ɛ|n|ə|ˈ|z|w|eɪ|l|ə}} {{respell|VEN|ə|ZWAYL|ə}}; {{IPA-es|beneˈswela|am}}) [[దక్షిణ అమెరికా]] లోని ఒక సుసంపన్న దేశము. అధికారికంగా " బొలివేరియన్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వెనుజులా " అంటారు.ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ అయిన ఇది దక్షిణ అమెరికా ఉత్తర సముద్రతీరంలో ఉంది.దేశానికి పశ్చిమ సరిహద్దులో [[కొలంబియా]], దక్షిణ సరిహద్దులో [[బ్రెజిల్]], తూర్పు సరిహద్దులో [[గయానా]] మరియు, ఈశాన్య సరిహద్దులో " ట్రినిడాడ్ మరియు, టొబాగో " ద్వీపం ఉన్నాయి.దేశ వైశాల్యం {{convert|916445|sqkm|abbr=on}} జనసంఖ్య 3,17,75,371. దేశం అత్యంత అధికమైన జీవ వైవిధ్యం కలిగి ఉంది. జీవవైవిధ్యంలో వెనుజులా ప్రపంచంలో 7వ స్థానంలో ఉంది. ఈ దేశములో అపార [[చమురు]] నిల్వలు ఉన్నాయి. ఈ దేశ అతివలు తరచుగా అందాల పోటీలలో గెలుస్తుంటారు. [[ప్రపంచం]]<nowiki/>లోనే అత్యంత ఎత్తయిన '''[[ఏంజెల్స్ జలపాతము]] ''' ఈ దేశములోనే ఉంది.<ref>{{cite web |url=http://www.unep-wcmc.org/#?country=VE&dashboard=show |title=World Conservation Monitoring Centre of the United Nations Environment Programme |date=September 2004 |accessdate=8 January 2016 |website=World Conservation Monitoring Centre of the United Nations Environment Programme (UNEP-WCMC), 2004. Species Data (unpublished, September 2004). |publisher=United Nations Environment programme |author=World Conservation Monitoring Centre of the United Nations Environment Programme}}</ref> పశ్చిమంలో ఆండెస్ పర్వతాలు, దక్షింఅంలో అమెజాన్ బేసిన్ వర్షారణ్యాల వరకు లాస్ లానోస్ మైదానాలు మరియు, మద్యభూభాగంలో కరీబియన్ సముద్రతీరాలు మరియు, తూర్పుభూభాగంలో ఒరినోకో డెల్టా మీదుగా మానవనివాసాలు విస్తరించి ఉన్నాయి.ప్రస్తుతం వెనుజులా అని పిలువబడే ఈ ప్రాంతం స్థానికుల వ్యతిరేకతను అధిగమించి [[1522]]లో స్పెయిన్ కాలనీ రాజ్యంగా ఉండేది. [[1811]]లో ఇది మొదటి ఫ్రెంచి అమెరికన్ కాలనీ రాజ్యం నుండి " ఫస్ట్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వెనుజులా "గా ప్రకటించబడింది. అయినప్పటికీ [[1821]] వరకు సురక్షిత రాజ్యంగా స్థాపించబడలేదు. అప్పటి వరకూ వెనుజులా ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ గ్రాన్ కొలంబియాలో శాఖగా ఉంది. [[1830]]లో వెనుజులా ప్రత్యేకమైన పూర్తి స్వతంత్ర దేశంగా అవతరించింది. 19వ శతాబ్దం నుండి 20వ శతాబ్దం సగం (1958) వరకు వెనుజులా రాజకీయ అల్లర్లు మరియు, నియంతృత్వ ధోరిణి మొదలైన సమస్యలను ఎదుర్కొన్నది.దేశంలో ప్రాంతీయ కౌడిల్లోస్ (సైనిక వీరులు) ఆధిక్యత కొనసాగింది.1958 నుండి దేశంలో డెమిక్రటిక్ ప్రభుత్వాల పాలన కొనసాగింది. [[1980]] మరియు, [[1990]] లలో నెలకొన్న ఆర్థికసంక్షోభం పలు రాజకీయ సంక్షోభాలకు దారితీసాయి.1989లో తీవ్రమైన కరకాజో తిరుగుబాటు, 1992 లో రెండు మార్లు తిరుగుబాటు ప్రయత్నాలు మరియు, 1993లో ప్రభుత్వనిధులను అపహరించాడని అధ్యక్షుడు " కార్లోస్ అండ్రెస్ పెరెజ్ "కు వ్యతిరేకంగా చేసిన అభిశంశన తీర్మానం ఇందులో భాగంగా ఉన్నాయి.ప్రభుత్వం పతనం తరువాత 1998లో ఎన్నికలు నిర్వహించబడ్డాయి. 1999 లో బొలివేరియన్ విప్లవంతో వెనుజులాలో కొత్తరాజ్యాంగం రూపొందించబడింది. తరువాత దేశానికి " రిపబ్లికా బొలివేరియన్ డీ వెనుజులా " (బొలివేరియన్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వెనుజులా) గా పేరు మార్పిడి జరిగింది. వెనుజులా ఒక ఫెడరల్ ప్రెసిడెంషియల్ రిపబ్లిక్. ఇందులో 23 రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి. కాపిటల్ జిల్లాలో కారాకాస్, ఫెడరల్ డిపెండెంసీలైన ద్వీపాలు భాగంగా ఉన్నాయి.ఎస్సెక్యుబో నదికి ఉత్తరంలో ఉన్న గయానా ప్రాంతాలన్నింటినీ (1,59,500 చ.కి.మీ) వెనుజులా విలీనం చేసుకుంది. <ref name="Geneva Agreement, 17 February 1966">{{cite web |url=http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20561/volume-561-I-8192-English.pdf |title=Geneva Agreement, 17 February 1966 |publisher=United Nations}}</ref> లాటిన్ అమెరికన్ దేశాలలో అధికంగా నగరీకరణ చేయబడిన దేశాలలో వెనుజులా ఒకటి.
<ref name="encartaSA">{{cite encyclopedia |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070421194631/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archivedate=21 April 2007 |title=South America |accessdate=13 March 2007 |publisher=Encarta}}</ref><ref name="UNpopstats">{{cite web |url=https://www.un.org/esa/population/publications/wup1999/WUP99ANNEXTABLES.pdf |title=Annex tables |accessdate=13 March 2007 |publisher=United Nations |work=World Urbanization Prospects: The 1999 Revision |format=PDF}}</ref> వెనుజులియన్లలో అత్యధిక ప్రజలు ఉత్తరభూభాగంలోని నగరప్రాంతాలలో నివసిస్తున్నారు. ప్రత్యేకంగా రాజధాని నగరం మరియు, అతిపెద్ద వెనుజులా నగరం అయిన కారాకాస్ నగరంలో అధికంగా నివసిస్తున్నారు.
 
20వ శతాబ్దంలో ఆయిల్ నిక్షేపాలు కనుగొనబడ్డాయి. అంతకు ముందు అభివృద్ధి చెందని కాఫీ మరియు, కొకకయా వంటి వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల ఎగుమతులను ఆయిల్ ఎగుమతులు ఆక్రమించి దేశాన్ని ఆర్థికంగా అభివృద్ధి దశకు తీసుకువచ్చాయి. 1980 ఆయిల్ గ్లట్ ఋణ సంక్షోభం మరియు, ఆర్థిక సంక్షోభాలకు దారితీసింది. 1996 నాటికి ద్రవ్లోల్భణం 100% నికి చేరుకుని 1995 నాటికి పేదరికం 66% నికి చేరుకుంది.{{sfn|McCaughan|2005|p=32}} 1998 నాటికి తలసరి జి.డి.పి 1963 స్థాయికి చేరుకుంది. 1978 తలసరి జి.డి..పి.లో ఇది మూడవవంతు ఉంది. {{sfn|Kelly|Palma|2006|p=207}} 2000 నాటికి ఆయిల్ ధరలు కొత అధికరించి దేశ ఆదాయం అధికరించింది.{{sfn|Heritage|2002|pages=618–621}}
తరువాత వెనుజులా ప్రభుత్వం పాపులిస్ట్ విధానాలు చేపట్టింది. ఇది వెనుజులా ప్రభుత్వ ఆర్థిక స్థితిని అభివృద్ధి చేసి కొనుగోలు శక్తిని అభివృద్ధి చేసి ఆర్థిక అసమానతను మరియు, పేదరికాన్ని తగ్గించింది.{{sfn|Heritage|2002|pages=618–621}}
 
<ref name=Voigt>Kevin Voigt (6 March 2013). [http://edition.cnn.com/2013/03/06/business/venezuela-chavez-oil-economy/ Chavez leaves Venezuelan economy more equal, less stable]. ''[[CNN]].'' Retrieved 5 April 2014.</ref><ref>Dan Beeton and Joe Sammut (6 December 2013). [http://www.cepr.net/index.php/blogs/the-americas-blog/venezuela-leads-region-in-poverty-reduction-in-2012-eclac-says Venezuela Leads Region in Poverty Reduction in 2012, ECLAC Says]. ''[[Center for Economic and Policy Research]]''. Retrieved 5 April 2014.</ref><ref>[http://www.worldbank.org/en/country/venezuela/overview Venezuela Overview]. The World Bank. Last updated 17 November 2014:
*"Economic growth and the redistribution of resources associated with these missions have led to an important decline in moderate poverty, from 50% in 1998 to approximately 30% in 2012. Likewise, inequality has decreased, reducing the Gini Index from 0.49 in 1998 to 0.39 in 2012, which is among the lowest in the region."</ref> అయినప్పటికి తరువాత ఈ విధానాలు వివాదాస్పదం అయ్యాయి. ఫలితంగా ఆర్థిక వత్తిడి, పేదరికం, వ్యాధులు, శిశుమరణాలు, పోషకారలోపం మరియు, నేరం అధికరించాయి. <ref>http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-34983075</ref><ref>{{cite web |title=A New Twist on Capital Flight: Venezuela's Absurd Airfares |url=https://www.bloomberg.com/bw/articles/2013-09-25/a-new-twist-on-capital-flight-venezuelas-absurd-airfares |website=BloombergView |accessdate=31 August 2015}}</ref>{{sfn|Heritage|2002|pages=618–621}}<ref name="NPRdec2014">{{cite news |last1=Siegel |first1=Robert |title=For Venezuela, Drop In Global Oil Prices Could Be Catastrophic |url=http://www.npr.org/2014/12/25/373128433/for-venezuela-drop-in-global-oil-prices-could-be-catastrophic |accessdate=4 January 2015 |agency=NPR |date=25 December 2014}}</ref><ref name="ELPAISfeb2015">{{cite news |last1=Scharfenberg |first1=Ewald |title=Volver a ser pobre en Venezuela |url=http://internacional.elpais.com/internacional/2015/01/30/actualidad/1422646346_475356.html |accessdate=3 February 2015 |agency=El Pais |date=1 February 2015}}</ref><ref name="NYThyperinflation">{{cite news|last1=Herrero|first1=Ana Vanessa|last2=Malkin|first2=Elisabeth|title=Venezuela Issues New Bank Notes Because of Hyperinflation|url=https://www.nytimes.com/2017/01/16/world/americas/nuevos-billetes-venezuela-new-banknotes.html?_r=0|accessdate=17 January 2017|work=[[The New York Times]]|date=16 January 2017}}</ref><ref name=poverty80>{{cite news|title=Chamber of Commerce: 80% of Venezuelans are in poverty|url=http://www.eluniversal.com/noticias/daily-news/chamber-commerce-venezuelans-are-poverty_247647|accessdate=4 April 2016|agency=''[[El Universal (Caracas)|El Universal]]''|date=1 April 2016}}</ref><ref name="VENdepression">{{plainlist|{{bullet}}{{cite news|last1=Gillespie|first1=Patrick|title=Venezuela shuts border with Colombia as cash crisis escalates|url=http://money.cnn.com/2016/12/12/news/economy/venezuela-shuts-colombia-border-cash-crisis/|accessdate=17 January 2017|work=[[CNNMoney]]|date=12 December 2016}}
{{bullet}}{{cite news|last1=Gillespie|first1=Patrick|title=Venezuela: the land of 500% inflation|url=http://money.cnn.com/2016/04/12/news/economy/venezuela-imf-economy/|accessdate=17 January 2017|work=[[CNNMoney]]|date=12 April 2016}}<br>{{bullet}}{{cite news|last1=Rosati|first1=Andrew|title=Venezuela's Economy Was the Worst Performing of 2016, IMF Estimates|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-11/goodbye-recession-hello-depression-venezuela-gdp-takes-10-hit|accessdate=17 January 2017|work=[[Bloomberg.com|Bloomberg]]|date=11 January 2017}}}}</ref>
 
==పేరు వెనుక చరిత్ర ==<!--linked-->
1499 లో అలొంసే డీ ఒజెడా నాయకత్వంలో ఒక బృందం జరిగిన అన్వేషనలో భాగంగా వెనుజులా సముద్రతీరానికి చేరుకుంది. మరాకైబో సరోవరతీరంలో ఉన్న నివాసాలు నావికుడు అమెరిగో వెస్పుక్సికు వెనిస్ నగరాన్ని గుర్తుకుతీసుకువచ్చింది. అందువలన ఆయన ఈప్రాంతానికి వినెజియోలా, పిక్కోలా వెనెజియా అని పేరు పెట్టాడు.{{sfn|Massabié|2008|p=153}}
ఈపేరు స్పానిష్ ప్రభావంతో ప్రస్తుత వినుజులాగా రూపాంతరం చెందింది.{{sfn|Massabié|2008|p=153}} {{sfn|Thomas|2005|p=189}} 16వ శతాబ్దంలో పేర్కొన్న జర్మన్ పదం " క్లెయిన్ - వెనెడిగ్ " పదానికి కూడా లిటిల్ వెనిస్ అనే అర్ధాన్ని స్పురించజేస్తుంది.అయినప్పటికీ వెస్పుక్కీ మరియు, ఒజెడా బృందాలకు చెందిన సభ్యుడు " మార్టిన్ ఫెర్నాండెజ్ డీ ఎంసియో " తన రచనలో వైవిధ్యమైన అభిప్రాయం వెలిబుచ్చాడు. ఈప్రాంతంలో వెనుసియేలా అనే స్థానికజాతి ప్రజలు నివసించిన కారణంగా ఈప్రాంతానికి వెనుజులా అనే పేరు వచ్చిందని ఆయన వివరించాడు. <ref name="ICH_1958_386">{{cite journal |year=1958 |title=Cuadernos Hispanoamericanos |publisher=Instituto de Cultura Hispánica (Agencia Española de Cooperación Internacional) |page=386 |language=Spanish}}</ref>
 
== చరిత్ర ==
===కొలంబియన్ పూర్వకాల చరిత్ర ===
{{double image|right|Campo de Mérida.JPG|298|Timote-Cuica languages.png|112|Timoto-Cuica territory, in present-day [[Mérida State|Mérida, Venezuela]].|Timoto and Cuica toponyms.}}
మానవ అవాసాల సాక్ష్యాల ఆధారంగా ప్రస్తుత వెనుజులా ప్రాంతంలో 15,000 పూర్వం నుండి మానవులు నివసించారని విశ్వసిస్తున్నారు. పశ్చిమ వెనుజులాలోని రియో పెడ్రెగల్ నది ఎగువప్రాంతంలో ఈ సమయంలో ఆకు ఆకారం ఉన్న ఉపకరణాలు, చెక్కుడు ఉపకరణాలు మరియు, ప్లానికాంవెక్స్ స్క్రాపింగ్ ఉపకరణాలు రూపొందించి ఉపయోగించబడ్డాయని ఆధారాలు నిరూపిస్తున్నాయి.{{sfn|Kipfer|2000|p=91}}లేట్ ప్లెయిస్టోసెనే కాలంనాటి ఈటెమొన వంటి వేట ఉపకరణాలు వ్యాయవ్య వెనుజులా ఎల్.జాబొ ప్రాంతాలలో లభించాయి. రేడియోకార్బన్ డేటింగ్ ఆధారంగా ఈ ఉపకరణాలు క్రీ.పూ 13,000 నుండి 7,000 నాటివని భావిస్తున్నారు.{{sfn|Kipfer|2000|p=172}}స్పెయిన్ విజయానికి ముంది ఇక్కడ నివసించిన ప్రజలగురించిన జనసంఖ్య స్పష్టంగా తెలియనప్పటికీ దాదాపు ఒక మిలియన్ ప్రజలు ఇక్కడ నివసించారని అంచనా వేస్తున్నారు.{{sfn|Wunder|2003|p=130}}
అదనంగా ప్రస్తుతం ఇండిజెనిస్ ప్రజలుగా గుర్తించబడుతున్న ప్రజలలో కలినా ప్రజలు (కరిబ్స్), అయుకె,కాక్యూషియో, మరిచే మరియు, టిమొటొ- కుయికా సాంస్కృతిక ప్రజలు భాగంగా ఉండేవారు. వీరిలో అధికంగా అభివృద్ధి చెందిన నాగరికత కలిగిన ప్రజలు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు కలిగిన టెర్రస్ వ్యవసాయభూములతో చక్కని ప్రణాళికా బద్ధమైన గ్రామాలు నిర్మించుకుని నివసించారు.వారు నీటిని నిల్వచేకుని వాడుకునే వారు.<ref name=mahoney>Mahoney 89</ref> వారినివాసాలు ప్రధానంగా రాళ్ళు,కొయ్యలు మరియు, పైకప్పులతో నిర్మించుకున్నారు. వారు చాలాభాగం ప్రశాంతంగా జీవించారు. వారు వ్యవసాయ ఆధారిత జీవితం సాగించారు. ప్రధానంగా ఉర్లగడ్డలు మరియు, ఉల్కో పంటలు పండించారు.
<ref name=art>[http://en.amigosprecolombino.es/cultures/central-america-and-intermedia/venezuela "Venezuela."] ''Friends of the Pre-Columbian Art Museum.'' (retrieved 9 July 2011)</ref> వారు ఆంత్రొపొమార్ఫిక్ సెరామిక్ హస్థకళావస్తువులు తయారుచేసారు. వారు నారుతో వస్త్రాలను మరియు, నివాసాల కొరకు చాపలు నేసారు.
వారు అరెపా అనే ధాన్యం కనిపెట్టారు.ఇది వెనుజులా ప్రధాన ఆహారాలలో ఒకటి. యురేపియన్ విజయం తరువాత యురేపియన్ వారి వలన వ్యాపించిన అంటువ్యాధుల కారణంగా స్థానికజాతి ప్రజలసంఖ్య క్షీణించింది.{{sfn|Wunder|2003|p=130}} కొలంబియన్ పూర్వపు ప్రజలలో కొందరు కొలంబియా ఉత్తర భాగంలో ఉన్న జాతులు మొక్కజొన్న పండిస్తున్నారు.
దక్షిణ కొలంబియా ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న ప్రజలు కర్రపెండలం పండిస్తున్నారు.{{sfn|Wunder|2003|p=130}} ఇలానొస్‌లో చాలాభాగం స్లాష్ అండ్ బర్న్ విధానం అనుసరిస్తున్నారు.
పంక్తి 118:
===కాలనీ పాలన ===
[[File:Musterung-Welser-Armada.png|thumb|The [[Welser]] Armada exploring Venezuela]]
1498లో క్రిస్టోఫర్ కొలబస్ అమెరికాకు మూడవమారు ప్రయాణంచేస్తూ గల్ఫ్ ఆఫ్ పరియా చేరుకున్నాడు. {{sfn|Dickey|1892|p=103}} భూభాగంలో విస్తారంగా ఉన్న మంచినీటిని చూసి ఆశ్చర్యచకితుడై కొలంబస్ ఈప్రాంతాన్ని " భూలోక స్వర్గం " అని వర్ణించాడు.కొలమస్ భూలోకస్వర్గంగా భావించిన ఈప్రాంతానికి " లాండ్ ఆఫ్ గ్రేస్ " అని నామకరణం చేసాడు. అది ప్రస్తుతం వెనుజులా ముద్దుపేరుగా మారింది.[[1522]]లో వెనుజులా ప్రధానభూమిలో స్పెయిన్ స్థాపించిన శాశ్వత సెటిల్మెంటు (కుమనా నగరం) దక్షిణ అమెరికాలో మొదటి సెటిల్మెంటుగా భావించబడుతుంది.{{As of |2008 |alt=present-day}} 16వ శతాబ్దంలో స్పెయిన్ రాజు కాంట్రాక్ట్ ద్వారా జర్మన్ వెల్సర్ బ్యాంకింగ్ కుటుంబానికి మినహాయింపు ప్రాంతంగా (1528-1546) ఇచ్చాడు. స్థానిక నాయకులు గుయాయికైపురొ (సిర్కా 1530-1568) మరియు, టమనకొ (1573లో మరణించాడ్) స్పానిష్ దాడులను అడ్డగించడానికి ప్రయత్నించారు.కొత్తగా చేరిన యురేపియన్లు వారిని అణిచివేసారు. కరాకాస్ స్థాపుకుడు " డియాగొ డీ లొసాడా " అదేశంతో టమనకొ మరణించాడు. <ref name="UNE">{{cite web|publisher=Universidad Nueva Esparta |url=http://www.une.edu.ve/hatillo/historia.htm |title=Alcaldía del Hatillo: Historia |accessdate=10 March 2007 |language=Spanish |deadurl=yes |archiveurl=https://web.https://wayback.archive.org/web/19970702185758/http://www.une.edu.ve/hatillo/historia.htm |archivedate=2 July 1997 }}</ref> 16వ శతాబ్దంలో స్పెయిన్ కాలనైజేషన్ సమయంలో కలినా సంతతికి చెందిన ప్రజలు తమకుతాముగా రోమన్ కాథలిజం స్వీకరించాడు. దీనిని అడ్డగించిన గిరిజన నాయకుల పేర్లు వారి స్మారకార్ధం (కారకాస్, చకాయో మరియు, లాస్ టెకక్యూ) కొన్ని ప్రాంతాలకు పెట్టారు.వారు ఉత్తర సముద్రతీరంలో ఆరంభకాల సెటిల్మెంట్లను స్థాపించడంపై దృష్టి కేంద్రీకరించారు.{{sfn|Wunder|2003|p=130}} 18వ శతాబ్దం మద్యలో స్పానిష్ ఒరియంటో నది లోతట్టు ప్రాంతాలకు విస్తరించారు. ఇక్కడ వారిని యెకునా ప్రజలు (మకిరిటారే ప్రజలు) తీవ్రంగా అడ్డగించారు (1775-1776).{{sfn|Gott|2005|p=203}}తూర్పు వెనుజులా స్పానిష్ ప్రాంతాలను " న్యూ అండలుసియా ప్రొవింస్ " రూపొందించారు.16వ శతాబ్దం ఆరంభంలో ఇది " రాయల్ అయుడియంసియా ఆఫ్ శాంటో డోమింగో " పాలనలో ఉండేది. 18వ శతాబ్దం ఆరంభంలో వెనుజులా లోని అధికభాగం " వైశ్రాయల్టీ ఆఫ్ న్యూగ్రనడా "లో భాగంగా ఉండేది.1777 లో ఇది " కేప్టెంసీ జనరల్ " పేరుతో స్వయప్రతిపత్తి కలిగి ఉంది. 1567లో మద్య సముద్రతీరప్రాంతంలో కారకాస్ పట్టణం స్థాపించబడింది. " లా గుయైరా " నౌకాశ్రయానికి సమీపంలో ఉన్నందున ఇది చాలా కీలకప్రాంతంగా మారింది. ఈప్రాంతం పర్వత లోయలలో ఉన్నందున సముద్రపు దొంగల నుండి రక్షణ లభించింది. ఇది సారవంతమైన మరియు, ఆరోగ్యవంతమైన వాతావరణ పరిస్థితులను కలిగి ఉంది.{{sfn|Ewell|1984|p=4}}
 
=== స్వతంత్రం మరియు, 19వ శతాబ్ధం ===
[[File:Firma del acta de independencia de Venezuela.jpg|thumb|left|The signing of Venezuela's independence, by [[Martín Tovar y Tovar]]]]
[[File:BatallaCarabobo01.JPG|thumb|The [[Battle of Carabobo]], during the [[Venezuelan War of Independence]]]]
అమెరికన్ విప్లవం మరియు, ఫ్రెంచి విప్లవంలో పాల్గొన్న " ఫ్రాంసిస్కో డీ మిరాండా " నాయకత్వంలో అసఫలమైన పలు వరుస తిరుగుబాట్లు జరిగిన తరువాత [[1811]] జూలైలో వెనుజులా స్వతంత్రం ప్రకటించబడింది.<ref>{{cite web |last=Minster |first=Christopher |url=http://latinamericanhistory.about.com/od/independenceinvenezuela/p/10april19venezuela.htm |title=April 19, 1810: Venezuela's Declaration of Independence |publisher=''About'' |accessdate=30 June 2015}}</ref>
తరువాత వెనుజులియన్ స్వతంత్రయుద్ధం ఆరంభం అయింది. 1812లో కారకాస్ భూకంపం సంభవించింది. భూకంపానికి ఇలానెరో వెనుజులియన్ తిరుగుబాటు మొదలైంది. భూకంపం మరియు, తిరుగుబాటు కలిసి వెనుజులాను పతనం చేసింది. .{{sfn|Chasteen|2001|p=103}} 1813 ఆగస్టు 7న రెండవ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వెనుజులా కొన్ని మాసాల తరువాత పతనం అయింది. <ref>{{cite web |last=Left |first=Sarah |title=Simon Bolivar |url=https://www.theguardian.com/news/2002/apr/16/netnotes.venezuela |work=The Guardian |date=16 April 2002 |accessdate=30 June 2015}}</ref>" సైమన్ బొలివర్ " జోస్ అంటానియన్ పాయెజ్ మరియు, అంటానియో జోస్ డీ సుక్రే సాయంతో 1821 లో " బాటిల్ ఆఫ్ కరబొబొ "లో విజయం సాధించిన తరువాత వెనుజులాకు సార్వభౌమాధిపత్యం లభించింది.{{sfn|Gregory|1992|pages=89–90}}
[[1823]] జూలై 24న " జోస్ ప్రుడెంసియో పడిల్లా " మరియు, " రాఫెల్ అర్డనెటా " బాటిల్ ఆఫ్ లేక్ మరకైబొ యుద్ధంలో విజయంతో వెనుజులా స్వాతంత్ర్యం హరించాడు.<ref name="ciawfb">{{cite web |url=http://www.ciaworldfactbook.us/south-america/venezuela.html |title=Venezuela |publisher=''CIA World Factbook'' |accessdate=30 June 2015}}</ref> న్యూ గ్రనడా కాంగ్రెస్ బొలివర్‌కు గ్రనడియన్ సైనికాధికారం ఇచ్చింది. తరువాత ఆయన కొన్ని దేశాలకు స్వతంత్రం కల్పించి " గ్రాన్ కొలంబియా "ను స్థాపించాడు.
{{sfn|Gregory|1992|pages=89–90}} బొలివర్ కొరకు పలు యుద్ధాలలో పాల్గొని విజయం సాధించిన సుక్రే [[ఈక్వెడార్]]కు స్వతత్రం కల్పించి [[బొలీవియా]]కు రెండవ అధ్యక్షుడు అయ్యాడు. వెనుజులా 1830 వరకు " గ్రాన్ కొలంబియా "లో భాగంగా ఉంది. పాయెజ్ నాయకత్వంలో జరిగిన తిరుగుబాటు సమయంలో స్వతంత్ర వెనుజులా ప్రకటన చేయబడింది. కొత్త రిపబ్లిక్‌కు పాయెజ్ మొదటి అధ్యక్షుడు అయ్యాడు.<ref>{{cite web |url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ab55 |title=History of Venezuela |publisher=''History World'' |accessdate=30 June 2015}}</ref> రెండు దశాబ్ధాల యుద్ధాలలో వెనుజులా నాలుగవ వంతు నుండి మూడవ వంతు జనాభా క్షీణించిన తరువాత [[1830]] నాటికి జనసంఖ్య 8,00,000 ఉంది.<ref name="Caudillismo">"[http://countrystudies.us/venezuela/5.htm Venezuela – The Century of Caudillismo]". [[Library of Congress Country Studies]].</ref>
[[File:Abolicion de la esclavitud en Venezuela.jpg|thumb|left|[[José Gregorio Monagas]] abolished slavery in 1854.]]
[[File:Bolivar Arturo Michelena.jpg|thumb|Simón Bolívar, ''El Libertador'', Hero of the Venezuelan War of Independence]]
వెనుజులా జంఢాలో ఉన్న పసుపు వర్ణం భూసంపదకు, నీలివర్ణం సముద్రానికి (వెనుజులాను అది స్పెయిన్ నుండి వేరు చేస్తుంది) మరియు, ఎరుపు వర్ణం స్వతంత్రంకొరకు చిందించిన రక్తానికి సంకేతంగా ఉన్నాయి.<ref>{{cite news |title=200 años como símbolo de soberanía |publisher=Consulado General de Venezuela en Canarias |url=http://www.consuladodevenezuela.es/contenido.php?idNot=216 |accessdate=30 November 2010 |language=Spanish}}</ref>
[[1854]]లో వెనుజులాలో బానిసత్వం నిషేధించబడింది.<ref name="Caudillismo" /> 19వ శతాబ్ధపు వెనుజులా చరిత్రలో అధికభాగం రాజకీయ అల్లర్లు మరియు, నియంతృత్వపాలన చోటుచేసుకుంది.<ref name="LOC_2005">{{cite web |publisher=Library of Congress (Federal Research Division) |title=Country Profile: Venezuela |year=2005 |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Venezuela.pdf |format=PDF |accessdate=10 March 2007}}</ref>
1830 - 1863 మద్య స్వతంత్రసమర వీరుడు పాయెజ్ మూడు మార్లు అధ్యక్షపదవి అధిష్టించి మొత్తం 11 సంవత్సరాలు పాలన చేసాడు. మద్య కాలంలో ఒక మిలియన్ కంటే అధిక జనసంఖ్య లేని దేశంలో లక్షలాది మంది మరణాలకు కారణమైన ఫెడరల్ యుద్ధం (1859-1863) కొనసాగింది. 1870-1887 మద్యకాలంలో అంటానియా గుజ్మన్ బ్లానొ, కౌడిల్లో 13 సంవత్సరాలపాలన జరిగింది. మద్యలో మరొక ముగ్గురు అధ్యక్షుల పాలన జరిగింది.1895 లో గయానా ఎసెక్విబా విషయంలో గ్రేట్ బ్రిటన్ మరియు, వెనుజులా మద్య సాగిన వివాదాలలో బ్రిటన్ బ్రిటిష్ గయానా ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నది. {{sfn|Zakaria|1999|pages=145–146}} 1889లో సిప్రియానొ కాస్ట్రొ తన స్నేహితుడు " జుయాన్ విసెంటే గొమెజ్ " సాయంతో టాచిరా స్టేట్‌లోని అండీన్ వద్ద ఉన్న తన ఆర్మీ బేస్ నుండి సైన్యాలను నడిపించి కార్కాస్ అధికారం చేజిక్కించుకున్నాడు. .
 
{{CSS image crop
పంక్తి 145:
 
=== 20వ శతాబ్ధం ===
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో మరాకైబొ సరోవరం వద్ద బృహత్తర చమురు నిల్వలు కనిపెట్టబడ్డాయి. అత్యధికంగా వ్యవసాయ ఎగుమతుల ఆధారితమైన వెనుజులా ఆర్థికరంగంలో ఆయిల్ నిల్వలు మార్పులు తీసుకువచ్చాయి. ఆయిల్ వలన దేశ ఆదాయంతో త్వరితగతిలో అధికమైన అభివృద్ధి 1980 వరకూ కొనసాగింది. 1935లో వెనుజులా తలసరి జి.డి.పి. లాటిన్ అమెరికా దేశాలలో అత్యధికంగా గుర్తించబడింది.{{sfn|Crow|1980|pages=616–617}} గొమెజ్ దీని నుండి లంచంరూపంలోఅధికమొత్తం అదాయం పొందాడు. అదే సమయం కొత్త ఆదాయవనరుతో అధికారం కేంద్రీకృతం చేసి తన అధికారాన్ని బలోపేతం చేసుకోవడానికి ఆయనకు అవకాశం లభించింది.కొంతకాలం అధ్యక్షపదవిని ఇఅతరులకు వదులుకున్నా [[1935]]లో మరణించే వరకు వెనుజులాలో గోమెజ్ అత్యంత శక్తివంతమైన వ్యక్తిగా కొనసాగాడు. గొమెసిస్టా నియంతృత్వ విధానం ఎలెజర్ లోపెజ్ కాంట్రెరాస్ కాలంలో కూడా కొనసాగింది. అయినా 1941 నుండి ఇసియాస్ మెడినా అంగారిటా పలు సంస్కరణలతో పాలనలో కొంత వెసులుబాటు కలిగింది.రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత దక్షిణ ఐరోపా ప్రాంతాల నుండి (ప్రధానంగా స్పెయిన్, ఇటలీ, పోర్చుగల్ మరియు, ఫ్రాన్స్) మరియు, బీద లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల నుండి వలస ప్రజలు వెనుజులా చేరిన తరువాత వెనుజులా సొసైటీలో మార్పులు తీసుకు వచ్చింది.
 
[[File:Rómulo Betancourt, 1961.jpg|thumb|left|[[Rómulo Betancourt]] (President 1945–1948/1959-1964), one of the major democracy activists of Venezuela]]
[[1945]]లో సివిలియన్ - మిలటరీ తిరుగుబాటు మెడినా అంగారిటా మూడు సంవత్సరాల కాలం ప్రజాస్వామ్యం కొనసాగింది. [[1947]]లో అధ్యక్ష ఎన్నికలలో " రొములొరొములో గల్లెగొస్ " విజయం సాధించాడు. ఇది స్వేచ్ఛగా మరియు, చక్కగా జరిగిన మొదటి ఎన్నికగా విశ్వసించబడింది. [[1948]]లో మార్కోస్ పెరెజ్ జిమెనెజ్ మరియు, గల్లెగోస్ రక్షణమంత్రి కార్లోస్ డెల్గడో చల్బౌడ్ నాయకత్వంలో సైనిక తిరుగుబాటు చేసి గల్లెగొను పదవి నుండి తొలగించారు. సైనిక ప్రభుత్వంలో అత్యంత ప్రభావితుడైన పెరెజ్ చల్బౌద్‌ను పప్పెట్ అధ్యక్షునిగా చేసి పాలన సాగించాడు.1950లో కిడ్నాప్ చేసి హత్యచేయబడిన చల్బౌద్ మరణం వెనుక పెరెజ్ హస్థం ఉందని అనుమానించారు. [[1952]] అధ్యక్ష ఎన్నికలలో సైనిక ప్రభుత్వం ఓటమిపాలైంది.
ఎన్నికలను నిర్లక్ష్యం చేసి పెరెజ్ అధ్యక్షపదవి వహించి 1958 వరకు పాలన సాగించాడు.పెరెజ్ 1958 జనవరి 23 న బలవంతంగా పదవి నుండి తొలగించబడ్డాడు.
<ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ve.html |title=Venezuela |accessdate=23 July 2010 |publisher=CIA |date=1 July 2010 |work=The World Factbook}}</ref>
ప్రజాస్వామ్యం స్థాపించడానికి " కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ వెనుజులా " మినహాయింపుగా రాజకీయపార్టీలన్ని కలిసి " పుంటో ఫిజో పాక్ట్ " మీద సంతకం చేసాయి.తరువాత డెమొక్రటిక్ యాక్షన్ మరియు, సి.ఒ.పి.ఇ.ఐ తరువాత నాలుగు దశాబ్ధాల కాలం రాజకీయాలలో ఆధిక్యత కలిగి ఉన్నాయి.
 
[[1960]]లో ఆర్మ్‌డ్ ఫోర్సెస్ ఆఫ్ నేషనల్ లిబరేషన్ మరియు, ది రివల్యూషనరీ లెఫ్ట్ మూవ్మెంట్ (1960 లో డెమొక్రటిక్ యాక్షన్ నుండి వెలుపలికి వచ్చాయి) వంటి గొరిల్లా తిరుగుబాటులు సంభవించాయి. రఫీల్ కాల్డెరా అధ్యక్షతలో (1969-1974) తిరుబాటులు సమసిపోయాయి. 1968 వెనుజులా అధ్యక్ష ఎన్నికలలో సి.ఒ.పి.ఇ.ఐ.తరఫున కాల్డెరా విజయం సాధించాడు. ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికల ద్వారా వెనుజులాలో మొదటి సారిగా డెమొక్రటిక్ యాక్షన్ పార్టీ మినహాయింపుగా ఇతర పార్టీ విజయం సాధించింది.
 
1973లో కార్లోస్ ఆండ్రెస్ పెరెజ్ వెనుజులా అధ్యక్ష ఎన్నికలలలో విజయం సాధించాడు. అదే సంవత్సరం వెనుజులా ఆయిల్ క్రైసెస్ సంభవించింది. అందువలన వెనుజులా ఆదాయం పతనం అయింది. 1976లో ఆయిల్ పరిశ్రమలు జాతీయం చేయబడ్డాయి. పర్యవసానంగా ప్రభుత్వ వ్యయం మరియు, ఋణం అభివృద్ధి చెందింది. ఇది 1980 వరకు కొనసాగింది. తరువాత ఆయిల్ ధరలు పతనం కారణంగా వెనుజులా ఆదాయం మరింత దిగజారింది. 1983లో ప్రభుత్వం ద్రవ్యమారక విలువ తగ్గించింది. నాటకీయంగా వెనుజులియన్ జీవవన స్థాయికి దిగువకు చేరుకుంది. విఫలమైన పలు ఆర్థిక విధానాలు మరియు, ప్రభుత్వంలో అధికరించిన లంచగొండితనం బీదరికం మరియు, నేరాలు అధికరించడానికి దారితీసాయి. రాజకీయాలలో అస్థిరత నెలకొంది.<ref name="Schuyler_2001_10">{{cite journal |last=Schuyler |first=George W. |work=The Policy Studies Organization |title=Health and Neoliberalism: Venezuela and Cuba |year=2001 |page=10}}</ref>
1980- 1990 ఆర్థిక సంక్షోభం పొలిటికల్ సంక్షోభానికి దారి తీసాయి. 1989లో ఇవి వందలామంది ప్రాణాలను బలిగొన్నాయి.1992 రెండుమార్లు తిరుగుబాటు ప్రయత్నాలు జరిగాయి.
<ref name="BBCprofile">{{cite news |title= Profile: Hugo Chavez |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/1925236.stm |accessdate=5 June 2007 | work= BBC News | date=5 December 2002}}</ref>
పంక్తి 161:
 
=== బొలివేరియన్ విప్లవం ===
బొలివేరియన్ రివల్యూషన్ వామపక్ష సోషలిస్ట్ ఉద్యమంగా భావించబడుతుంది.ఉద్యమానికి " ఫిఫ్త్ రిపబ్లిక్ మూవ్మెంటు " మరియు, తరువాత " యునైటెడ్ సోషలిస్టు పార్టీ ఆఫ్ వెనుజులా " స్థాపకుడు వెజునులియన్ అధ్యక్షుడు " హ్యూగో చావెజ్ " నాయకత్వం వహించాడు. 19వ శతాబ్దం ఆరంభంలో వెనుజులా మరియు, లాటిన్ అమెరికా ఉద్యమాలకు నాయకత్వం వహించిన " సైమన్ బొలివర్ " స్మారకార్ధం ఆయన పేరును ఈ ఉద్యమానాకి పెట్టారు. బొలివర్ అమెరికన్ - స్పానిష్ యుద్ధాలలో పాల్గొని ఉత్తర మరియు, ఖండాలలోని పలుదేశాలకు స్పానిష్ నుండి స్వతంత్రం రావడానికి ప్రధానపాత్ర వహించాడు. చావెజ్ మరియు, మద్దతుదారులు బొలివేరియన్ విప్లవం ద్వారా బృహత్తర ప్రజా ఉద్యం ప్రారంభించి బొలివేరియనిజం, పాపులర్ డెమొక్రసీ మరియు, ఆర్థిక స్వాతత్రం, ఆదాయాన్ని సమంగా అందరికి అందేలా చూడడం మరియు, రాజకీయ అవినీతికి ముగింపు పలకడం స్థాపించాలని ఆశించారు.
====హుగో చావెజ్ ====
[[File:Chavez-WSF2005.jpg|thumb|left|Hugo Chávez, president from 1999 until his death in 2013.]]
పంక్తి 173:
<ref>[http://venezuelablog.tumblr.com/ Venezuelan Politics and Human Rights]. Venezuelablog.tumblr.com. Retrieved on 20 April 2013.</ref>
2010 నాటికి పేదరికం మరింత అధికం అయింది.<ref name="UN">Charlie Devereux & Raymond Colitt. 7 March 2013. {{cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-03-07/venezuelans-quality-of-life-improved-in-un-index-under-chavez.html |title=Venezuelans' Quality of Life Improved in UN Index Under Chavez |publisher=Bloomberg L.P. |accessdate=7 March 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141107050220/http://www.bloomberg.com/news/2013-03-07/venezuelans-quality-of-life-improved-in-un-index-under-chavez.html |archivedate=7 November 2014 |deadurl=unfit }}</ref> చావెజ్ మరణం తరువాత నికోలస్ మడురొ అధ్యక్షుడుగా ఎన్నికయ్యాడు. దేశంలో లోటు అధికం అయిన కారణంగా వెనుజులాలో మరొకమారు ద్రవ్యమారక విలువ తగ్గించబడింది.<ref>{{cite news |last=Minaya |first=Ezequiel |url=https://online.wsj.com/news/articles/SB10001424127887323951904578292383059267360 |title=Venezuela Devalues Its Currency – WSJ.com |publisher=Online.wsj.com |date=9 February 2013 |accessdate=30 December 2013}}{{paywall}}</ref>
లోటులో పాలు, పిండి మరియు, ఇతర ముఖ్యావసర వస్తువులు ఉన్నాయి.ఇది పోషాకార లోపానికి (ప్రత్యేకంగా పిల్లలలో) కారణం అయింది.
<ref>{{cite web |last=Lopez |first=Virginia |url=https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2013/sep/26/venezuela-food-shortages-rich-country-cia |title=Venezuela food shortages: 'No one can explain why a rich country has no food' |publisher=theguardian.com |date=26 September 2013 |accessdate=30 December 2013}}</ref><ref name="ECONeatCHAVISMO">{{cite news |title=Let them eat Chavismo The UN honours Venezuela for curbing hunger—which is actually getting worse |url=http://www.economist.com/news/americas/21654653-un-honours-venezuela-curbing-hungerwhich-actually-getting-worse-let-them-eat-chavismo |accessdate=22 July 2015 |work=[[The Economist]] |date=20 June 2015}}</ref>
2014లో వెనుజులా ఎకనమిక్ రిసెషన్‌లోకి ప్రవేశించింది.<ref>{{cite news|url= https://www.reuters.com/article/us-venezuela-economy-idUSKBN0K81KV20141231|last1=Pons |first1=Corina |last2=Cawthorne |first2=Andrew |title=Recession-hit Venezuela vows New Year reforms, foes scoff |accessdate=24 March 2017 |agency=Reuters |date=30 December 2014}}</ref> 2015 నాటికి వెనుజులా ద్రవ్యోల్భణం 100% నికి చేరుకుంది.
<ref name="FPblackbox">{{cite news |last1=Cristóbal Nagel |first1=Juan |title=Looking Into the Black Box of Venezuela's Economy |url=https://foreignpolicy.com/2015/07/13/looking-into-the-black-box-of-venezuelas-economy-caracas-bolivar-maduro/ |accessdate=14 July 2015 |work=[[Foreign Policy]] |date=13 July 2015}}</ref>
2014-2017 మద్య సాగిన నిరసనలకు ఆర్థిక సమస్యలు మరియు, లంచగొండితనం ప్రధాన కారణం అయ్యాయి.<ref>{{cite news|title=Venezuela's economic nightmare takes an ugly turn |url=http://finance.fortune.cnn.com/2014/03/14/venezuela-protests-inflation/ |accessdate=28 May 2014 |newspaper=CNN Money |date=14 March 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140528060618/http://finance.fortune.cnn.com/2014/03/14/venezuela-protests-inflation/ |archivedate=28 May 2014 }}</ref><ref>{{cite news |last=Garreau |first=Simone |title=Venezuelan Oil Dynamics: Why The Protests Matter |url=http://www.forbes.com/sites/riskmap/2014/05/12/venezuelan-oil-dynamics-why-the-protests-matter/ |accessdate=28 May 2014 |newspaper=Forbes |date=12 May 2014}}</ref> వీటిలో 50 నిరసనదారులు మరణించారు.
 
==== నికోలాస్ మడురొ ====
[[File:Nicolás Maduro, president of Venezuela (2016) cropped.jpg|150px|thumbnail|right|[[Nicolás Maduro]], the current president.]]
[[2013]] ఏప్రిల్ 14న నికోలస్ మడురొ 50.60% ఓట్లతో అధ్యక్షుడయ్యాడు. ది డెమొక్రటిక్ యూనిటీ రౌండ్ టేబుల్ ఆయన ఎన్నిక మోసపూరితమైనదని రాజ్యాంగ ఉల్లంఘన జరిగిందని ఆరోపించింది.<ref>{{cite news |title=Venezuelan opposition challenges Nicolás Maduro's legitimacy |url=https://www.theguardian.com/world/2013/mar/09/venezuela-maduro-challenge |location=London |work=The Guardian |first1=Rory |last1=Carroll |first2=Virginia |last2=Lopez |date=9 March 2013}}</ref><ref>[http://www.vtv.gob.ve/articulos/2013/03/08/tsj-sobre-art.233-nicolas-maduro-es-presidente-encargado-con-todas-las-atribuciones-1991.html TSJ sobre Art.233: Nicolás Maduro es presidente encargado con todas las atribuciones]. vtv.gob.ve (8 March 2013).</ref><ref>[http://www.vtv.gob.ve/articulos/2013/03/08/asamblea-nacional-inicia-acto-de-juramentacion-de-nicolas-maduro-como-presidente-encargado-2780.html Asamblea Nacional tomó Juramento a Nicolás Maduro como Presidente Encargado (+Video)]. vtv.gob.ve (9 March 2013)</ref>
2014 ఏప్రిల్ ఆరంభంలో పెద్ద ఎత్తున హింసాత్మకచర్యలు, లంచగొండితనం, ద్రవ్యోల్భణం మరియు, నిత్యావసర వస్తువుల కొరత మొదలైన సమస్యల కారణంగా ప్రభుత్వవిధానాలను వ్యతిరేకిస్తూ లక్షలాది వెనుజులియన్లు నిరసన ప్రదర్శనలో పాల్గొన్నారు.<ref>{{cite news |last=Lopez |first=Linette |title=Why The United States Has Done Nothing About Venezuela |url=http://www.businessinsider.com/why-the-us-wont-touch-venezuela-2014-4 |accessdate=12 April 2014 |newspaper=Business Insider |date=11 April 2014}}</ref><ref>{{cite news |title=Protesters in Venezuela Press Government |url=https://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304834704579401612202743396 |accessdate=12 April 2014 |newspaper=The Wall Street Journal |date=23 February 2014 |first1=Ezequiel |last1=Minaya |first2=Kejal |last2=Vyas}}</ref><ref>{{cite news |title=Venezuelans protest en masse in rival rallies |url=http://www.theborneopost.com/2014/02/24/venezuelans-protest-en-masse-in-rival-rallies/ |accessdate=12 April 2014 |newspaper=Borneo Post |date=24 February 2014}}</ref><ref>{{cite news |title=Venezuela's Maduro says 2013 annual inflation was 56.2 pct |url=https://www.reuters.com/article/2013/12/30/venezuela-inflation-annual-idUSL2N0K90V020131230 |accessdate=19 January 2014 |newspaper=Reuters |date=30 December 2013}}</ref><ref>{{cite news |title=Venezuela Inflation Hits 16-Year High as Shortages Rise |url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-07/venezuela-inflation-hits-16-year-high-as-shortages-rise.html |accessdate=16 February 2014 |newspaper=Bloomberg |date=7 November 2013 |first=Anatoly |last=Kurmanaev}}</ref> నిరసనల కారణంగా 40 దుర్ఘటనలు చోటు చేసుకున్నాయి. <ref name="2014protests">{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2014/02/17/us-venezuela-protests-idUSBREA1F0SQ20140217 |title=Venezuela's Lopez says ready for arrest at Tuesday march |last1=Wallis |first1=Daniel |last2=Chinea |first2=Eyanir |date=16 February 2014 |website=reuters.com |publisher=Thomson Reuters |accessdate=16 February 2014}}</ref> " లియోపొల్డొ లోపెజ్ " మరియు, " ఆటానియో లెడెజ్మా " వంటి ప్రపక్ష నాయకులు ఖైదు చేయబడ్డారు. <ref name="2014protests" /><ref>{{cite web |title=Venezuela HRF Declares Leopoldo Lopez a Prisoner of Conscience and Calls for his Immediate Release |work=Human Rights Foundation |url=http://humanrightsfoundation.org/news/venezuela-hrf-declares-leopoldo-López-a-prisoner-of-conscience-and-calls-for-his-immediate-release-00355}}</ref>
<ref name="INDEPENDENT">{{cite news |last1=Sabin |first1=Lamiat |title=Mayor Antonio Ledezma arrested and dragged out of office 'like a dog' by police in Venezuela |url=http://www.independent.co.uk/news/world/americas/mayor-antonio-ledezma-arrested-and-dragged-out-of-office-like-a-dog-by-police-in-venezuela-10058691.html |accessdate=20 February 2015 |work=[[The Independent]] |date=20 February 2015 |location=London}}</ref><ref>{{cite web |title=Sebin detuvo al alcalde Metropolitano Antonio Ledezma |url=http://www.eluniversal.com/nacional-y-politica/150219/sebin-detuvo-al-alcalde-metropolitano-antonio-ledezma |website=El Universal |accessdate=19 February 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Sebin se lleva detenido al alcalde Antonio Ledezma |url=http://www.lapatilla.com/site/2015/02/19/sebin-se-lleva-detenido-al-alcalde-antonio-ledezma/ |website=La Patilla |accessdate=19 February 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Detuvieron al alcalde Antonio Ledezma |url=http://www.el-nacional.com/politica/Ledezma-denuncio-intento-allanamiento-oficina_0_577742355.html |website=El Nacional}}</ref> లియోపొల్డొ లోపెజ్ ఖైదును మానవహక్కుల బృందాలు నిందించాయి.<ref>{{cite web |title=Venezuela: Human rights groups reject condemnation of jailed Leopoldo Lopez as 'baseless' |url=http://www.ibtimes.co.uk/venezuela-human-rights-groups-reject-condemnation-jailed-leopoldo-lopez-baseless-1519333 |website=International Business Times UK |accessdate=17 November 2015}}</ref>
2015 వెనుజులా అధ్యక్ష ఎన్నికలలో ప్రతిపక్షం విజయం సాధించింది.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-06/venezuelans-to-vote-in-polls-seen-handing-congress-to-opposition|title=Venezuela Seen Handing Congress to Opposition in Sunday Vote|last=Rosati|first=Andrew|last2=Soto|first2=Noris|date=6 December 2015|website=Bloomberg L.P.|publisher=|access-date=22 August 2016}}</ref>
 
[[2016]] జూలైలో అద్యక్షుడు మాడురొ తన అధికారాన్ని ఉపయోగించి ఆర్థిక అత్యవసర పరిస్థితి ప్రకటించాడు. డిక్రీ ప్రజలను వ్యవసాయక్షేత్రాల మరియు, తోటలలో పనిచేసేలా వత్తిడి చేసింది.<ref name="venezuela-decree-farm-labor">{{cite news |title=Venezuela's new decree: Forced farm work for citizens |url=http://money.cnn.com/2016/07/29/news/economy/venezuela-decree-farm-labor/ |accessdate=29 July 2016 |work=[[CNN]] |date=29 June 2016}}</ref>
[[2016]]లో కొలంబియన్ బార్డర్ క్రాసింగులను తాత్కాలికంగా తెరచి ఉంచి ప్రజలు అత్యావసర వస్తువులు, ఆహారం మరియు, ఔషధాలు కొనుగోలు చేసుకోవడానికి అనుమతించారు.
<ref name="Venezuelans Cross Into Colombia In Search Of Food">{{cite news |title=Thousands Of Venezuelans Cross Into Colombia In Search Of Food And Medicine |url=http://www.huffingtonpost.com/entry/venezuela-colombia-bridge-photo_us_578be683e4b0867123e1ab77 |accessdate=29 July 2016 |work=[[The Huffington Post]] |date=17 July 2016}}</ref> 2016 సెప్టెంబరులో స్పానిష్ అధ్యయన ప్రచురణ (స్టడీ పబ్లిష్డ్) " డైయిరొ లాస్ అమెరికాస్ "
<ref name="Hambre en Venezuela: El 15,7% de los venezolanos se ha alimentado de residuos">{{cite news |title=Hambre en Venezuela: El 15,7% de los venezolanos se ha alimentado de residuos |url=http://www.diariolasamericas.com/america-latina/hambre-venezuela-el-157-de-los-venezolanos-se-ha-alimentado-residuos-n4102524 |accessdate=September 9, 2016 |work=[[Diario Las Américas]] |date=9 September 2016}}</ref>
15% వెనుజులియన్లు కమర్షియల్ ఎస్టాబ్లిష్మెంట్లలో మిగిన ఆహారంతో జీవిస్తున్నారని తెలియజేసింది.క్షీణించిన సాంఘిక స్థితి, అధికరించిన బీదరికం మరియు, ఆహారలోపం జైళ్ళలో ఖైదీలసంఖ్య అధికరించడానికి దారితీసింది.<ref name="Man claims son was eaten by fellow inmates during riot in Venezuelan prison">{{cite news |title=Man claims son was eaten by fellow inmates during riot in Venezuelan prison|url=http://latino.foxnews.com/latino/news/2016/10/14/man-claims-son-was-eaten-by-fellow-inmates-during-riot-in-venezuelan-prison/ |accessdate=15 October 2016 |publisher=[[Fox News]] |date=14 October 2016}}</ref>
[[2017]] మార్చిలో ప్రతిపక్ష నాయకులు అధ్యక్షుడు " నికోలస్ మాడిరొ "కు నియంతగా ముద్రవేసారు.<ref>{{cite news |title=Venezuela's Maduro decried as 'dictator' after Congress annulled |url=https://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-idUSKBN17122M |accessdate=26 April 2017 |publisher=[[Reuters]] |date=31 March 2017}}</ref> [[2017]] జూన్ 28న ఒక పోలీస్ మెన్ " ఆస్కార్ పెరిజ్ " కాకాస్‌లో ఒక పోలీస్ హెలికాఫ్టర్‌ను దొంగిలించి సుప్రీం కోర్టు మీద బాంబు వేసాడు. తరువాత హింసాత్మక పాలనకు వ్యతిరేకంగా పిలుపునిస్తూ సోషల్ మీడియాలో పోస్టు చేసిన తరువాత ఇంటీరియర్ బిల్డింగ్ సమీపంలో కాల్చివేయబడ్డాడు. హెలికాఫ్టర్ మీద " 350 ఫ్రీడం " బ్యానర్ అతికించబడింది. {{emdash}} మాడురో ఈ దాడిని " టెర్రరిస్ట్ అటాక్ "గా పేర్కొన్నాడు.<ref>{{cite news|title=Venezuela crisis: Helicopter launches attack on Supreme Court|url=http://www.bbc.com/news/world-latin-america-40426642|accessdate=28 June 2017|agency=BBC|date=June 28, 2017}}</ref>
 
==భౌగోళికం ==
{{Multiple image|direction=vertical|width=200|align=left|image1=Venezuela Köppen.png|caption1=Venezuela map of Köppen climate classification.}}
వెనుజులా దక్షిణ అమెరికా ఉత్తరభాగంలో ఉంది. భౌగోళికంగా వెనుజులా ప్రధానభూభాగం దక్షిణ అమెరిన్ ప్లేట్‌లో నిలిచి ఉంది. దేశవైశాల్యం 9,16,445 చ.కి.మీ. ఇందులో భూభాగం 8,82,050 చ.కి.మీ. వైశాల్యపరంగా వెనుజులా ప్రపంచంలో 33వ స్థానంలో ఉంది.వెనుజులా 0-13 డిగ్రీల ఉత్తర అక్షాంశం మరియు, 59-74 డిగ్రీల తూర్పు రేఖాంశంలో ఉంది.
 
త్రిభుజాకారంలో ఉండే వెనుజులా మొత్తం ఉత్తర సముద్రతీర పొడవు 2,800 కి.మీ. ఇందులో కరీబియన్ సముద్రంలో ఉన్న ద్వీపాలు మరియు, ఈశాన్య సరిహద్దులో ఉన్న అట్లాంటిక్ సముద్ర ద్వీపాలు ఉన్నాయి. పరిశోధకులు వెనుజులాను 4 భౌగోళిక భాగాలుగా విభజించారు.ఉత్తరదిశలో ఉన్న పర్వతప్రాంతాలు దక్షిణ అమెరికా వాయవ్య సరిహద్దులో ఉన్నాయి. దేశంలోని అత్యంత ఎత్తైన పికొ బొలివర్ (4979 మీ ఎత్తు) ఈప్రాంతంలోనే ఉంది. దక్షిణసరిహద్దును ఆనుకుని గయానా ఎగువభూములు ఉన్నాయి. అమెజాన్ ఉత్తరభాగంలో ఉన్న ఈప్రాంతంలో ప్రపంచంలోని ఎత్తైన జలపాతం అయిన ఏంజెల్ జలపాతాలు ఉన్నాయి. అలాగే పెద్ద టేబుల్ వంటి పర్వతభాగం "తెపుయి " ఉంది. దేశం మద్యభాగంలో ఇలానొస్ ఉంది.ఇక్కడ కొలంబియన్ సరిహద్దుల వరకు విస్తరించిన విస్తారమైన మైదానాలు ఉన్నాయి. లాటిన్ అమెరికాలో అత్యంతపెద్ద డ్రనేజ్ బేసిన్‌లలో జన్మించిన ఒరియెంటో నది సుసంపన్నమైన సారవంతమైన మట్టిని అందిస్తూ వెనుజులాలోని వ్యవసాయక్షేత్రాలకు జలాలను అందించే ప్రధాన జలవనరుగా ఉంది.అదనంగా వెనుజులాలో కరోని నది మరియు, అక్యురే నదులు అనే రెండు ప్రధాన నదులు ఉన్నాయి.
వెనుజులా పశ్చిమ సరిహద్దులో [[కొలంబియా]],తూర్పు సరిహద్దులో [[గయానా]] మరియు, దక్షిణ సరిహద్దులో [[బ్రెజిల్]] దేశాలు ఉన్నాయి. ట్రినాడ్ మరియు, టొబాగొ, గ్రెనడా, కురాకయొ,అరుబ్ మరియు, లీవార్డ్ అంటిల్లెస్ మొదలైన కరీబియన్ సముద్రద్వీపాలు వెనుజిలియన్ సముద్రతీరంలో ఉన్నాయి.వెనుజులా వెనుజులాకు గయానోతో (ఎస్సెక్యుబొ ప్రాంతం ) మరియు, కొలంబియా ( " గల్ఫ్ ఆఫ్ వెనుజులా " ) భూభాగవివాదాలు ఉన్నాయి. సంవత్సరాల సంప్రదింపుల తరువాత [[1885]]లో సరిహద్దు వివాదాలు సమసి పోయాయి.
<ref>{{cite web |url=http://www.globalsecurity.org/military/ops/venezuela1895.htm |title=Venezuela Boundary Dispute, 1895–1899}}</ref>
వెనుజులా ప్రకృతి వనరులలో పెట్రోలియం, సహజవాయువు, ఇనుము, బంగారం మరియు, ఇతర ఖనిజాలు ప్రధానమైనవి. వెనుజులాలో విశాలమైన వ్యవసాయక్షేత్రాలు మరియు, నీరు ఉన్నాయి.
 
[[File:Kukenan Roraima GS.jpg|thumb|800px|center|{{center|View of the tepuis, [[Kukenán-tepui|Kukenan]] and [[Mount Roraima|Roraima]], in the [[Gran Sabana]]. [[Canaima National Park]]}}]]
పంక్తి 215:
==వాతావరణం ==
[[File:ClimateZones_Venezuela.png|thumb|left|250px|Venezuelan climatic types, according to their thermal floors.]]
వెనుజులా భూమద్య రేఖాప్రాంతంలో ఉంది. దిగువభూభాగంలో ఉష్ణోగ్రత 35 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్ ఉంటుంది. ఎగువభూభాగంలో ఉష్ణోగ్రత 8 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్ ఉంటుంది. వర్షపాతం వాయవ్యభూభాగంలోని సెమీయరిడ్ భూభాగంలో 430 మి.మీ. మరియు, తూర్పు భూభాగంలోని ఒరినొకొ డెల్టా మరియు, దక్షిణ భూభాగంలో ఉన్న అమెజాన్ జంగిల్‌లో వర్షపాతం 1000 మి.మీ ఉంటుంది. వర్షపాతం ముందుగా నవంబరు నుండి ఏప్రిల్ వరకు తరువాత ఆగస్టు నుండి అక్టోబరు వరకు ఉంటుంది. ఈసీజన్లను హాట్-హ్యూమిడ్ మరియు, కోల్డ్- డ్రై సెషంస్ అని పేర్కొంటారు. తూర్పు పడమరలుగా విస్తరించిఉన్న " కార్డిలెరా డీ లా కోస్టా పర్వతశ్రేణి" భూభాగంలోనే అత్యధికంగా ప్రజలు నివసిస్తూ ఉన్నారు.<ref name="LOC_2005" />
వెనుజులా ఎత్తు, ట్రాపికల్ డ్రై, డ్రై వింటర్, మరియు, పోలార్ వాతావరణం ఆధారంగా 4 భౌగోళిక వాతావరణ మండలాలుగా విభజించబడి ఉంది.
{{sfn|Warhol|2006|p=65}}<ref name="Geografía – Clima">{{cite web |year=2009 |url = http://www.gobiernoenlinea.ve/venezuela/perfil_geografia4.html|archiveurl = https://web.archive.org/web/20060303153257/http://www.gobiernoenlinea.ve/venezuela/perfil_geografia4.html|archivedate = 3 March 2006|title = Gobierno en Línea: Geografía, Clima|publisher = gobiernoenlinea.ve| accessdate =27 January 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.marietta.edu/~biol/biomes/alpine.htm|title=The Alpine Biome|accessdate=19 December 2009|work=marietta.edu}}</ref>
800 మి ఎత్తుకంటే తక్కువ ఉన్న ప్రాంతాన్ని ట్రాపికల్ జోన్‌లో ఉష్ణోగ్రత 26-28 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్ ఉంటుంది. 800-2000మీ ఎత్తు వరకు ఉండే టెంపరేట్ భూభాగం ఉష్ణోగ్రత 12-25 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్ ఉంటుంది.ఈభూభాగంలోనే వెనుజులా రాజధాని నగరంతో చేర్చి పలు ప్రధాన నగరాలు ఉన్నాయి.2000-3000 మీ ఎత్తు ఉన్న కోల్డ్ - జోన్ భూభాగంలో ఉష్ణోగ్రత 9-11 డిగ్రీల సెంటీగ్రీడ్ ఉంటుంది. 3000 మి ఎత్తుకంటే అధికంగా ఉన్న ఆండెస్ పర్వతప్రాంతంలో ఉన్న పచ్చిక మైదానాలు మరియు, స్నోఫీల్డ్ ప్రాంతంలో ఉష్ణోగ్రత 8 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్ ఉంటుంది.మచిక్యూస్‌లో అత్యధికంగా 42 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత నమోదైంది.<ref>{{cite web|title=Extreme High Temperature in Venezuela|url=http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=421|publisher=wunderground|accessdate=16 October 2012}}</ref>
<ref>{{cite web|title=Extreme Low Temp in Venezuela|url=http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=438|publisher=Wunderground|accessdate=16 October 2012|quote=NOTE: Pass the cursor over the subrayed record to see the source of this. "This location is probably uninhabited, but is close to the town of San Isidro de Apartaderos. {{convert|-11|°C|°F|abbr=on}} has been reported from an uninhabited high altitude at Páramo de Piedras Blancas, Mérida state."}}</ref>
<gallery mode=packed heights=135 style="font-size:88%;line-height:120%">
పంక్తి 236:
[[File:Mapa de regiones naturales (Venezuela).png|thumb|left|Map of [[Natural regions of Venezuela]]]]
[[File:Flickr - Rainbirder - White-tailed Sabrewing (Campylopterus ensipennis).jpg|thumb|200px|[[White-tailed sabrewing|Campylopterus ensipennis]], endemic bird of Venezuela.]]
వెనుజులా " నియోట్రాపిక్ ఎకోజోన్ "లో ఉంది. దేశంలో చాలాభూభాగం " ట్రాపికల్ అండ్ సబ్‌ట్రాపికల్ మాయిస్ట్ బ్రాడ్‌లీఫ్ ఫారెస్ట్ "తో కప్పబడి ఉంటుంది. ఇది 17 బృహత్తర జీవవైవిధ్యం (మెగా డైవర్స్) కలిగిన దేశాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడుతుంది.<ref>{{cite news|title=South America Banks on Regional Strategy to Safeguard Quarter of Earth's Biodiversity |url=http://www.conservation.org/xp/news/press_releases/2003/091603_andean_eng.xml |archiveurl=https://web.archive.org/web/20031004032107/http://www.conservation.org/xp/news/press_releases/2003/091603_andean_eng.xml |archivedate=4 October 2003 |work=Conservation International |date=16 September 2003 }}</ref> వెనుజులా పశ్చిమంలో ఆనెడెస్ పర్వతశ్రేణి, దక్షిణంలో అమెజాన్ బేసిన్ వర్షారణ్యాలు, మద్యలో " ఇలానోస్ " మైదానాలు మరియు, కరీబియన్ సముద్రతీరం మీదుగా, తూర్పున ఒరినొకొ నది డెల్టా వరకు విస్తరించి ఉంది. ఇంకా వాయవ్యంలో ఇసుక క్సెరిక్ పొదలు మరియు, ఈశాన్యంలో మడ అరణ్యాలు (మాన్ గ్రోవ్ ఫారెస్ట్) ఉన్నాయి.<ref name="LOC_2005" /> వెనుజులా మేఘారణ్యాలు (క్లౌడ్ ఫారెస్ట్) మరియు, వర్షారణ్యాలు సుసంపన్నంగా ఉంటాయి.
.{{sfn|Dydynski|Beech|2004|p=42}}
 
[[File:La Gran Sabana.jpg|thumb|270px|left|[[La Gran Sabana]] in [[Bolívar (state)|Bolívar]].]]
[[File:Valle de Mifafí 3.jpg|thumb|left|270px|Typical landscape in the [[Andean Region (Venezuela)|Venezuelan Andes]].]]
వెనుజులా జంతుజాలం వైవిధ్యమైనది. ఈకడ మనాటీ, త్రీ- టయ్డ్-స్లాత్, టూ- టయ్డ్ - స్లాత్, అమెజాన్ నది డాల్ఫిన్ మరియు, ఒరినొకొ మొసలి (6.6 మీ వరకు పెరుగుతుంది)మొదలైన జంతుజాలం ఉంది. వెనుజులాలో 1,417 పక్షిజాతులు ఉన్నాయి.వీటిలో 48 జాతులు మరెక్కడా కనిపించవు.<ref>{{cite web|last=Lepage|first=Denis|url=http://avibase.bsc-eoc.org/checklist.jsp?lang=EN&region=ve&list=clements|title=Checklist of birds of Venezuela|work=Bird Checklists of the World|publisher=Avibase|accessdate=4 May 2007}}</ref>
వెనుజులాలో ఇబిస్, అస్ప్రే, కింగ్‌ఫిషర్ మరియు, యెల్లొ- ఆరెంజ్ వెనుజిలియన్ ట్రౌపియల్ (జాతీయపక్షి)మొదలైన పక్షులు ఉన్నాయి.గెయింట్ యాంట్ ఈటర్, చిరుత మరియు, కేపీబరా, ప్రంపంచంలోని అతిపెద్ద రోడెంట్ మొదలైన క్షీరదాలు ఉన్నాయి.వెనుజులాలోని అవియన్ మరియు, క్షీరదజాతులు అధికంగా ఒరినొకొ దక్షిణంలో ఉన్న అమెజాన్ వర్షారణ్యాలలో ఉన్నాయి.<ref name="Bevilacqua_2002">{{Cite journal|last=Bevilacqua |first=M |last2=Cardenas |first2=L |last3=Flores |first3=AL|year=2002 |title=State of Venezuela's forests: A case study of the Guayana Region |journal=World Resources Institute |url=http://archive.wri.org/page.cfm?id=1607&z=? |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090215051848/http://archive.wri.org/page.cfm?id=1607&z=? |archivedate=15 February 2009 |accessdate=10 March 2007|display-authors=etal}}</ref>
==== వృక్షజాలం ====
[[File:La blanquilla venezuela 2.jpg|thumb|220px|[[Blanquilla Island]] in [[Federal Dependencies of Venezuela|Federal Dependencies]].]]
ఆర్.డబల్యూ.జి. డెనిస్ అందించిన వివరాల ఆధారంగా ఫంగీ (నాచు)<ref>Dennis, R.W.G. "Fungus Flora of Venezuela and Adjacent Countries". Her Majesty's Stationery Office, London, 1970</ref> గురించిన డిజిటలైడ్ రికార్డులు లభిస్తున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.cybertruffle.org.uk/robigalia/eng/index.htm |title=Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=9 July 2011}}</ref>
డేటాబేస్ ఆధారంగా వెనుజులాలో 3,900 జాతుల ఫంగస్ జాతులు ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు. అయినప్పటికీ మొత్తం నమోదు చేయబడలేదు. వెనుజులాలో వీటికంటే అధికమైన ఫంగస్ జాతులు ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు. ప్రపంచంలోని మొత్తం ఫంగస్ జాతులలో 7% వెనుజులాలో ఉన్నాయని విశ్వసిస్తున్నారు.
{{sfn|"Georgia Country Study Guide Volume 1 Strategic Information and Developments"|2013|p=36}}
 
వెనుజులాలోని మేఘారణ్యాలు మరియు, దిగువభూమిలోని వర్షారణ్యాలలో 25,000 జాతులు లతలు ఉన్నాయి. {{sfn|Dydynski|Beech|2004|p=42}} వీటిలో ఫ్లర్ డీ మాయో తీగ (కేట్లెయా మొసియె) ఇది జాతీయ పూవుగా నిర్ణయించబడింది.
[[File:MargaritaCastle.jpg|thumb|220px|[[Margarita Island]], [[Nueva Esparta]].]]
వెనుజులా ఎండిమిజం అధికంగా ఉన్న 20దేశాలలో ప్రథమస్థానంలో ఉంది.<ref name="GFW">{{cite web|title=Venezuela: Overview |publisher=Global Forest Watch |url=http://www.globalforestwatch.org/english/venezuela/ |accessdate=10 March 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061208045046/http://www.globalforestwatch.org/english/venezuela/ |archivedate=8 December 2006 }}</ref>
వెనుజులాలోని జంతుజాలంలో 23% సరీసృపాలు మరియు, 50% ఉభయచరాలు ఎండిమిక్‌గా (మరెక్కడా కనిపించవు).<ref name="GFW" /> ప్రస్తుతం లభించే సమాచారం స్వల్పమైనా మొదటి ప్రయత్నంలో వెలువరించిన వివరాలు వెనుజులాలోని 1334 జాతుల ఫంగసులు ఎండిమిక్ తెలియజేస్తున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.cybertruffle.org.uk/venefung/eng/endelist.htm |title=Fungi of Venezuela – potential endemics |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=9 July 2011}}</ref> 21,000 (38%)జాతుల మొక్కలు మరెక్కడా కనిపించవు.
 
 
<ref name="GFW" />
Line 260 ⟶ 259:
 
==పర్యావరణం ==
వెనుజులా అత్యధిక జీవవైద్యం కలిగిన 10 ప్రపంచ దేశాలలో ఒకటి. ఆర్థిక మరియు, రాజకీయాల కారణంగా అత్యధికంగా అరణ్యనిర్మూలన చేస్తున్న దేశాలలో కూడా వెనుజులా ఒకటిగా ఉంది.వెనుజులాలో ప్రతిసంవత్సరం దాదాపు 2,87,600 హెక్టారుల అరణ్యం శాశ్వతంగా నిర్మూలించబడుతుంది. కొన్ని ప్రాంతాలాలో గనులత్రవ్వకాలు, ఆయిల్ అన్వేషణ మరియు, లాగింగ్ మూలంగా అరణ్యాల పరిస్థితి దిగజారుతూ ఉంది.[[1990]] మరియు, [[2005]] మద్య వెనుజులా అధికారికంగా 8.3% అరణ్యం (4.3 మిలియన్ల హెక్టార్లు) నిర్మూలించబడింది. ప్రతిస్పందనగా పరిస్థితులను చక్కదిద్దడానికి ప్రకృతి వనరులను కాపాడడానికి ఫెడరల్ రక్షణ కల్పించబడింది. ఉదాహణగా 20%-30% అరణ్యం రక్షించబడింది.
<ref name="Bevilacqua_2002" /> దేశం బయోస్ఫేర్ రిజర్వ్ " వరల్డ్ నెట్వర్క్ ఆఫ్ బయోస్ఫేర్ రిజర్వ్ "లో భాగంగా ఉంది. రాంసర్ కాంవెంషన్‌లో 5 చిత్తడి నేలలు నమోదు చేయబడ్డాయి.<ref>{{cite web |last=Peck |first=D |year=2000 |title=The Annotated Ramsar List of Wetlands of International Importance: Venezuela |work=The Ramsar Convention on Wetlands |publisher=Ramsar Convention Secretariat |url=http://www.ramsar.org/profile/profiles_venezuela.htm |accessdate=10 March 2007 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070211110943/http://ramsar.org/profile/profiles_venezuela.htm |archivedate = 11 February 2007}}</ref>
2003 లో దేశంలోని 70% భూభాగం (200 సంరక్షిత ప్రాంతాలు వీటిలో 43 నేషనల్ పార్కులు ఉన్నాయి) కంసర్వేషన్ మేనేజ్మెంటు ఆధీనంలోకి చేర్చబడ్డాయి.<ref name="WRI_2003a">{{cite web |title=Biodiversity and Protected Areas—Venezuela |publisher=World Resources Institute |work=EarthTrends Country Profiles |url=http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/bio_cou_862.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070703053321/http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/bio_cou_862.pdf |archivedate=3 July 2007 |format=PDF|year=2003 |accessdate=10 March 2007}}</ref> వెనుజులాలోని 43 నేషనల్ పార్కులలో కనైమా నేషనల్ పార్క్, మొరొకాయ్ నేషనల్ పార్క్ మరియు, మొచిమా నేషనల్ పార్క్ ప్రధానమైనవి. దక్షిణ సరిహద్దులో యనోమి ప్రజల రిజర్వ్ ఉంది.వ్యవసాయదారులు, మైనర్స్ మరియు, యనోమీ కాని సెటిలర్ల ఉపయోగంలో 32,000 చ.కి.మీ ఉంది.
" ఇంటెండెడ్ నేషనల్ డిటర్మైండ్ కంట్రిబ్యూషంస్ "లో చేర్చబడని కొన్ని దేశాలలో వెనుజులా ఒకటి.<ref>[https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-08/after-two-decades-of-stumbles-carbon-market-pioneers-revving-up#media-2 Carbon Markets Are Making a Slow, But Steady, Comeback]. Bloomberg (8 December 2015). Retrieved on 2016-06-15.</ref><ref>[http://www4.unfccc.int/submissions/indc/Submission%20Pages/submissions.aspx INDC – Submissions]. .unfccc.int. Retrieved on 15 June 2016.</ref>
== ఆర్ధికం ==
Line 268 ⟶ 267:
" సెంటేల్ బ్యాంక ఆఫ్ వెనుజులా " మానిటరీ పాలసీ ద్వారా వెనుజులన్ బొలివర్ (వెనుజులా కరెంసీ) అభివృద్ధి బాధ్యత వహిస్తుంది. సెంటేల్ బ్యాంక ఆఫ్ వెనుజులా అధ్యక్షుడు వెనుజులా ప్రతినిధిగా " ఇంటర్నేషన్ మానిటరీ ఫండ్ "లో సేవలందిస్తూ ఉంటాడు." ది హెరిటేజ్ ఫౌండేషన్ " ప్రపంచంలో ఆస్తిహక్కులు బలహీనంగా ఉన్న దేశంగా వెనుజులాను పేర్కొన్నది.వెనుజులా పెట్రోలియం రగం ఆధిక్యత వహిస్తున్న మిశ్రిత ఆర్థికరంగాన్ని కలిగి ఉంది.<ref>[http://www.worldatlas.com/articles/important-facts-related-to-the-economy-of-venezuela.html The Economy Of Venezuela]. World Atlas.</ref> అది దాదాపు జి.డి.పి.లో మూడవ వంతుకు భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. [[2016]] సరాసరి తలసరి జిడి.పి. $15,000 యు.ఎస్.డి. ప్రంపంచదేశాలలో వెనుజులా తలసరి సరాసరి జి.డి.పి.లో 109వ స్థానంలో ఉంది.
<ref name="CIA" />
వెనుజులాలో మినహాయింపు ఇస్తూ " గాసొలైన్ యూసీజ్ అండ్ ప్రైసింగ్ " (లీస్ట్ ఎక్స్పెంసివ్ పెట్రోల్) ప్రపంచంలో అతితక్కువ వెలకు అందిస్తుంది.2011 గణాంకాల ఆధారంగా 60% వెనుజులా రిజర్వులు బంగారం రూపంలో ఉంది. వైశాల్యపరంగా దేశాల సరాసరి బంగారు నిల్వలకు ఇది 8 రెట్లు అధికం. వెనుజులా బంగారం అధికంగా [[లండన్]] లోఉంది. 2011 నవంబరు 25న మొదటివిడతగా $ 11 బిలియన్ల యు.ఎస్.డి. బంగారం కారకాస్ చేరింది. బంగారం స్వదేశానికి తీసుకురావడం సావరిన్ స్టెప్ చావెజ్ పేర్కొన్నాడు. యు.ఎస్. మరియు, ఐరోపా అల్లర్లలో దేశ విదేశీరిజర్వులను రక్షించడం అవసరం ఆయన అని పేర్కొన్నాడు. <ref>{{cite web|url=http://www.allvoices.com/contributed-news/10960388-venezuela-gold-returns-to-the-country-the-euphoria-in-the-streets |title=Venezuela: Gold Returns to the Country, The Euphoria in the Streets |date=26 November 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021010511/http://www.allvoices.com/contributed-news/10960388-venezuela-gold-returns-to-the-country-the-euphoria-in-the-streets |archivedate=21 October 2013 }}</ref> అయినప్పటికీ వెనుజులా అతిత్వరగా తిరిగి వచ్చిన బంగారాన్ని వేగంగా వ్యయంచేసింది.<ref>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/news/2013-08-09/venezuela-ogles-chavez-s-hidden-billions-as-reserves-sink.html |title=Venezuela Ogles Chavez's Hidden Billions as Reserves Sink |last1=Pons |first1=Corina |last2=Corina |first2=Nathan |date=9 August 2013 |website=www.bloomberg.com |publisher=BLOOMBERG L.P. |accessdate=19 October 2013}}</ref>
===పరిశ్రమలు ===
పారిశ్రామికరంగం జి.డి.పి.లో 17%కి భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. వెనుజులా స్టీల్, అల్యూమినియం మరియు, సిమెంట్ మొదలైన వాటిని భారీగా ఉత్పత్తిచేసి ఎగుమతి చేస్తుంది.సియుడాడ్, [[గయానా]] సమీపంలోని గురి ఆనకట్ట వద్ద ఉత్పత్తిచేయబడుతున్న విద్యుత్తు వనుజులాలో ఉత్పత్తి చేయబడుతున్న మొత్తం విద్యుత్తులో నాల్గింట మూడు వంతులు ఉంటుంది. విద్యుత్తు తయారుచేస్తున్న అతిపెద్ద ప్రపంచ సంస్థలలో ఇది ఒకటి. ఇతర ఉత్పత్తులలో ఎలెక్ట్రానిక్స్, ఆటోమొబైల్స్, బివరేజెస్ మరియు, ఆహారాలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. వ్యవసాయం వెనుజులాలో 3% జి.డి.పి.కి మరియు, 10% ఉపాధికి భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది.వ్యవసాయ క్షేత్రాలు వెనుజులా మొత్తం వైశాల్యంలో 25% మాత్రమే ఉన్నాయి. వెనుజులా వ్యవసాయ ఉత్పత్తులలో స్వయంసమృద్ధం కాదు. [[2012]]లో వెనుజులా మొత్తం ఆహార వాడకం 26 మిలియన్ మెట్రిక్ టన్నులు [[2003]] నుండి వెనుజులా వ్యవసాయ ఉత్పత్తులు 94.8% అభివృద్ధి చెందింది.<ref>Pearson, Tamara (9 January 2013). [http://venezuelanalysis.com/news/7598 Venezuelan Government Meets with Private Industries to Combat Food Shortages]. ''Venezuelanalysis.com.''</ref>
 
[[File:Plaza_Venezuela_Sunset.jpg|thumb|250px|[[Plaza Venezuela]] in [[Caracas]].]]
=== ఆయిల్ నిల్వలు ===
20వ శతాబ్దంలో ఆయిల్ అన్వేషణ జరిపిన తరువాత ప్రంపంచంలో అధికంగా ఆయిల్ ఉత్పత్తి చేస్తున్న దేశాలలో వెనుజులా ఒకటిగా మరియు, ఫండింగ్ సభ్యదేశంగా మారింది. గతంలో అభివృద్ధి చేయబడని కాఫీ, కొకొయా మొదలైన వ్యవసాయ ఉత్పత్తులు ఆయిల్ ఎగుమతులతో చేర్చి ఎగుమతులు వెనుజులా ఆర్థికరగం మరియు, ఆదాయాలలో ఆధిక్యత చేస్తున్నాయి.[[1980]] ఆయిల్ సంక్షోభం విదేశీఋణాల సంక్షోభానికి మరియు, దీర్ఘకాల ఆర్థిక సంక్షోభానికి దారితీసాయి. ఇది [[1996]]లో ద్రవ్యోల్భణం 100% మరియు, [[1995]] నాటికి పేదరికం 66%కి చేరుకుంది. {{sfn|McCaughan|2005|p=32}} 1998 నాటికి తలసరి జి.డి.పి. 1993 స్థాయికి చేరుకుంది. అలాగే 1978 జి.డి.పి.లో మూడవ వంతుకు పడిపోయింది.
{{sfn|Kelly|Palma|2006|p=207}} 1990లో కూడా వెనుజులాలో బ్యాంకింగ్ సంక్షోభం మొదలైంది.2001లో ఆయిల్ ధరలు తిరిగి కోలుకున్న తరువాత వెనుజులా ఆర్థికరంగం తిరిగి వేగవంతంగా అభివృద్ధి చెందింది.2000లో బొలివియన్ మిషనరీ వంటి సేవాసంస్థల సహకారంతో వెనుజులా సాంఘికాభివృద్ధి (ప్రత్యేకంగా ఆరోగ్యం, విద్య మరియు, పేదరికం నిర్మూలన) ఆరంభం చేసింది. 2000 లో వెనుజులా మరియు, 188 ఇతర దేశాలు నిర్ణయించిన 8 అంశాలతో కూడిన " మైలేనియం డెవెలెప్మెంటు " కలిగించి ప్రేరణ ఆధారంగా అధ్యక్షుడు చావెజ్ మరియు, ఆయన ప్రభుత్వంచేత పలు సాంఘికాభివృద్ధి విధానాలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.<ref>[https://www.un.org/millenniumgoals/11_MDG%20Report_EN.pdf "The Millennium Development Goals Report 2011."] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130309160853/http://www.un.org/millenniumgoals/11_MDG%20Report_EN.pdf |date=9 March 2013 }} United Nations. 2011. Web. 2 April 2012.</ref>
 
=== బలహీనమైన ప్రభుత్వ ఆర్ధిక విధానాలు ===
చేవెజ్ ప్రభుత్వం భవిష్యత్తు అత్యవసరాలకు భద్రపరచకుండా నిధులను ధారాళంగా వ్యయం చేయడం ప్రశ్నార్ధంకంగా మారింది. [[2010]] నాటికి ప్రభుత్వవిధానాల కారణంగా ఆర్థిక వివాదాలు మరియు, పేదరికం అభివృద్ధి చెందాయి. <ref name="NPRdec2014" /><ref name="ELPAISfeb2015" /><ref name="FPmarch2013" /><ref name="CSM25march">{{cite news|last1=Gallagher|first1=J. J.|title=Venezuela: Does an increase in poverty signal threat to government?|url=http://www.csmonitor.com/World/Americas/2015/0325/Venezuela-Does-an-increase-in-poverty-signal-threat-to-government|accessdate=29 March 2015|agency=[[The Christian Science Monitor]]|date=25 March 2015}}</ref><ref name="FPdontblame">{{cite news|last1=Corrales|first1=Javier|title=Don’t Blame It On the Oil|url=https://foreignpolicy.com/2015/05/07/dont-blame-it-on-the-oil-venezuela-caracas-maduro/|accessdate=10 May 2015|agency=''[[Foreign Policy]]''|date=7 May 2015}}</ref> ఆర్థికసంక్షోభం కరెంసీ డివాల్యుయేషన్‌కు దారితీచిన కారణంగా చావెజ్ ప్రభుత్వం కరెంసీ కంట్రోల్ ప్రవేశపెట్టింది.ఫలితంగా ఇది తరువాత సంవత్సరాలలో దేశీయమార్కెట్‌కు సమాంతరంగా డాలర్ మార్కెట్ అభివృద్ధికి దారితీసింది. " యు.ఎన్. మైలేనియం డెవెలెప్మెంట్స్ గోల్స్ " వెలువరించిన తరువాత వెనుజులియన్ ప్రభుత్వం వెలువరించిన డేటా వివాదాస్పదమైంది.
 
<ref name="ECONeatCHAVISMO" /><ref>{{cite web|title = UN Congratulates Venezuela on Hunger|url = http://abcnews.go.com/ABC_Univision/News/congratulates-venezuela-reducing-hunger-widespread-food-shortages/story?id=19421963|website = ABC News|date = 18 June 2013|accessdate = 18 July 2015}}</ref> అత్యావసర ఆహారాల కొరత కారణంగా వెనుజులాలో పోషకాహార లోపం అధికరించింది.<ref name="ECONeatCHAVISMO" /> [[2013]]లో దేశంలో నెలకొన్న లోటు కారణంగా కరెంసీ విలువ తగ్గించబడింది.
<ref>{{cite web|title = Venezuelan Government Meets with Private Industries to Combat Food Shortages {{!}} venezuelanalysis.com|url = http://venezuelanalysis.com/news/7598|website = venezuelanalysis.com|accessdate =6 May 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Cawthorne|first=Andrew|url=https://www.reuters.com/article/2014/10/24/us-venezuela-economy-idUSKCN0ID00A20141024|title=Venezuela seizes warehouses packed with medical goods, food|publisher=''Reuters''|date=24 October 2014|accessdate=30 June 2015}}</ref><ref>{{cite news|title=Venezuela Slashes Currency Value|url=https://online.wsj.com/news/articles/SB10001424127887323951904578292383059267360|accessdate=14 December 2013|newspaper=Wall Street Journal|date=9 February 2013|first1=Ezequiel|last1=Minaya|first2=Kejal|last2=Vyas}}</ref>
లోటులో అదనంగా టయిలెట్ పేపర్, పాలు మరియు, పిండి చేర్చబడ్డాయి.<ref>{{cite news|last=Lopez|first=Virginia|title=Venezuela food shortages: 'No one can explain why a rich country has no food'|url=https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2013/sep/26/venezuela-food-shortages-rich-country-cia|accessdate=14 December 2013|newspaper=The Guardian|date=26 September 2013}}</ref> టాయ్లెట్ పేపర్ కొరత కారంణంగా భీతి అధికమై ప్రభుత్వం టాయ్లెట్ పేపర్ ఫ్యాక్టరీని స్వాధీనం చేసుకుంది. తరువాత ఆహారవినియోగ సంస్థలను జాతీయంచేయడం వైపుగా ప్రభుత్వం అడుగులు వేసింది.<ref>{{cite web|title = Venezuela to nationalize food distribution|url = https://news.yahoo.com/venezuela-nationalize-food-distribution-191734377.html|accessdate = 6 May 2015}}</ref><ref>{{cite news|title=Facing shortages, Venezuela takes over toilet paper factory|url=http://www.cnn.com/2013/09/21/world/americas/venezuela-toilet-paper/|accessdate=14 December 2013|newspaper=CNN|date=21 September 2013}}</ref>
[[2013]]లో అధ్యక్షుడు " నికోలస్ మడురొ " తీసుకున్న నిర్ణయం తరువాత వెనుజులా బాండ్స్ విలువ పలుమార్లు తగ్గించబడింది. ఆయన తీసుకున్న మరొక నిర్ణయం కారణంగా షాపులు మరియు, గోడౌన్లు మూసి వస్తువులను అమ్మివేయవలసిన వత్తిడి అధికమై భవిష్యత్తు లోటును అధికరించడానికి దారి తీసింది.<ref>{{cite news|title=UPDATE 2-S&P cuts Venezuela debt rating to B-minus|url=https://www.reuters.com/article/2013/06/17/venezuela-downgrade-standardandpoors-idUSL2N0ET0Z120130617|accessdate=14 December 2013|newspaper=Reuters|date=14 December 2013|first=Daniel|last=Bases}}</ref>
[[2016]]లో వెనుజులా కంస్యూమర్ ధరలు 800% అధికం అయ్యాయి. ఎకనమీ 18.6% క్షీణించింది.<ref>{{cite web|title=enezuela 2016 inflation hits 800 percent, GDP shrinks 19 percent|url=http://www.cnbc.com/2017/01/20/venezuela-2016-inflation-hits-800-percent-gdp-shrinks-19-percent-document.html|accessdate=May 7, 2017}}</ref>
 
===పర్యాటకరంగం ===
సమీప దశాబ్ధాలలో పర్యాటకరంగం గణనీయంగా అభివృద్ధి చేయబడింది. వెనుజులా భౌగోళిక ప్రాధాన్యత, వైవిధ్యమైన ప్రకృతిసౌందర్యం, సుసంపన్నమైన జీవవైవిధ్యం మరియు, ఉష్ణమండల వాతావరణం దేశాన్ని ప్రముఖ పర్యాటకగమ్యంగా మారుస్తుంది.ఆహ్లాదకరమైన అదేసమయంలో అనుకూలమైన దేశంలోని ఏప్రాంతమైనా సంవత్సరం అంతటా సందర్శించే వీలుకలిగిస్తుంది.మార్గరిటా ద్వీపం వినోదానికి మరియు, రిలాక్సేషన్‌కు ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణగా ఉంది. ఆధునిక ఇంఫ్రాస్ట్రక్చర్, అందమైన సముద్రతీరాలు వాటర్ స్పోర్ట్స్‌కు అనుకూలంగా ఉంటుంది. ఫీవర్స్ కేస్టిల్, ఫోర్ట్రెస్ మరియు, చర్చీలు సంప్రదాయ ఈప్రాంతానికి సంప్రదాయ సౌందర్యం ఇస్తున్నాయి.
 
 
[[File:IslaBonitaMargarita.jpg|thumb|300px|right|Hesperia Hotel in the [[Margarita Island]].]]
 
====లాస్ రోగస్ మరియు, మొర్రొకాయ్ నేషనల్ పార్క్ ====
" ది ఆర్చిపిలాగో ఆఫ్ రొక్యూస్" ఒక ద్వీపసమూహం మరియు, కేయాస్‌లతో ఏర్పడింది. అందమైన సముద్రతీరాలతో ఇది దేశంలోని ప్రముఖ పర్యాటక కేంద్రాలలో ఒకటి. మొర్రొకాయ్ పార్కులో సమీపంలోని చిన్నచిన్న ద్వీపసమూహం భాగంగా ఉన్నాయి. ఇది కరీబియన్ ప్రాంతంలోని ప్రధాన ఆకర్షణలలో ఒకటిగా వేగవంతంగా అభివృద్ధి చెందింది.
 
<gallery mode="packed" heights="135" style="font-size:88%;line-height:120%">
Line 301 ⟶ 299:
 
====కనైమా నేషనల్ పార్క్ ====
కనామియా నేషనల్ పార్క్ 30,000 చ.కి.మీ వైశాల్యంలో [[గయానా]] మరియు, [[బ్రెజిల్]] సరిహద్దులలో విస్తరించి ఉంది. వైశాల్యపరంగా ఇది ప్రపంచంలో 6వ స్థానంలో ఉంది. పార్కులోని 65% రాక్ ప్లాట్యూలతో (టెపుయిస్) నిండి ఉంటుంది. అసమానమైన జీవవైవిధ్యం కలిగిన ఈనేషనల్ పార్క్ గొప్ప భౌగోళిక ఆసక్తి కలిగిస్తుంది. ఇక్కడ ఉన్న ఏజెల్ జలపాతం ప్రపంచంలో అత్యంత ఎత్తైన జలపాతంగా (979 మీ) గుర్తించబడుతుంది.
 
=== లోటు ===
[[File:Escasez en Venezuela, Central Madeirense 8.JPG|thumb|Empty shelves in a store in Venezuela due to shortages.]]
" ఎకనమిక్ పాలసీ ఆఫ్ ది హుగొ చావెజ్ " మరియు, ధరల క్రమబద్ధీకరణ సమయంలో వెనుజులాలో నెకొన్న నిత్యావసరాల లోటు ప్రధానపాత్ర వహించింది.
<ref name="economist.com">{{cite news |url=https://www.economist.com/blogs/americasview/2013/02/venezuela%E2%80%99s-currency |accessdate=18 February 2013 |title=Venezuela's currency: The not-so-strong bolívar |work=[[The Economist]] |date=11 February 2013}}</ref><ref name="qz.com">{{cite news |title=Venezuela's black market rate for US dollars just jumped by almost 40% |url=http://qz.com/192395/venezuelas-black-market-rate-for-us-dollars-just-jumped-by-almost-40/#/h/56869,3/ |accessdate=27 March 2014 |newspaper=Quartz |date=26 March 2014}}</ref>
నికోలస్ మదురొ ప్రభుత్వపాలనలో వెనుజులియన్ ప్రభుత్వ విధానాలు అమలైన సమయంలో " గ్రేటర్ షార్టేజ్ " (గొప్పలోటు) సంభవించింది. ధరలు నియంత్రించడానికి విదేశాలతో వ్యాపారం చేస్తున్న వారి నుండి యునైటెడ్ స్టేట్స్ డాలర్లు సేకరించబడ్డాయి.<ref name="WSJseptDOWNGRADE">{{cite news |last1=Dulaney |first1=Chelsey |last2=Vyas |first2=Kejal |title=S&P Downgrades Venezuela on Worsening Economy Rising Inflation, Economic Pressures Prompt Rating Cut |url=https://online.wsj.com/articles/s-p-downgrades-venezuela-on-worsening-economy-1410907125 |accessdate=18 September 2014 |agency=The Wall Street Journal |date=16 September 2014}}</ref> పాలు, రకరకాల మాంసం, కోడి మాంసం, కాఫీ, బియ్యం, ప్రి కుక్డ్ పిండి, వెన్న, బ్రీస్ట్ ఇంప్లాంట్స్ మరియు, నిత్యావసర వస్తువులైన టాయిలెట్ పేపర్లు, పర్సనల్ హైజెనిక్ ఉత్పత్తులు మరియు, ఔషధాల కొరత ఏర్పడింది. <ref name="economist.com" /><ref name="ACN">{{cite web|title=La escasez también frena tratamientos contra cáncer |language=Spanish |location=Venezuela |url=http://acn.com.ve/la-escasez-tambien-frena-tratamientos-contra-cancer/ |accessdate=25 August 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140826135417/http://acn.com.ve/la-escasez-tambien-frena-tratamientos-contra-cancer/ |archivedate=26 August 2014 }}</ref><ref name="El Nuevo Herald">{{cite news|title=Venezuela sufre escasez de prótesis mamarias |language=Spanish |publisher=[[El Nuevo Herald]] |url=http://www.elnuevoherald.com/2014/03/19/1705888/venezuela-sufre-escasez-de-protesis.html |accessdate=25 August 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140826113732/http://www.elnuevoherald.com/2014/03/19/1705888/venezuela-sufre-escasez-de-protesis.html |archivedate=26 August 2014 }}</ref> లోటు ఫలితంగా వెనుజులియన్లు ఆహారం కొరకు వెతుకులాటలో గంటల సమయం క్యూలైన్లలో ఎదురు చూసి కొన్ని మార్లు అవసరమైన వస్తువులు పొందలేక నిరాశతో వెనుదిరిగిన సమయాలు ఉన్నాయి.<ref>{{cite news |title=Why are Venezuelans posting pictures of empty shelves? |url=http://www.bbc.com/news/blogs-trending-30710014 |accessdate=10 January 2015 |agency=BBC |date=8 January 2015}}</ref><ref name="REUTjan2015">{{cite news |last1=Cawthorne |first1=Andrew |title=In shortages-hit Venezuela, lining up becomes a profession |url=https://www.reuters.com/article/2015/01/21/us-venezuela-shortages-idUSKBN0KU1BX20150121|accessdate=17 June 2015 |agency=[[Reuters]] |date=21 January 2015}}</ref> వెనుజులియన్ ప్రభుత్వం ఆహారపు మరియు, నిత్యావసర వస్తువుల బందిపోట్లు లోటుకు కారణమని ఆరోపించింది.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-venezuela-economy-idUSKCN0ID00A20141024|title=Venezuela seizes warehouses packed with medical goods, food|date=24 October 2016|publisher=|via=Reuters}}</ref>ప్రణాళికాబద్ధత మరియుప్రణాళికాబద్ధత, నిర్వహణాలోపం కారణంగా కరువు సంభవించింది. [[2016]]లో విద్యుత్తు సరఫరా లోటును భర్తీ చేయడానికి మదురొ ప్రభుత్వం రోలింగ్ బ్యాక్ ఔట్ విధానం ప్రకటించారు. <ref>[http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/04/22/475250605/venezuela-announces-daily-4-hour-power-cuts-amid-drought Venezuela Announces Daily 4-Hour Power Cuts Amid Drought : The Two-Way]. NPR (22 April 2016). Retrieved on 2016-06-15.</ref> ప్రభుత్వ పనివారం " సోమవారం నుండి మంగళవారం " నికి కుదించబడింది.<ref>[http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/04/27/475859770/venezuela-cuts-public-employees-work-week-to-2-days-to-save-energy Venezuela Cuts Public Employees' Workweek To 2 Days To Save Energy : The Two-Way]. NPR (27 April 2016). Retrieved on 2016-06-15.</ref>[[2016]]లో ఒక మల్టీ యూనివర్శిటీ అధ్యయనం ఆకలికారణంగా 75% వెనుజులియన్లు బరువును కోల్పోయారు. ఆహారకొరత కారణంగా ప్రజలు సరాసరిగా 8.6 కి.గ్రా బరువు కోల్పోయారు.<ref name="UPIfeb17">{{cite news|last1=Pestano|first1=Andrew V.|title=Venezuela: 75% of population lost 19 pounds amid crisis|url=http://www.upi.com/Top_News/World-News/2017/02/19/Venezuela-75-of-population-lost-19-pounds-amid-crisis/2441487523377/|accessdate=21 February 2017|work=[[UPI]]|date=19 February 2017|language=en}}</ref> 2016-2017 మద్య వెనుజులియన్లు ఆహారం కొరకు ప్రతిదినం వెతుకులాట కొనసాగించారు. అడవిలో లభించే పండ్లు లేక చెత్తలో పడిన ఆహారం తిని జీవించారు. ఆహారం కొరకు గంటలతరబడి క్యూలో నిలిచారు.<ref name=REUTjan2015/><ref>{{cite news|title=Why are Venezuelans posting pictures of empty shelves?|url=http://www.bbc.com/news/blogs-trending-30710014|accessdate=10 January 2015|agency=BBC|date=8 January 2015}}</ref><ref name=REUTjan2015/><ref name="FOXgarbage">{{cite news|last1=MacDonald|first1=Elizabeth|title=Exclusive: Harrowing Video Shows Starving Venezuelans Eating Garbage, Looting|url=http://www.foxbusiness.com/politics/2016/05/26/exclusive-harrowing-video-shows-starving-venezuelans-eating-garbage-looting.html|accessdate=12 July 2016|agency=[[Fox Business]]|date=26 May 2016}}</ref><ref name="APgarbage">{{cite news|last1=Sanchez|first1=Fabiola|title=As hunger mounts, Venezuelans turn to trash for food|url=http://bigstory.ap.org/article/5ee6b03daee141c3b89d419ecadcc7fa/venezuelans-pick-through-trash-food-eat-or-sell|accessdate=12 July 2016|agency=[[Associated Press]]|date=8 June 2016}}</ref><ref name="CBCfruit">{{cite news|title=Mangoes fill the gaps in Venezuela's food crisis|url=http://www.cbc.ca/news/multimedia/mangoes-fill-the-gaps-in-venezuela-s-food-crisis-1.3620964|accessdate=12 July 2016|agency=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|date=7 June 2016}}</ref> [[2017]]లో ప్రీస్టులు వెనుజులియన్లు తమ చెత్తను అవసరమైన వారి కొరకు వదిలివెళ్ళమని బోధించారు.
<ref name="FPmar2017">{{cite news|last1=Gramer|first1=Robbie|title=Dire Measures to Combat Hunger in Venezuela|url=https://foreignpolicy.com/2017/03/03/dire-measures-to-combat-hunger-in-venezuela-economic-crisis-political-maduro-food-shortages-priest-label-trash/|accessdate=4 March 2017|work=[[Foreign Policy]]|date=3 March 2017}}</ref> 2017 మార్చిలో వెనుజులాలోని ప్రపంచంలో బృహత్తర ఆయిల్ నిల్వలు తరిగిపోవడం మొదలైంది. కొన్ని నివేదికలు ఆయిల్ దిగుమతి చేసుకోవడం మొదలైందని తెలియజేసాయి.<ref name="EImar17">{{cite news |last1=Suarez |first1=Roberth|title=FOTOS: Escasez de gasolina se agudiza en Barquisimeto|url=http://www.elimpulso.com/noticias/regionales/fotos-escasez-gasolina-se-agudiza-barquisimeto|accessdate=23 March 2017|work=[[El Impulso (Venezuela)|El Impulso]]|date=22 March 2017 |language=es-es}}</ref>
 
=== పెట్రోలియం మరియు, ఇతర వనరులు ===
వెనుజులా బృహత్తర ఆయిల్ మరియు, సహజవాయునిల్వలను కలిగిన దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. క్రూడాయిల్ ఉత్పత్తి దారులలో మొదటి పది దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది.
<ref>{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20101215105626/http://eia.gov/country/country_energy_data.cfm?fips=VE |date=15 December 2010 |title=Venezuela Energy Profile }}, [[Energy Information Administration]]. Last Update: 30 June 2010.</ref>
[[2010]]లో 41.4% క్రూడాయిల్ ఉత్పత్తితో సౌదీ అరేబియాను అధిగమించింది. <ref>[http://www.marketwatch.com/story/venezuela-oil-reserves-topped-saudis-in-2010opec-2011-07-18 Venezuela oil reserves topped Saudis in 2010:OPEC]. Market Watch. 18 July 2011</ref>
దేశం ప్రధాన పెట్రోలియం నిల్వలు మరకైబొ సరసులో, జులియాలో గల్ఫ్ ఆఫ్ వెనుజులా ప్రాంతం, ఒరినొకొ రివర్ బేసిన్ ప్రాంతంలో (తూర్పు వెనుజులా) ప్రాంతంలో ఉన్నాయి.
<ref name="bbc">{{cite news | publisher= BBC |url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4692534.stm | title = Venezuela: Energy overview | date = 16 February 2006 | accessdate=10 July 2007}}</ref> వెనుజులా నాన్ కాంవెంషనల్ ఆయిల్ నిల్వలు (ఎక్స్ట్రా హెవీ - క్రూడాయిల్) బిటుమెన్ మరియు, టార్ శాండ్స్ (ప్రపంచ కాంవెంషనల్ ఆయిల్ నిల్వలకు ఇది సమానం) వద్ద ఉన్నాయి.<ref name="wec">{{cite web | publisher= World Energy Council |url= http://www.worldenergy.org/wec-geis/publications/default/tech_papers/17th_congress/3_1_04.asp |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070402100135/http://www.worldenergy.org/wec-geis/publications/default/tech_papers/17th_congress/3_1_04.asp |archivedate= 2 April 2007 | author = Bauquis, Pierre-René | title = What the future for extra heavy oil and bitumen: the Orinoco case | date = 16 February 2006|accessdate=10 July 2007}}</ref> జలవిద్యుత్తు మీద అధికంగా ఆధారపడుతున్న కొన్ని దేశాలలో వెనుజులా ఒకటి. గురి ఆనకట్ట అతిపెద్ద ఆనకట్టలలో ఒకటిగా గుర్తించబడుతుంది.20వ శతాబ్దం ప్రథమార్ధంలో యు.ఎస్. ఆయిల్ కంపెనీలు వెనుజులాలో అత్యధికంగా జోక్యం చేసుకున్నాయి. అవి మినహాయింపులను కొనుగోలు చేయడంలో ఆసక్తి చూపాయి.{{sfn|Yergin|1991|pages=233–236, 432}} [[1943]]లో కొత్త ప్రభుత్వం మరియు, ఆయిల్ కంపెనీలు ఆదాయం 50/50 పంచుకోవడానికి అంగీకరించాయి. ఒ.పి.ఇ.సి.కి కొత్తగా స్థాపించబడిన డెమొక్రటిక్ ప్రభుత్వం, హైడ్రోకార్బన్ మంత్రి " పబ్లొ పెరెజ్ అల్ఫొంసొ " నాయకత్వం వహించాడు. " ది కంసార్టియం ఆఫ్ ఆయిల్- ప్రొడ్యూసింగ్ కంట్రీస్ " ఆయిల్ ధర నిర్ణయానికి మద్దతు ఇచ్చింది..{{sfn|Yergin|1991|pages=510–513}}[[1973]]లో వెనుజులా ఆయిల్ కంపెనీలను జాతీయం చేయడానికి ఓటు వేసింది. 1976 జనవరి 1 నాటికి అది అమలులోకి వచ్చింది. పెట్రోలియోస్ డీ వెనుజులా పేరుతో ఆయిల్ కంపెనీలు జాతీయం చేయబడ్డాయి. తరువాత సంవత్సరాలలో వెనుజులా విస్తారంగా రిఫైనరీలు నిర్మించి యు.ఎస్. మరియు, ఐరోపా లలో మార్కెటింగ్ చేసింది. {{sfn|Yergin|1991|p=767}} 1990లో పి.డి.వి.ఎస్.ఎ. ప్రభుత్వం నుండి స్వతంత్రం పొందింది. విదేశీపెట్టుబడులు ఆహ్వానించబడ్డాయి.2001 నాటికి హుగొ చావెజ్ లా విదేశీపెట్టుబడులపై పరిమితి విధించబడింది. అధ్యక్షుడు రాజీనామా కోరుతూ 2002 డిసెంబరు -2003 ఫిబ్రవరి వరకు సాగిన నేషనల్ స్టైక్‌లో పి.డి.వి.ఎస్.ఎ. కీలకమైన పాత్రవహించింది. మేనేజర్లు మరియు, ఉన్నత వేతనం అందుకుంటున్న సాంకేతిక నిపుణులు
ప్లాంటులు మూసివేసి వారి ఉద్యోగాల నుండి వైదొలిగారు. పి.డి.వి.ఎస్.ఎ రిఫైనరీలు దాదాపు మూతబడ్డాయి.తరువాత వర్కర్లు తిరిగి రావడం మరియు, కొత్త వర్కర్లను నియమింకుని కంపెనీలు తిరిగి పనిచేసాయి. సమ్మె కారణంగా బాధ్యతను నిర్లక్ష్యం చేసారన్న కారణంతో 40% ఉద్యోగులు (18,000 మంది) ఉద్యోగాలనుండి తిలగించబడ్డారు{{sfn|McCaughan|2005|p=128}}<ref>{{cite journal|url=http://www.scielo.org.ve/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1012-25082004000200006&lng=es&nrm=iso |title=Venezuela 2001–2004: actores y estrategias|author= López Maya, Margarita |journal= Cuadernos del Cendes |year=2004|volume=21 |issue=56|pages=109–132|issn=1012-2508}}</ref>
 
=== రవాణా ===
[[File:Vista_Estacion_de_metro_plaza_venezuela.jpg|thumbnail|[[Caracas Metro]] in Plaza Venezuela]]
వెనుజులా లోని కారకాస్ సమీపంలోని మైక్యుయెషియా వద్ద ఉన్న " సైమన్ బొలివర్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్ పోర్ట్ " మరియు, మరకైబొ వద్ద ఉన్న " లా చినిటా ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్ పోర్ట్ " ద్వారా వాయుమార్గంలో ప్రంపంచదేశాలతో అనుసంధానించబడి ఉంది. అలాగే మరకైబొ మరియు, ప్యూర్టో కాబెల్లో వద్ద ఉన్న " లా గుయైరా " నౌకాశ్రం " సముద్రమార్గంలో వెనుజులాను ప్రపంచదేశాలతో అనుసంధానిస్తుంది. అమెజాన్ వర్షారణ్యాల దక్షిణ మరియు, తూర్పు ప్రాంతాలలో క్రాస్ బార్డర్ ట్రాంస్ పోర్ట్; పశ్చిమంలో పర్వతప్రాంతం కొలంబియాతో సరిహద్దు(2213 కి.మీ) పంచుకుంటున్నది.ఒరినొటొ నది నౌకాయానానికి అనువుగా ఉండి వెసల్స్‌ను సముద్రం నుండి 400 కి.మీ దూరంవరకు చేరవేయడానికి సహకారం అందిస్తుంది. ఇది ప్రధాన పారిశ్రామిక నగరం అయిన సియుడాడ్‌ను అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంతో అనుసంధానిస్తుంది. వెనుజులా పరిమితమైన రైలుమార్గాలను కలిగి ఉంది. వెనుజులా నుండి ఇతర దేశాలకు రైలు మార్గాలు లేవు.హుగొ చావెజ్ ప్రభుత్వం రైలుమార్గాలను విస్తరించడానికి ప్రయత్నించింది. వెనుజులా $7.5 బిలియన్లను చెల్లించడంలో విఫలమైన కారణంగా రైలుమార్గ నిర్మాణం నిలిపివేయబడింది. {{clarify|date=April 2017}} [[చైనా]]కు $500 మిలియన్ ప్రణాళిక ఇవ్వబడింది.<ref>{{cite news|last=Han Shih|first=Toh|title=China Railway Group's project in Venezuela hits snag|url=http://www.scmp.com/business/china-business/article/1211846/china-railway-groups-project-venezuela-hits-snag|accessdate=14 December 2013|newspaper=South China Morning Post|date=11 April 2013}}</ref> పలు ప్రధాన నగరాలలో మెట్రొ సిస్టం ఉంది; 1983 నుండి " ది కారకాస్ మెట్రొ " పనిచేస్తుంది. మరకైబొ మెట్రొ మరియు, వాలెంషియా మెట్రొ సమీపకాలంలో ప్రారంభించాయి.
వెనుజులా మొత్తం రహదారి పొడవు 1,00,000 కి.మీ. రైలుమార్గాల పొడవులో వెనుజులా ప్రపంచదేశాలలో 45వ స్థానంలో ఉంది.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2085rank.html?countryName=Venezuela&countryCode=ve&reagionCode=soa&rank=45#ve Country Comparison :: Roadways]. The World Factbook. cia.gov</ref>
రహదారిలో మూడవ వంతు పేవ్‌చేయబడి ఉన్నాయి.
 
=== మంచినీటి సరఫరా మరియు, మురుగునీటి నిర్వహణ ===
మంచినీటి సరఫరా మరియు, శానిటేషన్ జనసంఖ్య అధికరించిన కారణంగా [[2006]] లో విస్తరించబడ్డాయి.అనేకమంది ప్రజలకు పైప్ వాటర్ అంబాటులో లేదు.సరఫరా చేయబడుతున్న నీటి నాణ్యత మిశ్రితంగా ఉంది. మంచి నీరు మద్యమద్య నిలిపి సరఫరా చేయబడుతూ ఉంది. మురికి నీరు ట్రీట్ చేయబడడం లేదు. నాన్ రెవెన్యూ వాటర్ 62% ఉంది. ప్రాంతీయ సరాసరి 40%.2003లో నీటి పన్ను నిలిపివేయబడిన కారణంగా పైపు నీరు వ్యయరహితం(ఇన్ ఎక్స్పెంసివ్). కేద్రీకృతమైన విధానం 1990 నుండి వికేంద్రీకరణ చేయబడింది. పర్యావరణ మంత్రిత్వశాఖ విధానాలను రూపొందిస్తుంది. 80% ప్రజలకు హైడ్రొవెన్ కంపెనీ మంచినీటి సరఫరా చేస్తుంది.మిగిలిన వారికి 5 స్టేట్స్‌కు స్వంతమైన వాటర్ కంపెనీలు అందిస్తున్నాయి. ది కార్పొరాసియన్ వెనుజులా డీ గయానా మరియు, కమ్యూనిటీ బేస్డ్ సేవాసంస్థలు నీటిసరఫరా చేస్తున్నాయి.
<ref name="AVN">[http://www.avn.info.ve/node/49470 Estado venezolano ha invertido $600 millones para mejorar servicio de agua potable], Agencia Venezolana de Noticias, 22 March 2011</ref>
==గణాంకాలు ==
Line 343 ⟶ 341:
 
[[File:Venezuela population density 2011.png|thumb|left|Population density of Venezuela by parroquias (parishes) according to the results of 2011 Census. Yellow tones denote urban areas.]]
లాటిన్ అమెరికా దేశాలలో అత్యధికంగా నగరీకరణ చేయబడిన దేశాలలో వెనుజులా ఒకటి.<ref name="encartaSA" /><ref name="UNpopstats" /> వెనుజులియన్లలో అత్యధికమంది ఉత్తర ప్రాంత నగరాలలో నివసిస్తున్నారు. రాజధాని నగరం మరియు, దేశంలో అతిపెద్ద నగరం అయిన " కారకాస్ " నగరంలో మరింత అధికంగా నివసిస్తున్నారు. 93% ప్రజలు ఉత్తర వెనుజులా నగరాలలో నివసిస్తున్నారు. 73% ప్రజలు సముద్రతీరానికి 100 కి.మీ కంటే తక్కువ దూరం ఉన్న ప్రాంతాలలో నివసిస్తున్నారు.<ref name="WRI_2003b">{{cite web|publisher=World Resources Institute |work=EarthTrends Country Profiles |year=2003 |title=Coastal and Marine Ecosystems—Venezuela |url=http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/coa_cou_862.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070318000929/http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/coa_cou_862.pdf |archivedate=18 March 2007 |format=PDF|accessdate=10 March 2007}}</ref> " సెంట్రల్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ వెనుజులా " సాంఘికశాస్త్రవేత్తల అధ్యయనాల ఆధారంగా బొలివేరియన్ రివల్యూషన్ తరువాత 1.5 మిలియన్ల వెనుజులియన్లు (దేశజనాభాలో 4%-6%) వెనుజులాను వదిలి వెళ్ళారని భావిస్తున్నారు.<ref name="ENHaug28">{{cite news|last1=Maria Delgado|first1=Antonio|title=Venezuela agobiada por la fuga masiva de cerebros|url=http://www.elnuevoherald.com/2014/08/26/1828337/venezuela-agobiada-por-fuga-masiva.html|accessdate=28 August 2014|agency=El Nuevo Herald|date=28 August 2014}}</ref><ref name="Elimpulso23AUG">{{cite news|title=El 90% de los venezolanos que se van tienen formación universitaria|url=http://elimpulso.com/articulo/el-90-de-los-venezolanos-que-se-van-tienen-formacion-universitaria#|accessdate=28 August 2014|agency=El Impulso|date=23 August 2014}}</ref> వెనుజులా భూభాగంలో సగం ఉన్న ఒరినొకొ దక్షిణ ప్రాంతంలో 5% ప్రజలు మాత్రమే నివసిస్తున్నారు. ఈప్రాంతంలో ముఖ్యత్వం కలిగిన అతిపెద్ద నగరం సియుడాడ్ గయానా నగరం. ఇది జనసాంధ్రతలో 6వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.ine.gob.ve/demografica/salidadistribucion.asp?Tt=Cuadro229&cuadro=cuadro229 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110929230946/http://www.ine.gob.ve/demografica/salidadistribucion.asp?Tt=Cuadro229&cuadro=cuadro229 |archivedate=29 September 2011 |title=Cuadro Magnitud y Estructura Demográfica |publisher=Ine.gob.ve |accessdate=25 April 2010}}</ref>
ఇతర నగరాలలో బార్క్విసిమెటొ, వలెంసియా, మరకే, మరకైబొ, బార్సిలొనా- ప్యూర్టొ లా క్రజ్, మెరిడా మరియు, శాన్ క్రిస్టోబల్ ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.
=== సంప్రదాయ సమూహాలు ===
{{bar box
Line 359 ⟶ 357:
|caption=
}}
వెనుజులా ప్రజలు వైవిధ్యమైన పూర్వీకుల సంతతికి చెంది ఉన్నారు. వీరిలో అత్యధికంగా మెస్టిజోలు (పూర్వీకసంతతికి చెందిన మిశ్రిత ప్రజలు) ఉన్నారు. మొత్తం ప్రజలలో 51.6% మెస్టిజోలు మరియు, 43.6% శ్వేతజాతీయులు ఉన్నారు. <ref name="Census-ethnics" /> మొత్తం జనాభాలో సంగం మంది మొరెనొలుగా గుర్తించబడ్డారు.మొరెనొ అంటే " డార్క్ - స్కిండ్ " లేక " బ్రౌన్ - స్కిండ్ " అని అర్ధం స్పురిస్తుంది. లైట్ స్కిన్‌కు ఇది వ్యతిరేకం. ఈపదం మానవముఖం కంటే చర్మం వర్ణం ఆధారంగా మానవవర్గీకరణలో ఉపయోగించబడుతుంది.
[[File:Colonia Tovar - Iglesia de la Colonia.JPG|thumb|left|[[Colonia Tovar]] in [[Aragua]] the largest colony of [[German Venezuelans]]]]
వెనుజులాలో 2.8% తమకు తాము నల్లజాతీయులుగా (వీరిలో ఆఫ్రికన్ మరియు, స్థానికజాతి ప్రజలు ఉన్నారు) అంగీకరించారు, 0.7% ఆఫ్రికన్ సంతతికి చెందిన వారు, 2.6% స్థానికజాతి ప్రజలు, 1.2% ఇతర జాతులకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు.<ref name="Census-ethnics" /><ref name="Census-ethnics" /> ఇండిజెనియస్ ప్రజలలో 58% వయూ ప్రజలు, 7% వరావ్ ప్రజలు, 5% కరినా, 4% పెమాన్, 3% పియారొయా, 3%జివి, 3% అను, 3% కుమనగొటొ, 2% యుక్పా, 2% చైమా మరియు, 1% యనొమమి ప్రజలు ఉన్నారు. మిగిలిన 9% ప్రజలు ఇతర స్థానికజాతులకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు.<ref>{{cite news|author=Benítez, Deivis |title=Poblaciones Indígenas en aumento según censo poblacional 2011 |url=http://www.minpi.gob.ve/minpi/es/noticias/1548-np1428 |accessdate=10 October 2012 |agency=PRENSA MINPPPI |language=Spanish |quote=''Los resultados arrojados por el censo poblacional realizado por el Instituto Nacional de Estadísticas en el 2011 demuestra que las poblaciones indígenas ha aumentado progresivamente con respecto al censo del año 2001.''<br /> Según los datos estadísticos publicados por el INE, el total de población que se declaró indígena por sexo, arrojó un resultado de 50,46% hombre y 49,54% mujeres representando 365.920 hombres y 359.208 mujeres para un total de 725.148 personas que se declararon indígenas de Venezuela.<br /> Así mismo, se tomó el porcentaje de población por entidad donde el estado Zulia es la entidad con más indígenas con un 61%, seguido del estado Amazonas con 10%, Bolívar con un 8%, Delta Amacuro con 6%, Anzoátegui 5%, Sucre 3%, Apure y Monagas 2% mientras que en otras entidades existe un 3% de población indígena.<br /> Entre tanto, los pueblos indígenas con mayor población se encuentran los Wayuu 58%, Warao 7%, Kariña 5%, Pemón 4%, Piaroa, Jivi, Añu, Cumanágoto 3%, Yukpa, Chaima 2%, el pueblo Yanomami 1% y otros pueblos con un 9%. |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116234901/http://www.minpi.gob.ve/minpi/es/noticias/1548-np1428 |archivedate=16 January 2013 }}</ref>
[[File:24 June 2014 Venezuelan protest.jpg|thumb|[[Venezuelans]] in Caracas]]
2008లో " యూనివర్శిటీ ఆఫ్ బ్రసిలియా " నిర్వహించిన అటొసొమల్ (క్రొమొజొం) డి.ఎన్.ఎ. జన్యు అధ్యయనం ఆధారంగా వెనుజులా ప్రజలలో 60.6% యురేపియన్, 23% ఇండిజెనియస్ మరియు, 16.3% ఆఫ్రికన్ ప్రజలు ఉన్నారని భావిస్తున్నారు.<ref>{{cite web|last=Godinho|first=Neide Maria de Oliveira|title=O impacto das migrações na constituição genética de populações latino-americanas|url=http://bdtd.bce.unb.br/tedesimplificado/tde_busca/arquivo.php?codArquivo=3873|publisher=Universidade de Brasília|accessdate=1 August 2012|year=2008}}</ref> కాలనీ కాలం మరియు, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత కనరీ ద్వీపాల నుండి యురేపియన్లు వలసలో వెనుజులా చేరుకున్నారు. <ref>{{cite web|url=http://www.personal.psu.edu/faculty/j/m/jml34/Canary.htm|title=The Spanish of the Canary Islands|work=personal.psu.edu}}</ref> ఇది వెనుజులా ఆహారసంస్కృతి మరియు, అలవాట్ల మీద ప్రభావం చూపింది. <ref>{{cite web|last=Erichsen|first=Gerald|url=http://spanish.about.com/od/Country-Highlights/tp/Facts-About-Venezuela-for-Spanish-Students.htm|title=Facts About Venezuela for Spanish Students|publisher=''About''|accessdate=30 June 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.grancanariainfo.co.uk/culture.asp|title=Gran Canaria Culture|publisher=''GranCanariaInfo''|accessdate=30 June 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://sazonlatinorestaurant.com/history|title=History|publisher=''Sazon Latino Restaurant''|accessdate=30 June 2015}}</ref>
ఈప్రభావం వెనుజులాను 8వ కనరీ ద్వీపంగా పిలువబడేలా చేసింది. <ref>{{cite news|last=Calder|first=Simon|url=http://www.independent.co.uk/travel/africa/secret-canaries-explore-these-warm-volcanic-islands-all-year-round-9831652.html|title=Secret Canaries: Explore these warm volcanic islands all year round|publisher=''The Independent''|date=31 October 2014|accessdate=30 June 2015|location=London}}</ref><ref>{{cite news|last1=Ross|first1=Ben|last2=Calder|first2=Simon|url=http://www.independent.co.uk/travel/europe/tale-of-two-travellers-the-two-sides-of-the-canaries-1834321.html|title=Tale of Two Travellers: The two sides of the Canaries|publisher=''The Independent''|date=5 December 2009|accessdate=30 June 2015|location=London}}</ref> 20వ శతాబ్ధం ఆరంభంలో ఆయిల్ అన్వేషణ ప్రారంభం అయిన తరువాత యునైటెడ్ స్టేట్స్ వెనుజులులాలో కంపెనీలు స్థాపించడం మొదలుపెట్టి వారితో యు.ఎస్. పౌరులను తీసుకువచ్చింది. యుద్ధం ఆరంభం మరియు, తరువాత యూరప్, మిడిల్ ఈస్ట్ మరియు, చైనా దేశాల నుండి వలస ప్రజలరాక మొదలైంది. <ref name="Romero2010">{{cite news|last=Romero|first=Simon|url=https://www.nytimes.com/2010/11/07/world/americas/07venez.html?_r=0|title=In Venezuela, a New Wave of Foreigners|publisher=''The New York Times''|date=7 November 2010|accessdate=30 June 2015}}</ref> 20వ శతాబ్ధంలో మిగిలిన లాటిన్ అమెరికన్ దేశాలతో కలిసి వెనుజులాకు యూరప్ దేశాల నుండి మిలియన్ల మంది వలసప్రజలు వచ్చి చేరారు.<ref name="Levinson1994">{{cite web|last=Levinson|first=David|url=http://www.everyculture.com/South-America/Europeans-in-South-America.html|title=Europeans in South America|publisher=''Every Culture''|date=1994|accessdate=30 June 2015}}</ref><ref name="PadillaPeixoto2007">{{cite web|last1=Padilla|first1=Beatriz|last2=Peixoto|first2=Joāo|url=http://www.migrationpolicy.org/article/latin-american-immigration-southern-europe|title=Latin American Immigration to Southern Europe|publisher=''Migration Policy''|date=28 June 2007|accessdate=30 June 2015}}</ref> ప్రత్యేకంగా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత వలసలు అధికం అయ్యాయి. <ref name="Levinson1994" /><ref name="PadillaPeixoto2007" /><ref name="Brooke1992">{{cite news|last=Brooke|first=James|url=https://www.nytimes.com/1992/02/17/world/latin-america-offers-new-world-to-east-europe-emigrants.html|title=Latin America Offers 'New World' to East Europe Emigrants|publisher=''The New York Times''|date=17 February 1992|accessdate=30 June 2015}}</ref>
1970లో ఆయిల్ ఎగుమతి వేగవంతం అయిన తరువాత ఈక్వెడార్, కొలంబియా మరియు, డోమినికన్ రిపబ్లిక్ నుండి మిలియన్ల కొద్ది వలస ప్రజలు వెనుజులాకు వచ్చి చేరారు.
<ref name="Brooke1992" /> వలసల వత్తిడి వేతనం మీద ప్రభావం చూపినందున కొంతమంది వెనుజులియన్లు యురేపియన్ వలసలను వ్యతిరేకించారు.<ref name="Brooke1992" /> వెనుజులియన్ ప్రభుత్వం చురుకుగా వ్యవహరించి ఈస్టర్న్ యూరప్ ఇంజినీర్లను అవసరమైన పనులలో నియమించింది.
<ref name="Levinson1994" /> మిలియన్ల కొద్ది కొలంబియన్లు, మిడిల్ ఈస్ట్ మరియు, హైథీయన్ ప్రజలు వెనుజులాకు వలసగా రావడం 21వ శతాబ్ధం వరకు కొనసాగింది.<ref name="Romero2010" />" వరల్డ్ రెఫ్యూజీ సర్వే 2008 " ఆధారంగా వెనుజులా కొలంబియా నుండి వచ్చిన 2,52,200 (2007) మంది శరణార్ధులు మరియు, కొత్తగా శరణు కోరిన 10,600 మంది ఆశ్రితులకు (2007) ఆతిథ్యం ఇచ్చిందని భావిస్తున్నారు.<ref name="World Refugee Survey 2008">{{cite news|title=World Refugee Survey 2008|publisher=U.S. Committee for Refugees and Immigrants|date=19 June 2008|url=http://www.refugees.org/article.aspx?id=2114&subm=179&area=Investigate|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090429171446/http://www.refugees.org/article.aspx?id=2114&subm=179&area=Investigate|archivedate=29 April 2009}}</ref> వెనుజులాలో 5,00,000 - 10,00,000 మంది వలసప్రజలు చట్టవిరుద్ధంగా నివసిస్తున్నారని అంచనా. <ref>[http://countrystudies.us/venezuela/12.htm Venezuela – Population]. U.S. Library of Congress.</ref> దేశంలో మొత్తం 5,00,000 మంది 40 జాతులకు చెందిన ఇండిజెనియస్ (2.8%) ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. <ref>[http://www.ine.gob.ve/index.php?option=com_content&view=category&id=95&Itemid=9# > Censos de población y vivienda]. INE (23 February 2012). Retrieved on 16 April 2012.</ref> స్థానిక ప్రజలు అధికంగా వెనుజులా సరిహద్దుప్రాంతాలలో (బ్రెజిల్, గయానా మరియు, కొలంబియా దేశాల సరిహద్దుల వెంట) కేద్రీకృతమై ఉన్నారు.వీరిలో వైయూ, వరావ్ (వెస్ట్), వరావ్ (ఈస్ట్), యనోమమి (దక్షిణం) మరియు, పెమాన్ ప్రజలు అధికంగా ఉన్నారు.
 
<gallery mode=packed heights=150px>
Line 377 ⟶ 375:
 
=== భాషలు ===
వెనులులాలో స్పానిష్ ఆధిక్యతలో ఉంది. స్పానిష్ భాషతో చేర్చి రాజ్యాంగం 30 భాషలను గుర్తించింది. వీటిలో వయూ, వరావ్, పెమన్ మరియు, పలు ఇతర భాషలు ఉన్నాయి. స్థానిజాతులలో అధికంగా వాడుకలో ఉన్న వయూ భాషకు 1,70,000 మంది వాడుకరులు ఉన్నారు.<ref name="Ethnologue">{{cite web|title=Venezuela|url=https://www.ethnologue.com/country/VE|website=Ethnologue|accessdate=23 January 2017}}</ref> వలస ప్రజలకు స్పానిష్, చైనీస్ (4,00,000), పోర్చుగీసు (2,54,000) <ref name="Ethnologue" /> మరియు, ఇటాలియన్ (2,00,000),<ref>{{cite journal|last1=Bernasconi|first1=Giulia|title=L’ITALIANO IN VENEZUELA|journal=Italiano LinguaDue|date=2012|issue=2|page=20|doi=10.13130/2037-3597/1921|url=https://www.openaire.eu/search/publication?articleId=doajarticles::e2c6e2d8ae5915079007d321c21defb0|accessdate=22 January 2017|publisher=Università degli Studi di Milano|language=Italian|quote=L'italiano come lingua acquisita o riacquisita è largamente diffuso in Venezuela: recenti studi stimano circa 200.000 studenti di italiano nel Paese}}</ref> వెనుజులాలో అధికంగా వాడుకలో ఉన్నాయి. స్పానిష్ భాషకు ఆధికారభాషా హోదా కల్పించబడింది. లెబనీస్ మరియు, సిరియన్ కాలనీలో అరబ్ భాష (ఇస్లా మార్గరిటా, మరకైబొ, పుంటొ ఫిజొ, ప్యుర్టొ లా క్రజ్, ఎల్ టైగ్రే, మరకే మరియు, కరకాస్ ప్రాంతాలలో) వాడుక భాషగా ఉంది. పోర్చుగీసు భాషను పోర్చుగీసు ప్రజలేగాక పొరుగున ఉన్న బ్రెజిల్ వాసులలో కూడా వాడుకలో ఉంది. జరన్లకు జర్మన్ భాష వాడుకలో ఉంది. కొలోనియా టొవర్ ప్రజలకు అలెమన్నిక్ భాష వాడుకలో ఉంది. దీనిని జర్మన్లు కొలోనియరొ అని పిలుస్తారు. ఆంగ్లం అత్యధికగా అవసరార్ధం వాడబడుతుంది. ప్రొఫెషనల్స్, విద్యావేత్తలు మరియు, పై తరగతి మరియు, మద్యతరగతి ప్రజలు ఇంగ్లీష్ భాషను మాట్లాడుతున్నారు.
ఎల్ కల్లవొ నగరంలో ఇంగ్లీష్ సర్వసాధారణంగా వాడుకలో ఉంది. ఇటాలియన్ ప్రైవేట్ విద్యా సంస్థలు మరియు, పాఠశాలలో బోధించబడుతుంది. ప్రభుత్వం ప్రాథమిక స్థాయిలో నిర్భంధ భాషగా ఇటాలియన్ భాషను బోధించాలని సూచిస్తుంది. అధికసంఖ్యాక ప్రజలకు బాస్క్యూ మరియు, గలిషియన్ భాషలు వాడుకలో ఉన్నాయి.
 
=== మతం ===
Line 401 ⟶ 399:
|color5 = white
}}
[[2011]] ఓటింగ్ ఆధారంగా వెనుజులాలో 88% క్రైస్తవులు ఉన్నారు. వీరిలో రోమన్ కాథలిక్కులు 71% మరియు, ప్రొటెస్టెంట్లు (ప్రధానంగా ఎవాంజెలికన్లు ) 17% ఉన్నారు. 8% నాస్థికులు, 2% అథిస్థులు అగోనిస్టులు 6%, ఇతర మతస్థులు 3% ఉన్నారు. <ref name="grumilla"/>
వెనుజులాలో స్వల్పసంఖ్యలో ముస్లిములు, బౌద్ధులు మరియు, యూదులు సమూహాలుగా ఉన్నారు. వీరిలో లెబనీయులు మరియు, సిరియన్లు (1,00,000 మంది) సంతతికి చెందిన ప్రజలు న్యువ ఎస్పర్టా, ప్యుంటొ ఫిజొ మరియు, కారకాస్ ప్రాంతాలలో నివసుస్తున్నారు. బౌద్ధులు 52,000 మంది ఉన్నారు. వీరిలో చైనీయులు, జపానీయులు మరియు, కొరియన్లు ఉన్నారు. బౌద్ధులు అధికంగా కారకాస్, మరకే, ప్యూరిటొ ఆర్డాజ్, శాన్ ఫెలిప్ మరియు, వెలెంసియా ప్రాంతాలలో కేంద్రీకరించి ఉన్నారు.యూదుల సంఖ్య సమీపకాలంలో తగ్గుముఖం పడుతుంది.
<ref name=Hurricane>{{cite journal|author=[[Thor Halvorssen Mendoza]]|url=http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/005/903jhsjt.asp?pg=1|title=Hurricane Hugo|journal=[[The Weekly Standard]]|date=August 8, 2005|volume=10|number=44|accessdate=November 20, 2010}}</ref><ref name=SRI>[http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw2004/venezuela.htm Annual Report 2004: Venezuela.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061023195546/http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/asw2004/venezuela.htm |date=2006-10-23 }} [[Stephen Roth Institute]]. Accessed August 11, 2006.</ref><ref>Berrios, Jerry. [http://pewforum.org/news/display.php?NewsID=11060 S. Fla. Venezuelans: Chavez incites anti-Semitism.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080306053937/http://pewforum.org/news/display.php?NewsID=11060 |date=2008-03-06 }} ''Miami Herald'', August 10, 2006.</ref><ref>[http://www.adl.org/PresRele/ASInt_13/4925_13.htm Report: Anti-Semitism on Rise in Venezuela; Chavez Government 'Fosters Hate' Toward Jews and Israel.] Press release, [[Anti-Defamation League]], November 6, 2006. Accessed April 3, 2008.</ref><ref>[http://www.adl.org/main_International_Affairs/venezuela_anti_semitism_report.htm The Chavez Regime: Fostering Anti-Semitism and Supporting Radical Islam.] [[Anti-Defamation League]], November 6, 2006. Accessed April 3, 2008.</ref> 1999 లో 22,000 మంది ఉన్న యూదుల సంఖ్య <ref name=TOERaid>{{cite news|last1=Rueda|first1=Jorge|title=Jewish leaders condemn police raid on community center in Venezuela|url=http://legacy.utsandiego.com/news/world/20071204-1410-venezuela-raid.html|accessdate=8 April 2015|agency=''[[U-T San Diego]]''|date=4 December 2007}}</ref> [[2015]] నాటికి 7,000 లకు చేరుకుంది.<ref name=AJjan2015>{{cite news|title=ADL Denounces Anti-Semitic Graffiti Sprayed on Synagogue in Venezuela|url=http://www.algemeiner.com/2015/01/02/adl-denounces-anti-semitic-graffiti-sprayed-on-synagogue-in-venezuela/|accessdate=4 January 2015|agency=[[Algemeiner Journal]]|date=2 January 2015}}</ref>
 
Line 413 ⟶ 411:
== సంస్కృతి ==
[[File:Joropo foto.jpg|thumb|The ''joropo'', as depicted in a 1912 drawing by [[Eloy Palacios]].]]
వెనుజులా సంస్కృతి ప్రధానంగా మూడు వైద్యమైన సంస్కృతుల ప్రభావితమై సరికొత్త మిశ్తితమైన సరికొత్త వెనుజులా సంస్కృతి రూపొందింది.ఇందులో ఇండిజెనియస్, ఆఫ్రికన్ మరియు, స్పెయిన్ సంస్కృతులు ప్రతిబింబిస్తుంటాయి. మొదటి రెండు సంస్కృతులు రెండు స్థానికజాతి ప్రజలకు చెందినవి. ఇవి రెండు ఒకదానితో ఒకటి పోలివుండి క్రంగా ఒకటిగా విలీనమై వెనుజులియన్ సంస్కృతిగా మార్పు చెందాయి.వెనుజులియన్ సంస్కృతి మిగిలిన లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల సంస్కృతితో పోలివున్నప్పటికీ పర్యావరణ భేదాలు మరియు, సహజమైన భగోళిక ప్రకృతిసహజ వ్యత్యాసాలతో తన ప్రత్యేకత నిలబెట్టుకుంటుంది.ఇండిజెనియస్ సంస్కృతిలో పరిమితమైన పదాలు, ఆహారపద్ధతులు మరియు, ప్రదేశాల పేర్లు ఉంటాయి. ఆఫ్రికన్ ప్రభావం అదేవిధంగా ఉన్నప్పటికీ డ్రంస్ వాయిద్యప్రభావం అదనంగా వచ్చిచేరింది. స్పెయిన్ సంస్కృతి ప్రధానమైనది. కాలనైజేషన్ విధానం మరియు, సాంఘిక ఆర్థిక నిర్మాణం కారణంగా ఇది వెనుజులా సంస్కృతిని ప్రభావితం చేసి వెనుజులా సంస్కృతిలో విలీనమై వెనుజులా సంస్కృతిలో భాగమై వెనుజులా సంస్కృతిని సుసంపన్నం చేసింది.ఇది ప్రత్యేకంగా కాలనీశకంలో కరీబియన్ వలసప్రజలు అధికసంఖ్యలో నివసించిన అండలూసియా మరియు, ఎక్స్ట్రిమడురా ప్రాంతాలలో ఆరంభం అయింది. ఉదాహరణగా ఇక్కడ భవననిర్మాణాలు, సంగీతం, కాథలిక్ మతం మరియు, భాషలలో స్పెయిన్ ప్రభావం అధికంగా ఉంది.స్పానిష్ సంస్కృతి ప్రభావం కారణంగా బుల్‌ఫైట్ మరియు, ఆహారవిధానాలు వెనుజులాలో విలీనం కావడం నిదర్శనంగా కనిపిస్తుంది. వెనుజులా అదనంగా భారతీయ మరియు, యురేపియన్ సంస్కృతులతో (19వ శతాబ్దంలో ప్రత్యేకంగా ఫ్రెంచి సంస్కృతి ప్రభావం) సుసంపన్నమై ఉంది.సమీపకాలంలో ఆయిల్ అన్వేషణ కారణంగా ప్రధాననగరాలకు యు.ఎస్., ఇటలీ, స్పెయిన్ మరియు, పోర్చుగీసు దేశాల నుండి వలసలు మరింత అధికం అయ్యాయి. యు.ఎస్. ప్రజలు తమతో బేస్ బాల్ అభిరుచిని, యు.ఎస్. శైలి ఫాస్ట్ ఫుడ్ మరియు, ప్రస్తుత నిర్మాణశైలి భవనాలు మొదలైన వాటిని వెనుజులాకు తీసుకువచ్చారు.
=== కళలు ===
[[File:La Joven Madre 1889 by Arturo Michelena.jpg|thumb|right|upright|''Young Mother'' by Venezuela-born [[Arturo Michelena]], 1889]]
వెనుజులా కళలను ప్రధానంగా మతం ప్రభావితం చేస్తుంది. అయినప్పటికీ 19వ శతాబ్దం నుండి కళాకారులు చారిత్రక మరియు, స్వతంత్రసమర కథానాయకులకు ప్రాధాన్యత ఇస్తూ కళలు రూపొందించడం ప్రారంభించారు.{{sfn|Ng|2004|p=31}}{{sfn|Aponte|2008|p=45}} ఈ ఉద్యమానికి " మార్టిన్ టోవర్ వై టోవర్ " నాయకత్వం వహించాడు.
.{{sfn|Aponte|2008|p=45}}{{sfn|Tarver|Frederick|2006|p=10}} 20వ శతాబ్దంలో కళారంగంలో ఆధునికత ఆరంభం అయింది.
{{sfn|Tarver|Frederick|2006|p=10}} గుర్తించతగిన వెనుజులియన్ కళాకారులలో క్రిస్టోబల్ రోజాస్, అర్మాండో రెవెరాన్, మాన్యుయల్ కాబ్రే, కెనెటిక్ కళాకారులు, జెసస్- రాఫెల్ సోటో, జెగో మరియు, కరోల్స్ క్రజ్ - డియెజ్ ప్రధాన్యత వహిస్తున్నారు. {{sfn|Tarver|Frederick|2006|p=10}} వీరిలో సమకాలీన కళాకారులు మరిసోల్ ఎస్కోబర్ మరియు, యూసెఫ్ మెహ్రి కూడా ఉన్నారు.{{sfn|Fichner-Ratus|2012|p=519}}<ref>{{cite web|last=Silvera|first=Yohana|url=http://www.talcualdigital.com/Nota/41697/Poesia-En-Objetos|title=Poesía en objetos|publisher=''TalCualDigital''|date=10 June 2010|accessdate=24 July 2015|language=Spanish}}</ref>
 
=== సాహిత్యం ===
వెనుజులియన్ సాహిత్యం స్పానిష్ విజయం తరువాత విద్యావంతులైన ఇండిజెనియస్ సంఘాల నుండి ఆరంభం అయింది.<ref>{{cite web|url=http://www.latintrails.com/venezuela-info|title=Information|publisher=''Latin Trails''|accessdate=1 July 2015}}</ref>
ఆరంభంలో వెనుజులా సాహిత్యాన్ని స్పానిష్ ప్రభావితం చేసింది. వెనుజులియన్ స్వతంత్రసమరం, వెనుజులియన్ రోమానిటిజం (జుయాన్ విసెంటే గాంజలెజ్ ఈప్రాంతంలో సాహిత్యకారుడుగా వెలుగులోకి వచ్చాడు) తరువాత సాహిత్యన్ని రాజకీయాలు ప్రభావితం చేసాయి. సాహిత్యాన్ని ప్రధానంగా రచనలు ఆధిక్యత చేసినా ఆండెస్ ఎలాయ్ బ్లాంకొ మరియు, ఫర్మిన్ టోరొ వంటి కవులు కవిత్వం ద్వారా వెనుజులా సాహిత్యచరిత్రలో తమదైన ముద్ర నమోదు చేసుకున్నారు.
రచయితలు మరియు, నవలారచయితలలో రొములో గల్లెజొస్, టెరస డీ లా పర్రా, ఆర్టురొ అస్లర్ పియట్రి, ఆండ్రియానొ గాంజలెజ్ లెయాన్, మైగ్యుయల్ ఒటెరొ సిల్వ మరియు, మరియానొ పికాన్ సలాస్ ప్రధాన్యత వహిస్తున్నారు. గొప్ప కవి మరియు, మానవతావాది ఆండ్రెస్ బెల్లో కూడా విద్యావేత్తగా మరియు, మేధావిగా (ఆయన సైమన్ బొలివర్ బాల్యకాల ట్యూటర్ మరియు, మెంటర్) గుర్తించబడ్డాడు. ఇతరులలో ల్యూరియానొ వల్లెనిల్లా మరియు, జోస్ గిల్ ఫొర్టౌల్ తమ సానుకూలధోరిణి విశ్లేషణతో గుర్తించబడ్డారు.
 
=== సంగీతం ===
[[File:Alma llanera.jpg|thumb|Cover of [[Alma Llanera]]]]
వెనుజులా ఇండిజెనియస్ సంగీతశైలిని అన్ సొలో ప్యూబ్లొ మరియు, సెరెంటా గయానెసా సంగీతబృందాలు విశదీకరిస్తుంటాయి. వెనుజులా జాతీయ సంగీత వాయిద్యం కుయాట్రొ.ఇలానోస్‌లోని అల్మా లియానెరా (పెడ్రొ ఎలియాస్ గుటియెర్రెజ్ మరియు, రాఫెల్ బొలివర్ కొరొనాడో), ఫ్లొరెంటినొ వై ఎల్ డియాబ్లొ (అల్బెర్టొ అర్వెలో టొర్రియాల్బ) కాంసియాట్రొ ఎన్ లా లానురా (జుయాన్ విసెంట్ టొర్రియాల్బా మరియు, కబల్లో (సైమన్ డియాజ్) ప్రాంతాలలో వైవిధ్యమైన ప్రత్యేక సంగీతశైలి సంగీతాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి.
జులియన్ గైటా శైలి కూడా చాలాప్రాబల్యత సంతరించుకుంది.సాధారణంగా ఇది క్రిస్మస్ సమయంలో ప్రదర్శించబడింది.{{sfn|Cortés|2013|p=2134}}
సుసంపన్నమైన సంస్కృతి కలిగిన వెనుజులాలో కలిప్స్కొ, బాంబుకొ, ఫులియా, కాంటోస్, డీ పిలాడో డీ మైజ్, కాంటోస్ డీ లవండెరాస్, సెబుకాన్, మరియు మారెమారెమారెమారే నృత్యరీతులు ప్రధానమైనవి. <ref>{{cite web|url=http://www.turpialtravel.com/countries/key-facts-venezuela.html|title=Key Facts Venezuela|publisher=''Turpial Travel & Adventure''|accessdate=13 July 2015}}</ref>
టెరెసా కార్రెనొ 19వ శతాబ్ధపు ప్రపంచప్రసిద్ధి చెందిన పియానో కాళాకారుడుగా గుర్తించబడ్డాడు. చివరి సంవత్సరాలలో క్లాసికల్ సంగీతం అద్భుత ప్రదర్శనలు ఇచ్చి తన ఘనత చాటుకుంది. సైమన్ బొలివర్ యూత్ ఆర్కెస్ట్రా గుస్టోవ్ డుడామెల్ మరియు, జోస్ ఆంటొనియొ అబ్రెయు మార్గదర్శకంలో పలు యురేపియన్ కాంసర్ట్ హాల్స్ (2007లో లండన్ ప్రొంస్) మరియు, పలు అద్భుతప్రదర్శనలు ఇచ్చి పలుమార్లు గౌరవించబడింది. 21వ శతాబ్దం ఆరంభంలో " మొవిడ అక్యుస్టిక అర్బనా " పేరుతో కొంతమంది సంగీతకారులు దేశసంప్రదాయ సంగీతాన్ని రక్షించడానికి తమస్వంత పాటలను సంప్రదాయ సంగీతవాయిద్యాలతో మేళవించి సంగీతాన్ని రూపొందించారు. <ref>{{cite web|url=http://www.eluniversal.com/arte-y-entretenimiento/141208/rock-and-mau-sonara-bajo-las-nubes-de-calder|title=Rock and MAU sonará bajo las nubes de Calder|publisher=''El Universal''|date=8 December 2014|accessdate=13 July 2015|language=Spanish}}</ref><ref>{{cite web|last=Fernández B.|first=María Gabriela|url=http://www.eluniversal.com/arte-y-entretenimiento/150314/el-jazz-es-el-lenguaje-universal-de-la-musica-popular|title=El jazz es el lenguaje universal de la música popular|publisher=''El Universal''|date=14 March 2015|accessdate=13 July 2015}}</ref> ఈసంప్రదాయంలో " టాంబొర్ అర్బనొ " <ref>{{cite book|last1=Olsen|first1=Dale|last2=Sheehy|first2=Daniel|title=The Garland Handbook of Latin American Music|date=2007|publisher=Routledge|isbn=9781135900083|page=32}}</ref> లాస్ సింవెర్గ్యుయెంజాస్, ది సి4ట్రియొ మరియు, అరొజ్కొ జాం మొదలైన బృందాలు రూపొందించబడ్డాయి. <ref>{{cite book|last1=Christie|first1=Jan Fairley ; edited by Simon Frith, Stan Rijven, Ian|title=Living politics, making music : the writings of Jan Fairley|date=2014|isbn=9781472412669|page=113}}</ref> ఆఫ్రో - వెనుజులియన్ సంగీత సంప్రదాయాలు అత్యధికంగా " బ్లాక్ ఫోల్క్ సెయింట్స్ " మరియు, " శాన్ బెనిటొ " పండుగలతో సంబంధితమై ఉన్నాయి. కొన్ని ప్రత్యేకమైన పాటలు వేరు వేరు వేదికలలో ప్రదర్శించబడుతుంటాయి.
 
=== క్రీడలు ===
Line 436 ⟶ 434:
1930 నాటికి బేస్ బాల్ వెనుజులాలో మరింత ప్రాచుర్యం సంతరించుకుంది. 1945 నాటికి " వెనుజులియన్ ప్రొఫెషనల్ బేస్ బాల్ లీగ్ " స్థాపించబడింది.తరువాత ఈ క్రీడ దేశంలో మరింత ప్రాచుర్యం పొందిన క్రీడగా మారింది.{{sfn|Jozsa Jr.|2013|p=12}}{{sfn|Gibson|2006|p=18}}బేస్ బాల్ క్రీడకు లభించిన విస్తారమైన ప్రజాదరణ వెనుజులాకు పొరుగున ఉన్న దక్షిణ అమెరికా దేశాలలో ప్రత్యేకత కలిగించింది. అసోసియేషన్ ఫుట్ బాల్ ఖండంలో ఆధిక్యత కలిగి ఉంది.
{{sfn|Wardrope|2003|p=37}}{{sfn|Gibson|2006|p=18}}{{sfn|Nichols|Morse|2010|p=307}}
బేస్ బాల్ మరియు, ఫుట్ బాల్ వెనుజులా ప్రధాన క్రీడలుగా ఉన్నాయి.{{sfn|Aalgaard|2004|p=54}} వెనుజులా " 2012 ఎఫ్,ఐ.బి.ఎ. వరల్డ్ ప్లింపిక్ క్వాలిఫైయింగ్ టోర్నమెంటు ఫర్ మెన్ " మరియు, ఎఫ్.ఐ.బి.ఎ. అమెరికాస్ చాంపియన్ షిప్ " క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఇవి పొలియెడ్రొ డీ కారకాస్‌లో నిర్వహించబడ్డాయి.
వెనుజులాలో " వెనుజులా నేషనల్ ఫుట్ బాల్ టీం " ప్రజాదరణ పొందడంలో విజయం సాధించింది. వరల్డ్ కప్ సమయంలో ఫుట్ బాల్ క్రీడకు మరింత గుర్తింపు కలుగుతూ ఉంది.{{sfn|Aalgaard|2004|p=54}} కొప అమెరికా క్రీడలకు ప్రతి 40 సంవత్సరాలకు ఒకసారి ఆతిథ్యం ఇస్తుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.conmebol.com/articulos_ver.jsp?id=61730&slangab=E|title=Copa America: a new cycle begins and the revolving calendar remains|publisher=''CONMEBOL''|date=21 December 2007|accessdate=30 June 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081205191359/http://www.conmebol.com/articulos_ver.jsp?id=61730&slangab=E|archivedate=5 December 2008}}</ref> మునుపటి " ఫార్ములా 1 " డ్రైవర్ " పాస్టర్ మాల్డొనాడో " స్వదేశం వెనుజులా.
<ref name="Strickland2015">{{cite web|last=Strickland|first=Jamie|url=http://www.bbc.com/sport/0/formula1/32275593|title=Pastor Maldonado: Does 'Crashtor' deserve his bad reputation?|publisher=''BBC''|date=12 April 2015|accessdate=6 July 2015}}</ref>
" 2012 స్పానిష్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ " లో ఆయన మొదటి విజయం సాధించి మొదటి మరియు, ఏకైక వెనుజులా " ఫార్ములా 1 " క్రీడాకారుడుగా పేరు తెచ్చుకున్నాడు.<ref name="Strickland2015" /> మాల్డొనాబొ వెనుజులాలో " ఫార్ములా 1 " క్రీడకు ప్రాచుర్యం కలిగించాడు.<ref>{{cite web|last=Montiel|first=Santiago|url=http://spartannewsroom.com/changeup/article/blog/formula-1-needs-more-attention-united-states|title=Formula 1 needs more attention in the United States|publisher=''Spartan Newsroon''|accessdate=6 July 2015}}</ref>" [[2012]] సమ్మర్ ఒలింపిక్స్ " లో వెనుజులియన్ రుబెన్ లిమార్డొ ఫెంసింగ్ క్రీడలో బంగారు పతకం సాధించాడు.<ref>{{cite web|url=http://www.nbcolympics.com/news-blogs/fencing/fencer-ruben-limardo-returns-to-heros-welcome-in-venezuela.html|title=Fencer Ruben Limardo returns to hero's welcome in Venezuela|publisher=''NBC Olympics''|date=7 August 2012|accessdate=30 June 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120807221821/http://www.nbcolympics.com/news-blogs/fencing/fencer-ruben-limardo-returns-to-heros-welcome-in-venezuela.html|archivedate=7 August 2012}}</ref>
 
===ఆహారం ===
వెనుజులియన్ ఆహారం ఈప్రాంతంలో వైవిధ్యమైన ఆహారసంస్కృతులలో ఒకటి. వెనుజులాలోని వాతావరణ బేధాలు మరియు, సాంస్కృతిక మిశ్రమ కలయిక ఆహారసంస్కృతిలో ప్రతిఫలిస్తుంటాయి.ఆహారాలలో హల్లకా, పబెల్లాన్ క్రిల్లొ, అరెపాస్, పిస్కా అండినా, టర్కరి డీ చివొ, జలియా డీ మంగొ, పటకాన్ మరియు, ఫ్రైడ్ కమిగుయానస్ ప్రజాదరణ చూరగొన్నాయి.
<gallery mode=packed heights=135 style="font-size:88%;line-height:120%">
|[[Arepa]]
Line 455 ⟶ 453:
=== అందాలపోటీ ===
[[File:Miss_Universe_2008,_Dayana_Mendoza.jpg|thumb|150px|right|[[Dayana Mendoza]], [[Miss Universe 2008]]]]
వెనుజులా అందాలపోటీలలో కూడా తనదైన ముద్ర వేసింది. " ఓస్మెల్ సౌసా " 22 టైటిల్స్ గెలుచుకుంది. {{sfn|Salas|2015|p=156}} అదనంగా " మిస్ వెనుజులా " దేశం అంతటా ఆసక్తిగా వీక్షించబడుతుంది.
 
వెనుజులా సాధించిన కిరీటాలు:
Line 467 ⟶ 465:
 
===నిర్మాణకళ ===
" కార్లోస్ రౌల్ విల్లనుయెవా " వెనుజులాలో ముఖ్యమైన ఆర్కిటెక్టుగా గుర్తింపు సంపాదించాడు: ఆయన రూపకల్పనలో యూనివర్శిటీ ఆఫ్ వెనుజులా (ప్రపంచ వారసత్వసంపదలలో ఒకటి) మరియు, ఔలా మగ్నా నిర్మించబడ్డాయి. ఆయన రూపకల్పనలో కాపిటొలో,ది బరాల్ట్ దియేట్రే, ది టెరెస కర్రెనొ కల్చరల్ కాంప్లెక్స్ మరియు, జనరల్ రఫీల్ అర్డనేటా బ్రిడ్జ్ నిర్మించబడ్డాయి.
 
==మూలాలు==
<references/>
{{దక్షిణ అమెరికా}}
 
[[వర్గం:ప్రపంచ దేశాలు]]
[[వర్గం:దక్షిణ అమెరికా]]
"https://te.wikipedia.org/wiki/వెనుజులా" నుండి వెలికితీశారు