[[యానాదులు]]([[అంతర్జాతీయ సంస్కృత లిప్యంతరీకరణలి ప్యంతరీకరణ వర్ణమాల|అ.సం.లి.వ.]]: Yānāduluయానా దులు) అనగా ఒక సంచార గిరిజన [[తెగ]]కు చెందిన ప్రజలు. యానాదయానాది కులం [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ షెడ్యూల్డు తెగల జాబితా]] లో 32వ కులం. [[ నల్లమల]] అడవుల నుంచి [[నెల్లూరు]] [[సముద్రతీరంస ముద్రతీరం]] వరకూ/చిత్తూరుజిల్లాలో విస్తరించిన యానాదులు,సామాజిక పరిణామంలో[[ఆహారంఆహా రం|ఆహార]]సేకరణకొరకు సేకరణఅడవులలోజీవిస్తూ దశకుఅటవీఫలసా చెందినయా ల ఆధారంగా బ్రతుకుజీవనంచేస్తూ కాలక్రమేణా మా రుతున్న జీవనవైవిధానాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని అడ వులకు దగ్గరగా గ్రామాలను ఏర్పాటుచేసుకుని జీవ నంసాగిస్తారు,అటవీఫల సాయాలకు అడ్డుపడుతూ వీరి పూర్వీకుల కాలంనుండి సాగుచేసుకుంటున్న అ టవీ భూములను ఫారెస్ట్ వారు తమ ఆదీనంలోనికి తీసుకుని వెళ్లగొట్టడం వలన జీవనాదారం లేక సం చారజాతిగా జాతిఉన్నారు. ఒక యానాదికి భూస్వామి మణియంకు, మధ్య జరిగిన సంఘర్షణను డా॥ కేశవరెడ్డికేశ వరెడ్డి ‘‘చివరి గుడిసె’’ నవలలో చిత్రించారు. [ [గిరిజనులు|గిరిజనుల]] కళల్లో ముఖ్యమైనది చిందుచిం దు నాట్యం. [[యానాదులు]], [[ఎరుకలు]], [[సుగాలీలు]] పండుగ పర్వదినాలలో చిందులేస్తారుచిందులే స్తారు. వివిధ పురాణ పాత్రలు గూడా ధరిస్తారు. యానాదులు ‘రంగము’ అనే ఆటదైవచింతనతో ఆడతారు.వారి పూర్వీకుల లేదా బాధిత పెద్దల ఆత్మలను లేదా వా రుకొలిచే కుల దైవాన్ని ఆవాహనా చేసుకుని నిజా న్ని నిక్కచ్చిగా చెప్పగలరు, ఉదాహరణ: ఏదైనా వస్తువువ పోయిందనిస్తువు తెలిస్తేపోయిందనో/ఎవరైనా బాగాకనిపించకుండా [[సారాయి]]పోయా తాగిరనో/ ఇంటిలోభాదలకో/చీడపీడలకో కులదైవం ఎదు ట దీపాన్ని వెలిగించి డప్పుకొడుతూ వాద్యం వాయిస్తూయి స్తూ నృత్యం చేస్తూ వారి కులదైవాన్ని గొంతెత్తి ఆలపిస్తారుఆల పిస్తారు. వారి దేవత వారి శరీరంలో ప్రవేశించి ([ [పూనకం]] వచ్చి) పోయిన వస్తువు జాడ తెలుపుతుందితెలు పుతుంది. [[చిత్తూరు జిల్లాజిల్లాలోని]] 66 మండలా లలో యానాదులు ఉన్నారు,సరైనటువంటి [[కుప్పం]]జీవనా మండలంలోధారం [[యానాదిపల్లె]]లేక అనేతాత్కాలిక ఓనివాసాల్ని గ్రామంఏర్పరచుకుని ఉంది.బ్ర ఎక్కడికక్కడతుకు జీవనం కొరకు వీరు నివాస స్థలాలను అమ్మివది లి వేరే యితర ప్రాంతాలకు తరలిపోతూ ఉంటారు . గ్రామాలలో [[రైతులు|రైతుల]] పొలాలలో కూలికికూ లికి [[ఎలుకలు]] పడుతూ కొంతమంది జీవిస్తున్నారుజీవిస్తు న్నారు. [[తెలుగు]] భాషకు మూలపురుషులు యానాదులేనని కత్తి పద్మారావు లాంటివారి వాదన.
ప్రముఖ జానపద పరిశోధకులు వెన్నెలకంటి రాఘవయ్యరాఘవ య్య యానాదులపై చేసిన పరిశోధనకు గుర్తింపుగా ఆయనను యానాది రాఘవయ్యగా పిలుస్తారు.
=== శబ్దోత్పత్తి(ఎటిమాలజీ) ===
తెలుగు భాషలోని చాలా పదాలలాగే '''యానాదులు''' అనేది ఒక [[సంస్కృతము|సంస్కృత]] పదం నుండి పుట్టిన పదంగా తెలుస్తున్నదితెలుస్తు న్నది. కానీ దీనిపై భిన్నాభిప్రాయాలు ఉన్నాయిఉన్నా యి. ఈ పదాన్ని రెండు విధాలుగా అర్థం చేసుకోవచ్చుచేసుకో వచ్చు . యానాది అనేది '''అనాది''' యొక్క శబ్ద రూపాంతరం కావచ్చు. అనాది అనగా ఆది లేనిది, అంటే మొదలు లేనిదని అర్థం. అంటే అప్పట్లోనిఅ ప్పట్లోని మిగతా తెగల వారికి వీరి యొక్కయొక్కమూలం మూలంతెలిసి తెలియకఅ అలాలా వ్యవహరించి ఉండవచ్చు. ఒక విధంగావిధం గా వారు పురాతనమైనవారు అన్న అర్థం వస్తుంది.<ref namena me=":0">Page no.6 Origin of the Yanadiయనాది http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/106382/8/08_chapter-iii.pdf</ref> అదే కాకుండా [[:en:Yana_(Buddhism)#Nomenclature,_etymology_and_orthography|యానా]] (నిజానికి య <ref>Yana, <abbr>aka</abbr>: Yāna; 6 Definition(s)[https://www.wisdomlib.org/definition/yana]</ref>) అనేది సంస్కృతంలోని ఒక మూల పదం కూడా. [[ఉదాహరణ వాజ్మయము|ఉదాహరణ]]<nowiki/>కు ప్ర'''యా'''ణం, విమాన'''యా'''నం. దీని అర్థం గమనానికి సంబంధించింది. దీనిని బట్టి వీరు సంచార జాతికి చెందిన వారు కాబట్టి ఆ పేరు వచ్చి ఉండవచ్చని మరి కొందరి అభిప్రాయం.<ref name=":0" />
