అలెగ్జాండర్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
→భారతదేశంపై దాడి: యుద్ధ రికార్డు |
→సామ్రాజ్యం యొక్క విభజన: భాషా సవరణలు ట్యాగులు: విశేషణాలున్న పాఠ్యం విజువల్ ఎడిటర్ ద్వారా సవరణ |
||
పంక్తి 14:
* {{Unbulleted list|{{lang|grc|Μέγας Ἀλέξανδρος}}{{Cref2|d}}|{{transl|grc|Mégas Aléxandros}}|{{Literal translation|'Great Alexander'|lk=on}}}}
* {{Unbulleted list|{{lang|grc|Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας}}|{{transl|grc|Aléxandros ho Mégas}}|{{Literal translation|'Alexander the Great'}}}}
}}|spouse={{Unbulleted list | [[Roxana]] of [[Bactria]] | [[Stateira II]] of [[Persia]] | [[Parysatis II]] of [[Persia]]}}|succession5=[[Lord of Asia]]|reign5=331–323 సా.పూ.|house-type=వంశం|father=మాసెడోన్ కు చెందిన ఫిలిప్ II|mother=ఒలింపియాస్|birth_date=సా.పూ. 356 జూలై 20 లేదా 21|birth_place=పెల్లా, మాసెడోన్, ప్రాచీన గ్రీసు|death_date=సా.పూ. 323 జూన్ 10 లేదా 11 (32 ఏళ్ళు)<!-- 32 సంవత్సరాల, 10 నెలల 20 రోజులు (సుమారు.) -->|death_place=బాబిలోన్, మెసొపొటోమియా|religion=గ్రీకు పాలీథీయిజమ్}}[[దస్త్రం:Alexander-Empire 323bc.jpg|thumb|300px|క్రీ.పూ. 323లో అలెగ్జాండర్ మరణించేనాటికి ఇతడి సామ్రాజ్యం.]]అలెగ్జాండర్ (సా.పూ. 356 జూలై 20/21
అలెగ్జాండర్ 16 సంవత్సరాల వయస్సు వచ్చే వరకు [[అరిస్టాటిల్]] వద్ద విద్య అభ్యసించాడు. సా.పూ. 336 లో ఫిలిప్ హత్య తరువాత, అతను సింహాసనం ఎక్కాడు. బలమైన రాజ్యాన్ని, అనుభవంగల సైన్యాన్నీ వారసత్వంగా పొందాడు. అలెగ్జాండర్కు గ్రీస్ సైన్యాధిపత్యం లభించింది. తన తండ్రి పాన్-హెలెనిక్ ప్రాజెక్టును ప్రారంభించి, [[ఇరాన్|పర్షియాను]] ఆక్రమించడంలో గ్రీకులను నడిపించడానికి
అలెగ్జాండర్ "ప్రపంచపు కొనలను, గొప్ప బయటి సముద్రాన్నీ" చేరుకోవడానికి ప్రయత్నించాడు. క్రీస్తుపూర్వం 326 లో భారతదేశంపై దాడి చేశాడు. హైడాస్పెస్ యుద్ధంలో పౌరవులపై ఒక ముఖ్యమైన విజయాన్ని సాధించాడు. ఇంటిపై గాలిమళ్ళిన తన సైనుకుల డిమాండ్ మేరకు వెనక్కి తిరిగి వస్తూ, క్రీస్తుపూర్వం 323 లో [[బాబిలోన్|బాబిలోన్లో]] మరణించాడు. [[అరేబియా ద్వీపకల్పం|అరేబియాపై]] దండయాత్రతో మొదలుపెట్టి వరసబెట్టి అనేక రాజ్యాలను జయించాలనే ప్రణాళికను అమలు చెయ్యకుండానే, భవిష్యత్తులో తన రాజధానిగా చేసుకుందామనుకున్న నగరంలో మరణించాడు. తరువాత సంవత్సరాల్లో వరుసగా జరిగిన అనేక అంతర్యుద్ధాలతో అతడి సామ్రాజ్యం విచ్ఛిన్నమై పోయింది. దీని ఫలితంగా డియాడోచి అనే పేరున్న అతడి అనుచర గణం వివిధ రాజ్యాలను స్థాపించుకున్నారు.
అలెగ్జాండర్ వారసత్వంగా వచ్చినవాటిలో సాంస్కృతిక వ్యాప్తి ఒకటి. గ్రీకో-బౌద్ధమతం వంటి సమకాలీకరణను కూడా అతని విజయాలు అందించాయి. అతను తన పేరుతో ఒక ఇరవై దాకా నగరాలను స్థాపించాడు. వాటిలో ముఖ్యమైనది ఈజిప్టులోని [[అలెగ్జాండ్రియా]]
== తొలి జీవితం ==
పంక్తి 31:
అలెగ్జాండర్ పుట్టుక గురించీ బాల్యం గురించీ అనేక కథలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=188}} పురాతన గ్రీకు జీవిత చరిత్ర రచయిత ప్లూటార్క్ ప్రకారం, ఫిలిప్తో వివాహవేడుకలు ముగిసే ముందు రాత్రి ఒలింపియాస్ ఒక కల గంది. ఆ కలలో తన గర్భాన్ని ఒక్ఆ పిడుగు ఛేదించగా, ఒక మంత వెలువడి చాలాదూరం వ్యాపించి చల్లారిపోయింది. పెళ్లి తర్వాత కొంతకాలానికి, సింహపు బొమ్మతో ఉన్న ముద్ర తన భార్య గర్భంపై ఉన్నట్లు ఫిలిప్ కలగన్నాడు. ప్లూటార్క్ ఈ కలల గురించి రకరకాల వ్యాఖ్యానాలను అందించాడు: ఒలింపియాస్ తన వివాహానికి ముందే గర్భవతి అని, ఆమె గర్భంపై ఉన్న ముద్ర ద్వారా సూచించబడింది; లేదా అలెగ్జాండర్ తండ్రి గ్రీకు దేవుడు జియస్ అయి ఉండవచ్చు. ఒలింపియాసే అలెగ్జాండర్ యొక్క దైవిక తల్లిదండ్రుల కథను ప్రచారం చేసిందా, ఆమె అలెగ్జాండర్తో చెప్పిందా వంటి విషయాలపై ప్రాచీన వ్యాఖ్యాతల్లో భిన్నభిప్రాయాలున్నాయి
అలెగ్జాండర్ జన్మించిన రోజున, ఫిలిప్ చాల్సిడైస్ ద్వీపకల్పంలోని పొటీడియా నగరంపై దాడికి సన్నద్ధమౌతున్నాడు. అదే రోజు, ఫిలిప్ తన సేనాధిపతి పార్మేనియన్, ఇల్లిరియన్ పేయోనియన్ ల సంయుక్త సైన్యాలను ఓడించాడనే వార్త అందుకున్నాడు. అతని గుర్రాలు ఒలింపిక్ క్రీడలలో గెలిచాయనే
బాల్యంలో అలెగ్జాండర్ ను లానికే ఆనే ఒక ఆయా పెంచింది. భవిష్యత్తులో అతడి దళపతి అయ్యే క్లైటస్ ది బ్లాక్ కు సోదరి ఆమె. తరువాత అతని బాల్యంలో, అలెగ్జాండర్ను అతని తల్లి బంధువు, కఠినమైన [[ఎపిరస్ యొక్క లియోనిడాస్|లియోనిడాస్]], అకర్నానియాకు చెందిన లైసిమాచస్ లు చదువు చెప్పారు. {{Sfn|Renault|2001|pp=33–34}} అలెగ్జాండర్ గొప్ప మాసిడోనియన్ యువకుల పద్ధతిలో పెరిగాడు. చదవడం, గీత ఆడటం, లైర్ వాయిద్య్తాన్ని వాయించడం
[[దస్త్రం:Θεσσαλονίκη_2014_(The_Statue_of_Alexander_the_Great)_-_panoramio.jpg|ఎడమ|thumb|[[గ్రీస్|గ్రీస్లోని]] మాసిడోనియాలోని థెస్సలొనీకిలోని అలెగ్జాండర్ ది గ్రేట్ విగ్రహం]]
అలెగ్జాండర్కు పదేళ్ల వయసు ఉన్నప్పుడు, థెస్సాలీకి చెందిన ఒక వ్యాపారి ఫిలిప్ వద్దకు గుర్రాన్ని తీసుకువచ్చాడు, పదమూడు టాలెంట్లకు అమ్ముతానన్నాడు. గుర్రం ఎక్కబోతే, అది ఎదురు తిరిగింది, ఎక్కనివ్వలేదు. ఫిలిప్ అక్కర్లేదు తీసుకుపొమ్మన్నాడు. అయితే,
=== చదువు ===
అలెగ్జాండర్కు 13 ఏళ్ళ వయసులో, ఫిలిప్ ఒక గురువు కోసం వెతకడం ప్రారంభించాడు. ఐసోక్రటీస్, స్పూసిప్పస్ వంటి విద్యావేత్తలను పరిగణించాడు. స్పూసిప్పస్ ఈ పదవిని చేపట్టడానికి, అకాడమీలో తన స్టీవార్డ్ షిప్ పదవికి రాజీనామా చేయటానికి ముందుకొచ్చాడు
అలెగ్జాండరుకు, టోలమీ, హెఫిస్టియోన్, కాసాండర్ వంటి
తన యవ్వనంలో, అలెగ్జాండర్కు మాసిడోనియన్ దర్బారులో పర్షియన్ ప్రవాసులతో పరిచయం ఉండేది. వాళ్ళు ఆర్టాక్సెర్క్సెస్ III ని వ్యతిరేకించినందున ఫిలిప్ II వాళ్ళకు రక్షణ కల్పించాడు. <ref name="NC">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oxyz0v9T74sC&pg=PA42|title=Alexander the Great|last=Cawthorne|first=Nigel|date=2004|publisher=Haus Publishing|isbn=978-1-904341-56-7|pages=42–43|language=en}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=248DCwAAQBAJ&pg=PA170|title=Brill's Companion to Insurgency and Terrorism in the Ancient Mediterranean|last=Howe|first=Timothy|last2=Brice|first2=Lee L.|date=2015|publisher=Brill|isbn=978-90-04-28473-9|page=170|language=en}}</ref> <ref name="EDC">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZbI2hZBy_EkC&pg=PA101|title=Women and Monarchy in Macedonia|last=Carney|first=Elizabeth Donnelly|date=2000|publisher=University of Oklahoma Press|isbn=978-0-8061-3212-9|page=101|language=en}}</ref> వాళ్లలో ఆర్టబాజోస్ II, అతని కుమార్తె బార్సీన్ ఉన్నారు. 352 నుండి 342 వరకు మాసిడోనియన్ దర్బారులో నివసించిన బార్సీన్, భవిష్యత్తులో అలెగ్జాండర్కు ఉంపుడుగత్తె. అలాగే భవిష్యత్తులో అలెగ్జాండర్కు సామంతుడయ్యే అమ్మినాపెస్, సిసినెస్ అనే పెర్షియన్ ధనికుడూ వీళ్ళలో కొందరు. <ref name="NC" /> <ref name="JM">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=49JVDwAAQBAJ&pg=PA271|title=Greek Perspectives on the Achaemenid Empire: Persia Through the Looking Glass|last=Morgan|first=Janett|date=2016|publisher=Edinburgh University Press|isbn=978-0-7486-4724-8|pages=271–72|language=en}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WAW6kmL30RUC&pg=PA114|title=Alexander the Great and His Empire: A Short Introduction|last=Briant|first=Pierre|date=2012|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-15445-9|page=114|language=en}}</ref> <ref name="EJ">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QCRtDwAAQBAJ&pg=PA92|title=Barbarians in the Greek and Roman World|last=Jensen|first=Erik|date=2018|publisher=Hackett Publishing|isbn=978-1-62466-714-5|page=92|language=en}}</ref> మాసిడోనియన్ కోర్టుకు వీళ్ళా ద్వారా పెర్షియన్ విషయాలపై మంచి జ్ఞానం కలిగింది. మాసిడోనియన్ పాలనలో కొన్ని కొత్త అంశాలను ప్రవేశపెట్టడానికీ దోహదపడి
లాంప్సాకస్ యొక్క అనాక్సిమెనెస్ కూడా అలెగ్జాండర్ ఉపాధ్యాయులలో ఒకరని సుడా వ్రాశాడు. అనాక్సిమెనెస్, అతని దండయాత్రలో కూడా అతని వెంట ఉన్నాడు. <ref>[https://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-entries/alpha/1989 Suda, § al.1989]</ref>
పంక్తి 52:
=== రాజప్రతినిధి, మాసిడోన్ గద్దె ===
[[దస్త్రం:Phillip_II,_king_of_Macedonia,_Roman_copy_of_Greek_original,_Ny_Carlsberg_Glyptotek,_Copenhagen_(36420294055).jpg|thumb|అలెగ్జాండర్ తండ్రి మాసిడోన్కు చెందిన ఫిలిప్ II]]
16 సంవత్సరాల వయస్సులో, అరిస్టాటిల్ ఆధ్వర్యంలో అలెగ్జాండర్ విద్య ముగిసింది. ఫిలిప్ బైజాన్షన్కు వ్యతిరేకంగా యుద్ధానికి వెళ్తూ, అలెగ్జాండర్ను రాజప్రతినిధిగా నియమించి, అతడే తన వారసుడని స్పష్టంగా చూపించాడు
ఫిలిప్ తిరిగి వచ్చిన తరువాత, అతను దక్షిణ [[త్రేస్|థ్రేస్లో]] తిరుగుబాట్లను అణచివేయడానికి అలెగ్జాండర్ను ఒక చిన్న శక్తితో పంపించాడు. గ్రీకు నగరమైన [[Perinthus|పెరింథస్కు]] వ్యతిరేకంగా ప్రచారం చేస్తున్న అలెగ్జాండర్ తన తండ్రి ప్రాణాలను కాపాడినట్లు సమాచారం. ఇంతలో, [[అంఫిస్సా (నగరం)|అంఫిస్సా]] నగరం [[డెల్ఫీ|డెల్ఫీకి]] సమీపంలో ఉన్న [[అపోలో|అపోలోకు]] పవిత్రమైన భూములను పని చేయడం ప్రారంభించింది, ఇది గ్రీకు వ్యవహారాల్లో మరింత జోక్యం చేసుకునే అవకాశాన్ని ఫిలిప్కు ఇచ్చింది. థ్రేస్లో ఇప్పటికీ ఆక్రమించిన అతను, దక్షిణ గ్రీస్లో ప్రచారం కోసం సైన్యాన్ని సమీకరించమని అలెగ్జాండర్ను ఆదేశించాడు. ఇతర గ్రీకు రాష్ట్రాలు జోక్యం చేసుకోవచ్చనే ఆందోళనతో, అలెగ్జాండర్ బదులుగా ఇల్లిరియాపై దాడి చేయడానికి సిద్ధమవుతున్నట్లు కనిపించాడు. ఈ గందరగోళ సమయంలో, ఇల్లిరియన్లు మాసిడోనియాపై దాడి చేశారు, అలెగ్జాండర్ చేత తిప్పికొట్టబడతారు. {{Sfn|Renault|2001|pp=47–49}}
క్రీస్తుపూర్వం 338 లో ఫిలిప్, ససైన్యంగా కొడుకుతో కలిసాడు. వారు థర్మోపైలే ద్వారా దక్షిణానికి కదిలారు. దాని థెబాన్ దండును ఓడించి,
[[దస్త్రం:Alexander1256.jpg|thumb|ఇస్తాంబుల్ ఆర్కియాలజీ మ్యూజియంలో అలెగ్జాండర్ విగ్రహం]]
ఫిలిప్ దక్షిణ దిశగా వెళుతుండగా, అతని ప్రత్యర్థులు బోయోటియాలోని చైరోనియా సమీపంలో అతనిని అడ్డుకున్నారు. అప్పుడు జరిగిన చైరోనియా యుద్ధంలో, ఫిలిప్ కుడి పార్శ్వంలో, అలెగ్జాండర్ ఫిలిప్ యొక్క విశ్వసనీయ సేనాధిపతుల బృందంతో కలిసి ఎడమ పార్శ్వంలో శత్రువుతో తలపడ్డారు. ప్రాచీన వర్గాల సమాచారం ప్రకారం, ఇరువర్గాలు కొంతకాలం ఘాటుగా పోరాడాయి. ఫిలిప్ ఉద్దేశపూర్వకంగా తన సైనికులను వెనక్కి వెళ్ళమని ఆజ్ఞాపించాడు. ఎథీనియన్ హాప్లైట్లు వెంబడిస్తారని ఆశించాడు. అలాగే జరిగింది. దాంతో అతడు వారి రేఖను విచ్ఛిన్నం చేశాడు. థెబాన్ పంక్తులను విచ్ఛిన్నం చేసిన మొదటి వ్యక్తి అలెగ్జాండర్, తరువాత ఫిలిప్ సేనాధిపతులు. శత్రువుల కలసికట్టును దెబ్బతీసిన ఫిలిప్ తన దళాలను ముందుకు దూకించి, శత్రు సైన్యాన్ని నాశనం చేసాడు. ఎథీనియన్లు ఓడిపోవడంతో, తీబన్లను చుట్టుముట్టారు. ఒంటరిగా పోరాడాల్సి వచ్చేసరికి, వారు ఓడిపోయారు.
పంక్తి 65:
ఫిలిప్ పెల్లాకు తిరిగి వచ్చాక, అతను క్లియోపాత్రా యూరిడైస్ ప్రేమలో పడి క్రీస్తుపూర్వం 338 లో ఆమెను పెళ్ళి చేసుకున్నాడు, <ref>{{Cite journal|last=Green|first=Peter|date=1991|title=Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age (Hellenistic Culture and Society)|journal=The American Historical Review|location=Berkeley & Los Angeles|publisher=University of California Press|volume=1|pages=|doi=10.1086/ahr/96.5.1515|issn=1937-5239}}</ref> ఆమె అతని సేనాధిపతి అటాలస్కు మేనకోడలు. {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=179}} ఈ పెళ్ళితో వారసునిగా అలెగ్జాండర్కు తాను వారసుడౌతాననే విషయంలో కొంత అభద్రతా భావం ఏర్పడింది. ఎందుకంటే క్లియోపాత్రా యూరిడైస్కు కుమారుడుపుడితే, అతడు సంపూర్ణ మాసిడోనియన్ వారసుడౌతాడు, అలెగ్జాండర్ సగం మాసిడోనియన్ మాత్రమే. {{Sfn|McCarty|2004|p=27}} వివాహ విందులో, తాగిన మత్తులో అటాలస్, ఈ పెళ్ళితో చట్టబద్ధమైన వారసుడు పుట్టేలా చెయ్యమని బహిరంగంగానే దేవతలను ప్రార్థించాడు. {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=179}}
337 సా.పూ. లో అలెగ్జాండర్, తన తల్లితో కలిసి మాసిడోన్ను వదలిపెట్టి పారిపోయాడు. ఆమెను డొడోనా లో ఆమె సోదరుడు ఎపిరస్కు చెందిన అలెగ్జాండర్ I వద్ద వదలి, {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=180}} తాను ఇల్లీరియాకు వెళ్ళాడు {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=180}} అక్కడ అతను బహుశా గ్లాకియాస్ వద్ద ఆశ్రయం పొందాడు. కొన్ని సంవత్సరాల ముందు యుద్ధంలో వారిని ఓడించినప్పటికీ, వారు అతన్ని అతిథిగా పరిగణించారు. <ref>A History of Macedonia: Volume III: 336–167 B.C. By N. G. L. Hammond, F. W. Walbank</ref> అయితే, ఫిలిప్ రాజకీయ, సైనిక శిక్షణ పొందిన తన కొడుకును నిరాకరించాలని ఎప్పుడూ అనుకోలేదు. {{Sfn|Roisman|Worthington|2010|p=180}} దాంతో, ఆ ఇద్దరి
తరువాతి సంవత్సరంలో, కారియా లోని పెర్షియన్ సామంతుడు, పిక్సోడారస్, తన పెద్ద కుమార్తెను అలెగ్జాండర్ యొక్క సవతి సోదరుడు ఫిలిప్ అర్హిడియస్కు ఇచ్చాడు
== మాసిడోన్ రాజు ==
===
[[దస్త్రం:Map_Macedonia_336_BC-en.svg|thumb|336 లో మాసిడోన్ రాజ్యం సా.పూ..]]
[[దస్త్రం:Deer_hunt_mosaic_from_Pella.jpg|thumb|స్టాగ్ హంట్ మొజాయిక్ యొక్క చిహ్నం, {{circa|300 BC}} , పెల్లా నుండి; కుడి వైపున ఉన్న బొమ్మ బహుశా అలెగ్జాండర్ అయి ఉండవచ్చు. మొజాయిక్ తేదీని బట్టి, మధ్య పాపిడి తీసి పైకి దువ్విన జుట్టును బట్టీ చెప్పవచ్చు; చిత్రంలో రెండు అంచుల గొడ్డలి పట్టుకుని ఉన్న వ్యక్తి హెఫెస్టియోన్ అలెగ్జాండర్ యొక్క నమ్మకమైన సహచరుడు అయి ఉండవచ్చు ఒకటి. <ref name="bare_url_a">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=S-cTfNjEhrcC&pg=PA78|title=Alexander's Lovers|last=Chugg|first=Andrew|year=2006|isbn=9781411699601|page=78–79}}</ref>]]
సా.పూ. 326 వేసవిలో, ఒలింపియాస్ సోదరుడు,
== భారత దేశంపై దండయాత్ర ==
=== భారత ఉపఖండంలోకి ప్రవేశం ===
[[దస్త్రం:The_phalanx_attacking_the_centre_in_the_battle_of_the_Hydaspes_by_Andre_Castaigne_(1898-1899).jpg|thumb|ఆండ్రే కాస్టెయిన్ (1898-1899) రచించిన ''ది ఫలాంక్స్ అటాకింగ్ ది సెంటర్ ఇన్ ది బాటిల్ ఆఫ్ ది హైడాస్పెస్''
[[దస్త్రం:AlexanderConquestsInIndia.jpg|thumb|భారత ఉపఖండంలో అలెగ్జాండర్ దాడి.]]
కొత్త సామంత రాజులతో సత్సంబంధాల పెంపు కోసం అతడు రోక్సానాను పెళ్ళి చేసుకున్నాడు. స్పిటామెనెస్ మరణం, ఈ వివాహం తరువాత, అలెగ్జాండర్ చూపు [[భారత ఉపఖండము|భారత ఉపఖండం]] వైపు తిరిగింది. పూర్వపు సామంతుడు గాంధార రాజును (ప్రస్తుత పాకిస్తన్కు ఉత్తరాన, ఆప్ఘనిస్తాన్ సరిహద్దుల వద్ద ఉన్న ప్రాంతం), తన అధికారానికి లొంగిపొమ్మని చెబుతూ తనవద్దకు పిలిచాడు. [[తక్షశిల]] పాలకుడైన ఓంఫిస్ (భారత పేరు అంభి )
అక్కడి నుండి మాసిడోనియా రాజు దండయాత్రలో తక్షశిల 5000 సైన్యంతో అతడి వెంట నడిచింది.
సా.పూ. 327/326 శీతాకాలంలో, అలెగ్జాండర్ కూనార్ లోయ లోని అస్పాసియోయిలపైన, గూరియస్ లోయ లోని గూరియన్ల పైనా, స్వాత్, బూనర్ లోయల్లోని అస్సాకెనోయిల పైనా స్వయంగా దాడి చేసాడు. <ref>{{harvnb|Narain|1965|pp=155–65}}</ref> అస్పాసియోయితో తీవ్రమైన యుద్ధం జరిగింది. అలెగ్జాండర్ భుజంలో బాణం గుచ్చుకుని గాయపడ్డాడు. కాని చివరికి అస్పాసియోయిలు ఓడిపోయారు. ఆ తరువాత అలెగ్జాండర్ అస్సాకెనోయిని ఎదుర్కొన్నాడు. బలమైన మసాగా, ఓరా, ఆర్నోస్ కోటల నుండి అస్సాకెనోయిలు అతనితో యుద్ధం చేసారు. {{Sfn|Tripathi|1999|pp=118–21}}
పంక్తి 89:
కొద్ది రోజుల నెత్తుటి పోరాటం తరువాత మసాగా కోటను స్వధీనపరచుకున్నాడు. దీనిలో అలెగ్జాండర్ చీలమండలో తీవ్రంగా గాయమైంది. కర్టియస్ ప్రకారం, "అలెగ్జాండర్ మసాగా మొత్తం జనాభాను వధించడమే కాక, దాని భవనాలను నేలమట్టం చేసాడు." <ref>{{Cite book|title=History of Punjab|last=McCrindle|first=J. W.|publisher=[[Punjabi University]]|year=1997|editor-last=Singh|editor-first=Fauja|volume=I|location=Patiala|page=229|chapter=Curtius|editor-last2=Joshi|editor-first2=L. M.}}</ref> ఓరాలోనూ ఇదే విధమైన వధ జరిగింది. మస్సాగా, ఓరా లను కోల్పోయిన తరువాత, అనేక అస్సకేనియన్లు అవోర్నోస్ కోటకు పారిపోయారు. అలెగ్జాండర్ వాళ్ళను వెంటాడి, నాలుగు రోజుల రక్తపాతం తరువాత వ్యూహాత్మక కొండ కోటను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. {{Sfn|Tripathi|1999|pp=118–21}}
అవోర్నోస్ తరువాత, అలెగ్జాండర్ సింధు నదిని దాటి, పోరస్ తో చారిత్రాత్మక యుద్ధం చేసి, గెలిచాడు. పోరస్ హైడాస్పస్, అసేసైన్స్ నదుల (చీనాబ్) మధ్య ఉన్న ప్రాంతాన్ని పాలించేవాడు. ఈ ప్రాంతంప్రస్తుతం పంజాబులో ఉంది.
=== సైన్యం తిరుగుబాటు ===
[[దస్త్రం:Asia_323bc.jpg|thumb|323 లో ఆసియా అలెగ్జాండర్ సామ్రాజ్యం. పొరుగువారికి సంబంధించి [[నంద వంశం|నంద సామ్రాజ్యం]], [[భారత ఉపఖండము|భారత ఉపఖండంలోని]] గంగారిడై
పోరస్ రాజ్యానికి తూర్పున, [[గంగా నది|గంగా నదికి]] సమీపంలో, [[మగధ సామ్రాజ్యము|మగధ]] [[నంద వంశం|నందా సామ్రాజ్యం]], ఇంకా తూర్పున, [[భారత ఉపఖండము|భారత ఉపఖండంలోని]] [[బెంగాల్]] ప్రాంతంలోని గంగారిడై సామ్రాజ్యం ఉండేవి. పెద్ద సైన్యాలను ఎదుర్కొనే అవకాశముందనే భయంతో, సంవత్సరాల తరబడి చేస్తున్న దండయాత్రలతో అలసిపోయిన అలెగ్జాండర్ సైన్యం [[బియాస్ నది|హైఫాసిస్ నది (బియాస్)]] వద్ద తిరుగుబాటు చేసి, తూర్పు వైపుకు నడవటానికి నిరాకరించింది. {{Sfn|Kosmin|2014|p=34}} ఈ నది అలెగ్జాండర్ యొక్క విజయాల తూర్పు హద్దును సూచిస్తుంది. {{Sfn|Tripathi|1999|pp=129–30}}
పంక్తి 101:
== పర్షియాలో చివరి సంవత్సరాలు ==
[[దస్త్రం:Alexander_and_Hephaestion.jpg|thumb|అలెగ్జాండర్, ఎడమ, హెఫెస్టియోన్, కుడి]]
అతను లేనప్పుడు అనేక మంది సామంతులు, మిలిటరీ గవర్నర్లు తప్పుగా ప్రవర్తించారని తెలుసుకున్న అలెగ్జాండర్, సుసాకు వెళ్ళేటప్పుడు వారిలో చాలా మందిని చంపేసాడు
[[దస్త్రం:Valenciennes,_Pierre-Henri_de_-_Alexander_at_the_Tomb_of_Cyrus_the_Great_-_1796.jpg|thumb|''అలెగ్జాండర్ ఎట్ ది టోంబ్ ఆఫ్ [[సైరస్ ది గ్రేట్]]'', పియరీ-హెన్రీ డి వాలెన్సియెన్స్ (1796)]]
మూడు రోజుల పాటు ప్రయత్నించినా, వెనక్కి తగ్గమని తన సైనికులను ఒప్పించలేక పోయిన అలెగ్జాండర్, సైన్యంలోని పెర్షియన్లకు దళపతుల పోస్టులు ఇచ్చాడు. పెర్షియన్ యూనిట్లకు మాసిడోనియన్ సైనిక బిరుదులను ఇచ్చాడు. మాసిడోనియన్లు వెంటనే కాళ్ళబేరానికి వచ్చారు,
తరువాత, అలెగ్జాండర్ పెర్షియన్ నిధిలో సింహభాగాన్ని తిరిగి పొందడానికి ఎక్బాటానాకు వెళ్ళాడు. అక్కడ, అతని సన్నిహితుడు, బహుశా ప్రియుడు అయిన హెఫెస్టియోన్ అనారోగ్యం వలన గాని, విషప్రయోగం కారణంగా గానీ మరణించాడు.
== మరణం, వారసత్వం ==
[[దస్త్రం:Babylonian_astronomical_diary_recording_the_death_of_Alexander_the_Great_(British_Museum).jpg|thumb|బాబిలోనియన్ ఖగోళ డైరీ (సి. 323-322 సా.పూ.) అలెగ్జాండర్ మరణాన్ని నమోదు చేసింది (బ్రిటిష్ మ్యూజియం, లండన్)]]
సా.పూ. 323 జూన్ 10 లేదా 11 న అలెగ్జాండర్, 32 సంవత్సరాల వయసులో
మాసిడోనియన్ కులీనుల
విష ప్రయోగ సిద్ధాంతానికి వ్యతిరేకంగా బలమైన వాదన ఏమిటంటే, అతని అనారోగ్యం మొదలవడానికి మరణానికీ మధ్య పన్నెండు రోజులు గడిచాయి; అంత దీర్ఘకాలం పాటు పనిచేసే విషాలు బహుశా అందుబాటులో ఉండి ఉండకపోవచ్చు. {{Sfn|Lane Fox|2006|loc=chapter 32}} అయితే, అలెగ్జాండర్ మరణంపై దర్యాప్తు చేస్తున్న 2003 బిబిసి డాక్యుమెంటరీలో, న్యూజిలాండ్ నేషనల్ పాయిజన్స్ సెంటర్కు చెందిన లియో షెప్, ఆ కాలం నాటికే తెలిసిన వైట్ హెలెబోర్ (''వెరాట్రమ్ ఆల్బమ్'') మొక్కను అలెగ్జాండర్పై విషప్రయోగానికి ఉపయోగించి ఉండవచ్చని ప్రతిపాదించారు. <ref>{{Cite news|url=http://www.royalsociety.org.nz/2003/10/16/alexander/|title=NZ scientist's detective work may reveal how Alexander died|date=16 October 2003|work=The Royal Society of New Zealand|access-date=15 January 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140116141707/http://www.royalsociety.org.nz/2003/10/16/alexander/|archive-date=16 January 2014|location=Dunedin}}</ref> {{Sfn|Cawthorne|2004|p=138}} <ref>{{Cite journal|last=Bursztajn|first=Harold J|year=2005|title=Dead Men Talking|url=http://www.forensic-psych.com/articles/artDeadMenTalking.php|journal=Harvard Medical Alumni Bulletin|issue=Spring|access-date=16 December 2011}}</ref> ''క్లినికల్ టాక్సికాలజీ'' జర్నల్లో 2014 మాన్యుస్క్రిప్ట్లో, అలెగ్జాండర్ తాగిన ద్రాక్ష సారాయిలో ''వెరాట్రమ్ ఆల్బమ్''ను కలిపారనీ, ''అలెగ్జాండర్ రొమాన్స్లో'' వివరించిన సంఘటనల క్రమానికి సరిపోయే విష లక్షణాలను ఇది కలిగిస్తుందనీ షెప్ సూచించాడు. <ref name="schep">{{Cite journal|vauthors=Schep LJ, Slaughter RJ, Vale JA, Wheatley P|date=January 2014|title=Was the death of Alexander the Great due to poisoning? Was it Veratrum album?|journal=[[Clinical Toxicology]]|volume=52|issue=1|pages=72–77|doi=10.3109/15563650.2013.870341|pmid=24369045|doi-access=free}}</ref> ''వెరాట్రమ్ ఆల్బమ్'' విషప్రయోగం సుదీర్ఘంగా సాగుతుంది. అలెగ్జాండర్పై విషప్రయోగమే గనక జరిగి ఉంటే, ఆ విషం ''వెరాట్రమ్ ఆల్బమ్'' అయి ఉండటానికి చాలా ఆమోదయోగ్యమైన హేతువు ఉంది. <ref name="schep" /> <ref>{{Cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2014/01/13/alexander-the-great-poisoned-toxic-wine_n_4591553.html|title=Was Alexander The Great Poisoned By Toxic Wine?|last=Bennett-Smith|first=Meredith|date=14 January 2014|work=The Huffington Post|access-date=15 January 2014|location=}}</ref> 2010 లో ముందుకు వచ్చిన మరో విష వివరణ, ప్రమాదకరమైన సమ్మేళనం కాలిచెమిసిన్ కలిగి ఉన్న స్టైక్స్ నది (గ్రీస్లోని ఆర్కాడియాలోని ఉన్న మావ్రోనేరి నది) నీటితో విషప్రయోగం జైరిగి అతడు మరణించి ఉండవచ్చు. ఈ కాలిచెమిసిన్ను బ్యాక్టీరియా ఉత్పత్తి చేస్తుంది. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/greece/7924855/Alexander-the-Great-poisoned-by-the-River-Styx.html|title=Alexander the Great poisoned by the River Styx|last=Squires|first=Nick|date=4 August 2010|work=The Daily Telegraph|access-date=12 December 2011|location=London}}</ref>
[[మలేరియా]], [[టైఫాయిడ్|టైఫాయిడ్ జ్వరాలతో]] సహా అనేక సహజ కారణాలను (వ్యాధులు) కూడా సూచించారు. ''న్యూ ఇంగ్లాండ్ జర్నల్ ఆఫ్ మెడిసిన్'' లో 1998 లో వచ్చిన ఒక వ్యాసంలో, టైఫాయిడ్ జ్వరం ఉండి, పైగా ప్రేగు చిల్లులు పడడం, [[పక్షవాతం]] వలన అది మరింత సంక్లిష్టంగా మారడం వలన అలెగ్జాండర్ మరణించాడని పేర్కొంది. మరో విశ్లేషణలో పయోజెనిక్ (ఇన్ఫెక్షియస్) [[స్పాండిలైటిస్]] లేదా [[మెదడు వాపు|మెనింజైటిస్]] లు కారణాలుగా సూచించారు. లక్షణాలకు సరిపోయే ఇతర జబ్బులు తీవ్రమైన ప్యాంక్రియాటైటిస్, వెస్ట్ నైల్ వైరస్.
=== మరణం తరువాత ===
అలెగ్జాండర్ మృతదేహాన్ని తేనెతో నింపిన బంగారు సార్కోఫాగస్ (రాతితో చేసిన శవ పేటిక) లో ఉంచారు. దీన్ని మరొక బంగారు పేటికలో ఉంచారు.
[[దస్త్రం:Mid-nineteenth_century_reconstruction_of_Alexander's_catafalque_based_on_the_description_by_Diodorus.jpg|ఎడమ|thumb|డయోడోరస్ వర్ణన ఆధారంగా అలెగ్జాండర్ అంత్యక్రియల ఊరేగింపు. 19 వ శతాబ్దపు చిత్రం]]
అలెగ్జాండర్ అంత్యక్రియల ఊరేగింపు మాసిడోన్కు వెళుతుండగా, టోలెమి దానిని స్వాధీనం చేసుకుని తాత్కాలికంగా మెంఫిస్కు తీసుకువెళ్ళాడు.
[[దస్త్రం:Alexander_Sarcophagus_Battle_of_Issus.jpg|thumb|అలెగ్జాండర్
పాంపే, [[జూలియస్ సీజర్]], [[ఆగస్టస్|అగస్టస్]] అందరూ అలెగ్జాండ్రియాలోని సమాధిని సందర్శించారు, అక్కడ అగస్టస్ అనుకోకుండా ముక్కును తన్నాడు. కాలిగులా తన సొంత ఉపయోగం కోసం సమాధి నుండి అలెగ్జాండర్ రొమ్ము పలకను తీసుకెళ్ళినట్లు చెబుతారు. క్రీ.శ. 200 ప్రాంతంలో, చక్రవర్తి సెప్టిమియస్ సెవెరస్ అలెగ్జాండర్ సమాధిని ప్రజలు దర్శించకుండా మూసివేసాడు. అతని కుమారుడు, వారసుడు, కారకాల్లా, అలెగ్జాండరంటే
సిడాన్ సమీపంలో కనుగొన్న " అలెగ్జాండర్ సర్కోఫాగస్ " ను అలా పిలవడానికి కారణం అందులో అలెగ్జాండర్ అవశేషాలను ఉండేవని భావించినందువల్ల కాదు, కానీ దానిపై అలెగ్జాండర్, అతని సహచరులు పర్షియన్లతో పోరాడటం, వేటాడటం చిత్రించి ఉండడం వలన. ప్రస్తుతం ఇస్తాంబుల్ ఆర్కియాలజీ మ్యూజియంలో ఉంది. దీన్ని మొదట అబ్దలోనిమస్ యొక్క సార్కోఫాగస్ అని భావించారు (మరణం: 311
=== సామ్రాజ్య విచ్ఛిన్నం ===
[[దస్త్రం:Diadochi_EN.png|thumb|301 లో డియాడోచి రాజ్యాలు సా.పూ.: టోలెమిక్ కింగ్డమ్ (ముదురు నీలం), సెలూసిడ్ సామ్రాజ్యం (పసుపు), పెర్గామోన్ రాజ్యం (నారింజ),
అలెగ్జాండర్ మరణం చాలా ఆకస్మికంగా జరిగిందంటే, అతని మరణవార్త గ్రీస్ చేరినపుడు, దాన్ని ప్రజలు వెంటనే నమ్మలేదు. <ref name="Roisman 2010 199">{{harvnb|Roisman|Worthington|2010|p=199}}</ref> అలెగ్జాండర్కు స్పష్టమైన లేదా చట్టబద్ధమైన వారసుడు లేడు. రోక్సేన్ ద్వారా అతనికు కలిగిన కుమారుడు అలెగ్జాండర్ IV, అలెగ్జాండర్ మరణం తరువాతనే జన్మించాడు. {{Sfn|Green|2007|pp=24–26}} డయోడోరస్ ప్రకారం,
అర్రియన్, ప్లూటార్క్ లు, అప్పటికే అలెగ్జాండర్కు మాట పడిపోయిందని చెబుతూ, పై కథ ప్రక్షిప్తమై ఉండవచ్చని వారు సూచనగా చెప్పారు. <ref>{{harvnb|Green|2007|p=20}}</ref> డియోడోరస్, కర్టియస్, జస్టిన్ మరింత ఆమోదయోగ్యమైన కథ చెప్పారు. దాని ప్రకరం, అలెగ్జాండర్, తన రాజముద్రికను తన అంగరక్షకుడు అశ్వికదళ నాయకుడు అయిన పెర్డిక్కాస్కు సాక్షులు చూస్తూండగా ఇచ్చాడు. ఆ విధంగా అతణ్ణి తన వారసుడిగా నియమించాడు {{Sfn|Green|2007|pp=24–26}}
పంక్తి 138:
=== వీలునామా ===
[[దస్త్రం:Agathokles_commemorative_coin_for_Alexander_the_Great.jpg|thumb|అలెగ్జాండర్ ది గ్రేట్ కోసం అగాథోక్లెస్ ఆఫ్ బాక్టీరియా (క్రీ.పూ. 190-180) స్మారక నాణెం]]
అలెగ్జాండర్ తన మరణానికి కొంత సమయం ముందు క్రేటెరస్కు వివరంగా రాతపూర్వకంగా సూచనలు ఇచ్చాడని డయోడోరస్ పేర్కొన్నాడు.
అలెగ్జాండర్ సంకల్పం దక్షిణ, పశ్చిమ మధ్యధరా ప్రాంతాలలో సైనిక విస్తరణ, స్మారక నిర్మాణాలు, తూర్పు, పాశ్చాత్య జనాభా మధ్య కలయిక కోసం పిలుపు నిచ్చింది. ఇందులో ఇవి ఉన్నాయి:
|