మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ''' ([[జూలై 6]], [[1930]] - [[నవంబర్ 22]], [[2016]]) [[కర్ణాటక సంగీతము|కర్ణాటక సంగీత]] గాయకుడు, [[వయొలిన్]] విద్వాంసుడు, [[వాగ్గేయకారుడు]], సినీ [[సంగీతము|సంగీత]] దర్శకుడు, [[గాయకుడు]].<ref name="ఈనాడు పత్రికలో మరణ వార్త">{{cite web|last1=ఈనాడు|first1=విలేఖరి|title=నినువిడిచి..ఉండలేమయా!|url=http://www.eenadu.net/news/news.aspx?item=ap-main-news&no=1|website=eenadu.net|publisher=ఈనాడు|accessdate=23 November 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161123054106/http://www.eenadu.net/news/news.aspx?item=ap-main-news&no=1|archivedate=23 November 2016|location=చెన్నై}}</ref><ref name="బిబిసి వార్త">{{cite web|title=Indian music legend M Balamurali Krishna dies aged 86|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-india-38065538|website=bbc.com|publisher=బిబిసి|accessdate=23 November 2016}}</ref> ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 25 వేలకు పైగా ప్రదర్శనలు ఇచ్చాడు.<ref name="ఈనాడు పత్రికలో మరణ వార్త"/> 8 సంవత్సరాల అతి చిన్న వయసులోనే కచేరీ చేయడం ద్వారా [[బాలమేధావి]] అనిపించుకున్నారు. 1939నుంచీ అతను ప్రొఫెషనల్ కచేరీలు చేస్తూనే ఉన్నాడు. అతను వయోలిన్, మృదంగం, [[కంజీరా]] లాంటి వాయిద్యాలన్నీ బాగా వాయించగలడు. [[భక్తప్రహ్లాద]] సినిమాలో నారదుడిగా, ''సందెని సింధూరం'' అనే [[మలయాళ భాష|మలయాళం]] సినిమాలో నటించాడు. పలు చిత్రాలకు అతను సంగీతాన్ని అందించారు. [[పద్మభూషణ్ పురస్కారం|పద్మభూషణ్]], డాక్టరేట్లను వంటి [[బిరుదు]]<nowiki/>లను పొందాడు. ప్రపంచ స్థాయిలో చేవెలియర్ అఫ్ ఆర్డర్ అఫ్ ఆర్ట్స్ అండ్ లెటర్స్ గౌరవాన్ని ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వం నుండి అందుకున్నారు<ref>{{cite news |title=French govt selects Balamuralikrishna for 'Chevalier' award |url=https://zeenews.india.com/home/french-govt-selects-balamuralikrishna-for-chevalier-award_214977.html |work=Zee News |date=2 May 2005 |language=en |access-date=3 డిసెంబర్ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191203090141/https://zeenews.india.com/home/french-govt-selects-balamuralikrishna-for-chevalier-award_214977.html |archive-date=3 డిసెంబర్ 2019 |url-status=dead }}</ref>. [[చెన్నై]] లోని తన స్వగృహంలో, మధ్యాహ్న భోజనం తరువాత నిద్రించి నిద్రలోనే అనాయాస మరణం పొందాడు.

1938 జూలైలో ఎనిమిదేళ్ళ ప్రాయంలో [[విజయవాడ]]<nowiki/>లో తన గురువు [[పారుపల్లి రామకృష్ణయ్య]], అతను గురువు [[సుసర్ల దక్షిణామూర్తి]] పేరున ఏర్పాటు చేసిన ''సద్గురు ఆరాధనోత్సవాలు'' సందర్భంగా మొట్టమొదటి సారిగా కచేరి చేశాడు.<ref name="సాక్షి పత్రికలో రెంటాల జయదేవ ఇంటర్వ్యూ">{{cite web|last1=రెంటాల|first1=జయదేవ|title=పలుకే బంగారమాయెనా!|url=http://www.sakshi.com/news/family/the-last-interview-given-by-balamuralikrishna-424940?pfrom=home-top-story|website=sakshi.com|publisher=సాక్షి|accessdate=23 November 2016}}</ref><ref name="ది హిందూ దినపత్రికలో కడివెళ్ళ రాం వ్యాసం">{{cite web|last1=కడివెళ్ళ|first1=రామ్|title=Torchbearer of innovation|url=http://www.thehindu.com/features/friday-review/music/on-mangalampalli-balamuralikrishna/article7481511.ece|website=thehindu.com|publisher=ది హిందూ|accessdate=23 November 2016}}</ref> ఇదే కార్యక్రమంలో అతని గానానికి ముగ్ధుడైన [[హరికథ]] విద్వాంసుడు ముసునూరి సత్యనారాయణ అతని పేరు మురళీకృష్ణకు ముందు ''బాల'' అని చేర్చి బాలమురళీకృష్ణ అని పిలిచాడు.<ref name="సాక్షి పత్రికలో రెంటాల జయదేవ ఇంటర్వ్యూ"/>

బాలమురళీకృష్ణ తన వృత్తి జీవితాన్ని చాలా చిన్న వయసులో ప్రారంభించాడు. ఇప్పటి వరకు ప్రపంచవ్యాప్తంగా 25,000 కచేరీలు చేశాడు. సంగీతంలోని అన్ని విభాగాలలోను విస్తారమైన పాండిత్యము, మంత్రముగ్దులను చేసే గాత్రం, కంపోసింగ్ లో ప్రత్యేక శైలి అతన్ని సంగీత సామ్రాజ్యంలో అత్యున్నత శిఖరాలకు చేర్చింది. [[హిందుస్తానీ సంగీతం]]<nowiki/>లోని సంగీతకారులతో కలిసి పనిచేశాడు. జుగల్ బందీ తరహా కచేరీల రూపకల్పనకి ఆద్యుడు. ఈ తరహా కచేరీ మొట్టమొదట పండిట్ [[భీమ్‌సేన్ జోషి|భీమ్ సేన్ జోషి]]<nowiki/>తో కలిసి ముంబయిలో నిర్వహించారు. పండిట్ [[హరిప్రసాద్ చౌరాసియా]], కిషోరీ అమోన్కర్, మొదలగు వారితో కూడా జుగల్ బందీ కచేరీలు చేసాడు. ఈ కచేరీలు అతనికి దేశం మొత్తంలో ప్రజాదరణ తీసుకురావడమే కాక, సంగీతం ద్వారా దేశ సమైక్యతను పెంపొందించడానికి దోహదపడ్డాయి. బాలమురళీకృష్ణ [[వయోలిన్]], వయోలా, [[వీణ]], [[మృదంగం]] మెదలగు సంగీతవాయిద్యాలు వాయించడంలో ప్రావీణ్యం సంపాదించాడు. ఎన్నో [[జాతీయ]], అంతర్జాతీయ పురస్కారాలు అందుకొన్నాడు. ఇతను [[తిరుపతి తిరుమల దేవస్థానము]], [[శృంగేరీ]] పీఠాలకు ఆస్థాన విద్వాంసుడు <ref name=oneindia>వన్ ఇండియా వెబ్‌సైటులో [http://living.oneindia.in/celebrity/music/bala-muralikrishna.html బాల మురళీ కృష్ణపై వ్యాసం] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070630132520/http://living.oneindia.in/celebrity/music/bala-muralikrishna.html |date=2007-06-30 }}, జులై 1, 2007న సేకరించారు.</ref>.

బాలమురళీకృష్ణ [[అమెరికా]], [[కెనడా]], [[బ్రిటన్]], [[ఇటలీ]], [[ఫ్రాన్స్]], [[రష్యా]], [[శ్రీలంక]], [[మలేశియా]], [[సింగపూర్]], అనేక ఇతర దేశాలలో కచేరీలు చేశాడు. [[తెలుగు]]లోనే కాక [[సంస్కృతం]], [[కన్నడం]], [[తమిళం]], [[హిందీ]], [[బెంగాలీ]], [[పంజాబీ]] భాషలలో కూడా పాటలు పాడాడు. ఫిబ్రవరి 18 న [[అనకాపల్లి]]<nowiki/>లో చివరిసారిగా కచేరీ చేశాడు.<ref name="అనకాపల్లి న్యూస్ టుడే వార్త">{{cite web|title=అనకాపల్లిలో చివరి కచేరి!|url=http://www.eenadu.net/news/news.aspx?item=story&no=6|website=eenadu.net|accessdate=23 November 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161123053741/http://www.eenadu.net/news/news.aspx?item=story&no=6|archivedate=23 November 2016|location=అనకాపల్లి}}</ref>

1957 జనవరి 12న విడుదలైన వరలక్ష్మీ పిక్చర్స్ వారి [[సతీ సావిత్రి (1957 సినిమా)|సతీ సావిత్రి]] సినిమా ద్వారా అతను గాయకుడుగా, సంగీత దర్శకుడిగా చిత్రరంగానికి పరిచయమయ్యాడు. తర్వాత అతను గాత్రధర్మానికి అనువైన చిత్రాల్లో సంగీత దర్శకులు అతనుచేత పాడిస్తూ వచ్చారు. 1967లో [[రోజారమణి|రోజా రమణి]] [[ప్రహ్లాదుడు|ప్రహ్లాదుడి]]<nowiki/>గా, [[ఎస్.వి. రంగారావు|ఎస్. వి. రంగారావు]] [[హిరణ్యకశిపుడు|హిరణ్యకశిపుడి]]<nowiki/>గా నటించిన భక్త ప్రహ్లాద చిత్రంలో అతను [[నారదుడు|నారదుడి]]<nowiki/>గా నటించాడు. అదే సినిమాలో అతను ''ఆది అనాదియు నీవే దేవా'', ''నారద సన్నుత నారాయణా'', ''వరమొసగే వనమాలి'' పాటలు కూడా పాడాడు. అలాగే [[నర్తనశాల]] చిత్రంలో అతను పాడిన ''సలలిత రాగ సుధారస సారం'', [[శ్రీరామాంజనేయ యుద్ధం (1975)|శ్రీరామాంజనేయ యుద్ధం]]<nowiki/>లో ''మేలుకో శ్రీరామా'', [[ముత్యాలముగ్గు|ముత్యాల ముగ్గు]] సినిమాలో ''శ్రీరామ జయరామ'', [[గుప్పెడు మనసు]] చిత్రంలో ''మౌనమె నీ బాస ఓ మూగ మనసా'', [[మేఘ సందేశం (సినిమా)|మేఘసందేశం]] చిత్రంలో ''పాడనా వాణి కల్యాణిగా'' మొదలైన పాటలు బహుళ ప్రజాదరణ పొందాయి.<ref name="ఓలేటి శ్రీనివాస భాను ఈనాడు వ్యాసం">{{cite web|last1=ఓలేటి|first1=శ్రీనివాస భాను|title=సలలిత రాగ సుధారససారం..బాలమురళి చలనచిత్ర సంగీత ప్రస్థానం|url=http://www.eenadu.net/movies/latest-movie-news.aspx?item=tollywood&no=8|website=eenadu.net|accessdate=23 November 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161123045936/http://www.eenadu.net/movies/latest-movie-news.aspx?item=tollywood&no=8|archivedate=23 November 2016|location=హైదరాబాదు}}</ref> కన్నడ సినిమా మధ్వాచార్యకు అతను అందించిన సంగీతానికి గాను 1986లో ఉత్తమ సంగీత దర్శకునిగా<ref name="34thawardPDF">{{cite web|url=http://dff.nic.in/2011/34th_NFF.pdf|title=34th National Film Awards |publisher=[[Directorate of Film Festivals]]|accessdate=7 January 2012|format=PDF}}</ref>, [[హంసగీతె]]లో ఆలపించిన గీతానికి 1975లో ఉత్తమ సినీ గాయకునిగా<ref name="23rdawardPDF">{{cite web|url=http://dff.nic.in/2011/23rd_nff_1975.pdf|title=23rd National Film Awards |publisher=[[Directorate of Film Festivals]]|accessdate=4 October 2011|format=PDF}}</ref> జాతీయ సినిమా పురస్కారాలు పొందారు.