వికీపీడియా

గుర్‌గావ్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 63:
'''గుర్‌గావ్''' [[హర్యాణా|హర్యానా]] రాష్ట్రం లోని నగరం. ఇది ఢిల్లీ- [[హర్యాణా|హర్యానా]] సరిహద్దు సమీపంలో జాతీయ రాజధాని [[క్రొత్త ఢిల్లీ|న్యూ ఢిల్లీ]] నుండి30 కి.మీ. దూరంలో, రాష్ట్ర రాజధాని చండీగఢ్ నుండి 268 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. <ref>{{Cite web|url=https://www.makemytrip.com/routeplanner/gurgaon-new-delhi.html|title=Gurgaon to New Delhi Distance, Duration, Driving Direction by Road, Trains, Bus / Car at MakeMyTrip Route Planner|website=www.makemytrip.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106171737/https://www.makemytrip.com/routeplanner/gurgaon-new-delhi.html|archive-date=6 November 2018|access-date=6 November 2018}}</ref> ఢిల్లీలోని ప్రధాన ఉపగ్రహ నగరాల్లో గుర్‌గావ్ ఒకటి. ఇది [[జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం (భారత దేశం)|భారత రాజధాని ప్రాంతంలో భాగం]] . <ref>{{Cite web|url=http://thecityfix.com/blog/small-experiment-delhis-suburbs-sparked-national-car-free-movement-amit-bhatt/|title=How a Small Experiment in Delhi's Suburbs Sparked a National Car-Free Movement —|date=5 July 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106171852/http://thecityfix.com/blog/small-experiment-delhis-suburbs-sparked-national-car-free-movement-amit-bhatt/|archive-date=6 November 2018|access-date=6 November 2018}}</ref> దీని అధికారిక పేరు '''గురుగ్రాం.''' 2011 నాటికి గుర్‌గావ్ జనాభా 8,76,900
 
ముంబై, చెన్నైల తరువాత గుర్‌గావ్ భారతదేశంలో ప్రముఖ ఆర్థిక, బ్యాంకింగ్ సేవల కేంద్రం. <ref name="percapita3">{{Cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2011-09-30/news/30228817_1_gurgaon-satellite-towns-noida|title=IT firms looking beyond Gurgaon, Noida, Greater Noida to other cities in north India|last=Julka|first=Harsimran|date=30 September 2011|work=The Economic Times|access-date=2 October 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131105032828/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2011-09-30/news/30228817_1_gurgaon-satellite-towns-noida|archive-date=5 November 2013|agency=ET Bureau}}</ref> ప్రముఖ ఆటోమొబైల్ తయారీ [[మారుతి సుజుకి|సంస్థ మారుతి సుజుకి ఇండియా లిమిటెడ్]] 1970 లలో గుర్‌గావ్‌లో ఒక తయారీ కర్మాగారాన్ని స్థాపించడంతో నగర ఆర్థికాభివృద్ధి కథ మొదలైంది. <ref name="forbes">{{Cite web|url=http://forbesindia.com/article/real-issue/gurgaon-how-not-to-build-a-city/33444/0|title=Gurgaon: How not to Build a City|last=Kumar|first=K.P. Narayana|publisher=Forbesindia.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928041152/http://forbesindia.com/article/real-issue/gurgaon-how-not-to-build-a-city/33444/0|archive-date=28 September 2013|access-date=2 October 2013}}</ref> నేడు, 250 కి పైగా ఫార్చ్యూన్ 500 కంపెనీల భారత కార్యాలయాలు గుర్‌గావ్‌లోనే ఉన్నాయి. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/current-affairs/jat-stir-shakes-india-inc-116022000835_1.html|title=Jat stir shakes India Inc|date=20 February 2016|work=Business Standard India|access-date=22 February 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160222073504/http://www.business-standard.com/article/current-affairs/jat-stir-shakes-india-inc-116022000835_1.html|archive-date=22 February 2016}}</ref> 2017 లో గుర్‌గావ్‌ను మానవాభివృద్ధి సూచికలో హెచ్‌డిఐ 0.889 తో ''వెరీచాలా ఎక్కువ అని హై''గా వర్గీకరించారు. <ref>{{Cite web|url=https://in.one.un.org/wp-content/uploads/2017/06/SDG-Vision-Documnet-Haryana-Final.pdf|title=Government of Haryana - district wise HDI|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref>
 
ఐక్యూ ఎయిర్ విజువల్, గ్రీన్ పీస్ సంస్థలు 2019 మార్చిలో విడుదల చేసిన గణాంకాల ప్రకారం గుర్‌గావ్ ప్రపంచంలోనే అత్యంత కలుషితమైన నగరం. <ref>{{Cite web|url=http://www.asianage.com/world/asia/050319/study-shows-7-out-of-top-10-most-polluted-cities-are-in-india-gurugram-the-worst.html|title=7 out of top 10 most polluted cities are in India; Gurgaon the worst: Study|date=5 March 2019|website=The Asian Age|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190305124540/http://www.asianage.com/world/asia/050319/study-shows-7-out-of-top-10-most-polluted-cities-are-in-india-gurugram-the-worst.html|archive-date=5 March 2019|access-date=5 March 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/reel/video/p0775cm8/inside-the-most-polluted-city-in-the-world|title=Inside the most polluted city in the world|website=BBC Reel|language=en|access-date=21 May 2019}}</ref>
పంక్తి 72:
12 వ శతాబ్దపు గ్రంథం ''పృథ్వీరాజ విజయ'' లో పేర్కొన్న గుడపుర పట్టణం ఇదే అయి ఉండవచ్చు. ఈ గ్రంథం ప్రకారం, చాహమాన రాజు [[పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్]] కు బంధువైన నాగార్జున, రాజుపై తిరుగుబాటు చేసి ఈ పట్టణాన్ని వశపరచుకున్నాడు. పృథ్వీరాజ్ ఆ తిరుగుబాటును అణిచివేసి, పట్టణాన్ని తిరిగి తన అధీనం లోకి తీసుకున్నాడు. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TKs9AAAAIAAJ|title=History of the Chāhamānas|last=R. B. Singh|publisher=N. Kishore|year=1964|page=163|oclc=11038728|access-date=22 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323170959/https://books.google.com/books?id=TKs9AAAAIAAJ|archive-date=23 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=W1dXAAAAMAAJ|title=Rajasthan Through the Ages: From the earliest times to 1316 A.D|last=Dasharatha Sharma|publisher=Rajasthan State Archives|year=1966|page=290}}</ref>
 
[[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొఘలుల]] కాలంలోను, [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు సామ్రాజ్య]] ప్రారంభం లోనూ గురుగ్రాం, ఢిల్లీ సుబా లోని ఝర్సా పరగణాలో ఉన్న ఒక చిన్న గ్రామం. 1882-83లో అప్పటి ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా డైరెక్టర్ జనరల్ అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హామ్, తూర్పు రాజ్‌పుతానాలో తాను చేసిన పర్యటనపై ఇచ్చిన నివేదికలో (దీన్ని 1885 లో ప్రచురించారు) గురుగావ్ వద్ద స్థానిక భూస్వామ్య ప్రభువు ''"దుర్గా నాగా"'' కు చెందిన ఒక రాతి స్తంభం గురించి పేర్కొన్నాడు. ఆ స్థంభంపై ''"[[విక్రమాదిత్య శకం|సంవత్]] 729 లేదా 928, [[వైశాఖమాసము|వైశాఖ్]] బాడి 4, దుర్గా నాగ లోకతారి భూటా"'' అనే 3 లైన్ల శాసనం ఉంది. అది క్రీ.శ 672 లేదా క్రీ.శ 871 నాటిది. ఝార్సా పరగణా 1776-77లో ఝార్సా పరగణా, బేగం సమ్రూ అధీనం లోకి వెళ్ళింది. 1836 లో ఆమె మరణించిన తరువాత ఈ ప్రాంతం బ్రిటిష్ పాలనలోకి వచ్చింది. ఆమెబేగం సమ్రూ భూభాగాన్ని బ్రిటిష్ వారు స్వాధీనం చేసుకుని జార్సా వద్ద సివిల్ లైన్లు, సమీపంలోని హియాదత్పూర్ వద్ద అశ్వికదళ కంటోన్మెంటూకంటోన్మెంటు ఏర్పాటు చేశారు.1882 భూ ఆదాయ పరిష్కార నివేదికలో, సిత్లా మాత విగ్రహాన్ని 400 సంవత్సరాల క్రితం గురుగ్రామ్‌కు తీసుకువచ్చినట్లు (అంటే 15 వ శతాబ్దంలో) పేర్కొన్నారు. అప్పట్లో ఈ సిత్లా మాత ఆలయంలో చైత్ర మాసంలో ఉత్సవం జరిగేది. అయితే ఆలయ ఆదాయం తక్కువగా ఉండడం చేత బేగం సమ్రూ, ఒక్క [[చైత్రమాసము|చైత్ర]] మాసంలో వచ్చే ఆదాయాన్ని మాత్రమే స్వీకరించేది. మిగతా సంవత్సరమంతా ఆలయానికి వచ్చే ఆదాయాన్ని ఈ ప్రాంతంలోని ప్రముఖ జాట్ [[జమిందారు|జమీందార్లకు]] పంపిణీ చేసేవారు. <ref>[https://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/Gurugram-plan-a-misdirected-govt-move-from-history-to-myth/articleshow/51961328.cms Gurugram plan a misdirected govt move from history to myth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190122154220/https://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/Gurugram-plan-a-misdirected-govt-move-from-history-to-myth/articleshow/51961328.cms|date=22 January 2019}}, Times of India.</ref>
 
1818 లో, భరావాస్ జిల్లాను రద్దు చేసి, గురుగ్రామ్‌ను కొత్త జిల్లాగా చేసారు. 1821 లో, భరావాస్ కంటోన్మెంట్‌ను గురుగ్రామ్‌లోని హిదాయత్‌పూర్‌కు తరలించారు. <ref>Yashpal Gulia, 2012, Heritage of Haryana.</ref> గురుగ్రాం లోని ''"ఆలివర్దీ మసీదు"'' , ''" బాద్‌షాపూర్ బావోలి "'' (1905). <ref name="shame1">[http://indianexpress.com/article/india/will-history-be-buried-for-a-road-a-gurgaon-village-waits-5030765/ Will history be buried for a road? A Gurgaon village waits] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190201120219/https://indianexpress.com/article/india/will-history-be-buried-for-a-road-a-gurgaon-village-waits-5030765/|date=1 February 2019}}, [[ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్|Indian Express]], 18 January 2018.</ref> ''" భోండ్సి "'' (16 నుండి 17 వ శతాబ్దం) లను మొఘల్, బ్రిటిష్ కాలంలో నిర్మించారు. ''"చర్చ్ ఆఫ్ ది ఎపిఫనీ",'' ''"కమాన్ సెరాయ్"'' ("కమాండ్ సెరాయ్" ) లను బ్రిటిషు వారు 1925 లో సివిల్ లైన్లలో నిర్మించారు. <ref name="friher1">[http://www.fridaygurgaon.com/news/2516-gurgaon-heritage.html Gurugram heritage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190201065323/http://www.fridaygurgaon.com/news/2516-gurgaon-heritage.html|date=1 February 2019}}, fridaygurgaon.com.</ref>
 
బ్రిటిషు పాలనా కాలం నాటి చారిత్రాత్మక భవనాల్లో గురుగ్రామ్ క్లబ్ ఒకటి. ఈ 3మూడు గదుల భవనంలో ప్రస్తుతం జిలా పరిషత్ ఆధ్వర్యంలో ప్రభుత్వ బాలుర సీనియర్ సెకండరీ పాఠశాల నడుస్తోంది. కింగ్ జార్జ్ V పట్టాభిషేకంపట్టాభిషేక జ్ఞాపకార్థం 1911 లో భారతదేశంలో స్థాపించిన 13 పాఠశాలలో ఇది ఒకటి.
 
1980 లలో, మాజీ ప్రధాన మంత్రి ఇందిరా గాంధీ యొక్క యోగా గురువు ధీరేంద్ర బ్రహ్మచారి నగర శివార్లలో ఎయిర్ స్ట్రిప్, హ్యాంగరు, ఎయిర్ కండిషన్డ్ యోగాశ్రమం, టివి స్టూడియోలను నిర్మించాడు. మాజీ ప్రధాని చంద్ర శేఖర్ 1983 లో ఈ ఎయిర్‌స్ట్రిప్ సమీపంలోనే 600 ఎకరాల పంచాయతీ భూమిలో తన సొంత ఆశ్రమాన్ని స్థాపించాడు. ఇక్కడ మరొక గురువు చంద్రస్వామి, సౌదీ ఆయుధ వ్యాపారి అడ్నాన్ ఖషోగ్గి ఆయనను కలిసేవారు. <ref name="bhond7">1996, [https://books.google.com/books?id=l05DAAAAYAAJ "India Today"], - Volume 21, Issues 7-12, p. 122.</ref><ref name="bhond8">[http://indiatoday.intoday.in/story/visit-of-notorious-middleman-adnan-khashoggi-leaves-a-trail-of-perplexing-questions/1/317902.html "Creating a stir."], [[India Today]], 28 February 1991.</ref>
 
2016 ఏప్రిల్ 12 న, హర్యానా ముఖ్యమంత్రి మనోహర్ లాల్ ఖట్టర్ హర్యానా కేబినెట్, కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆమోదానికి లోబడి నగరం పేరును '''గుర్గావ్''' నుండి గురుగ్రామ్ అని మార్చడానికి అధికారికంగా ఒక ప్రతిపాదనను ప్రకటించాడు. కొత్త పేరు నగరానికి ద్రోణాచార్యతో ఉన్న పౌరాణిక అనుబంధాన్ని నొక్కి చెప్పడం ద్వారా "గొప్ప వారసత్వాన్ని" కాపాడటానికి సహాయపడుతుందని ఆయన అన్నాడు.<ref name="indianexpress-gurugram">{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/gurgaon-gurugram-rename-mewat-nuh-haryana-government/|title=Gurgaon is now 'Gurugram', Mewat renamed Nuh: Haryana government|date=12 April 2016|work=The Indian Express|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160414111401/http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/gurgaon-gurugram-rename-mewat-nuh-haryana-government/|archive-date=14 April 2016|accessdate=12 April 2016}}</ref><ref name="hs-gurugram">{{cite web|url=http://www.hindustantimes.com/gurgaon/welcome-to-the-new-office-of-gurugram-police-commissioner/story-MnJBQaVSz2w5II5qOe0p6O.html|title=Welcome to the new office of Gurugram police commissioner|date=2 May 2016|website=Hindustan Times|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505054913/http://www.hindustantimes.com/gurgaon/welcome-to-the-new-office-of-gurugram-police-commissioner/story-MnJBQaVSz2w5II5qOe0p6O.html|archive-date=5 May 2016|accessdate=5 May 2016}}</ref><ref name="times-paradox">{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/Gurgaon-The-city-whose-middle-name-is-paradox/articleshow/52948904.cms|title=Gurgaon: The city whose middle name is paradox|website=The Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701203323/http://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/Gurgaon-The-city-whose-middle-name-is-paradox/articleshow/52948904.cms|archive-date=1 July 2016|accessdate=12 July 2016}}</ref> కేంద్రం తన ప్రతిపాదనను ఆమోదించిందని అతను 2016 సెప్టెంబరు 27 న ప్రకటించాడు.<ref name="toi-nameofficial">{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/Good-morning-Gurugram-The-names-official/articleshow/54553616.cms|title=Good morning, Gurugram. The name's official|website=The Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161001085845/http://timesofindia.indiatimes.com/city/gurgaon/good-morning-gurugram-the-names-official/articleshow/54553616.cms|archive-date=1 October 2016|accessdate=3 December 2016}}</ref>
 
== భౌగోళికం ==
"https://te.wikipedia.org/wiki/గుర్‌గావ్" నుండి వెలికితీశారు