పసుపు సముద్రం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

{{Chinese|pic=Bohaiseamap2.png|picsize=300px|piccap=|t=|s=|l=yellow sea <br/> పసుపు సముద్రము|p=huáng hǎi|wuu=waon^入 hae^平|j=wong⁴ hoi²|hangul=|hanja=|lk=పసుపు సముద్రము, పడమటి సముద్రము|rr=Hwanghae ''or'' Seohae|mr=Hwanghae ''or'' Seohae|order=st}}{{Infobox body of water|name=</br>పసుపు సముద్రం <big></big>Yellow Sea|native_name=|native_name_lang=|image=|alt=|caption=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per Template:Location map. Requires coordinates in latd= and longd= format -->|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=|image_bathymetry=|alt_bathymetry=|caption_bathymetry=|location=|coords=|type=|inflow=|rivers=[[:en:Yellow River|పసుపు నది]], హై నది, యాలు నది, టైడోంగ్ నది, హాన్ నది (కొరియా).|outflow=|catchment=|basin_countries=[[చైనా]]<br>[[దక్షిణ కొరియా]]<br>[[ఉత్తర కొరియా]]|agency=|designation=|length=|width=|area=|depth=|max-depth=|volume=|residence_time=|salinity=|shore=|elevation=|frozen=|islands=|sections=|islands_category=|trenches=|benches=|cities=|website=|reference=}}

'''పసుపు సముద్రం''' ([[ఆంగ్లం]]: '''Yellow Sea''') పశ్చిమ [[పసిఫిక్ మహాసముద్రం]] ప్రధాన భూభాగం [[చైనా]], [[కొరియా]] [[ద్వీపకల్పం]] మధ్య ఉంది. దీనిని తూర్పు [[చైనా సముద్రం]] వాయువ్య భాగంగా ఉంటుంది. ఇది సాధారణ [[రంగు]] పదాల పేరు పెట్టబడిన నాలుగు సముద్రాలలో ఒకటి (మిగిలినవి [[నల్ల సముద్రం]], [[ఎర్ర సముద్రం]], [[తెల్ల సముద్రం]]) దాని పేరు గోబీ [[ఎడారి]] [[ఇసుక]] [[తుఫాను|తుఫానుల]] నుండి [[ఇసుక]] మేటలు ఏటా సముద్రంలోకి చేరతాయి. [[ఉత్తరం]] నుండి జలాల ఉపరితలాన్ని బంగారు [[పసుపు|పసుపుగా]] నీటి రంగుకు కారణమవుతాయి.

=== భౌగోళిక ===

పసుపు సముద్రం [[జపాన్ సముద్రం]] నుండి '''జియోల్లనామ్డో'''లోని హీనమ్ [[ద్వీపకల్పం]], దక్షిణ చివర నుండి జెజు ద్వీపం వరకు సరిహద్దుగా ఉంది, [[తూర్పు చైనా సముద్రం]] గా జెజు [[ద్వీపం]] పడమటి చివర నుండి యాంగ్జీ నది ఒడ్డు వరకు సరిహద్దుగా విభజించబడింది.

 

== నైసర్గిక స్వరూపం ==

[[దస్త్రం:DustStyormYellowSea2March2008.jpg|ఎడమ|thumb| 2 మార్చి 2008 న తూర్పు ఆసియాపై దుమ్ము తుఫాను ఉపగ్రహ చిత్రం <ref>[http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=8477 Sand storm over Yellow Sea], nasa.gov</ref>]]

బోహై మినహా పసుపు సముద్రం ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి సుమారు 960 కి.మీ., తూర్పు నుండి పడమర వరకు 700 కి.మీ. వరకు విస్తరించి ఉంది; దీని విస్తీర్ణం సుమారు 3,80,000 కి.మీ. సుమారు 17,000 కి.మీ. దీని లోతు సగటున 44 మీ, మాత్రమే గరిష్టంగా 152 మీ. సముద్రం ఖండాంతర ఇసుక తుఫాన్లు కలిగిన విభాగం ఇది చివరి [[మంచు]] యుగం తరువాత (సుమారు 10,000 సంవత్సరాల క్రితం) సముద్ర మట్టాలు 120 మీ ప్రస్తుత స్థాయికి పెరిగాయి. లోతు క్రమంగా ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి పెరుగుతుంది. [[బోహై సముద్రం]] (లియావో నది, పసుపు నది) [[కొరియా బే]] (యాలు నది) ద్వారా నదులు తీసుకువచ్చిన ఇసుక రంగు సముద్రపు అడుగు తీరాలలో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. ఈ నిక్షేపాలు ఇసుక తుఫానులతో కలిసి సముద్రం పేరులో సూచించబడిన నీటి పసుపు రంగుకు కారణమవుతాయి.<ref name="brit2">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/652686/Yellow-Sea Yellow Sea], Encyclopædia Britannica on-line</ref>

 

[[దస్త్రం:Jungmun_Daepo_Columnar_Joints_with_waves_crashing.jpg|thumb| జెజు ద్వీపంలో తరంగాలు ]]

[[దస్త్రం:Rocky_shore_in_Dalian.jpg|thumb| చైనాలోని రాకీ తీరం]]

 

ఈ ప్రాంతంలో చల్లటి పొడి శీతాకాలాలు ఉన్నాయి. నవంబర్ చివరి నుండి మార్చి వరకు బలమైన ఈశాన్య రుతుపవనాలు వీస్తాయి. జనవరి సగటు [[ఉష్ణోగ్రత]] లు ఉత్తరాన −10 ° C దక్షిణాన 3 ° C. వేసవికాలం జూన్ అక్టోబర్ మధ్య తరచుగా తుఫానులతో తడిగా వెచ్చగా ఉంటుంది. గాలి ఉష్ణోగ్రతలు 10 28 ° C మధ్య ఉంటాయి. సగటు వార్షిక అవపాతం ఉత్తరాన 500 మి.మీ నుండి దక్షిణాన 1000 మి.మీ. వరకు పెరుగుతుంది. తీరప్రాంతాల్లో పొగమంచు తరచుగా వస్తుంది ముఖ్యంగా చల్లటి నీటి ప్రాంతాలలో. సముద్రం వెచ్చని తుఫాను ప్రవాహాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఇది కురోషియో‌లో భాగంగా ఉంటుంది, ఇది [[జపాన్]] పశ్చిమ భాగానికి భిన్నంగా ఉంటుంది, గంటకు 0.8 కి.మీ / గంట కంటే తక్కువ వేగంతో పసుపు సముద్రంలోకి [[ఉత్తరం]] వైపు ప్రవహిస్తుంది. సముద్ర తీరం దగ్గర ముఖ్యంగా శీతాకాల రుతుపవనాల కాలంలో దక్షిణ దిశ ప్రవాహాలు ప్రబలుతాయి.

ఆటుపోట్లు రోజుకు రెండుసార్లు పెరుగుతాయి. చైనా తీరంలో వాటి వ్యాప్తి 0.9, 3 మీటర్లు మధ్య ఉంటుంది. కొరియ ద్వీపకల్పంలో ఆటుపోట్లు ఎక్కువగా ఉంటాయి సాధారణంగా ఇవి 4, 8 మీటర్లు మధ్య ఉంటాయి. [[వసంతకాలం|వసంతకాలంలో]] గరిష్టంగా చేరుతాయి. అలల తో విద్యుత్తు వ్యవస్థ అపసవ్య దిశలో తిరుగుతుంది. అలల తో విద్యుత్తు వేగం సాధారణంగా సముద్రం మధ్యలో 1.6 కి.మీ./గం కంటే తక్కువగా ఉంటుంది అయితే తీరాలకు సమీపంలో 5.6 కి.మీ. / గం కంటే ఎక్కువ పెరుగుతుంది. జిండో ద్వీపం కొరియన్ ద్వీపకల్పం మధ్య ఉన్న మైయోంగ్న్యాంగ్ జలసంధిలో 20 కి.మీ / గం వేగవంతమైన ఆటుపోట్లు సంభవిస్తాయి.<ref name="king2">M. J. King, et al. [https://books.google.com/books?id=XYlVPmR34YsC&pg=PA175 Twinning of Jindo Grand Bridge, Republic of Korea] in Current and future trends in bridge design, construction and maintenance 2: safety, economy, sustainability and aesthetics; proceedings of the international conference organized by the Institution of Civil Engineers and held in Hong Kong on 25–26 April 2001 {{ISBN|0-7277-3091-6}} pp. 175, 177</ref>

[[దస్త్రం:Yellow_Sea,_February_24,_2015.jpg|thumb| తూర్పు చైనా కొరియాలోని నదుల నుండి పసుపు సముద్రంలోకి అవక్షేపం చిమ్ముతుంది. అవక్షేపంలోని పోషకాలు నీలం-ఆకుపచ్చ గా వికసించడానికి కారణం. <ref>[http://visibleearth.nasa.gov/view_rec.php?id=3289 Sediments and Phytoplankton bloom near the Mouth of the Yangtze, East China Sea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100630015155/http://visibleearth.nasa.gov/view_rec.php?id=3289|date=30 June 2010}}, NASA, 2002</ref>]]

 

ఆటుపోట్లకు సంబంధించిన సముద్ర మట్ట వ్యత్యాసాలు జిండో మోడో ద్వీపాల మధ్య సుమారు గంటసేపు 2.9 కి.మీ. పొడవు 10–40 మీటర్లు వెడల్పుతో తెరుచుకుంటాయి. ఈ సంఘటన సంవత్సరానికి రెండుసార్లు మే ప్రారంభంలో జూన్ మధ్యలో జరుగుతుంది. ఇది "జిండో సీ పార్టింగ్ ఫెస్టివల్" అని పిలువబడే స్థానిక పండుగలో చాలాకాలంగా జరుపుకుంటారు. కాని ఫ్రెంచ్ రాయబారి పియరీ రాండి ఒక ఫ్రెంచ్ వార్తాపత్రికలో ఈ దృగ్విషయాన్ని వివరించే వరకు 1975 వరకు ప్రపంచానికి పెద్దగా తెలియదు.<ref>[http://www.impactlab.net/2010/07/17/the-moses-miracle-of-jindo-island/ The Moses Miracle Of Jindo Island], 17 July 2010</ref><ref>[http://vestnik.tripod.com/articles/korea-festivals.html Майские фестивали в Чолладо – от "чуда Моисея" до боя быков] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090731070212/http://vestnik.tripod.com/articles/korea-festivals.html|date=31 July 2009}} (in Russian)</ref><ref>[http://eng.jindo.go.kr/sub.php?pid=EN03020200 Jindo Mysterious Sea Road] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120303020545/http://eng.jindo.go.kr/sub.php?pid=EN03020200|date=3 March 2012}}, Jindo County</ref>

కొరియా మొత్తం పశ్చిమ తీరంతో సహా పసుపు సముద్రం దక్షిణ భాగంలో 10 కిలోమీటర్ల వెడల్పు ఉంది ఇది మొత్తం వైశాల్యం 2,850 కి.మీ. 2 4– 10 మీ. ఆ జంతుజాలంతో అధిక ఉత్పాదక అవక్షేపాలను కలిగి ఉంటాయి వలస పక్షులకు చాలా ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి. మొత్తం తూర్పు ఆసియా - ఆస్ట్రలేసియన్ ఫ్లైవేలో ఉత్తర దిశగా వలస వెళ్ళే వలస పక్షులకు ఈ ప్రాంతం ఏకైక అతి ముఖ్యమైన ప్రదేశమని సర్వేలు చెబుతున్నాయి. అంతర్జాతీయంగా గణనీయమైన సంఖ్యలో 35 కంటే ఎక్కువ జాతులు సంభవిస్తున్నాయి. రెండు మిలియన్ల పక్షులు ఆ సమయంలో ప్రయాణిస్తాయి ఆ సంఖ్యలో సగం మంది దీనిని దక్షిణ దిశగా ఉపయోగిస్తారు. ఏటా 3,00,000 వలస పక్షులు సైమాంగియం అలల తాకిడి ఏరియా ద్వారా మాత్రమే రవాణా చేయబడుతున్నాయి. 1991-2006లో ఈ కొండచిలువ దక్షిణ కొరియా చేత దెబ్బతింది దీని ఫలితంగా భూమి ఎండిపోయింది.<ref>[http://www.birdskorea.org/Habitats/Wetlands/Saemangeum/BK-HA-Saemangeum-Mainpage.shtml Saemangeum and the Saemangeum Shorebird Monitoring Program (SSMP) 2006–2008], Birds Korea</ref> 1950, 2002 మధ్యకాలంలో చైనాలో తక్కువ అలల తాకిడి ప్రాంతంలో 65% భూ పునరుద్ధరణ జరిగింది. ఇంకా 45% తిరిగి పొందే ప్రణాళికలు ఉన్నాయి<ref>David Lindenmayer, Mark Burgman, Mark A. Burgman (2005) [https://books.google.com/books?id=syrqsTQVWC8C&pg=PA172 Practical conservation biology], {{ISBN|0-643-09089-4}} p. 172</ref>. భూమి పునరుద్ధరణతో పాటు పసుపు సముద్ర పర్యావరణ వ్యవస్థ అనేక ఇతర తీవ్రమైన పర్యావరణ సమస్యలను ఎదుర్కొంటోంది. [[కాలుష్యం]] విస్తృతంగా ఉంది.

[[దస్త్రం:Bar-tailed_Godwit9may.png|thumb| పసుపు సముద్రం వద్ద వలస మార్గాలు విశ్రాంతి మైదానాలు. <ref>[https://alaska.usgs.gov/science/biology/shorebirds/barg_updates.html Bar-tailed Godwit Updates] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130220001224/http://alaska.usgs.gov/science/biology/shorebirds/barg_updates.html|date=20 February 2013}}, USGS</ref>]]

 

[[దస్త్రం:PopulationDensityYellowSea.png|thumb| తూర్పు ఆసియాలో పసుపు సముద్రం చుట్టూ జనాభా సాంద్రత (1994) <ref name="pop">[http://visibleearth.nasa.gov/view_rec.php?id=116 Population Density] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722043335/http://visibleearth.nasa.gov/view_rec.php?id=116|date=22 July 2010}}, NASA, 1994</ref>]]

 

== ఇవి కూడ చూడు ==

* గంగ్వా ద్వీపం సంఘటన

* కొరియా జలసంధి

 

== అంతర్జాలం ==

* పసిఫిక్ [https://books.google.com/books?id=5PQO1IJk5SMC&pg=PA47 ఉత్తర, దక్షిణ వారి సంస్థ]