చంద్రగిరి కోట: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చంద్రగిరి గురించి మూడు శతాబ్దాలు యాదవ నాయక్కార్ పాలనలో, నియంత్రణలోకి వచ్చింది విజయనగర యాదవులు 1367 లో పాలకులు. సాలూవ నరసింహ రాయలు పాలనలో ఇది ప్రముఖమైంది. తరువాత, అత్యంత ప్రసిద్ధ [[విజయనగర సామ్రాజ్యము|విజయనగర]] చక్రవర్తి శ్రీకృష్ణ దేవరాయను పెనుకొండలో పట్టాభిషేకం చేసే వరకు యువరాజుగా ఈ కోటలో పరిమితం చేశారు. ఈ కోటలో తన కాబోయే రాణి చిన్న దేవిని కలిశారని కూడా అంటారు. [[విజయనగర సామ్రాజ్యము|విజయనగర]] సామ్రాజ్యం యొక్క 4 వ రాజధాని చంద్రగిరి,<ref name="cycle">{{Cite news|title=Day-trip down history lane|last=Moulana|first=Ramanujar|date=16 April 2018|work=Metro Plus|publisher=[[The Hindu]]|location=Chennai|page=4}}</ref> గోల్కొండ సుల్తాన్లు పెనుకొండపై దాడి చేసినప్పుడు రాయలు తమ రాజధానిని ఇక్కడికి మార్చారు. 1646 లో ఈ కోట [[గోల్కొండ]] భూభాగానికి అనుసంధానించబడింది, తరువాత [[మైసూరు సామ్రాజ్యం|మైసూర్]] పాలనలో వచ్చింది. ఇది 1792 నుండి ఉపేక్షలోకి వెళ్ళింది. రాజా మహల్ ప్యాలెస్ ఇప్పుడు పురావస్తు మ్యూజియం. ఈ ప్యాలెస్ [[విజయనగర సామ్రాజ్యము|విజయనగర]] కాలం నాటి ఇండో-సర్సెన్ నిర్మాణానికి ఒక ఉదాహరణ. కిరీటం టవర్లు హిందూ నిర్మాణ అంశాలను సూచిస్తాయి. ఈ ప్యాలెస్ రాయి, ఇటుక, సున్నం మోర్టార్, కలప లేనివి ఉపయోగించి నిర్మించబడింది.ఫోర్ట్ సెయింట్ జార్జ్ కోసం [[బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యం|బ్రిటిష్]] వారికి భూములు ఇచ్చే ఒప్పందం ఆగస్టు 1639 లో సంతకం చేసిన ప్రదేశం ఈ కోట.<ref name="cycle"/>

క్రీ.శ.1585లో విజయనగర సామ్రాజ్యం పతనమై, [[హంపీ|విజయనగరాన్ని]] దక్కన్ ప్రాంత ముస్లింరాజుల సమాఖ్య పూర్తిగా నేలమట్టం చేసినాక విజయనగర సామ్రాట్టులు తమ రాజ్యాన్ని కొన్నేళ్ళ పాటు పెనుకొండకు మార్చారు. [[పెనుకొండ]] తర్వాత ఇంకొన్నేళ్ళకు చంద్రగిరికి మారిపోయింది.<ref name="కథలు గాథలు">{{cite book|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371485|title=కథలు-గాథలు|last1=వెంకట శివరావు|first1=దిగవల్లి|date=1944|publisher=దిగవల్లి వెంకట శివరావు|edition=1|location=విజయవాడ|pages=127 - 140|accessdate=1 December 2014}}</ref> చంద్రగిరి నుండి పాలించిన చిట్టచివరి విజయనగర రాజు పెద వేంకట రాయలు, తన సామంతుడు దామెర్ల చెన్నప్ప నాయకుడు 1639 ఆగస్టు 22లో [[బ్రిటీషు]] ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి చందిన ఫ్రాన్సిస్ డేకి [[చెన్నపట్నం|చెన్నపట్నంలో]] కోటను కట్టుకోవడానికి అనుమతిచ్చింది.ఈ కోట నుండే ఇప్పటికీ ఆనాటి దస్తావేజులను [[సంగ్రహాలయం|మ్యూజియంలో]] చూడవచ్చు. కొండ పై భాగమున ఒక సైనిక స్థావరము నిర్మించారు. వారి అవసరముల నిమిత్తము పై భాగమున రెండు [[చెరువు|చెరువులను]] నిర్మించి క్రింది నున్న పెద్ద చెరువు నుండి పైకి నీటిని పంపించేవారని కోటలో మ్యూజియంలోని [[సమాచారం]] ద్వారా తెలుస్తుంది. (ఇప్పటికీ కొండపైకి నీటిని పంపించుట అనేది పెద్ద మిస్టరీ).అప్పుడు పైకి పంపించేందుకు ఉపయోగించిన సాధనాలు పాడయిపోయాయి.అయితే పైన చెరువు, క్రింద చెరువు ఇప్పటికీ మంచి నీటితో కనిపిస్తాయి. [[రాణీ మహల్]] రెండు అంతస్తులుగానూ, రాజ మహల్ మూడు అంతస్తులుగానూ ఉంది. రాణీ మహల్ చాలా వరకు పాడయిపోయిందిపాడైపోయింది. రాణీ మహల్ పేరుకే రాణీమహల్ అని ఇప్పుడు పిలుస్తున్నారు. కానీ దీని వాస్తునుబట్టి ఇది ఒక గుర్రపు శాల కావచ్చని అక్కడి బోర్డునందు వ్రాసి ఉంది. పురావస్తు శాఖ అధీనములోకొచ్చిన తరువాత కొంత వరకూ బాగు చేశారు. రాణీమహల్ వెనుక కొంచెం దూరంగా కోట నీటి అవసరాలకోసం ఒక దిగుడు [[బావి]] ఉంది. దీనినుండే అంతపుర అవసరాలకు నీటిని సరఫరా చేసే వారని తెలియ చేయబడింది. ఈ బావికి కొద్ది దూరములో మరణశిక్ష పడ్డ ఖైదీలను ఉరి తీసేందుకు ఆరు స్తంభాలు కలిగి ఉపరితలమునకు నాలుగు రింగులు ఉన్న చిన్న మండపము ఉంది. రాజమహలులో మొదటి అంతస్తును మ్యూజియంగా మార్చారు. ముస్లిం పాలకులు నాశనం చేయగా మిగిలిన [[శిల్పాలు]], చంద్రగిరి వైభవాన్ని తెలిపే [[శాసనాలు]] లాంటివి ఇందులో ఉన్నాయి. రెండవ అంతస్తులో సింహాసనాలతో కూడిన అప్పటి దర్బారు లేదా సభా దృశ్యాన్ని చూడచ్చు. మూడవ అంతస్తులో అప్పటి కోట నమూనా, ప్రజలజీవన విధానం లాంటివి ప్రదర్శన కొరకు ఉంచారు. ఇదే అంతస్తులో రాజప్రముఖుల గదులు ఉన్నాయి. చాలా వరకూ పాడైన దేవాలయాలు వదిలేసి కొంత బాగున్న రాణీమహల్, రాజమహలు, వీటివెనుక ఉన్న చెరువు మొదలయినవాటిని బాగుచేసి కొంత వరకూ [[తోట|తోటను]] వేసి అన్ని చోట్లా [[మొక్కలు]] పెంచి సందర్శకులకు ఆహ్లాదంగా ఉండేలా మార్చారు. రాజమహలుకు వెనుక ఖాళీ ప్రదేశంలో పెద్ద ఓపెన్ దియేటర్ మాదిరిగా మార్చి, దృశ్య కాంతి శబ్ధ (సౌండ్, లైటింగ్ షో) ప్రదర్శనం చేస్తారు. ఈ ప్రదర్శనకు 45/- రూపాయలు సామాన్య రుసుము ఉంది. [[నారా చంద్రబాబు నాయుడు]] ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నకాలంలో ఐదు కోట్ల రూపాయల మొత్తముతో ఈ ప్రాజెక్ట్ ఏర్పాటు చేశారు. ఈ ప్రదర్శన ద్వారా [[పెనుకొండ]], చంద్రగిరి సంస్థానాలు ఎలా నాశనమయిపోయాయో కళ్ళకు కట్టినట్లుగా [[కాంతి]], శబ్దాల ద్వారా వివరించబడుతుంది. ఈ ప్రదర్శన [[తెలుగు]], [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]] భాషయందు ఉంది. ఆంగ్ల భాషలో వ్యాఖ్యానము [[అమితాబ్ బచ్చన్]] స్వరంలో వినవచ్చు.

<gallery modeheights="packed200" heightswidths="200px200">

ఫైలుదస్త్రం:APvillage Chandragiri 1.JPG|చంద్రగిరి కొండపైని కోటను, కొండ వెంట వాలుగా ఉన్న కోట గోడను చిత్రంలో చూడవచ్చును

ఫైలుదస్త్రం:APvillage Chandragiri 2.JPG|చంద్రగిరిలో ఒక వీధి.

ఫైలుదస్త్రం:APvillage Chandragiri 3.JPG|చంద్రగిరి ప్రాంతంలో చూడదగిన ప్రదేశాలు.

బొమ్మదస్త్రం:Chandragiri1.jpg