|
| caption =
| birth_name =
| birth_date =[[29, ఏప్రిల్]] [[1848]]
| birth_place ={{flagicon|IND}} కిలమానూర్, [[కేరళ]], [[ఇండియా]]
| native_place =
| death_date = [[అక్టోబర్అక్టోబరు 2]], [[1906]]
| death_place =కిలమానూర్, [[కేరళ]], [[ఇండియా]]
| death_cause =
| known =
| boards =
| religion =
| spouse =రాణీ భాగీరథీబాయి (కోచు పంగి అమ్మ)
| partner =
| children =ఇద్దరు కుమారులు, ఇద్దరు కుమార్తెలు
|signature =
}}
'''రాజా రవి వర్మ''' [[భారత దేశం|భారతీయ]] చిత్రకారుడు. అతను [[రామాయణం|రామాయణ]], [[మహాభారతముమహాభారతం]]లలోని లోని ఘట్టాలను చిత్రాలుగా మలచి మంచి గుర్తింపు పొందాడు. భారతీయ సాంప్రదాయిక, పాశ్చాత్య చిత్రకళా మెళకువల సంగమానికి అతని చిత్రాలు చక్కని మచ్చుతునకలు. చీరకట్టుకున్న స్త్రీలను అందంగా, చక్కని వంపు సొంపులతో చిత్రించడంలో అతనికి అతనే సాటి. [[1873]]లో జరిగిన [[వియన్నా]] కళా ప్రదర్శనలో మొదటి బహుమతిని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆయన గురించి ప్రపంచానికి తెలిసింది. భారతీయ చిత్రకళా చరిత్రలో గొప్ప చిత్రకారునిగా గుర్తింపు పొందిన రాజా రవి వర్మ, [[1906]]లో, 58 సంవత్సరాల వయసులో [[మధుమేహం]]తో మరణించాడు. ఈయనఇతను మరణించేనాటికి కిలామానూరు ప్యాలెస్‌లో 160 దాకా రవివర్మ చిత్రాలు ఉండేవని ప్రతీతి. ఆ తరువాత వాటిని అధికారికముగాఅధికారికంగా తిరువనంతపురములోనితిరువనంతపురంలోని చిత్రా ఆర్ట్ గ్యాలరీకి అందజేశారు.<ref>http://www.hindu.com/yw/2006/05/12/stories/2006051204300600.htm</ref>
==బాల్యము==
[[బొమ్మ:Studiorrv.jpg|thumb|కిలమానూరు ప్యాలెస్‌లో రవివర్మ పుట్టిన ఇల్లు (ముందు భాగములోభాగంలో ఈయనఇతని స్టూడియో చూడవచ్చు)|260x260px]]
రాజా రవివర్మ ఈనాటి భారతదేశములోనిభారతదేశంలోని [[కేరళ]]లో [[తిరువనంతపురం|తిరువనంతపురాని]]కి 25 మైళ్ళ దూరంలోని [[కిలమానూరు]] రాజప్రాసాదములోరాజప్రాసాదంలో ఉమాంబ తాంబురాట్టి, నీలకంఠన్ భట్టాద్రిపాద్ దంపతులకు [[ఏప్రిల్ 291848]], [[1848ఏప్రిల్ 29]]<nowiki/>న జన్మించాడు. చిన్నతనములోనేచిన్నతనంలోనే ఇతను చూపిన ప్రతిభ వలన ఇతనిని, ట్రావెన్కూర్ మహారాజా అయిల్యమ్ తిరునాళ్ చేరదీసి ప్రోత్సహించాడు. అక్కడి ఆస్థాన చిత్రకారుడయిన శ్రీ రామస్వామి నాయుడు శిష్యరికం చేశాడు. తైల వర్ణ చిత్రకళను బ్రిటీషు దేశస్థుడయిన థియోడార్ జెన్సన్ వద్ద నేర్చుకున్నాడు. పాశ్చాత్య చిత్రకళలోని శక్తి, కొట్టొచ్చినట్లున్న భావ వ్యక్తీకరణ, రవివర్మను ఎంతగానో ఆకట్టుకున్నాయి. అవి భారతీయ చిత్రకళాశైలికి ఎంతో భిన్నంగా కనిపించాయి.
==వృత్తి==
1873 [[వియన్నా]] చిత్ర ప్రదర్శన]]లోప్రదర్శనలో మొదటి బహుమతి పొందిన తరువాత రవివర్మ బాగా వెలుగులోకి వచ్చాడు.<ref>Kilimanoor Chandran, ''Ravi Varmayum Chitrakalayum''(in Malyalam),Department of Culture,Kerala, 1998</ref> ఆయన తన చిత్రాల ఇతివృత్తాల కోసము భారత దేశమంతటా పర్యటించాడు. తరచుగా ఆయన హిందూ దేవతాస్త్రీల చిత్రాలను దక్షిణ భారత స్త్రీలలాగా ఊహించి చిత్రించేవాడు. వారు ఎంతో అందంగా ఉంటారని ఆయనఅతను భావించేవారుభావించేవాడు. ముఖ్యముగాముఖ్యంగా మహాభారతములోనిమహాభారతంలోని నలదమయంతుల, శకుంతలాదుష్యంతుల కథలలోని ఘట్టాలను చిత్రాలుగా చిత్రించి ఎంతో పేరు సంపాదించాడు. రాజా రవివర్మ తరువాత నుండి భారతీయుల ఊహలలో పౌరాణిక పాత్రలన్నీ రవివర్మ చిత్రాలలాగా మారిపోయాయి. రవివర్మ తరచుగా తన చిత్ర శైలిలో ప్రదర్శనాత్మకంగానూ, ఛాందసంగానూ ఉంటాడన్న విమర్శలను ఎదుర్కొన్నాడు. అయినా అతని పనితనం [[భారత దేశములోదేశం|భారతదేశంలో]] ఎంతో ప్రశస్తి పొందింది.
1894 లో లిథోగ్రాఫిక్ యంత్రాలు, చిత్రించడానికి అనువైన రాళ్ళూ, సాంకేతిక నిపుణులను జర్మనీ నుంచి తెప్పించాడు రవివర్మ. దేశంలోనే మొదటి సారిగా అత్యాధునిక ప్రెస్ ను ముంబైలో ప్రారంభించాడు. అయితే అక్కడ స్థలాభావం కారణంగా, భయంకరమైన ప్లేగు వ్యాపించడం వల్ల, కార్మికులు సరిగా లభించకపోవడం వలన నాలుగు సంవత్సరాల తరువాత మహారాష్ట్ర లోనే కొండ కోనల నడుమ ఉన్న మలవాలి అనే గ్రామాన్ని ఎంచుకున్నాడు. ప్రెస్ పక్కనే తన నివాసాన్ని కూడా ఏర్పరుచుకున్నాడు. ప్రింటింగ్ పనులు బాగా సాగడంతో కేరళ నుంచి తరచుగా ఈ గ్రామాన్ని సందర్శిస్తుండే వాడు.
రవివర్మ చనిపోవడానికి రెండేళ్ళ ముందు ప్రెస్ ను తన స్నేహితుడైన ఒక జర్మన్ సాంకేతిక నిపుణుడికి విక్రయించాడు. దానితో పాటు వంద చిత్రాలకు కాపీరైట్ కూడా ఇచ్చాడు. అయితే 1972లో జరిగిన అగ్ని ప్రమాదంలో ప్రెస్ కు భారీ నష్టం జరిగింది. ఆ తర్వాత మిగిలిన చిత్రాలను, రాళ్ళనూ ప్రెస్ చుట్టు పక్కల నివసించేవారికి పంచి పెట్టేశారు. ఆ తరువాత ముంబై, పుణే ప్రభుత్వాలు కొన్నింటిని మాత్రమే భద్రపరచగలిగాయి.<ref>'''రవివర్మ మెచ్చిన పల్లె''', ఈనాడు ఆదివారం అనుబంధం 10 నవంబర్ 2013 పే 18</ref>
==రవివర్మ బొమ్మల కొలువు==
<gallery widths="200px200" heights="200px200">
Imageదస్త్రం:AshtaSiddhi.jpg|అష్టసిద్ధి
Imageదస్త్రం:Ravi_VarmaRavi Varma-Lakshmi.jpg|[[లక్ష్మి]]
Imageదస్త్రం:Saraswati.jpg|[[సరస్వతి]]
</gallery>
<gallery widths="200px200" heights="200px200">
Imageదస్త్రం:Bheeshma_oath_by_RRVBheeshma oath by RRV.jpg|[[భీష్ముడు|భీష్ముని]] ప్రతిజ్ఞ
Imageదస్త్రం:Ravi_VarmaRavi Varma-Yashoda_adorning_KrsnaYashoda adorning Krsna.jpg|[[శ్రీ కృష్ణుడు|కృష్ణుని]] అలంకరించే [[యశోద]]
Imageదస్త్రం:Ravi_VarmaRavi Varma-Descent_of_GangaDescent of Ganga.jpg|[[గంగా నది|గంగావతరణం]]
</gallery>
* పల్లె పడుచు
* అలోచనలో మునిగిపోయిన స్త్రీ
* దమయంతి హంస సంవాదముసంవాదం
* వాద్యకారుల బృందముబృందం
* సుభద్రార్జునులు
* లేడీ విత్ ఫ్రూట్స్
* స్వర్బత్ ప్లేయర్
* [[శకుంతల (చిత్తరువు)|శకుంతల]]
* శ్రీ కృష్ణ రాయబారమురాయబారం
* రావణ జటాయు వధ
* ఇంద్రజీత్ విజయమువిజయం
* బిక్షకుల కుటుంబముకుటుంబం
* లేడీ ప్లేయింగ్ స్వర్బత్
* గుడి వద్ద దానాలు ఇస్తున్న స్త్రీ
రవివర్మ తాత్విక దృష్టి గురించిన వివరాలు తెలియవు. ముఖ్యంగా పాశ్ఛ్యాత్య చిత్రకళా శైలి మీద అతని అవగాహన గురించి (అందులో అతనికి క్రమమైన ప్రాథమిక శిక్షణ ఉంది అని తెలిసినా) తెలియదు. రవివర్మ చిత్రకళపైన తీక్షణమయిన పరిశోధన చేసే వారికి రవివర్మ వ్రాసిన ఎటువంటి పుస్తకాలూ లేకపోవటము వలన వారి పరిశోధన అసంపూర్తిగా మిగిలి పోతుంది. కాని రవివర్మ తమ్ముడు, సి.రాజరాజవర్మ రాసిన దినచర్య ఎంతో ఉపయోగపడుతుంది.<ref>A tour in Upper India, C . Raja Raja Varma was translated and published in a malayalam journal ''Thilakam'' edited by G Shankara Kurup, now out of print</ref> సి.రాజరాజవర్మ స్వతహాగా మంచి పేరున్న చిత్రకారుడు. ఆయన రవివర్మకు చిత్రాలు చిత్రించడంలో సహాయము చేసేవాడు, అతని ఆంతరంగిక సహాయకుడు.<ref name=QOAS>[http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/ArtArchitecture/History/NonWestern/~~/cHI9MTAmcGY9MCZzcz1wdWJkYXRlLmFzYyZzZj1jb21pbmdzb29uJnNkPWFzYyZ2aWV3PXVzYSZjaT0wMTk1NjU5NzE2 "Raja Ravi Varma: Portrait of an Artist"]. May 05, 2006 <u>Oxford University Press</u>.</ref> రవివర్మ [[అయ్యావు స్వామికల్]] స్వామిని గురువుగా భావిస్తాడు.<ref name="Brahmasree">Brahmasree Thycaud Ayyavu Swami. Trivandrum, Ayyavu Mission, 1997</ref>
== రవివర్మ పై గలరవివర్మపై విమర్శలు==
రవివర్మ తనదైన శైలిలో చిత్రించిన చిత్రాలను వివిధ రకాల ఉపయోగాల కోసం విపరీతంగా ముద్రించటముముద్రించటం వలనావలన, భారతీయ ఇతిహాసాలను తనదైనశైలిలో చిత్రించటముచిత్రించటం వలనావలన సాంప్రదాయ భారతీయ చిత్ర కళా శైలి మరుగున పడిపోయిందనే విమర్శను ఎదుర్కొన్నాడు. ఆయనఅతని చిత్రకళను సాంప్రదాయశైలి కోసం విద్యలాగా నేర్చుకోవలసినదేనేర్చుకోవలసిందే అనే భావనకు ఊతమివ్వడముఊతమివ్వడం ద్వారా ఒక్కదెబ్బతో శైలిపరంగా, ఇతివృత్త పరంగా చురుకైనదిచురుకైంది, గొప్పదైనదిగొప్పదైంది అయిన భారతీయ చిత్రకళను బలహీనపరిచాడు అని [[దాస్ గుప్తా]] అభిప్రాయముఅభిప్రాయం వెలిబుచ్చాడు. అది తప్పు అని చెప్పటానికి సరైన ఉదాహరణలుగా దాస్ గుప్తా [[మధుబని చిత్రకళ|మధుబని జానపద చిత్రకళ]]ను <ref>[http://www.avenues-of-sight.com/Pragati/peacock-large.jpg Madhubani Paintings]</ref>, [[పశ్చిమ బెంగాల్]] లోని దుర్గాదేవి మూర్తులను చూపించారుచూపించాడు.<ref>{{Cite web |url=http://www.basconline.org/images/durga.jpg |title=Durga in West Bengal |website= |access-date=2007-07-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071129181616/http://www.basconline.org/images/durga.jpg |archive-date=2007-11-29 |url-status=dead }}</ref> రవివర్మ చిత్రాలలో<ref>[http://www.liveindia.com/maa/durga.jpg Ravi Varma's approach]</ref> కచ్చితంగా ఇటువంటి చురుకైన భావవ్యక్తీకరణ లోపించింది.
పౌరాణిక పాత్రల రూపకల్పనలోని పౌరాణిక సూత్రాలను విస్మరించటం (ఉదాహరణకు [[విష్ణు ధర్మోత్తర పురాణము]]లోనిపురాణంలోని, [[చిత్రసూత్ర]]) ద్వారా రవివర్మ గొప్పవైన పౌరాణిక నాయకులను, సామాన్య మానవుల స్థాయికి దిగజార్చాడు. అవే భావనలు, వివిధ ప్రసార సాధనాలకు ([[సినిమా]], [[దూరదర్శన్(టీవి ఛానల్)|దూరదర్శన్‌లకు]]) పాకిపోయాయి. ఫాదర్ ఆఫ్ ఇండియన్ సినిమా అయిన [[దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే]] కూడా రవివర్మ చిత్రాల వల్ల ప్రభావితమైనవాడేప్రభావితమయ్యాడు.
==శ్రద్ధాంజలి==
రాజా రవివర్మ చిత్రకళకు చేసిన మహోన్నత ఉపకారానికిగానూ కేరళ ప్రభుత్వముప్రభుత్వం ఆయనఅతని పేరిట రాజా రవివర్మ పురస్కారాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఈ పురస్కారముపురస్కారం ప్రతి ఏటా కళలు, సంస్కృతి అభ్యున్నతికై, విశేష కృషి సల్పిన వారికి ఇస్తుంది. అవార్డు గ్రహీతలలో
* కె.జి.సుబ్రహ్మణియన్ (2001)
* ఎమ్.వి.దేవన్ (2002)
* కనై కున్హిరామన్ (2005)
* వి.ఎస్.వల్లిథాన్ (2006)
రాజా రవివర్మ పేరిట కేరళలోని [[మావలికెర]]లో ఒక ఫైన్ఆర్ట్స్ కళాశాలను కూడా నెలకొల్పారు. రవివర్మపై గల ఆసక్తి వల్ల సినిమా, వీడియోలలో కుడా అతని చిత్రాలను ఉపయోగించుకుంటున్నారు.
==సంసార జీవితముజీవితం==
రాజా రవివర్మకు మావలికెర రాజ కుటుంబానికి చెందిన రాణీ భాగీరథీబాయి (కోచు పంగి అమ్మ)తో వివాహం జరిగింది. వారికి ఇద్దరు కుమారులు, ఇద్దరు కుమార్తెలు జన్మించారు. పెద్ద కుమారుడు, రాకుమారుడు రామవర్మ కూడా చిత్రకారుడు. ఇతనికి శ్రీమతి గౌరీ కుంజమ్మతో వివాహం జరిగింది. ఈమె దీవాన్ పి.జి.ఎన్.ఉన్నిథాన్ చెల్లెలు. రెండవ వాడు రాకుమారుడు రాజరాజవర్మ. పెద్ద కుమార్తె రాకుమారి మహాప్రభ. (ట్రావెన్కూర్ రాణీ సేతులక్ష్మీబాయి తల్లి). ఈమె రవివర్మ వేసిన రెండు చిత్రాలలో కన్పిస్తుంది. రెండవ కుమార్తె రాకుమారి ఉమాబాయి. రవివర్మ సంతానము తోటే మావెలికెర రాజ కుటుంబము ఏర్పడింది. ఇంకా ఆయనఅతని మనుమరాండ్రు ఇద్దరు మావలికెర రాజ కుటుంబానికి దాయాదులయిన ట్రావెన్కోర్ రాజ కుటుంబానికి దత్తు పోయారు. వారిలో పైన చెప్పబడిన రాణీ సేతులక్ష్మీబాయి కూడా ఉంది. వారి సంతానమే ఇప్పటి ట్రావెన్కూర్ రాజ కుటుంబముకుటుంబం.
== రవివర్మ గురించిన పుస్తకాలు==
===మళయాళంలో===
* రాజా రవివర్మయు, చిత్రకళయు, కిలమానూర్ చంద్రన్, కేరళ ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక శాఖ ప్రచురణ.1999.
* చిత్రమెళుదు కొయితంబురాన్,పి.ఎన్.నారాయణ పిళ్ళై.
* రాజా రవివర్మ, ఎన్.భాస్కరన్ నాయర్.
==మూలాలు==
| 