Kumarsarma

 

హెగెల్ తత్వశాస్త్రం పై క్రైస్తవ మత ప్రభావం ఉంది కాబట్టే ఆ విషయం వ్రాసాను. సంప్రదాయవాద హెగెలీయులు క్రైస్తవ మతాన్ని నమ్ముతారు. వామపక్ష హెగెలీయులు మతాన్ని తిరస్కరించారు. హెగెలీయవాదానికి, మతానికి మధ్య ఎంత వరకు సంబంధం ఉందో తెలుసు కోవడం అవసరమే. టాల్స్టాయ్ ఒక మూఢ భక్తుడని తెలిసి కూడ లెనిన్ అతన్ని అభిమానించేవాడు. మతంతో సంబంధం లేని ప్రగతి నిరోధక భావాలు ఉన్న వారు కూడా ఉంటారు. హెగెల్ లో ప్రగతివాద తత్వం, ప్రగతి నిరోధక తత్వం రెండూ ఉండేవి. అయితే హెగెల్ లో ఉన్న జడతత్వ భావాలన్నీ మతానికి సంభందిచినవి అని నేను అనుకోను. కనుక సంప్రదాయ హెగెలీయవాదాన్ని విమర్శించడమంటే మతాన్ని విమర్శించడం కాదు.