జటాయువు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి WPCleaner v2.05 - Fix errors for CW project (Title linked in text)
ట్యాగు: WPCleaner వాడి చేసిన మార్పు
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 1:
{{short description|Ramayana character}}
{{విస్తరణ}}
{{Use dmy dates|date=March 2016}} {{Use Indian English|date=March 2016}}
[[దస్త్రం:Raja Ravi Varma, Jatayu vadha, 1906.jpg|thumb|right|రావణాసుsరుడు జఠాయువు రెక్కలు నరికి వేయుట ([[రవివర్మ]] చిత్రం) ]]
{{Infobox deity|image=Ravi Varma-Ravana Sita Jathayu.jpg|alt=Jatayu|caption=[[Ravana]] cuts off Jatayu's wing while abducting [[Sita]]|type=Hindu|texts=[[Ramayana]] and [[Versions of Ramayana|its other versions]]|father=[[Aruna (Hinduism)|Aruna]]|siblings=[[Sampati]]|mother=Shyeni}}
'''జటాయువు''' [[రామాయణం]]లో [[అరణ్యకాండ]]లో వచ్చే ఒక పాత్ర (గ్రద్ద). ఇతను [[శ్యేని]], [[అనూరుడు|అనూరుల]] కొడుకు. [[సంపాతి]] ఈతని సోదరుడు. [[దశరథుడు]] ఇతడి స్నేహితుడు. [[రావణుడు]] [[సీత]]ని ఎత్తుకుని వెళ్తున్నపుడు జటాయువు అతనితో వీరోచితంగా పోరాడి [[రెక్కలు]] పోగొట్టుకుంటాడు, ఓడిపోతాడు. చివరకు [[రామావతారము|రాముడికి]] సీతాపహరణ వృత్తాంతం చెప్పి [[ప్రాణాలు]] విడుస్తాడు. జటాయువు త్యాగానికి చలించిన [[శ్రీరాముడు]] స్వయంగా రాముడే జటాయువుకి దహన సంస్కారాలు చేస్తాడు
జటాయు (సంస్కృతం: जटायुः, IAST: Jaṭāyuḥ) హిందూ ఇతిహాసం రామాయణంలో ఒక దేవత, అతను డేగ లేదా రాబందు రూపాన్ని కలిగి ఉంటాడు..<ref>{{Cite web|last=www.wisdomlib.org|date=2012-06-15|title=Jatayu, Jaṭāyu, Jatāyū: 19 definitions|url=https://www.wisdomlib.org/definition/jatayu|access-date=2022-10-31|website=www.wisdomlib.org|language=en}}</ref> అతను అరుణ మరియు అతని భార్య శ్యేని యొక్క చిన్న కుమారుడు, సంపతి సోదరుడు, అలాగే గరుడుడి మేనల్లుడు. అతను రాముడి తండ్రి దశరథ రాజుకు పాత స్నేహితుడు కూడా.
.
 
== లెజెండ్ ==
== జటాయువుతో సంబంధమున్న ప్రాంతాలు ==
[[దస్త్రం:Rama_Laxmana_meets_jatayu_on_death_bed.jpg|ఎడమ|thumb|రాముడు మరియు లక్ష్మణుడు మరణిస్తున్న జటాయువును కలుస్తారు.]]
పురాణం ప్రకారం జటాయువు తన రెక్కలు తెగిన తర్వాత [[కేరళ]] లోని కొల్లాం జిల్లాకు 38 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ''చాడాయమంగళం'' అన్ని ప్రదేశంలో రాళ్ళపైన పడింది. ఇంతకు మునుపు ఈ ప్రదేశాన్ని జటాయుమంగళం అని పిలిచేవారు. ఇక్కడే కేరళ ప్రభుత్వం ఒక థీమ్ పార్కును నిర్మిస్తుంది.
[[దస్త్రం:TARA-BHAGWAN_ravana_kill_jatayu.jpg|thumb|Ravana kills Jatayu.]]
[[ఖమ్మం జిల్లా]] భద్రాచల సమీపంలోని [[ఏటపాక]] గ్రామంలో జటాయువు మందిరం ఉంది.<ref>{{Cite web |url=http://telugu.webdunia.com/article/telangana-roundup/polavaram-project-gets-parliament-s-nod-114071500002_1.html |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140721050509/http://telugu.webdunia.com/article/telangana-roundup/polavaram-project-gets-parliament-s-nod-114071500002_1.html |archive-date=2014-07-21 |url-status=dead }}</ref>
ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఉన్న అనంతపురం జిల్లాలోని లేపాక్షి లో జటాయువు అంత్యక్రియలు రాముడు పూర్తి చేశాడని స్థలపురాణం
 
=== సూర్యుని వైపు ఫ్లైట్ ===
== మూలాలు ==
వారి యవ్వనంలో, జటాయు మరియు అతని అన్నయ్య, సంపాతి, ఒక పందెం కింద, సూర్య దేవత సూర్యుని వైపుకు వెళ్లాడు. జటాయువు తన యవ్వనం కారణంగా అజాగ్రత్తగా, తన సోదరుడిని అధిగమించి, మధ్యాహ్న సమయంలో సూర్యుని కక్ష్య అయిన సూర్యమండలంలోకి ప్రవేశించాడు. సూర్యుని మండుతున్న వేడికి అతని రెక్కలు కాలిపోవడం ప్రారంభించాయి. తన సోదరుడిని రక్షించే తీరని ప్రయత్నంలో, సంపతి అతనికి రక్షణగా తన రెక్కలను విశాలంగా విప్పి అతని ముందు వెళ్లాడు. పర్యవసానంగా, సంపాతి తన రెక్కలు కాలిపోయి, వింధ్య పర్వతాల వైపు దిగాడు. అశక్తుడైన అతను పర్వతాలలో తపస్సు చేసిన నిశాకర అనే మహర్షి రక్షణలో తన శేష జీవితాన్ని గడిపాడు. జటాయు తన సోదరుడిని మళ్లీ కలవలేదు.<ref>{{Cite web|last=www.wisdomlib.org|date=2019-01-28|title=Story of Jaṭāyu|url=https://www.wisdomlib.org/hinduism/compilation/puranic-encyclopaedia/d/doc241647.html|access-date=2022-11-01|website=www.wisdomlib.org|language=en}}</ref>
<references />
*డా.[[బూదరాజు రాధాకృష్ణ]] సంకలనంచేసిన [[పురాతన నామకోశం]]. ([[విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్‌ హౌస్‌]] వారి ప్రచురణ).
 
=== రావణుడితో యుద్ధం ===
{{రామాయణం}}
రామాయణంలోని అరణ్య-కాండ జటాయువు "రాబందుల రాజు" (గృధ్రరాజ) అని పేర్కొంది..<ref>''daśagrīvasthito dharme purāṇe satyasaṃśrayaḥ jaṭāyur nāma nāmnāhaṃ gṛdhrarājo mahābalaḥ'' — Ramayana 3.048.003</ref> ఇతిహాసం ప్రకారం, రాక్షసుడు రావణుడు లక్ష్మీ అవతారాన్ని అపహరిస్తున్నప్పుడు, జటాయు ఆమెను రక్షించడానికి ప్రయత్నించాడు. జటాయువు రావణుడితో పరాక్రమంగా పోరాడాడు, కానీ జటాయువు చాలా వృద్ధుడైనందున, రావణుడు వెంటనే అతనిని ఓడించాడు, అతని రెక్కలను కత్తిరించాడు మరియు జటాయు భూమిపైకి దిగాడు. రాముడు మరియు లక్ష్మణుడు, సీత కోసం వెతుకుతున్నప్పుడు, దెబ్బతినడం మరియు మరణిస్తున్న జటాయువుపై అవకాశం ఉంది, అతను రావణుడితో యుద్ధం గురించి వారికి తెలియజేసాడు మరియు రావణుడు దక్షిణం వైపు వెళ్ళాడని వారికి చెప్పారు. జటాయు తన గాయాలతో మరణించాడు మరియు రాముడు అతని అంత్యక్రియలు చేసాడు.<ref name="epic">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EVnK3q48dL0C&dq=veeraraghava+perumal+temple&pg=PA86|title=Indian Epic Values: Rāmāyaṇa and Its Impact: Proceedings of the 8th International Rāmāyaạ Conference|last1=K.V.|first1=Raman|last2=T.|first2=Padmaja|publisher=Peeters Publishers|year=1995|isbn=9789068317015|page=86|ref=K.V.}}</ref><ref name="census">{{cite book|title=Temples of Tamil Nadu Kancheepuram District|last=C.|first=Chandramouli|publisher=Directorate of Census Operations, Tamil Nadu|year=2003}}</ref>
<!-- అంతర్వికీ లింకులు -->
 
== ఆరాధన ==
[[దస్త్రం:Jatayu_Earth_Centre.jpg|thumb|Jaṭayu sculpture at [[Jatayu Nature Park|Jaṭāyū Nature Park]]]]
 
* కేరళలోని స్థానిక పురాణాల ప్రకారం, జటాయువు రావణుడు రెక్కలు తెగిపడటంతో కేరళలోని కొల్లాం జిల్లాలోని చదయమంగళంలో రాళ్లపై పడ్డాడని నమ్ముతారు. "చదయమంగళం" అనే పేరు "జటాయు-మంగళం" నుండి ఉద్భవించిందని చెబుతారు. [ఆధారం చూపాలి] చదయమంగళంలోని జటాయు ఎర్త్ సెంటర్ నేచర్ పార్క్‌లో 61 మీటర్లు (200 అ.) విశాలమైన జటాయువు విగ్రహం ఉంది, ఇది ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పక్షి శిల్పంగా గుర్తింపు పొందింది..<ref name="quint">{{cite web|date=23 May 2018|title=Kerala tourism to unveil world's largest bird sculpture|url=https://www.thequint.com/hotwire-text/kerala-tourism-to-unveil-world-s-largest-bird-sculpture|access-date=25 May 2018|publisher=The Quint}}</ref>
* ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లోని లేపాక్షి కూడా రావణుడి చేతిలో గాయపడిన జటాయువు పడిపోయిన ప్రదేశంగా చెప్పబడుతుంది. లే పక్షి (అక్షరాలా: "గెట్ అప్, బర్డ్" అని తెలుగులో) పక్షిని పైకి లేవమని రాముడు ఆజ్ఞాపించాడని చెబుతారు, కాబట్టి గ్రామానికి పేరు.<ref>{{cite web|title=Lepakshi: Where Jatayu fell|url=https://bangaloremirror.indiatimes.com/igatpuri-a-serene-getaway/articleshow/22038400.cms|access-date=1 April 2021|website=Bangalore Mirror}}</ref><ref>{{Cite web|title=Lepakshi Temple - Lepakshi:: The Treasure House of Art and Sculpture<!-- Bot generated title -->|url=http://www.lepakshitemple.com/index.php?option=com_content&view=article&id=52&Itemid=27|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120328103155/http://www.lepakshitemple.com/index.php?option=com_content&view=article&id=52&Itemid=27|archive-date=28 March 2012|access-date=3 July 2012}}</ref>
* తమిళనాడులోని తిరుపుట్కుళిలో ఉన్న విజయరాఘవ పెరుమాళ్ ఆలయం జటాయువుతో సంబంధం కలిగి ఉంది, ఎందుకంటే అధిష్టానం దేవత, విజయరాఘవ పెరుమాళ్ (రాముని రూపం) ఈ ప్రదేశంలో జటాయ యొక్క చివరి కర్మలను నిర్వహించినట్లు నమ్ముతారు. జటాయువు పడిన జలధారను జటాయు తీర్థం అంటారు.<ref name="epic" /><ref name="census" />
* తమిళనాడులోని పుల్లభూతంగుడిలోని తిరుపుల్లభూతంగుడి దేవాలయం కూడా జటాయువు అంత్యక్రియలు జరిగిన ప్రదేశంగా పేర్కొంటారు.<ref name="R">{{cite book|url=https://archive.org/details/dli.jZY9lup2kZl6TuXGlZQdjZY2lZpy.TVA_BOK_0006115|title=An introduction to religion and Philosophy - Tévarám and Tivviyappirapantam|last=R.|first=Dr. Vijayalakshmy|publisher=International Institute of Tamil Studies|year=2001|edition=1st|location=Chennai|pages=530–1|ref=R.}}</ref>
 
== ఇది కూడ చూడు ==
[[గరుడ పురాణం|గరుడ]]
 
[[సంపాతి]]
 
[[జటాయు నేచర్ పార్క్]]
 
== References ==
{{reflist}}
 
== గ్రంథ పట్టిక ==
 
* ''Dictionary of Hindu Lore and Legend'' ({{ISBN|0-500-51088-1}}) by Anna Dhallapiccola ( ఆంగ్లం లో)
* ''Ramayana'' ({{ISBN|0-89744-930-4}}) by C. Rajagopalachari ( ఆంగ్లం లో)
 
<!--== అంతర్వికీబాహ్య లింకులు -->==
 
* The Hindu. ''[http://www.thehindu.com/society/faith/ramas-paratva/article19872446.ece Rama’s paratva]''.
 
[[వర్గం:పురాణ పాత్రలు]]
"https://te.wikipedia.org/wiki/జటాయువు" నుండి వెలికితీశారు