సుమతీ శతకము: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

[[ఫైలు:Telugu sumathisatakam2.GIF|right|thumb|250px| http://www.avkf.org/BookLink/book_link_index.php లో సుమతీ శతకం గురించిన సమీక్ష]]

 

 

సుమతీ శతకం పద్యాలకు భావాలు, వ్యాఖ్యలు వ్రాయడం సాహసమే అవుతుంది. ఎందుకంటే ఇవి చాలా తేలిక పదాలతో వ్రాయబడి, అందరికీ తెలిసిన పద్యాలు. అయినా ఈ నాటికీ ఈ పద్యాలలోని నీతి ఎలా వర్తింస్తుందో ఇక్కడ క్లుప్తంగా సూచించడమైంది.

భూమీశుల నమ్మికలుసు బొంకుర సుమతీ!

తాత్పర్యం: స్త్రీల పట్ల విశ్వాసం, పాములతో స్నేహం, పరస్త్రీల ప్రేమ, వేప చెట్లలో తీయదనం, రాజుల పట్ల నమ్మకం అన్నీ అసత్యాలు.

నడుగగడుగున మడుఁగులిడుచు రతివలు తమలో

గడ నుడుగు మగనిఁ జూచిన

నడుపీనుఁగు వచ్చెననుచు నగుదురు సుమతీ!

తాత్పర్యం:స్త్రీలు సంపాదన ఉన్న భర్తను చూస్తే అడుగులకు మడుగులు ఒత్తుతారు, పూజిస్తారు. సంపాదన లేని మగడిని చూస్తే నడిచే శవం వచ్చిందని హీనంగా మాట్లాడతారు.

పాముల కిరవైన యట్లు పామరుఁడు దగన్

హేమంబుఁ గూడఁబెట్టిన

భూమీశులపాఁ జేరు భువిలో సుమతీ!

తాత్పర్యం: చీమలు పెట్టిన పుట్టలు పాములకు నివాసమైనట్లు అజ్ఞాని కూడబెట్టిన బంగారమంతా రాజుల వశమై పోతుంది.

గలహింపకు వట్టి తప్పు ఘటియింపకుమీ

కలకంఠి కంట కన్నీ

రొలికిన సిరి యింటనుండ నొల్లదు సుమతీ!

తాత్పర్యం: భార్యతో ఎప్పుడూ తగాదా పడవద్దు. ఆమెపై లేనిపోని నేరాలను ఆరోపించవద్దు. ఉత్తమ ఇల్లాలు కంట నీరు కింద పడిన ఇంటిలో లక్ష్మిదేవి ఉండదు.

నేరము లెన్నఁడును గలుఁగ నేరవు మఱి యా

కూరిమి విరసంబైనను

నేరములే తోఁచుచుండు నిక్కము సుమతీ!

తాత్పర్యం:పరస్పరం స్నేహం ఉన్న రోజుల్లో నేరాలు ఎప్పుడూ కనిపించవు. ఆ స్నేహం చెడగానే అన్ని తప్పులుగానే కనిపిస్తాయి. ఇది నిజం.

నంచితముగఁ గీడువచ్చు నదియెట్లన్నన్

గించిత్తు నల్లి కుట్టిన

మంచమునకుఁ జేటువచ్చు మహిలో సుమతీ!

తాత్పర్యం: చిన్న నల్లి కుడితే... ఆ నల్లి ఉన్న మంచాన్ని ఎండలో వేయడం, కర్రతో కొట్టడం, మరుగునీళ్లు పోయడం మొదలైన వన్నీ చేస్తాం. నల్లితో స్నేహం చేయడం వల్లే మంచానికే ఈ కష్టాలు. అలాగే అల్పుడైన వాడితో స్నేహం చేస్తే ఎలాంటి వారికైనా ఆపదలు వస్తాయి.

బేరణమును లేని లేమ పృథివీస్థలిలో

బూరణము లేని బూరెయు

వీరణములేని పెండ్లి వృధరా సుమతీ!

తాత్పర్యం: కారణం లేని నవ్వు, నృత్యం (రవిక) లేని స్త్రీ, పూర్ణం లేని బూరె, వీరణం లేని పెళ్లి వ్యర్థాలు.

కోమలి బరవిటుడు గవయ గూడుట యెల్లన్

బ్రేమమున జెరకు పిప్పికి

లేదుసుమీ సతులవలపు లేశము సుమతీ!

తాత్పర్యం:చెడ్డవారితో స్నేహం మంచిది కాదు. కిర్తి వచ్చిన తరవాత అది నశించదు. అప్పు తీసుకోవడం తగవులకు మూలం. స్త్రీల వద్ద ప్రేమ శూన్యం.

నవరసభావములు లేని నాతుల వలపుం

దవిలి చను పందినేయని

వివిధాయుధ కౌశలంబు వృథరా సుమతీ!

మసలక తన యోగరుగాక మధురంబగునా?

పసగలుగు యువతులుండఁగఁ

బసిబాలలఁ బొందువాఁడు పశువుర సుమతీ!

గరి మద ముడిగినను బాము కరవకయున్నన్

ధరదేలు మీటకున్నను

గర మరుదుగ లెక్క గొనరు గదరా సుమతీ!

తాత్పర్యం: కరణం నెమ్మదస్తుడైనా, ఏనుగు మదం పోయినది అయినా, తాచుపాము కరవకున్నా, తేలు కుట్టకున్నా ఆశ్చర్యంతో మిక్కిలి తేలికగా చూస్తారు.

మరణాంతకమౌను గాని మనలేడు సుమీ

కరణము తన సరి కరణము

మరి నమ్మక మర్మమీక మనవలె సుమతీ!

గమలాప్తుని రశ్మి సోకి కమలినభంగిన్

దమ దమ నెలవులు దప్పినఁ

దమ మిత్రులు శతృలౌట తథ్యము సుమతీ!

తాత్పర్యం: కమలములు పుట్టిల్లయిన నీటిని విడిచిపెట్టి మిత్రుడు అయిన సూర్యుని ఎండ తాకిన వెంటనే కమిలిపోతున్నాయి. అలాగే, మానవులు తమ నివాసాలను విడిచిపెడితే స్నేహితులే శతృలవుతారు.

సప్పమునకు రోగమైన సతి తులువైనన్

ముప్పున దరిద్రుడైనను

దప్పదు మరి దుఃఖమగుట తథ్యము సుమతీ!

శునకముఁ గూర్చుండబెట్టి శుభలగ్నమునఁ

దొనరఁగ బట్టముగట్టిన

వెనకటి గుణమేల మాను వినరా సుమతీ!

బుడమిని బ్రాయంపుటాలి బుట్టినయింటం

దడవుండనిచ్చె నేనియు

వాడంబడు గలిమిలేమి వసుధను సుమతీ!

తాత్పర్యం:నావలపై బళ్లు, బళ్లపై నావలు వచ్చునట్లే, భాగ్యవంతులకు దారిద్య్రం, దరిద్రులకు భాగ్యం పర్యాయంగా వస్తూంటాయి.

నొల్లని చెలికాని విడువ నొల్లనివాఁడే

గొల్లండు గాక ధరలో

గొల్లండును గొల్లడౌను గుణమున సుమతీ!

తాత్పర్యం: తన్ను ప్రేమించని భర్యను, యజమానిని, స్నేహితుడ్ని విడిచి పెట్టడానికి అంగీకరించనివాడే వెర్రి గొల్లవాడు గానీ జాతిచేత గొల్లవాడైనంత మాత్రాన గుణాల్లో వెర్రి గొల్లవాడు కాదు.

నొక తీర్పరియైనఁ గాక వొగిఁదరుచైనం

గకవికలు గాక యుండునె

సకలంబును గొట్టువడక సహజము సుమతీ!

దోరకుమీ బంధుజనుల దోషముసుమ్మీ

పారకుమీ రణమందున

దెప్పలుగ జెరువునిండిన

గప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ!

నప్పురుషుని కొల్వ గూడ దదియెట్లన్నన్

సర్పంబు పడగనీడను

గప్పవసించిన విధంబు గదరా సుమతీ!

తాత్పర్యం: నల్లతాచు నీడలో నివశించే కప్ప బతుకు ఎంత అస్థిరమో ఆవిధంగానే ఎప్పుడూ తప్పులు వెతికే యజమానిని సేవిచే వాడి బతుకూ ప్రాణభయంతో కూడినదే సుమా!

విపరీతముగాదు సేయ వివరింపంగా

నుపకారికి నుపకారము

నెపమెన్నక సేయువాడు నేర్పరి సుమతీ!

తాత్పర్యం:మేలు చేసిన వానికి మేలు చేయుట గొప్ప కాదు. హాని చేసిన వానికి అంతకుముందు వాడు చేసిన దోషాలను లెక్కచేయక ఉపకారం చేసేవాడే నేర్పరి.

మదమున నుప్పొంగుచుండు మత్తేభంబున్

మొదవుకడ నున్న వృషభము

జదువని యా నీచుకడకుఁ జనకుర సుమతీ!

తాత్పర్యం: నీరు తాగే గుర్రం దగ్గరకు, కొవ్వుతో విజృంభించే మదపుటేనుగు దగ్గరకు, ఆవు దగ్గర ఉన్న ఆబోతు వద్దకు, విద్యనేర్వని అల్పుని దగ్గరకు వెళ్లకుము.

కెత్తెర గునగలుగనేర్చు నెయ్యడలం దా

నెత్తిచ్చి కరగిపోసిన

నిత్తడి బంగారుమగునె ఇలలో సుమతీ!

తాత్పర్యం:బంగారానికి సమానమైన ఎత్తు ఇత్తడిని తీసుకొని ఎన్నిసార్లు కరిగించిపోసినా బంగారం ఎట్లు కానేరదో అదేవిధంగా లోకంలో నీచునకు ఎక్కడా ఏ విధంగానూ మంచి గుణాలు కలగవు.

బడియుండదె పేర్మి బాము పదినూరేండ్లున్

మడుపునఁ గొక్కెర యుండదె

కడు నిల బురుషార్థపరుడు గావలె సుమతీ!

తాత్పర్యం:ఉడుము నూరేళ్లు, పాము పది వందల ఏళ్లు, కొంగ చెరువులో చిరకాలం జీవిస్తున్నాయి. వాటి జీవితాలన్నీ నిరుపయోగాలే. మానవుని జీవితం అలా కాక ధర్మార్థకామమోక్షాసక్తితో కూడినది కావాలి.

అమ్మాయని పిలిచి యన్నమడుగని నోరున్

దమ్ములఁ బిలువని నోరును

గుమ్మరిమను ద్రవ్వినట్టి గుంటర సుమతీ!

తాత్పర్యం:ఇంపుగా పఠింపని నోరు, అమ్మా అని పిలిచి అన్నం అడగని నోరు, తమ్ముడూ అని పిలవని నోరు కుమ్మరివాడు మన్ను తవ్విన గోయితో సమానం సుమా!

తాఁకొందక నిచ్చువాఁడె దాత ధరిత్రిన్

సోఁకోర్చువాఁడె మనుజుఁడు

తేఁకువగలవాఁడె వంశ తిలకుఁడు సుమతీ!

గొల్లని సాహిత్యవిద్య, కోమలి నిజమున్

బొల్లున దంచిన బియ్యముఁ

దెల్లని కాకులును లేవు తెలియర సుమతీ!

తాత్పర్యం:అల్లుడి మంచితనం, గొల్లవాని పాండిత్యజ్ఞానం, ఆడదానియందు నిజం, పొల్లు ధాన్యములో బియ్యం, తెల్లని కాకులూ లోకములో ఉండవు.

ముప్పునఁ బ్రాయంపుటాలు మూర్ఖుని తపమున్

దప్పురయని నృపురాజ్యము

దెప్పరమై మీఁదఁ గీడు దెచ్చుర సుమతీ!

తాత్పర్యం:రుణము తెచ్చుకొని అనుభవించు సౌఖ్యము, ముసలితనంలో పడుచు భార్య, తప్పులను కనిపెట్టని రాజు రాజ్యము సహింపరానివి. చివరకు హాని కలిగించేవి.

గుడిమణియము సేయఁబోకు కుజనులతోడన్

విడువక కూరిమి సేయకు

మడవినిఁదో డరయఁకొంటి నరుగకు సుమతీ!

తాత్పర్యం:వృథా ప్రయాస అగు సేవను చేయకుము. గుడి ధర్మకర్తృత్వమును చేయకుము. చెడ్డవారితో స్నేహము చేయకుము. అడవిలో సహాయం లేకుండా ఒంటరిగా పోకుము.

మిడిమేలపు దొరనుగొల్చి మిడుకుటకంటెన్

వడిగల యెద్దుల గట్టుక

మడి దున్నుకు బ్రతుకవచ్చు మహిలో సుమతీ!

తాత్పర్యం:అడిగినప్పుడు జీతమును ఈయని గర్వి అయిన ప్రభువును సేవించి జీవించుట కంటే, వేగముగా పోగల ఎద్దులను నాగలికి కట్టుకుని పొలమును దున్నుకొని వ్యవసాయం చేసుకోవడం మంచిది.

మ్రొక్కిన వరమీని వేల్పు మోహరమునఁదా

నెక్కినఁ బారని గుర్రము

గ్రక్కున విడువంగ వలయుఁ గదరా సుమతీ!

తాత్పర్యం:అవసరమునకు పనికిరాని చుట్టమును, నమస్కరించి వేడిననూ కోరిక నెరవేర్చని భగవంతుని, యుద్ధ సమయమున ఎక్కినప్పుడు ముందుకు పరిగెత్తని గుర్రమును వెంటనే విడిచిపెట్టవలయును.

నారూఢిగ సకలజనులు నౌరాఁయనగా

ధారాళమైన నీతులు